Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 43/2009 van 11 maart 2009 Rolnummers 4437, 4438, 4462, 4475 en 4476 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het herstel der door grof wild a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 43/2009 van 11 maart 2009 Rolnummers 4437, 4438, 4462, 4475 en 4476 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het herstel der door grof wild a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 43/2009 du 11 mars 2009 Numéros du rôle : 4437, 4438, 4462, 4475 et 4476 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer la réparation des dégâ La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 43/2009 van 11 maart 2009 Extrait de l'arrêt n° 43/2009 du 11 mars 2009
Rolnummers 4437, 4438, 4462, 4475 en 4476 Numéros du rôle : 4437, 4438, 4462, 4475 et 4476
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 3, derde lid, van En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 3,
de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het herstel der door grof alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer la
wild aangerichte schade » en artikel 7bis van de jachtwet van 28 réparation des dégâts causés par le gros gibier » et à l'article 7bis
februari 1882, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, posées par le Tribunal de
Neufchâteau, de Vrederechter van het eerste kanton Hoei, de première instance de Neufchâteau, le Juge de paix du premier canton de
Vrederechter van het kanton Saint-Hubert - Bouillon - Paliseul en de Huy, le Juge de paix du canton de Saint-Hubert - Bouillon - Paliseul
Vrederechter van het kanton Vielsalm - La Roche-en-Ardenne - et le Juge de paix du canton de Vielsalm - La Roche-en-Ardenne -
Houffalize. Houffalize.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en J. Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et J. Spreutels, assistée
Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij vonnis van 13 februari 2008 in zake Marcel Dufour tegen Daniel a. Par jugement du 13 février 2008 en cause de Marcel Dufour contre
Cassart, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op Daniel Cassart, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le
25 februari 2008, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Neufchâteau 25 février 2008, le Tribunal de première instance de Neufchâteau a
de volgende prejudiciële vraag gesteld : posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 tot « L'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer
regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade de la réparation des dégâts causés par le gros gibier viole-t-il les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het, door te verwijzen articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, se référant à
naar artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, voorziet in l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, il organise
een bijzondere wijze om de eis in te stellen, die afwijkt van de un mode particulier d'introduction de la demande, dérogatoire aux
wijzen van het gemeen recht bepaald in het Gerechtelijk Wetboek, en modes du droit commun prévus par le Code judiciaire, et permet l'usage
een gerechtelijke weg mogelijk maakt die gemakkelijker is voor diegene d'une voie judiciaire plus aisée pour celui qui réclame
die de vergoeding van de door grof wild aangerichte schade eist, l'indemnisation des dégâts causés par le gros gibier alors qu'une
terwijl een dergelijke mogelijkheid niet bestaat voor de slachtoffers telle possibilité n'existe pas pour les victimes de dommages
van door andere dieren aangerichte schade, wier eis door het gemeen occasionnés par d'autres animaux, dont la demande est régie par le
recht wordt geregeld ? ». droit commun ? ».
b. Bij vonnis van 21 februari 2008 in zake Marc Letihon en Catharina b. Par jugement du 21 février 2008 en cause de Marc Letihon et
Vrancken tegen Henri Cop, in aanwezigheid van Etienne Caprasse en Catharina Vrancken contre Henri Cop, en présence d'Etienne Caprasse et
anderen, tussenkomende partijen, waarvan de expeditie ter griffie van autres, parties intervenantes, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 27 februari 2008, heeft de Vrederechter van greffe de la Cour le 27 février 2008, le Juge de paix du premier
het eerste kanton Hoei de volgende prejudiciële vraag gesteld : canton de Huy a posé la question préjudicielle suivante :
« Is artikel 3 van de wet van 14 juli 1961 tot regeling van het « L'article 3 de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer la
herstel der door grof wild aangerichte schade, dat bepaalt dat de réparation des dégâts causés par le gros gibier qui prévoit que le
eigenaar van de beschadigde oogst een beroep kan doen op de procedure propriétaire de la récolte endommagée peut recourir à la procédure
waarin artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 voorziet voor prévue par l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse
het herstel van door konijnen aangerichte schade, in de huidige pour la réparation de dégâts de lapins est-elle, dans les
circonstances actuelles, toujours une mesure justifiée et
omstandigheden nog steeds een verantwoorde maatregel, die evenredig is constitue-t-elle une mesure proportionnée au regard du principe
met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie ? ». d'égalité et de non discrimination ? ».
