Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 44/2009 van 11 maart 2009 Rolnummers 4447 en 4483 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 479 van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Cassatie en door de raadkamer van de Rechtbank Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 44/2009 van 11 maart 2009 Rolnummers 4447 en 4483 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 479 van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Cassatie en door de raadkamer van de Rechtbank Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 44/2009 du 11 mars 2009 Numéros du rôle : 4447 et 4483 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 479 du Code d'instruction criminelle, posées par la Cour de cassation et par la chambre du conseil du La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 44/2009 van 11 maart 2009 Extrait de l'arrêt n° 44/2009 du 11 mars 2009
Rolnummers 4447 en 4483 Numéros du rôle : 4447 et 4483
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 479 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 479 du
Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Cassatie en door Code d'instruction criminelle, posées par la Cour de cassation et par
de raadkamer van de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel. la chambre du conseil du Tribunal de première instance de Nivelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P.
rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y.
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij arrest van 18 maart 2008 in zake J.J. tegen M.B., waarvan de a. Par arrêt du 18 mars 2008 en cause de J.J. contre M.B., dont
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 28 maart 2008, heeft l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 28 mars 2008, la
het Hof van Cassatie de volgende prejudiciële vraag gesteld : Cour de cassation a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 479 Wetboek van Strafvordering de artikelen 10 en 11 « L'article 479 du Code d'instruction criminelle viole-t-il les
Grondwet, in zoverre het de raadsheer in sociale zaken niet begrijpt articles 10 et 11 de la Constitution en ce que le conseiller social
onder de magistraten en ambtsdragers welke voor de misdaden en n'est pas compté parmi les magistrats et titulaires d'une fonction
wanbedrijven door hen gepleegd buiten hun ambt, slechts op vordering qui, pour les crimes et délits par eux commis hors de leurs fonctions,
van de procureur-generaal bij het hof van beroep kunnen worden ne peuvent être cités à comparaître devant la cour d'appel que sur la
gedagvaard voor het hof van beroep, terwijl de raadsheer in sociale réquisition du procureur général près la cour d'appel, alors que le
zaken toch overeenkomstig artikel 103 Gerechtelijk Wetboek deel conseiller social, conformément à l'article 103 du Code judiciaire,
fait néanmoins partie de la cour du travail et, conformément à
uitmaakt van het arbeidshof en overeenkomstig artikel 104 Gerechtelijk l'article 104 du Code judiciaire, connaît avec un conseiller à la cour
Wetboek samen met een raadsheer in het arbeidshof mede kennisneemt van
zaken die tot de bevoegdheid van dit hof behoren, en voor hem dezelfde du travail des affaires qui relèvent de la compétence de cette cour et
waarborgen als voor de raadsheer in het arbeidshof verantwoord kunnen que les mêmes garanties que celles qui sont applicables au conseiller
lijken ? ». à la cour du travail peuvent sembler justifiées à son égard ? ».
b. Bij beschikking van 23 juni 2008 in zake J.-P. R., waarvan de b. Par ordonnance du 23 juin 2008 en cause de J.-P. R., dont
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 30 juni 2008, heeft l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 30 juin 2008, la
de raadkamer van de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel de volgende chambre du conseil du Tribunal de première instance de Nivelles a posé
prejudiciële vraag gesteld : la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 474 [lees : 479] van het Wetboek van strafvordering « L'article 474 [lire : 479] du Code d'instruction criminelle
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de raadsheer in viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que le
sociale zaken niet begrijpt onder de magistraten en ambtsdragers welke conseiller social n'est pas compté parmi les magistrats et titulaires
voor de misdaden en wanbedrijven door hen gepleegd buiten hun ambt, d'une fonction qui, pour les crimes et délits commis hors de leurs
slechts op vordering van de procureur-generaal bij het hof van beroep fonctions, ne peuvent être cités à comparaître devant la cour d'appel
kunnen worden gedagvaard voor het hof van beroep, terwijl de raadsheer que sur réquisition du procureur général près la cour d'appel, alors
