← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 15/2009 van 5 februari 2009 Rolnummer 4434 In zake : de
prejudiciële vragen over artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van
de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 15/2009 van 5 februari 2009 Rolnummer 4434 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 15/2009 du 5 février 2009 Numéro du rôle : 4434 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la ré La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 15/2009 van 5 februari 2009 | Extrait de l'arrêt n° 15/2009 du 5 février 2009 |
| Rolnummer 4434 | Numéro du rôle : 4434 |
| In zake : de prejudiciële vragen over artikel 1022 van het | En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 1022 du |
| Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 | Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du |
| april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten | 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais |
| verbonden aan de bijstand van een advocaat, gesteld door de Rechtbank | d'avocat, posées par le Tribunal de commerce de Turnhout. |
| van Koophandel te Turnhout. | La Cour constitutionnelle, |
| Het Grondwettelijk Hof, | |
| samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de | composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. |
| rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. | Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe, |
| Snappe, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
| voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | Bossuyt, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij vonnis van 1 februari 2008 in zake de bvba « Vissers Eddy » tegen | Par jugement du 1er février 2008 en cause de la SPRL « Vissers Eddy » |
| de nv « De Clercq Aannemingen Bouw en Wegenbouw », waarvan de | contre la SA « De Clercq Aannemingen Bouw en Wegenbouw », dont |
| expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 februari 2008, | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 février 2008, le |
| heeft de Rechtbank van Koophandel te Turnhout de volgende prejudiciële | Tribunal de commerce de Turnhout a posé les questions préjudicielles |
| vragen gesteld : | suivantes : |
| 1. « Schendt artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 | 1. « L'article 1022 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et |
| en 11 van de Grondwet wanneer het zo wordt geïnterpreteerd en | 11 de la Constitution s'il est interprété et appliqué en ce sens que, |
| toegepast dat het bij het bepalen van de grondslag voor berekening van | pour déterminer la base de calcul de l'indemnité de procédure, il est, |
| de rechtsplegingsvergoeding, enerzijds slechts rekening houdt met de | d'une part, tenu compte seulement des montants réclamés dans la |
| bedragen gevorderd in hoofdeis en niet met die gevorderd in een | demande principale et non de ceux réclamés dans une demande incidente |
| tussenvordering of vordering tot tussenkomst, en anderzijds geen | ou dans une demande en intervention et il n'est, d'autre part, pas |
| rekening houdt met de mate waarin de vordering al dan niet wordt | tenu compte de la mesure dans laquelle la demande est ou non |
| ingewilligd ? »; | accueillie ? »; |
| 2. « Schendt het laatste lid van artikel 1022 van het Gerechtelijk | 2. « L'article 1022, dernier alinéa, du Code judiciaire viole-t-il les |
| Wetboek de artikelen 10, 11 en/of 16 van de Grondwet, al dan niet in | articles 10, 11 et/ou 16 de la Constitution, combinés ou non avec |
| samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij | l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention |
| het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, wanneer het een | européenne des droits de l'homme, lorsqu'il prive une partie du droit |
| partij het recht ontzegt om haar volledige, werkelijk geleden schade | d'obtenir l'indemnisation de l'intégralité du dommage réellement subi, |
| die zich (minstens gedeeltelijk) veruitwendigt in kosten van bijstand | qui se traduit (tout au moins partiellement) par des frais |
| in rechte, vergoed te krijgen ? ». | d'assistance juridique ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 1022 van het | B.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 1022 du Code |
| Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 | judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21 |
| april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten | avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais |
| verbonden aan de bijstand van een advocaat. Artikel 1022 van het | d'avocat. L'article 1022 du Code judiciaire dispose : |
| Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | |
| « De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de | « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les |
| kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. | frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause. |
| Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en | |
| van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de | Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et |
| Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | |
| basis-, minimum en maximumbedragen vast van de | germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par |
| rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de | arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima |
| zaak en de belangrijkheid van het geschil. | et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la |
| Op verzoek van een van de partijen en op een met bijzondere redenen | nature de l'affaire et de l'importance du litige. |
| omklede beslissing, kan de rechter ofwel de vergoeding verminderen, | A la demande d'une des parties, et sur décision spécialement motivée, |
| ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en | le juge peut soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour |
| minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de | autant dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans |
| rechter rekening met : | son appréciation, le juge tient compte : |
| - de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag | - de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le |
| van de vergoeding te verminderen; | montant de l'indemnité; |
| - de complexiteit van de zaak; | - de la complexité de l'affaire; |
| - de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde | - des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient |
| partij; | gain de cause; |
| - het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. | - du caractère manifestement déraisonnable de la situation. |
| Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns | Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième |
| juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgelegde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de | ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de |
| tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». | l'indemnité de procédure ». |
| Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la première question préjudicielle |
| B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter van | B.2. Dans la première question préjudicielle, le juge a quo interroge |
| het Hof te vernemen of artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek de | la Cour sur le point de savoir si l'article 1022 du Code judiciaire |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, nu voor het bepalen van de | viole les articles 10 et 11 de la Constitution, dès lors que, pour |
| grondslag voor de berekening van de rechtsplegingsvergoeding slechts | déterminer la base de calcul de l'indemnité de procédure, il est |
| rekening wordt gehouden met de bedragen die worden gevorderd in | seulement tenu compte des montants réclamés dans la demande principale |
| hoofdeis en niet met de bedragen gevorderd in een tegenvordering of | et non de ceux réclamés dans une demande incidente ou dans une demande |
| vordering tot tussenkomst (eerste onderdeel) en geen rekening wordt | en intervention (première branche), et qu'il n'est pas tenu compte de |
| gehouden met de mate waarin de vordering al dan niet wordt ingewilligd | la mesure dans laquelle la demande est ou non accueillie (seconde |
| (tweede onderdeel). | branche). |
| B.3. De Ministerraad werpt op dat niet artikel 1022 van het | B.3. Le Conseil des ministres objecte que ce n'est pas l'article 1022 |
| Gerechtelijk Wetboek het voorwerp uitmaakt van de eerste prejudiciële | du Code judiciaire qui fait l'objet de la première question |
| vraag, maar artikel 2 van het koninklijk besluit van 26 oktober 2007 | préjudicielle, mais l'article 2 de l'arrêté royal du 26 octobre 2007 |
| tot vaststelling van het tarief van de rechtsplegingsvergoeding | |
| bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en tot | fixant le tarif des indemnités de procédure visées à l'article 1022 du |
| vaststelling van de datum van inwerkingtreding van de artikelen 1 tot | Code judiciaire et fixant la date d'entrée en vigueur des articles 1er |
| 13 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de | à 13 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des |
| erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van de advocaat. Het | |
| Hof zou evenwel onbevoegd zijn zich uit te spreken over de mogelijke | honoraires et des frais d'avocat. Or, la Cour serait incompétente pour |
| schending door een koninklijk besluit van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | se prononcer sur la violation éventuelle des articles 10 et 11 de la |