c. Bij vonnis van 11 april 2008 in zake de cv « SOCOSAPAR » tegen c. Par jugement du 11 avril 2008 en cause de la SC « SOCOSAPAR »
Zacharie Van Hassel, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is contre Zacharie Van Hassel, dont l'expédition est parvenue au greffe
ingekomen op 25 april 2008, heeft de Vrederechter van het kanton de la Cour le 25 avril 2008, le Juge de paix du canton de Saint-Hubert
Saint-Hubert - Bouillon - Paliseul de volgende prejudiciële vraag - Bouillon - Paliseul a posé la question préjudicielle suivante :
gesteld : « Schendt artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 tot « Dès lors que votre Cour a dit pour droit, dans son arrêt n° 44/2007
regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade, du 21 mars 2007 que l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la
doordat het de eigenaar van beschadigde akkers, vruchten en oogsten chasse et l'article 24 du décret de la région flamande du 24 juillet
toestaat een beroep te doen op de procedure voorgeschreven bij artikel 1991 sur la chasse violent les articles 10 et 11 de la Constitution,
7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, de artikelen 10 en 11 van l'alinéa 3 de l'article 3 de la loi du 14 juillet 1961 en vue
de Grondwet, in zoverre het verwijst naar een artikel dat zelf door uw d'assurer la réparation des dégâts causés par le gros gibier, en ce
Hof ongrondwettig werd geacht aangezien uw Hof in zijn arrest nr. qu'il permet au propriétaire des champs, fruits et récoltes,
44/2007 van 21 maart 2007 voor recht heeft gezegd dat artikel 7bis van endommagés, de recourir à la procédure prévue par l'article 7bis de la
de jachtwet van 28 februari 1882 en artikel 24 van het jachtdecreet loi du 28 février 1882 sur la chasse, viole-t-il, lui-même, les
van het Vlaamse Gewest van 24 juli 1991 de artikelen 10 en 11 van de articles 10 et 11 de la Constitution, dans la mesure où il renvoie à
Grondwet schenden ? ». un article lui-même considéré comme inconstitutionnel par votre Cour ?
d. Bij vonnis van 10 juni 2008 in zake de nv « Pépinières Pirothon » ». d. Par jugement du 10 juin 2008 en cause de la SA « Pépinières
tegen Fernand Humblet en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van Pirothon » contre Fernand Humblet et autres, dont l'expédition est
het Hof is ingekomen op 16 juni 2008, heeft de Vrederechter van het parvenue au greffe de la Cour le 16 juin 2008, le Juge de paix du
kanton Vielsalm La Roche-en-Ardenne - Houffalize de volgende canton de Vielsalm La Roche-en-Ardenne - Houffalize a posé les
prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt artikel 3, § 3, van de wet van 14 juli 1961 tot regeling 1. « L'article 3, § 3, de la loi du 14 juillet 1961 sur la réparation
van het herstel der door grof wild aangerichte schade de artikelen 10 des dégâts causés par le gros gibier viole-t-il les articles 10 et 11
en 11 van de Grondwet door te verwijzen naar artikel 7bis van de
jachtwet van 28 februari 1882, terwijl het Grondwettelijk Hof in zijn de la Constitution en se référant à l'article 7bis de la loi du 28
février 1882 sur la chasse alors que la Cour constitutionnelle par son
arrest van 21 maart 2007 voor recht heeft gezegd dat dat artikel in arrêt du 21 mars 2007 dit pour droit que cet article viole les
strijd is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? »; articles 10 et 11 de la Constitution ? »;
2. « Schendt het derde lid van artikel 7bis van de jachtwet van 28 2. « La procédure prévue à l'alinéa 3 de l'article 7bis de la loi du
februari 1882 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het 28 février 1882 sur la chasse viole-t-il les articles 10 et 11 de la
een procedure invoert tot aanwijzing van een deskundige zonder Constitution en ce qu'il instaure une procédure de désignation
voorafgaande debatten en de partijen ertoe verplicht al hun middelen d'expert sans débats préalables et impose aux parties de faire
uiterlijk tijdens de plaatsopneming te doen kennen, terwijl, in het connaître tous leurs moyens au plus tard lors de la descente sur les
kader van de bij het Gerechtelijk Wetboek geregelde procedure, artikel lieux alors que dans le cadre de la procédure organisée par le Code
972 het deskundigenonderzoek mogelijk maakt na een debat op judiciaire, l'article 972 rend l'expertise possible après un débat
tegenspraak ? ». contradictoire ? ».
e. Bij vonnis van 10 juni 2008 in zake Agnès Collard tegen Pierre e. Par jugement du 10 juin 2008 en cause d'Agnès Collard contre Pierre
Bourgeois, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen
op 16 juni 2008, heeft de Vrederechter van het kanton Vielsalm - La Bourgeois, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 16
Roche-en-Ardenne - Houffalize de volgende prejudiciële vraag gesteld : juin 2008, le Juge de paix du canton de Vielsalm - La Roche-en-Ardenne
- Houffalize a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 tot « L'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer
regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade de la réparation des dégâts causés par le gros gibier viole-t-il les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het, door te verwijzen articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, se référant à
naar artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, voorziet in l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, il organise
een bijzondere wijze om de eis in te stellen, die afwijkt van de un mode particulier d'introduction de la demande, dérogatoire aux
wijzen van het gemeen recht bepaald in het Gerechtelijk Wetboek, en modes du droit commun prévu par le Code judiciaire, et permet l'usage
een gerechtelijke weg mogelijk maakt die gemakkelijker is voor diegene d'une voie judiciaire plus aisée pour celui qui réclame
die de vergoeding van de door grof wild aangerichte schade eist, l'indemnisation des dégâts causés par le gros gibier alors qu'une
terwijl een dergelijke mogelijkheid niet bestaat voor de slachtoffers telle possibilité n'existe pas pour les victimes des dommages
van door andere dieren aangerichte schade, wier eis door het gemeen occasionnés par d'autres animaux, dont la demande est régie par le
recht wordt geregeld ? ». droit commun ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4437, 4438, 4462, 4475 en Ces affaires, inscrites sous les numéros 4437, 4438, 4462, 4475 et
4476 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. 4476 du rôle de la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Artikel 1 van de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het B.1.1. L'article 1er de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer
herstel der door grof wild aangerichte schade », zoals het van la réparation des dégâts causés par le gros gibier », tel qu'il est
toepassing is in het Waalse Gewest, bepaalt : applicable en Région wallonne, dispose :
« De houders van het jachtrecht staan in voor de schade welke aan de « Les titulaires du droit de chasse répondent du dommage causé aux
velden, vruchten en oogsten wordt toegebracht door herten, reeën, champs, fruits et récoltes par les cervidés [lire : cerfs],
damherten, wildschapen en everzwijnen welke te voorschijn komen uit de chevreuils, daims, mouflons ou sangliers provenant des parcelles
bospercelen waarop zij het jachtrecht hebben; zij kunnen noch toeval boisées sur lesquelles ils possèdent le droit de chasse, sans qu'ils
noch heirkracht inroepen. ne puissent invoquer le cas fortuit, ni la force majeure.
Indien de gedaagde het bewijs levert dat het wild van een of meer Si le cité prouve que le gibier provient d'un ou de plusieurs autres
andere jachtgebieden dan het zijne voortkomt, kan hij de houders van territoires de chasse que le sien, il pourra appeler en cause le ou
het jachtrecht op die jachtgebieden in de zaak roepen en deze kunnen, les titulaires du droit de chasse sur ces territoires et ceux-ci
in dat geval, tot herstelling van de gehele schade of van een deel van pourront, dans le cas, être condamnés à la réparation de tout ou
de schade veroordeeld worden ». partie du dommage causé ».
Artikel 3 van dezelfde wet, zoals het van toepassing is in het Waalse L'article 3 de la même loi, tel qu'il est applicable en Région
Gewest, bepaalt : wallonne, dispose :
« De vordering moet ingesteld worden binnen zes maanden na de schade « L'action doit être intentée dans les six mois du dommage et, pour ce
en, wat de landbouwteelten betreft, vóór het binnenhalen van de oogst. qui concerne les cultures, avant l'enlèvement de la récolte.
Zij kan ingesteld worden tegen de eigenaar der goederen, zo de houder Elle peut être intentée contre le propriétaire des biens, sauf audit
van het jachtrecht zich niet heeft doen kennen, tenzij bedoelde
eigenaar laatstgenoemde doet dagvaarden tot tussenkomst en tot propriétaire à appeler le titulaire du droit de chasse en intervention
vrijwaring. et garantie.
De eigenaar van de beschadigde oogst kan zijn toevlucht nemen tot de Le propriétaire de la récolte endommagée peut recourir à la procédure
procedure omschreven in artikel 7bis van de wet van 28 februari 1882 prévue par l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse
op de jacht, met het oog op de vergoeding van de konijnenschade. pour la réparation des dégâts de lapins.
Evenwel, wat voornoemd artikel 7bis betreft, zijn de bepalingen van Toutefois, en ce qui concerne l'article 7bis précité, les dispositions
het eerste lid, betreffende de dubbele schadevergoeding, en deze van de l'alinéa 1er, relatif au double dommage et du dernier alinéa,
het laatste lid, betreffende het recht tot hoger beroep, niet contenant le droit d'appel, ne sont pas applicables aux dommages
toepasselijk op de schade van het in voornoemd artikel 1 bedoeld wild ». causés par le gibier visé à l'article 1er ci-dessus ».
B.1.2. Zoals ingevoegd bij artikel 2 van de wet van 4 april 1900 « B.1.2. Tel qu'il a été inséré par l'article 2 de la loi du 4 avril
waarbij de wet van 28 Februari 1882 op de jacht gewijzigd wordt », 1900 « modifiant la loi du 28 février 1882 sur la Chasse », puis
vervolgens gewijzigd bij artikel 290 van het Wetboek der registratie-, modifié par l'article 290 du Code des droits d'enregistrement,
hypotheek- en griffierechten, bij artikel 81 van het Wetboek der d'hypothèque et de greffe, par l'article 81 du Code des droits de
zegelrechten, bij artikel 2, derde lid, van de wet van 20 maart 1948 timbre, par l'article 2, alinéa 3, de la loi du 20 mars 1948 portant
tot wijziging van sommige bedragen in burgerlijke en handelszaken, bij modification de certains taux en matière civile et commerciale, par
artikel 1, punt 2, van de wet van 30 juni 1967 « tot wijziging van de l'article 1er, 2, de la loi du 30 juin 1967 « modifiant le texte
Franse tekst van de jachtwet van 28 februari 1882 en tot invoering van français de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et portant
de Nederlandse tekst van dezelfde wet » en bij artikel 7 van het établissement du texte néerlandais de la même loi » et par l'article 7
decreet van het Waalse Gewest van 4 juli 2002 « houdende bekrachtiging du décret de la Région wallonne du 4 juillet 2002 « portant
van de besluiten van de Waalse Regering tot uitvoering van artikel 4 confirmation des arrêtés du Gouvernement wallon pris en application de
van het decreet van 18 juli 2001 betreffende de invoering van de euro l'article 4 du décret du 18 juillet 2001 relatif à l'introduction de
in de regelgeving en in de computerprogramma's van het Waalse Gewest, l'euro dans la réglementation et dans les programmes informatiques de
en houdende wijziging, met het oog op de invoering van de euro, van de la Région wallonne, et portant modification, en vue de l'introduction
economische wetgeving en de wetgeving inzake jacht en bossen », de l'euro, de la législation économique et des législations en matière
bepaalt artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 ten aanzien de chasse et de forêts », l'article 7bis de la loi du 28 février 1882
van het Waalse Gewest : sur la chasse dispose, en ce qui concerne la Région wallonne :
« De vergoeding voor schade, door konijnen aan vruchten en gewassen « Les indemnités pour dommages causés par les lapins aux fruits et
veroorzaakt, bedraagt het dubbele van de schade. récoltes seront portées au double.
Hij die beweert schade te hebben geleden, richt tot de vrederechter Celui qui se prétend lésé présente au juge de paix, soit verbalement,
een mondeling of schriftelijk verzoek, waarin hij zijn naam, beroep en soit par écrit, requête indiquant ses noms, profession et domicile,
woonplaats en die van de verantwoordelijke persoon vermeldt, alsmede ceux de la personne responsable, ainsi que l'objet et la cause de la demande.
het voorwerp en de oorzaak van de eis. Si la requête est présentée de vive voix, le juge en dresse
Geschiedt het verzoek mondeling, dan maakt de rechter daarvan procès-verbal. Dans la huitaine, il nomme un expert et, après avoir,
proces-verbaal op. Binnen de acht dagen benoemt hij een deskundige en, en temps utile, fait connaître aux parties, par lettre recommandée, et
na te bekwamer tijd aangetekende brief en zo nodig bij geregistreerd au besoin par télégramme enregistré, le contenu de la requête ainsi
telegram aan partijen kennis te hebben gegeven van de inhoud van het que le jour et l'heure de la visite des lieux et de l'expertise, il se
verzoek, alsmede van de dag en het uur van de plaatsopneming en van transporte sur les lieux accompagné de l'expert. Quand la demande est
het deskundig onderzoek, begeeft hij zich, vergezeld van de deskundige sujette à appel, il dresse procès-verbal des déclarations de l'expert,
ter plaatse. Is de eis vatbaar voor hoger beroep, dan maakt hij van de et, s'il y a lieu, de ses propres constatations. Les parties sont
verklaringen van de deskundige proces-verbaal op en, indien daartoe invitées à faire connaître tous leurs moyens, au plus tard lors de cette descente.
reden is, ook van zijn eigen bevindingen. De partijen worden verzocht Si le défendeur n'aime mieux payer sur-le-champ la somme fixée par
al hun middelen uiterlijk tijdens deze plaatsopneming te doen kennen. Tenzij de verweerder verkiest het bedrag, door de deskundige als dubbele vergoeding bepaald, en de kosten dadelijk te betalen, verwijst de rechter de zaak naar een terechtzitting, te houden binnen de eerstvolgende acht dagen. Is bij deze verwijzing een van de partijen niet aanwezig, dan wordt haar daarvan aanstonds kennis gegeven bij aangetekende brief. Op de terechtzitting waarnaar de zaak is verwezen, worden partijen zonder enige andere procesvorm gehoord en doet de rechter uitspraak. Indien de rechter een getuigenverhoor of een nieuw deskundig onderzoek beveelt, geschieden deze binnen acht dagen en partijen pleiten in voorkomend geval zonder verwijl. Het vonnis wordt terstond of uiterlijk binnen acht dagen uitgesproken. Worden de hierboven gestelde termijnen verlengd om uitzonderlijke redenen, dan worden deze in het vonnis vermeld. Hij die beweert schade te hebben geleden, kan de zaak ook bij gewone dagvaarding aanhangig maken. In dat geval kan hij dagvaarden, hetzij tot behandeling van de zaak in haar geheel, hetzij alleen tot instelling van een deskundig onderzoek en dan zijn de leden 2 tot 6 niet van toepassing. Aan partijen wordt, binnen drie dagen na de uitspraak, bij ter post aangetekende brief kennis gegeven van het beschikkende gedeelte van elk vonnis dat niet in hun tegenwoordigheid is gewezen. Hoger beroep is niet meer ontvankelijk na veertien dagen, te rekenen van de uitspraak van het vonnis. Eisen van 24,79 euro en minder, berekend op de grondslag van het enkele schadebedrag, worden uitgewezen bij een vonnis dat niet vatbaar is voor hoger beroep, maar alleen voor verzet ». B.2. Uit de feiten van de vijf zaken die aan de verwijzende rechters zijn voorgelegd, alsook uit de motivering van de verwijzingsbeslissingen blijkt dat het Hof wordt verzocht zich uit te l'expert comme double indemnité, ainsi que les frais, le juge renvoie la cause à une audience de la huitaine. Si l'une des parties n'est pas présente lors de ce renvoi, elle en est immédiatement avisée par lettre recommandée. A l'audience de renvoi, les parties sont entendues sans autre procédure et le juge statue. Lorsque le juge ordonne une enquête ou une nouvelle expertise, elles se font dans la huitaine, et les parties, s'il y a lieu, plaident sans désemparer. Le jugement est rendu sur l'heure ou au plus tard dans la huitaine. Si, pour des motifs exceptionnels, les délais indiqués ci-dessus ont été prorogés, le jugement fera mention de ces motifs. Celui qui se prétend lésé peut aussi introduire l'instance par voie de citation ordinaire. Dans ce cas, il peut assigner soit à toutes fins, soit à seule fin d'expertise; les alinéas 2 à 6 ne seront pas applicables. Les parties sont avisées, dans les trois jours du prononcé et par lettre recommandée à la poste, du dispositif de tout jugement non rendu en leur présence. L'appel n'est plus recevable après la quinzaine du prononcé du jugement. Les demandes s'élevant à 24,79 euros de dommage simple et au-dessous sont jugées sans appel et seules sujettes à opposition ». B.2. Il ressort des faits des causes soumises aux juges a quo, dans les cinq affaires, ainsi que de la motivation des décisions de renvoi, que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité, avec les
spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 3, alinéa 3, de la
Grondwet, van artikel 3, derde lid, van de voormelde wet van 14 juli loi précitée du 14 juillet 1961 en ce que cette disposition introduit
1961, in zoverre die bepaling een verschil in behandeling invoert une différence de traitement entre deux catégories de personnes visées
tussen twee categorieën van personen tegen wie een
aansprakelijkheidsvordering tot herstel van schade veroorzaakt door par une action en responsabilité tendant à la réparation de dommages
dieren aan velden, vruchten en gewassen is gericht : enerzijds, causés par des animaux aux champs, fruits et récoltes : d'une part,
diegenen van wie het herstel wordt gevorderd van schade veroorzaakt celles auxquelles il est demandé réparation de dégâts causés par un
door een hert, een ree, een damhert of een everzwijn en, anderzijds, cerf, un chevreuil, un daim ou un sanglier et, d'autre part, celles
diegenen van wie het herstel wordt gevorderd van schade veroorzaakt auxquelles il est demandé réparation de dégâts causés par des animaux
door dieren die niet behoren tot het grofwild bedoeld in de wet van 14 n'appartenant pas au gros gibier visé par la loi du 14 juillet 1961.
juli 1961. De herstelvordering met betrekking tot de tweede categorie van La demande de réparation visant la seconde catégorie de personnes ne
personen kan alleen worden ingediend, onderzocht en afgedaan volgens peut être introduite, instruite et jugée que selon les règles de droit
de gemeenrechtelijke regels van de burgerlijke procedure, terwijl de commun de la procédure civile, tandis que la demande de réparation
herstelvordering met betrekking tot de eerste categorie van personen visant la première catégorie de personnes peut être introduite,
kan worden ingediend, onderzocht en afgedaan volgens de afwijkende instruite et jugée selon les règles dérogatoires qui sont formulées
regels geformuleerd in het tweede tot zesde lid van artikel 7bis van aux alinéas 2 à 6 de l'article 7bis de la loi précitée du 28 février
de voormelde wet van 28 februari 1882. 1882.
B.3.1. De wet van 14 juli 1961 vindt haar oorsprong in het gegeven dat B.3.1. La loi du 14 juillet 1961 trouve son origine dans la
« ieder jaar door het grof wild aanzienlijke schade aangericht wordt circonstance que « des dégâts considérables sont occasionnés chaque
aan de aan bossen en wouden palende akkers en hieruit, voor de année par le gros gibier aux cultures voisinant les bois et forêts, et
betrokken landbouwbedrijven, belangrijke verliezen voortvloeien » qu'il en résulte, pour les exploitants agricoles intéressés, des
(Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 420/2, p. 1). dommages importants » (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 420/2, p. 1).
De eerste drie artikelen van die wet hebben tot doel « de vergoeding Les trois premiers articles de cette loi ont pour but de « permettre
mogelijk te maken van de telers in de meest achtergestelde of armste d'indemniser des cultivateurs appartenant à des régions déshéritées ou
regio's van Luxemburg waar de schade zich beperkt tot een vrij klein les plus pauvres du Luxembourg et où les dégâts sont limités à un
gebied, alsook de vergoeding mogelijk te maken van de schade territoire assez restreint, et également à permettre l'indemnisation
aangericht door grof wild » (Hand., Kamer, 8 februari 1961, p. 27). des dégâts causés par [le] gros gibier » (Ann., Chambre, 8 février
Het gaat erom « de normale oogsten te beschermen tegen beschadiging 1961, p. 27). Il s'agit de « protéger les récoltes normales contre les
door het wild » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1961, nr. 67, p. 3). déprédations du gibier » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1961, n° 67, p. 3).
B.3.2. Tijdens de parlementaire voorbereiding is nadrukkelijk erop B.3.2. Au cours des travaux préparatoires, l'accent a été mis « sur
gewezen « dat het noodzakelijk is, te voorzien in een eenvoudige l'intérêt qu'il y a à prévoir une procédure simple, seule à même
rechtspleging, die, met uitsluiting van elke andere rechtspleging, tot
schadeloosstelling kan leiden » (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. d'assurer la réparation des dommages » (Doc. parl., Chambre,
420/2, p. 2). 1959-1960, n° 420/2, p. 2).
Er is ook opgemerkt dat « de procedure extreem vereenvoudigd is » Il a aussi été relevé que « la procédure a été simplifiée à l'extrême
uitgaande van de vaststelling dat « het gewone rechtscollege nog » en partant du constat que « la juridiction ordinaire est encore
steeds het snelste en minst dure is, waarvan de beste beslissingen toujours la plus rapide, la moins chère et celle dont on peut attendre
kunnen worden verwacht » (Hand., Kamer, 8 februari 1961, p. 27). De les meilleures décisions » (Ann., Chambre, 8 février 1961, p. 27). La
vereenvoudiging van de procedure heeft tot doel « met grotere
zekerheid te komen tot de vaststelling van de schade en tot de simplification de la procédure a pour but d'« arriver avec plus de
vergoeding ervan » (ibid. ). De procedure waarnaar de in het geding sûreté à la constatation des dégâts et à leur réparation » (ibid. ).
La procédure à laquelle renvoie la disposition en cause est encore
zijnde bepaling verwijst, wordt voorts voorgesteld als « eenvoudig en présentée comme « simple et rapide » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1961, n°
snel » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1961, nr. 67, p. 4). 67, p. 4).
B.3.3. De procedureregels vervat in artikel 7bis, tweede tot zesde B.3.3. Les règles procédurales que contient l'article 7bis, alinéas 2
lid, van de voormelde wet van 28 februari 1882 waren oorspronkelijk à 6, de la loi précitée du 28 février 1882 ont été originellement
ontworpen om het de landbouwer wiens gewassen door de konijnen waren conçues afin de permettre au paysan dont les récoltes avaient été
verwoest, mogelijk te maken « op een andere manier dan via trage en dévorées par des lapins d'obtenir une indemnité « autrement que par
dure rechtsgedingen » een vergoeding te verkrijgen (Parl. St., Kamer, des procès lents et coûteux » (Doc. parl., Chambre, 1897-1898, n° 175,
1897-1898, nr. 175, p. 14). Het beroep op de rechter vergemakkelijken p. 14). Faciliter le recours au juge pour la demande en réparation des
voor de vordering tot herstel van de aangerichte schade werd dan
voorgesteld als een middel om « de belangen van de telers zo goed dommages causés était alors présenté comme un moyen de « sauvegarder
mogelijk te vrijwaren » (ibid., p. 17). Het ging erom « de procedure le mieux les intérêts des cultivateurs » (ibid., p. 17). Il s'agissait
tot vergoeding van de schade te vereenvoudigen en, voor diegenen die « de simplifier la procédure en réparation des dommages, et de
dat wensen, een einde te maken aan het optreden van tussenpersonen dat supprimer pour ceux qui le désirent l'intervention d'intermédiaires
de kosten onnodig doet toenemen en vaak zorgt voor vertragingen in qui augmente inutilement les frais et souvent les lenteurs dans des
geschillen waar de betwistingen veelal gewone feitelijke kwesties zijn litiges où les contestations sont, dans la plupart des cas, de simples
» (ibid. p. 20). questions de fait » (ibid., p. 20).
Het is dus om « de kosten van de procedure te beperken [...], vooral C'est donc en vue de « restreindre les frais de la procédure [...]
voor de kleine en arme landbouwers, die enkele stukken grond bebouwen surtout pour les petits paysans et l'agriculteur pauvre, qui cultivent
en slechts kleine bedragen moeten eisen, hoewel die voor hen quelques lopins et n'ont à demander que des sommes minimes, bien que
belangrijk zijn » dat die bepalingen de procedure voor de vrederechter toujours importantes pour eux » que ces dispositions simplifient la
« zoveel mogelijk » vereenvoudigen, dat zij die versnellen « door procédure devant le juge de paix « autant qu'il est possible »,
nieuwe termijnen vast te stellen » en dat zij de verweerder beletten « qu'elles l'accélèrent « en fixant de nouveaux délais » et qu'elles
het rechtsgeding te laten aanslepen door de verdediging te spreiden » empêchent le défendeur « de faire traîner le procès au moyen d'une
(ibid., p. 23). défense échelonnée » (ibid., p. 23).
Door het schriftelijke of mondelinge verzoek toe te staan, stelt En autorisant le recours à la requête écrite ou verbale, l'article
artikel 7bis, tweede lid, van de wet van 28 februari 1882 de 7bis, alinéa 2, de la loi du 28 février 1882 dispense la personne
benadeelde persoon ervan vrij « zich naar de naburige stad te begeven lésée « d'aller à la ville voisine consulter l'avocat, même de
om een advocaat te raadplegen, zelfs om de deurwaarder om een
dagvaarding te verzoeken » (ibid., p. 25). Door de partijen ertoe te requérir l'huissier pour assigner » (ibid., p. 25). En exigeant des
verplichten al hun middelen uiterlijk bij de plaatsopneming kenbaar te parties qu'elles fassent connaître tous leurs moyens au plus tard lors
maken, heeft artikel 7bis, derde lid, vierde zin, van de wet van 28 de la descente sur les lieux, l'article 7bis, alinéa 3, quatrième
februari 1882 tot doel het de vrederechter mogelijk te maken om phrase, de la loi du 28 février 1882 a pour but de permettre au juge
dadelijk en in aanwezigheid van de deskundige de controles uit te de paix de faire sur-le-champ et en compagnie de l'expert les
voeren die nodig zijn voor het onderzoek van de op de feiten gegronde vérifications qu'appelle l'examen des moyens fondés sur les faits.
middelen. Die regel sluit niet uit dat later middelen worden Cette règle n'exclut pas la formulation ultérieure de moyens fondés
aangevoerd op grond van feiten waarvan de verweerder geen kennis kon sur des faits que le défendeur ne pouvait connaître avant la visite
hebben vóór de plaatsopneming (ibid., p. 25). des lieux (ibid., p. 25).
B.4.1. Het verschil in behandeling dat artikel 3, derde lid, van de B.4.1. La différence de traitement qu'introduit l'article 3, alinéa 3,
wet van 14 juli 1961 - door de verwijzing in die bepaling naar de de la loi du 14 juillet 1961 - par le renvoi que fait cette
bijzondere procedureregels vermeld in artikel 7bis, tweede tot zesde disposition aux règles particulières de procédure énoncées à l'article
lid, van de wet van 28 februari 1882 - invoert, is, gelet op het doel 7bis, alinéas 2 à 6, de la loi du 28 février 1882 - n'est pas, compte
van vereenvoudiging dat de wetgever nastreeft in de in B.3.1 tenu de l'objectif de simplification poursuivi par le législateur dans
omschreven context, niet zonder redelijke verantwoording. le contexte décrit en B.3.1, dénuée de justification raisonnable.
B.4.2. Uit de verschillende door de partijen voorgelegde documenten B.4.2. Il n'apparaît pas, en effet, au vu des divers documents
blijkt immers niet dat de feitelijke omstandigheden waarin de wetgever présentés par les parties, que les circonstances de fait dans
de in het geding zijnde bepaling heeft aangenomen, dermate zouden zijn lesquelles le législateur a adopté la disposition en cause auraient à
gewijzigd dat die bijzondere regels niet meer zouden zijn verantwoord. ce point changé que ces règles particulières seraient désormais privées de justification.
B.5. Uit de motieven van arrest nr. 44/2007 van 21 maart 2007 blijkt B.5. Il ressort des motifs de l'arrêt n° 44/2007 du 21 mars 2007 que
dat het Hof bij dat arrest slechts heeft geoordeeld dat artikel 7bis ce n'est qu'en ce qu'il vise les dégâts causés par les lapins que la
van de jachtwet van 28 februari 1882 de artikelen 10 en 11 van de Cour a, par cet arrêt, jugé que l'article 7bis de la loi du 28 février
Grondwet schendt in zoverre het de schade veroorzaakt door konijnen 1882 sur la chasse viole les articles 10 et 11 de la Constitution.
beoogt. B.6. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 4438 dient derhalve B.6. La question préjudicielle posée dans l'affaire n° 4438 appelle
bevestigend te worden beantwoord, terwijl de andere prejudiciële dès lors une réponse positive, tandis que les autres questions
vragen ontkennend dienen te worden beantwoord. préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
En ce qu'il renvoie à l'article 7bis, alinéas 2 à 6, de la loi du 28
In zoverre artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 « tot février 1882, l'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en
regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade » vue d'assurer la réparation des dégâts causés par le gros gibier » ne
verwijst naar artikel 7bis, tweede tot zesde lid, van de wet van 28
februari 1882, schendt het de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 11 maart 2009. l'audience publique du 11 mars 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^