in sociale zaken krachtens artikel 103 van het Gerechtelijk Wetboek qu'en vertu de l'article 103 du Code judiciaire, le conseiller social
deel uitmaakt van het arbeidshof en krachtens artikel 104 van het fait partie de la cour du travail et qu'en vertu de l'article 104 du
Gerechtelijk Wetboek samen met een raadsheer in het arbeidshof mede Code judiciaire, il connaît avec un conseiller à la cour du travail
kennisneemt van zaken die tot de bevoegdheid van dat hof behoren, en des affaires qui relèvent de la compétence de cette cour et que les
voor hem dezelfde waarborgen als voor de raadsheer in het arbeidshof mêmes garanties que celles applicables au conseiller à la cour du
verantwoord kunnen lijken ? ». travail peuvent sembler justifiées à son égard ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4447 en 4483 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 4447 et 4483 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Sinds de laatste wijziging ervan bij artikel 205 van de wet van B.1. Depuis sa dernière modification par l'article 205 de la loi du 15
15 september 2006 « tot hervorming van de Raad van State en tot septembre 2006 réformant le Conseil d'Etat et créant un Conseil du
oprichting van een Raad voor Vreemdelingenbetwistingen » bepaalt
artikel 479 van het Wetboek van strafvordering : Contentieux des étrangers, l'article 479 du Code d'instruction
« Wanneer een vrederechter, een rechter in de politierechtbank, een criminelle dispose : « Lorsqu'un juge de paix, un juge au tribunal de police, un juge au
rechter in de rechtbank van eerste aanleg, in de arbeidsrechtbank of tribunal de première instance, au tribunal du travail ou au tribunal
in de rechtbank van koophandel, een raadsheer in het hof van beroep of in het arbeidshof, een raadsheer in het Hof van Cassatie, een magistraat van het parket bij een rechtbank of een hof, een referendaris bij het Hof van Cassatie, een lid van het Rekenhof, een lid van de Raad van State, van het auditoraat of van het coördinatiebureau bij de Raad van State, een lid van het Arbitragehof, een referendaris bij dat Hof, de leden van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen, een provinciegouverneur, ervan beschuldigd wordt buiten zijn ambt een misdrijf gepleegd te hebben dat een correctionele straf meebrengt, laat de procureur-generaal bij het hof van beroep hem dagvaarden voor dat hof, dat uitspraak doet, zonder dat de commerce, un conseiller à la cour d'appel ou à la cour du travail, un conseiller à la Cour de cassation, un magistrat du parquet près un tribunal ou une cour, un référendaire près la Cour de cassation, un membre de la Cour des comptes, un membre du Conseil d'Etat, de l'auditorat ou du bureau de coordination près le Conseil d'Etat, un membre de la Cour d'arbitrage, un référendaire près cette Cour, les membres du Conseil du Contentieux des étrangers, un gouverneur de province est prévenu d'avoir commis, hors de ses fonctions, un délit emportant une peine correctionnelle, le procureur général près la cour d'appel le fait citer devant cette cour, qui prononce sans qu'il
beroep kan worden ingesteld ». puisse y avoir appel ».
B.2. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de B.2. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de cette
bestaanbaarheid van die bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij een verschil in behandeling invoert tussen twee categorieën van leden van het arbeidshof : enerzijds, de raadsheer in het arbeidshof en, anderzijds, de raadsheer in sociale zaken. In geval van een wanbedrijf of een gecorrectionaliseerde misdaad gepleegd buiten zijn ambt, kan alleen de eerstgenoemde slechts door het hof van beroep worden berecht. B.3. De raadsheer in sociale zaken is ten aanzien van de bijzondere regeling van het zogeheten systeem van het voorrecht van rechtsmacht, voldoende vergelijkbaar met de raadsheer in het arbeidshof. De raadsheer in sociale zaken maakt immers deel uit van het arbeidshof disposition avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle établit une différence de traitement entre deux catégories de membres de la cour du travail : d'une part, le conseiller à la cour du travail et, d'autre part, le conseiller social. En cas de délit ou de crime correctionnalisé commis hors de ses fonctions, seul le premier ne peut être jugé que par la cour d'appel. B.3. Le conseiller social est, au regard des règles particulières du système dit du privilège de juridiction, suffisamment comparable au conseiller à la cour du travail. En effet, le conseiller social fait
(artikel 103 van het Gerechtelijk Wetboek) en neemt, samen met een partie de la cour du travail (article 103 du Code judiciaire) et
raadsheer in het arbeidshof, kennis van zaken die tot de bevoegdheid connaît avec un conseiller à la cour du travail des affaires relevant
van dat hof behoren (artikel 104 van dat Wetboek). de la compétence de cette cour (article 104 du même Code).
B.4.1. Het voorrecht van rechtsmacht, dat van toepassing is op de magistraten en op bepaalde andere titularissen van een openbaar ambt, is ingesteld met het oog op het verzekeren van een onpartijdige en serene rechtsbedeling ten aanzien van die personen. De bijzondere regels op het gebied van onderzoek, vervolging en berechting die het voorrecht van rechtsmacht inhoudt, beogen te vermijden dat, enerzijds, ondoordachte, onverantwoorde of tergende vervolgingen jegens de ambtsdragers op wie dat stelsel van toepassing is, op gang zouden worden gebracht, anderzijds, die ambtsdragers hetzij te streng, hetzij met te veel toegevendheid zouden worden behandeld. Het geheel van die motieven kan in beginsel redelijkerwijze verantwoorden dat de personen op wie het voorrecht van rechtsmacht van B.4.1. Le privilège de juridiction applicable aux magistrats et à certains autres titulaires de fonctions publiques a été instauré en vue de garantir, à l'égard de ces personnes, une administration de la justice impartiale et sereine. Les règles spécifiques en matière d'instruction, de poursuite et de jugement qu'implique le privilège de juridiction entendent éviter, d'une part, que des poursuites téméraires, injustifiées ou vexatoires soient intentées contre les personnes auxquelles ce régime est applicable et, d'autre part, que ces mêmes personnes soient traitées avec trop de sévérité ou trop de clémence. L'ensemble de ces motifs peut en principe raisonnablement justifier que les personnes auxquelles s'applique le privilège de juridiction
toepassing is, op het gebied van het onderzoek, de vervolging en de soient, en matière d'instruction, de poursuite et de jugement,
berechting anders worden behandeld dan de rechtsonderhorigen op wie de traitées différemment des justiciables auxquels s'appliquent les
gewone regels van de strafrechtspleging van toepassing zijn. règles ordinaires de la procédure pénale.
B.4.2. De regels betreffende het voorrecht van rechtsmacht zijn B.4.2. Les règles relatives au privilège de juridiction ont été
ingesteld om redenen van algemeen belang en niet in het persoonlijk instaurées pour des motifs d'intérêt général et non dans l'intérêt
belang van de personen op wie het stelsel van toepassing is. personnel des personnes auxquelles le régime est applicable.
Die regels zijn van openbare orde, zodat die personen niet eraan Ces règles sont d'ordre public, de sorte que ces personnes ne peuvent
kunnen verzaken, ook niet wanneer zij oordelen dat de toepassing van y renoncer, même si elles estiment que l'application des règles
de gewone regels van de strafrechtspleging hun gunstiger uitvalt. ordinaires de la procédure pénale leur est plus favorable.
B.5. Het staat in beginsel aan de wetgever om te beoordelen voor welke B.5. Il appartient en principe au législateur de décider pour quelles
overheidsambten dient te worden voorzien in van de gewone regels van fonctions publiques il y a lieu de prévoir des règles dérogatoires aux
de strafrechtspleging afwijkende regels om de door hem nagestreefde - règles ordinaires de la procédure pénale afin d'atteindre les
in B.4.1 aangehaalde - doelstellingen van algemeen belang te bereiken. objectifs d'intérêt général - cités en B.4.1 - qu'il poursuit. La Cour
Het Hof kan de door de wetgever op dat vlak gemaakte keuzes slechts in ne peut mettre en cause les choix opérés par le législateur dans ce
het geding brengen indien ze kennelijk onredelijk zijn of indien ze domaine que s'ils sont manifestement déraisonnables ou s'ils
leiden tot een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij aboutissent à une limitation disproportionnée des droits des personnes
betrokken personen. concernées.
B.6.1. De raadsheren in sociale zaken worden benoemd door de Koning, B.6.1. Les conseillers sociaux sont nommés par le Roi, sur la
proposition, selon le cas, du ministre qui a le Travail dans ses
op voordracht van, al naargelang, de voor Arbeid bevoegde minister of attributions ou du ministre qui a les Classes moyennes dans ses
de voor Middenstand bevoegde minister (artikel 216, eerste en tweede attributions (article 216, alinéas 1er et 2, du Code judiciaire). Les
lid, van het Gerechtelijk Wetboek). De kandidaten worden in principe candidatures sont en principe présentées au ministre respectivement
aan de minister voorgedragen door de representatieve organisaties van par les organisations représentatives d'employeurs, de travailleurs
werkgevers, werknemers-arbeiders, werknemers-bedienden en ouvriers, de travailleurs employés et de travailleurs indépendants
zelfstandigen (artikelen 199, 201 en 216, derde lid, van het (articles 199, 201, et 216, alinéa 3, du Code judiciaire). Les
Gerechtelijk Wetboek). De raadsheren in sociale zaken worden benoemd conseillers sociaux sont nommés pour un mandat de cinq ans
voor een hernieuwbaar mandaat van vijf jaar (artikelen 202, tweede renouvelable (articles 202, alinéa 2, et 216, alinéa 3, du Code
lid, en 216, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek). judiciaire).
B.6.2. De raadsheren in het arbeidshof worden van hun kant benoemd op B.6.2. Les conseillers à la cour du travail sont, eux, nommés sur
gemotiveerde voordracht van de bevoegde benoemings- en présentation motivée de la commission de nomination et de désignation
aanwijzingscommissie van de Hoge Raad voor de Justitie, na afweging compétente du Conseil supérieur de la justice, après évaluation de
van hun bekwaamheid en geschiktheid (artikel 259ter, § 4, eerste, leur compétence et de leur aptitude (article 259ter, § 4, alinéas 1er,
tiende en twaalfde lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Hun benoeming 10 et 12, du Code judiciaire). Ils sont nommés à vie (article 152,
geldt voor het leven (artikel 152, eerste lid, van de Grondwet). alinéa 1er, de la Constitution).
B.6.3. Ten aanzien van de tuchtregeling vermocht de wetgever ervan uit B.6.3. En ce qui concerne le régime disciplinaire, le législateur a pu
te gaan dat de raadsheren in sociale zaken en de raadsheren in het considérer que les conseillers sociaux et les conseillers à la cour du
arbeidshof aan dezelfde tuchtregeling moesten worden onderworpen en travail devaient être soumis à la même discipline et que la même
dat dezelfde procedure zonder onderscheid moest worden toegepast op « procédure devait être appliquée, sans distinction, à « ceux qui
diegenen die hun ambtsplichten verzuimen of door hun gedrag afbreuk manquent aux devoirs de leur charge, ou qui par leur conduite portent
doen aan de waardigheid van hun ambt » en op diegenen « die de taken atteinte à la dignité de son caractère » et à ceux « qui négligent les
van hun ambt verwaarlozen en zodoende afbreuk doen aan de goede tâches de leur charge et qui portent ainsi atteinte au bon
werking van de justitie of aan het vertrouwen in die instelling » fonctionnement de la justice ou à la confiance dans l'institution »
(artikelen 404, 410, § 1, 1°, 412, § 2, 1°, en 415, §§ 2 en 3, van het (articles 404, 410, § 1er, 1°, 412, § 2, 1°, et 415, §§ 2 et 3, du
Gerechtelijk Wetboek). Code judiciaire).
B.7. Wat daarentegen het voorrecht van rechtsmacht betreft, vermocht B.7. En revanche, en ce qui concerne le privilège de juridiction, le
de wetgever rekening ermee te houden dat de raadsheren in sociale législateur a pu tenir compte de ce que les conseillers sociaux
zaken in hoofdorde een beroep uitoefenen dat losstaat van de exercent, à titre principal, une profession qui est étrangère à
rechtsbedeling. Hoewel artikel 300, tweede lid, van het Gerechtelijk l'administration de la justice. Si l'article 300, alinéa 2, du Code
Wetboek bepaalt dat de raadsheren in sociale zaken aan dezelfde regels judiciaire dispose que les conseillers sociaux sont soumis aux mêmes
van onverenigbaarheid als de werkende rechters zijn onderworpen, règles d'incompatibilité que les juges effectifs, il prévoit à cette
voorziet het in belangrijke afwijkingen van die regel, vermits die règle d'importantes dérogations puisqu'elle s'applique « à l'exception
laatste van toepassing is « met uitzondering van » met name « het », notamment « de l'exercice d'un commerce, l'administration, la
drijven van een handel, het beheer of de leiding van of het toezicht direction ou la surveillance de sociétés commerciales et
op handelsvennootschappen en nijverheids- of handelsinrichtingen », « d'établissements industriels et commerciaux », de « la conclusion et
het aangaan en de uitvoering van een arbeidsovereenkomst » en « de l'exécution d'un contrat de travail » et « de l'exercice de la
uitoefening van het beroep van bedrijfsrevisor en van accountant en de profession de réviseur d'entreprise et de comptable et des activités
bezigheden die hen daardoor geoorloofd zijn ». qui leur sont autorisées en cette qualité ».
B.8. Tussen de raadsheren in het arbeidshof en de raadsheren in B.8. Il existe donc entre les conseillers à la cour du travail et les
sociale zaken bestaan dus zodanige verschillen die verantwoorden dat conseillers sociaux des différences telles qu'elles justifient qu'ils
zij ten aanzien van het voorrecht van rechtsmacht verschillend worden behandeld. soient traités différemment quant au privilège de juridiction.
B.9. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. B.9. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 479 van het Wetboek van strafvordering schendt de artikelen 10 L'article 479 du Code d'instruction criminelle ne viole pas les
en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het de raadsheer in sociale articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne vise pas le
zaken niet beoogt. conseiller social.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 11 maart 2009. l'audience publique du 11 mars 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^