| B.4.1. Het Hof vermag zich slechts uit te spreken over een vermeende | Constitution par un arrêté royal. |
| schending van de Grondwet wanneer die schending aan een norm met een | B.4.1. La Cour ne peut se prononcer sur une prétendue violation de la |
| wetgevend karakter kan worden toegeschreven. Noch artikel 26, § 1, van | Constitution que si cette violation est imputable à une norme |
| de bijzondere wet van 6 januari 1989, noch enige andere | législative. Ni l'article 26, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier |
| grondwettelijke of wettelijke bepaling verleent het Hof de bevoegdheid | 1989 ni aucune autre disposition constitutionnelle ou légale ne |
| om bij wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te doen over de | confèrent à la Cour le pouvoir de statuer, à titre préjudiciel, sur la |
| vraag of een koninklijk besluit al dan niet bestaanbaar is met de | question de savoir si un arrêté royal est compatible ou non avec les |
| bepalingen van de Grondwet. | dispositions de la Constitution. |
| B.4.2. Ter uitvoering van artikel 1022, tweede lid, van het | |
| Gerechtelijk Wetboek werd het koninklijk besluit van 26 oktober 2007 | B.4.2. L'arrêté royal du 26 octobre 2007 fixant le tarif des |
| tot vaststelling van het tarief van de rechtsplegingsvergoeding | |
| bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en tot | indemnités de procédure visées à l'article 1022 du Code judiciaire et |
| vaststelling van de datum van inwerkingtreding van de artikelen 1 tot | fixant la date d'entrée en vigueur des articles 1er à 13 de la loi du |
| 13 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de | 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais |
| erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van de advocaat | d'avocat a été pris en exécution de l'article 1022, alinéa 2, du Code |
| genomen. Overeenkomstig artikel 2, eerste lid, van voormeld koninklijk | judiciaire. Conformément à l'article 2, alinéa premier, de l'arrêté |
| besluit wordt de rechtsplegingsvergoeding voor geschillen die | royal précité, l'indemnité de procédure pour les actions portant sur |
| betrekking hebben op in geld waardeerbare vorderingen vastgesteld op | des demandes évaluables en argent est fixée sur la base du montant de |
| basis van het bedrag van die vorderingen. Het tweede lid bepaalt | ces actions. L'alinéa 2 dispose par ailleurs : |
| voorts : « Voor de toepassing van dit artikel wordt het bedrag van de vordering | « Pour l'application du présent article, le montant de la demande est |
| vastgesteld overeenkomstig de artikelen 557 tot 562 en 618 van het | fixé conformément aux articles 557 à 562 et 618 du Code judiciaire |
| Gerechtelijk Wetboek in verband met de bepaling van de bevoegdheid en de aanleg. [...] ». | relatifs à la détermination de la compétence et du ressort. [...] ». |
| B.5. De wijze waarop het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding wordt | B.5. La manière dont est fixée l'indemnité de procédure est déterminée |
| vastgesteld, is bepaald in artikel 2, eerste en tweede lid, van het | à l'article 2, alinéas 1er et 2, de l'arrêté royal du 26 octobre 2007 |
| koninklijk besluit van 26 oktober 2007 en niet in artikel 1022 van het | et non à l'article 1022 du Code judiciaire. |
| Gerechtelijk Wetboek. | |
| Het Hof is niet bevoegd die bepaling te toetsen aan de artikelen 10 en | La Cour n'est pas compétente pour contrôler cette disposition au |
| 11 van de Grondwet. | regard des articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag | Quant à la seconde question préjudicielle |
| B.6. Wat de tweede prejudiciële vraag betreft, wenst de verwijzende | B.6. En ce qui concerne la seconde question préjudicielle, le juge a |
| rechter van het Hof te vernemen of artikel 1022, laatste lid, van het | quo interroge la Cour sur le point de savoir si l'article 1022, |
| Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, al dan | dernier alinéa, du Code judiciaire viole les articles 10, 11 et 16 de |
| niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend | la Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du Premier |
| Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, schendt, nu het aan een partij het recht ontzegt om haar werkelijke kosten van juridische bijstand volledig te recupereren, terwijl een partij van wie de schade bestaat uit andere elementen dan advocatenkosten, een volledige vergoeding kan verkrijgen van de door haar gemaakte kosten. B.7. De Ministerraad werpt op dat de tweede prejudiciële vraag ontkennend moet worden beantwoord omdat de door de prejudiciële vraag aangewezen categorieën van personen en kosten onvergelijkbaar zijn. De kosten voor de bijstand van een technisch raadsman zijn immers gesitueerd in de materieelrechtelijke verhouding tussen de partijen, terwijl de kosten voor bijstand van een advocaat zijn gesitueerd in de procesrechtelijke verhouding tussen de partijen. Het optreden van een advocaat zou uitsluitend tot doel hebben een schadelijder bij te staan in zijn schade-eis, zodat zijn optreden geen onderdeel van de schade zou uitmaken, terwijl de kosten voor het optreden van een deskundige, kosten zouden zijn die moeten worden gemaakt als gevolg van een schadegeval. | Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, dès lors qu'il prive une partie du droit de récupérer l'intégralité de ses frais réels d'assistance juridique, alors qu'une partie dont le dommage consiste en d'autres éléments que des frais d'avocats peut obtenir une indemnisation intégrale des frais qu'elle a exposés. B.7. Le Conseil des ministres objecte que la seconde question préjudicielle appelle une réponse négative au motif que les catégories de personnes et de frais désignées dans la question préjudicielle ne sont pas comparables. En effet, les frais d'assistance d'un conseil technique concernent les rapports de droit matériel qui unissent les parties, alors que les frais d'assistance d'un avocat ont pour cadre le lien de droit procédural entre les parties. L'intervention d'un avocat aurait pour seul but d'assister une victime dans sa demande en dommages-intérêts, de sorte que son intervention ne constituerait pas un élément du dommage, alors que les frais d'intervention d'un expert seraient des frais exposés à la suite d'un sinistre. B.8.1. Pour apprécier la compatibilité d'une norme avec les articles |
| B.8.1. Om de bestaanbaarheid van een norm met de artikelen 10 en 11 | 10 et 11 de la Constitution, la Cour examine en premier lieu si les |
| van de Grondwet te beoordelen, onderzoekt het Hof eerst of de | catégories de personnes entre lesquelles une inégalité est alléguée |
| categorieën van personen ten aanzien van wie een ongelijkheid wordt | |
| aangevoerd, in voldoende mate vergelijkbaar zijn. | sont suffisamment comparables. |
| B.8.2. Kosten gemaakt in de procesrechtelijke verhouding tussen de | B.8.2. Les frais de procédure exposés par les parties l'ont été en vue |
| partijen worden gemaakt met het oog op het uitoefenen van hun recht op | |
| verdediging en zijn verhaalbaar op de verliezende partij op basis en | d'exercer leur droit de défense et ils sont récupérables auprès de la |
| binnen de perken van de artikelen 1017 en volgende van het | partie perdante sur la base et dans les limites des articles 1017 et |
| Gerechtelijk Wetboek. Kosten gemaakt voor de bijstand door een | suivants du Code judiciaire. Les frais exposés pour l'assistance d'un |
| technisch raadsman zijn daarentegen kosten die worden gemaakt met het | conseil technique sont, par contre, des frais exposés dans le but de |
| oog op het vaststellen van de schade en de omvang ervan, en zijn sinds | déterminer le dommage et son ampleur et ils sont récupérables, depuis |
| de arresten van het Hof van Cassatie van 2 september 2004 (C010186F) | les arrêts de la Cour de cassation des 2 septembre 2004 (C010186F) et |
| en van 16 november 2006 (C050124F) verhaalbaar op de verliezende | 16 novembre 2006 (C050124F), auprès de la partie perdante, sur la base |
| partij op basis van artikel 1151 van het Burgerlijk Wetboek of artikel | |
| 1382 van het Burgerlijk Wetboek, als onderdeel van de schade die de | de l'article 1151 du Code civil ou de l'article 1382 du Code civil, en |
| verliezende partij moet vergoeden op grond van haar contractuele of | tant qu'élément du dommage que la partie perdante doit indemniser sur |
| buitencontractuele aansprakelijkheid. | la base de sa responsabilité contractuelle ou extracontractuelle. |
| De wet van 21 april 2007 verankert de terugvorderbaarheid van de | La loi du 21 avril 2007 inscrit dans le droit procédural la |
| kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat in het procesrecht | répétibilité des frais liés à l'assistance fournie par un avocat (Doc. |
| (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 16) en onttrekt het | parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/5, p. 16) et la soustrait ainsi au |
| daarmee aan het aansprakelijkheidsrecht. Op basis van het nieuwe | |
| artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek kunnen advocatenkosten | droit de la responsabilité. Sur la base de l'article 1022 nouveau du |
| slechts forfaitair worden verhaald op de verliezende partij en niet langer integraal. De kosten verbonden aan de bijstand van een technisch raadsman daarentegen blijven volledig verhaalbaar op basis van het aansprakelijkheidsrecht. B.8.3. Niettegenstaande dient te worden vastgesteld dat de kosten voor bijstand van een advocaat en de kosten voor bijstand van een technisch raadsman kosten zijn die zich in een verschillende verhouding tussen de partijen bevinden, dienen beide categorieën van kosten te worden gedragen door de verliezende partij, zodat de betrokken categorieën van personen voldoende vergelijkbaar zijn. B.9. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.10.1. De deskundigen en technisch raadgevers die een procespartij | Code judiciaire, les frais d'avocat ne peuvent être récupérés de manière forfaitaire qu'auprès de la partie perdante, et non plus de manière intégrale. Les frais liés à l'assistance d'un conseil technique demeurent, par contre, totalement récupérables sur la base du droit de la responsabilité. B.8.3. Il faut néanmoins constater que les frais d'assistance d'un avocat et les frais d'assistance d'un conseil technique sont des frais qui, bien qu'ils procèdent d'un rapport différent entre les parties, doivent les uns et les autres être supportés par la partie perdante, de sorte que les catégories de personnes concernées sont suffisamment comparables. B.9. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.10.1. Les experts et conseils techniques qui assistent une partie à |
| adviseren, bevinden zich, in het licht van de in het geding zijnde | un procès se trouvent, au regard de la législation en cause, dans une |
| wetgeving, in een situatie die wezenlijk verschilt van die van de | situation essentiellement différente de celle des avocats qui |
| advocaten die de partijen bijstaan en in rechte vertegenwoordigen. | assistent les parties et les représentent en justice. Alors que |
| Terwijl het optreden van een advocaat vrijwel altijd vereist is in het | l'intervention d'un avocat est pratiquement toujours indispensable |
| kader van een gerechtelijke procedure, wordt minder frequent een | dans le cadre d'une procédure judiciaire, le recours à un conseil |
| beroep gedaan op een technisch raadgever. Evenzo treedt de advocaat | technique est moins fréquent. De même, l'intervention de l'avocat est |
| doorgaans op gedurende de hele procedure, waardoor tussen hem en zijn | généralement poursuivie tout au long de la procédure, ce qui crée |
| cliënt een bijzondere verhouding ontstaat, terwijl het optreden van de | entre lui et son client un rapport spécifique, alors que celle du |
| technisch raadgever doorgaans zeer gericht is, wanneer hij advies moet | conseil technique est généralement ponctuelle, lorsqu'il est appelé à |
| uitbrengen over een welbepaald aspect van het geschil. | donner un avis sur un aspect précis et limité du litige. |
| B.10.2. Aangezien de keuze van de wetgever om de aangelegenheid te | B.10.2. Dès lors que le choix du législateur de régler la matière en |
| regelen door de vaststelling van forfaitaire bedragen die ten laste | fixant des montants forfaitaires qui peuvent être mis à charge de la |
| kunnen worden gelegd van de in het ongelijk gestelde partij, redelijk | partie succombante est raisonnablement justifié, compte tenu de ce qui |
| is verantwoord, rekening houdend met wat is vermeld in B.7.6.6 van het | |
| arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008 betreffende de rechtzoekenden | est dit en B.7.6.6 de l'arrêt n° 182/2008 du 18 décembre 2008 |
| die de juridische tweedelijnsbijstand genieten, rechtvaardigen de verschillen die bestaan tussen de advocaten en de technisch raadgevers ten aanzien van hun plaats in het proces en de aard van hun optreden, dat de wetgever de specifieke reglementering die hij heeft aangenomen voor de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van advocaten, niet heeft uitgebreid tot alle andere raadgevers die mogelijk in een gerechtelijke procedure optreden. B.11. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof | concernant les personnes qui bénéficient de l'aide juridique de seconde ligne, les différences qui existent entre les avocats et les conseils techniques en ce qui concerne leur place dans le procès et la nature de leur intervention justifient que le législateur n'ait pas étendu la réglementation spécifique qu'il a adoptée pour la répétibilité des frais et honoraires d'avocat à l'ensemble des autres conseils qui sont éventuellement susceptibles d'intervenir dans une procédure judiciaire. B.11. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel | L'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par |
| 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de | l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des |
| erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat, | |
| schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | honoraires et des frais d'avocat, ne viole pas les articles 10 et 11 |
| gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het | de la Constitution, combinés avec l'article 1er du Premier Protocole |
| Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
| terechtzitting van 5 februari 2009. | l'audience publique du 5 février 2009. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |