Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 143/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer 4320 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 51 van het decreet van het Waalse Gewest van 27 juni 1996 betreffende de afvalstoffen, gesteld door het Hof van Beroep te Ber Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 143/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer 4320 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 51 van het decreet van het Waalse Gewest van 27 juni 1996 betreffende de afvalstoffen, gesteld door het Hof van Beroep te Ber Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 143/2008 du 30 octobre 2008 Numéro du rôle : 4320 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 51 du décret de la Région wallonne du 27 juin 1996 relatif aux déchets, posée par la Cour d'appel de Mons. composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Martens, R. Henneuse, E. De Groo(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 143/2008 van 30 oktober 2008 Extrait de l'arrêt n° 143/2008 du 30 octobre 2008
Rolnummer 4320 Numéro du rôle : 4320
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 51 van het decreet van En cause : la question préjudicielle concernant l'article 51 du décret
het Waalse Gewest van 27 juni 1996 betreffende de afvalstoffen, de la Région wallonne du 27 juin 1996 relatif aux déchets, posée par
gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. la Cour d'appel de Mons.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P.
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux,
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 17 oktober 2007 in zake het openbaar ministerie en de Par arrêt du 17 octobre 2007 en cause du ministère public et du
directeur-generaal van het directoraat-generaal natuurlijke rijkdommen directeur général de la direction générale des ressources naturelles
en leefmilieu van het Ministerie van het Waalse Gewest tegen R.L., et de l'environnement du Ministère de la Région wallonne contre R.L.,
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 24 dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 24 octobre
oktober 2007, heeft het Hof van Beroep te Bergen het Hof gevraagd te 2007, la Cour d'appel de Mons a demandé à la Cour de dire
zeggen « of artikel 51 van het decreet van de Waalse Gewestraad van 27 juni « si l'article 51 du décret du Conseil régional wallon du 27 juin 1996
1996 betreffende de afvalstoffen, in samenhang gelezen met de relatif aux déchets, lu en combinaison avec les articles 2, 1°, et 7,
artikelen 2, 1°, en 7, § 1, van hetzelfde decreet, het strafrechtelijk § 1er, du même décret, viole le principe de légalité en matière
wettigheidsbeginsel schendt, dat wordt gewaarborgd bij de artikelen répressive, garanti par les articles 12, alinéa 2, et 14 de la
12, tweede lid, en 14 van de Grondwet, alsmede bij artikel 7 van het Constitution, ainsi que par l'article 7 de la Convention européenne
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en artikel 15 van het des droits de l'homme et l'article 15 du Pacte international relatif
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, in aux droits civils et politiques, en ce qu'il punit d'une peine
zoverre het met een gevangenisstraf van acht dagen tot drie jaar en d'emprisonnement de huit jours à trois ans et d'une amende de 100
een geldboete van 100 frank tot 1 000 000 frank, of met één van die francs à 1 million de francs, ou d'une de ces peines seulement, celui
straffen, diegene straft die afvalstoffen achterlaat of hanteert qui abandonne ou manipule les déchets au mépris des dispositions
zonder de wets- en verordeningsbepalingen in acht te nemen, doordat de légales et réglementaires, en abandonnant à une appréciation relevant
definitie van afvalstoffen wordt overgelaten aan de
beoordelingsvrijheid van de strafrechter ». de la discrétion du juge répressif la définition de déchet ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de B.1. La Cour est invitée à se prononcer sur la compatibilité avec le
bestaanbaarheid met het wettigheidsbeginsel in strafzaken, gewaarborgd
bij de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet, alsook bij principe de légalité en matière répressive, garanti par les articles
artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, ainsi que par l'article 7 de
artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en la Convention européenne des droits de l'homme et l'article 15 du
politieke rechten, van artikel 51 van het decreet van het Waalse Pacte international relatif aux droits civils et politiques, de
Gewest van 27 juni 1996 betreffende de afvalstoffen, in samenhang l'article 51 du décret de la Région wallonne du 27 juin 1996 relatif
gelezen met de artikelen 2, 1°, en 7, § 1, van het voormelde decreet, aux déchets, lu en combinaison avec les articles 2, 1°, et 7, § 1er,
in zoverre het met een gevangenisstraf van acht dagen tot drie jaar en du décret précité, en ce qu'il punit d'une peine d'emprisonnement de
een geldboete van 100 frank tot 1 miljoen frank of met één van die huit jours à trois ans et d'une amende de 100 francs à un millions de
straffen diegene straft die afvalstoffen achterlaat of hanteert zonder francs, ou d'une de ces peines seulement, celui qui abandonne ou
de wets- en verordeningsbepalingen in acht te nemen, doordat de manipule des déchets au mépris des dispositions légales et
definitie van afvalstof wordt overgelaten aan de beoordelingsvrijheid réglementaires, en abandonnant à une appréciation relevant de la
van de strafrechter. discrétion du juge répressif la définition de déchet.
B.2.1. Artikel 2, 1°, van het Waalse decreet van 27 juni 1996 B.2.1. L'article 2, 1°, du décret wallon du 27 juin 1996 relatif aux
betreffende de afvalstoffen bepaalt : déchets dispose :
« In de zin van dit decreet wordt verstaan onder : « Au sens du présent décret, on entend par :
1° afvalstof : elke stof of elk voorwerp behorende tot de in bijlage I 1° déchet : toute matière ou tout objet qui relève des catégories
vermelde categorieën waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is figurant à l'annexe I dont le détenteur se défait ou dont il a
zich te ontdoen of zich moet ontdoen ». l'intention ou l'obligation de se défaire ».
Artikel 7, § 1, van hetzelfde decreet bepaalt : L'article 7, § 1er, du même décret dispose :
« Het is verboden afvalstoffen achter te laten of ze te hanteren « Il est interdit d'abandonner les déchets ou de les manipuler au
zonder de wettelijke en verordeningsbepalingen in acht te nemen ». mépris des dispositions légales et réglementaires ».
Artikel 51 van hetzelfde decreet bepaalt : L'article 51 du même décret dispose :
« De overtreder van de artikelen 3, leden 3, 6, 7, § 1, § 2 en § 5, 8, « Est puni d'une peine d'emprisonnement de huit jours à trois ans et
10, 14 en 23 en de maatregelen voor de uitvoering ervan wordt gestraft
met een gevangenisstraf van acht dagen tot drie jaar en met een
geldboete van 100 frank tot 1 miljoen frank, of met één van deze d'une amende de 100 francs à 1 million de francs, ou d'une de ces
peines seulement, celui qui contrevient aux articles 3, alinéa 3, 6,
7, § 1er, § 2 et § 5, 8, 10, 14 et 23 et aux mesures prises pour leur
straffen. exécution.
De in het eerste lid bedoelde gevangenisstraf duurt één maand tot vijf La peine d'emprisonnement prévue à l'alinéa 1er est d'un mois à cinq
jaar en de geldboete bedraagt 100 frank tot 2,5 miljoen frank wanneer ans et la peine d'amende est de 100 francs à 2,5 millions de francs,
de overtreder de inbreuk met kennis van zaken heeft begaan ». lorsque le contrevenant a commis l'infraction en connaissance de cause ».
B.2.2. Artikel 12, tweede lid, van de Grondwet bepaalt : B.2.2. L'article 12, alinéa 2, de la Constitution dispose :
« Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en « Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et
in de vorm die zij voorschrijft ». dans la forme qu'elle prescrit ».
Artikel 14 van de Grondwet bepaalt : L'article 14 de la Constitution dispose :
« Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ». « Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ».
Artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens L'article 7.1 de la Convention européenne des droits de l'homme
bepaalt : dispose :
« Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat « Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au
geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction
ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin zal een d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé
zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où
van het strafbare feit van toepassing was ». l'infraction a été commise ».
Artikel 15.1 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en L'article 15.1 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten bepaalt : politiques dispose :
« Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat « Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne
geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou
ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin mag een international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera
zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au
van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette
het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le
lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren ». délinquant doit en bénéficier ».
B.3. In zoverre zij het wettigheidsbeginsel in strafzaken waarborgen, B.3. En ce qu'ils garantissent le principe de légalité en matière
hebben artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de pénale, l'article 7.1 de la Convention européenne des droits de
mens en artikel 15.1 van het Internationaal Verdrag inzake l'homme et l'article 15.1 du Pacte international relatif aux droits
burgerrechten en politieke rechten een draagwijdte die analoog is aan civils et politiques ont une portée analogue aux articles 12, alinéa
die van de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet. 2, et 14 de la Constitution.
B.4.1. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, degene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag kan zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsvrijheid wordt gelaten. B.4.1. Le principe de légalité en matière pénale procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation.
B.4.2. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan B.4.2. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche
in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid
toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en
karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van effet tenir compte du caractère de généralité des lois, de la
toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. diversité des situations auxquelles elles s'appliquent et de
B.4.3. Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden l'évolution des comportements qu'elles répriment.
omschreven in de wet, is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis B.4.3. La condition qu'une infraction doit être clairement définie par
van de bewoordingen van de relevante bepaling, en in voorkomend geval la loi se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir
met behulp van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan du libellé de la disposition pertinente et, le cas échéant, à l'aide
weten welke handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke de son interprétation par les juridictions, quels actes et omissions
aansprakelijkheid meebrengen. engagent sa responsabilité pénale.
Het is slechts bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling dat Ce n'est que dans le cadre de l'examen d'une disposition pénale
het mogelijk is om, rekening houdend met de elementen eigen aan de spécifique qu'il est possible de déterminer, compte tenu des éléments
misdrijven die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever propres aux infractions qu'elle entend sanctionner, si les termes
gehanteerde bewoordingen zo vaag zijn dat ze het door artikel 12, employés par le législateur sont à ce point imprécis qu'ils
tweede lid, van de Grondwet gewaarborgde wettigheidsbeginsel zouden violeraient le principe de légalité consacré par l'article 12, alinéa
schenden. 2, de la Constitution.
B.5.1. De definitie in artikel 2 van het Waalse decreet van 27 juni B.5.1. La définition donnée à l'article 2 du décret wallon du 27 juin
1996 betreffende de afvalstoffen is de letterlijke overname van de 1996 relatif aux déchets est la transcription littérale de la
Europese definitie die was opgenomen in de richtlijn 75/442/EEG van de définition européenne qu'en donnait la directive 75/442/CEE du Conseil
Raad van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen (PB. L. 194, van 25 du 15 juillet 1975 relative aux déchets (JOCE, n° L 194 du 25 juillet
juli 1975), zoals gewijzigd bij de richtlijn 91/156/EEG van 18 maart 1975), modifiée par la directive 91/156/CEE du 18 mars 1991 (JOCE, n°
1991 (PB. L. 78, van 26 maart 1991). L 78 du 26 mars 1991).
B.5.2. Artikel 1, a), van de voormelde richtlijn 75/442/EEG bepaalde B.5.2. L'article 1er, a), de la directive 75/442/CEE précitée
ten tijde van de aan de verwijzende rechter voorgelegde feiten : disposait, à l'époque des faits soumis au juge a quo :
« 1. In deze richtlijn wordt verstaan onder : « 1. Aux fins de la présente directive, on entend par :
a) ' afvalstof ' : elke stof of elk voorwerp behorende tot de in a) déchet : toute substance ou tout objet qui relève des catégories
bijlage I genoemde categorieën waarvan de houder zich ontdoet, figurant à l'annexe I, dont le détenteur se défait ou dont il a
voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen ». l'intention ou l'obligation de se défaire ».
Bijlage I bij de richtlijn 75/442/EEG bepaalde : L'annexe I à la directive 75/442/CEE, disposait :
« Q 1 Produktie- of consumptieresiduen die niet hieronder nader zijn « Q 1 Résidus de production ou de consommation non spécifiés ci-après
gespecificeerd
Q 2 Produkten die niet aan de normen voldoen Q 2 Produits hors normes
Q 3 Produkten waarvan de ge- of verbruiksdatum is verstreken Q 3 Produits périmés
Q 4 Stoffen die per ongeluk zijn geloosd, weggelekt en dergelijke. Q 4 Matières accidentellement déversées, perdues ou ayant subi tout
Hieronder vallen ook stoffen en materialen die als gevolg van autre incident, y compris toute matière, équipement, etc., contaminés
dergelijke incidenten zijn verontreinigd par suite de l'incident en question
Q 5 Stoffen die zijn besmet of verontreinigd als gevolg van vooraf Q 5 Matières contaminées ou souillées par suite d'activités
geplande activiteiten (bij voorbeeld residuen van volontaires (par exemple résidus d'opérations de nettoyage, matériaux
schoonmaakwerkzaamheden, verpakkingsmateriaal, houders enz.) d'emballage, conteneurs, etc.)
Q 6 Onbruikbaar materiaal (bij voorbeeld lege batterijen, uitgewerkte Q 6 Eléments inutilisables (par exemple batteries hors d'usage,
katalysatoren enz.) catalyseurs épuisés, etc.)
Q 7 Stoffen die onbruikbaar zijn geworden (bij voorbeeld Q 7 Substances devenues impropres à l'utilisation (par exemple acides
verontreinigde zuren, verontreinigde oplosmiddelen, uitgewerkte contaminés, solvants contaminés, sels de trempe épuisés, etc.)
hardingszouten enz.)
Q 8 Bij industriële procédés ontstane residuen (bij voorbeeld slakken, Q 8 Résidus de procédés industriels (par exemple scories, culots de
distillatieresiduen enz.) distillation, etc.)
Q 9 Residuen van afvalzuivering (bij voorbeeld slib afkomstig van Q 9 Résidus de procédés antipollution (par exemple boues de lavage de
gaswassing, stof afkomstig van luchtfilters, gebruikte filters enz.) gaz, poussières de filtres à air, filtres usés, etc.)
Q 10 Residuen van de fabricage/bewerking van produkten (bij voorbeeld Q 10 Résidus d'usinage/façonnage (par exemple copeaux de tournage ou
bij het draaien of frezen overgebleven residuen enz.) de fraisage, etc.)
Q 11 Bij winning en bewerking van grondstoffen overgebleven residuen Q 11 Résidus d'extraction et de préparation des matières premières
(bij voorbeeld residuen van mijnbouw of oliewinning enz.) (par exemple résidus d'exploitation minière ou pétrolière, etc.)
Q 12 Verontreinigde stoffen (bij voorbeeld met PCB's verontreinigde Q 12 Matières contaminées (par exemple huile souillée par des PCB,
olie enz.) etc.)
Q 13 Alle materialen, stoffen of produkten waarvan het gebruik van Q 13 Toute matière, substance ou produit dont l'utilisation est
rechtswege is verboden interdite par la loi
Q 14 Produkten die voor de houder niet of niet meer bruikbaar zijn Q 14 Produits qui n'ont pas ou plus d'utilisation pour le détenteur
(bij voorbeeld artikelen die zijn afgedankt door landbouw, (par exemple articles mis au rebut par l'agriculture, les ménages, les
huishoudens, kantoren, winkels, bedrijven enz.) bureaux, les magasins, les ateliers, etc.)
Q 15 Verontreinigde materialen, stoffen of produkten die afkomstig Q 15 Matières, substances ou produits contaminés provenant d'activités
zijn van bodemsanerigsactiviteiten de remise en état de terrains
Q 16 Alle stoffen, materialen of produkten die niet onder de hierboven Q 16 Toute matière, substance ou produit qui n'est pas couvert par les
vermelde categorieën vallen ». catégories ci-dessus ».
Die bijlage is in vrijwel identieke bewoordingen overgenomen als die Cette annexe a été reproduite en des termes quasi identiques à ceux de
van bijlage I van het in het geding zijnde Waalse decreet. l'annexe I du décret wallon en cause.
B.5.3. Op Europees vlak heeft de Europese Commissie op 20 december B.5.3. Sur le plan européen, la Commission européenne a adopté le 20
1993 de beschikking 94/3/EG aangenomen houdende vaststelling van een décembre 1993 une décision 94/3/CE établissant une liste détaillée des
lijst van afvalstoffen die tot de categorieën van bijlage I van de déchets appartenant aux catégories énumérées à l'annexe I de la
richtlijn 75/442/EEG behoren, lijst die « Europese afvalcatalogus » directive 75/442/CEE, dénommée catalogue européen des déchets. La
wordt genoemd. In de inleiding van de beschikking van de Europese décision de la Commission européenne indiquait dans sa note
Commissie werd aangegeven dat de daarin opgenomen materialen en préliminaire que le fait qu'une matière y figure ne signifiait pas
voorwerpen niet onder alle omstandigheden als afval worden beschouwd, qu'elle soit un déchet dans tous les cas, le catalogue étant tout au
daar de catalogus hoogstens fungeert als een referentielijst die plus destiné à servir de nomenclature de référence afin d'harmoniser
ervoor zorgt dat in de Gemeenschap dezelfde terminologie wordt la terminologie au sein de la Communauté pour améliorer l'efficacité
gebruikt, zodat werkzaamheden voor het beheer van afvalstoffen
efficiënter kunnen worden uitgevoerd. des activités de gestion des déchets.
B.5.4. Op intern vlak heeft de Waalse Regering, met toepassing van het B.5.4. Sur le plan interne, en application du décret du 27 juin 1996
in het geding zijnde decreet van 27 juni 1996, op 10 juli 1997 en cause, le Gouvernement wallon a également adopté le 10 juillet 1997
eveneens een afvalcatalogus aangenomen (Belgisch Staatsblad van 30 un catalogue des déchets (Moniteur belge du 30 juillet 1997). Il est
juli 1997). In artikel 2 van het besluit wordt gepreciseerd dat het précisé à l'article 2 de l'arrêté que les déchets non répertoriés dans
afval dat niet voorkomt in de catalogus, het voorwerp kan uitmaken van
een identificatie- en indelingsaanvraag die moet worden ingediend op le catalogue peuvent faire l'objet d'une demande d'identification et
de in de artikelen 5 en 10 bedoelde wijze. de classement introduite suivant les modalités prévues aux articles 5
De Waalse Regering heeft op 20 mei 1999 nog een besluit genomen tot et 10. Le Gouvernement wallon a encore pris un arrêté le 20 mai 1999
vaststelling van een lijst van met producten gelijk te stellen stoffen établissant une liste des matières assimilables à des produits
(Belgisch Staatsblad van 18 juni 1999). Dat besluit is opgeheven en (Moniteur belge du 18 juin 1999). Cet arrêté a été abrogé et remplacé
vervangen bij een besluit van 14 juni 2001 (Belgisch Staatsblad van 10 par un arrêté du 14 juin 2001 (Moniteur belge du 10 juillet 2001)
juli 2001), dat in bijlage I ervan een lijst vaststelt van
afvalstoffen waarvan een nuttige toepassing kan worden gemaakt als fixant, en son annexe I, une liste de déchets pouvant être valorisés
producten volgens een procedure die, indien zij tot een goed einde
wordt gebracht, de persoon die om beroepsredenen een nuttige au titre de produits au terme d'une procédure qui, si elle aboutit,
toepassing maakt van die afvalstoffen, vrijstelt van de vergunning dispense la personne qui valorise ces déchets à titre professionnel de
voorgeschreven in artikel 11, § 1, van het decreet van 27 juni 1996 l'autorisation prescrite par l'article 11, § 1er, du décret du 27 juin
betreffende de afvalstoffen. 1996 relatif aux déchets.
B.5.5. De draagwijdte van het begrip afvalstof is tevens gepreciseerd B.5.5. La notion de déchet a également fait l'objet de plusieurs
in verschillende arresten van het Hof van Justitie van de Europese arrêts de la Cour de justice des Communautés européennes qui en ont
Gemeenschappen. précisé la portée.
Aldus hangt het toepassingsgebied van het begrip afvalstof volgens het Ainsi, d'après la Cour de justice, le champ d'application de la notion
Hof van Justitie af van de betekenis van de woorden « zich ontdoen » de déchet dépend de la signification des termes « se défaire »
contenus à l'article 1er, sous a), de la directive 75/442/CEE (CJCE,
in artikel 1, a), van de richtlijn 75/442/EEG (HvJ, 18 december 1997, 18 décembre 1997, C-129/96, Inter-Environnement Wallonie, § 26).
C-129/96, Inter-Environnement Wallonie, § 26).
In het arrest van 28 maart 1990 (C-206/88 en C-207/88, Vessoso en Dans l'arrêt du 28 mars 1990 (C-206/88 et C-207/88, Vessoso et Zanetti
Zanetti), heeft het Hof van Justitie evenwel gepreciseerd dat het
begrip afvalstof, in de zin van artikel 1 van de richtlijnen 75/442 en ), la Cour de justice a toutefois précisé que la notion de déchet, au
78/319 van de Raad, niet aldus moest worden opgevat dat daaronder niet sens des articles 1er des directives 75/442 et 78/319 du Conseil, ne
vallen stoffen en voorwerpen die voor economisch hergebruik geschikt devait pas s'entendre comme excluant les substances et objets
zijn. De recycleerbare afvalstoffen die, hoewel ze voor nuttige susceptibles de réutilisation économique. Ainsi ne pourraient être
toepassing bestemd zijn, afvalstoffen blijven tot het einde van die exclus de cette notion les déchets recyclables qui, bien qu'étant
operatie voor de nuttige toepassing ervan, zouden aldus niet kunnen destinés à être valorisés, demeurent des déchets jusqu'au terme de
worden uitgesloten van dat begrip (HvJ, 10 mei 1995, C-442/92, cette opération de valorisation (CJCE, 10 mai 1995, C-422/92,
Commissie t. Bondsrepubliek Duitsland). Commission c. République fédérale d'Allemagne).
Het Hof van Justitie heeft eveneens geoordeeld dat sommige La Cour de justice a également jugé que certaines circonstances
omstandigheden een aanwijzing konden zijn voor een behandeling, een pouvaient constituer des indices de l'existence d'une action, d'une
voornemen of een verplichting om zich van een stof of een voorwerp te intention ou d'une obligation de se défaire d'une substance ou d'un
ontdoen in de zin van artikel 1, a), van de voormelde richtlijn, objet au sens de l'article 1er, sous a), de la directive précitée,
inzonderheid wanneer de gebruikte stof een productieresidu is, dat wil notamment lorsque la substance utilisée est un résidu de production,
zeggen een product dat niet als zodanig was beoogd (HvJ, 15 juni 2000, c'est-à-dire un produit qui n'a pas été recherché comme tel (CJCE, 15
C-418/97 en C-419/97, ARCO Chemie Nederland e.a., §§ 83 en 84). juin 2000, C-418/97 et C-419/97, ARCO Chemie Nederland e.a., §§ 83 et
Volgens het Hof van Justitie moet bij de uitlegging van de 84). D'après la Cour de justice, il convient d'interpréter les termes de la
bewoordingen van de richtlijn rekening worden gehouden met de directive en tenant compte de son objectif (arrêt précité, ARCO Chemie
doelstelling ervan (voormeld arrest ARCO Chemie Nederland e.a., § 37), Nederland e.a., § 37), la notion de déchet ne pouvant pas, en tout
waarbij het begrip afvalstof in elk geval niet restrictief kan worden uitgelegd (ibid., § 40). état de cause, être interprétée de manière restrictive (ibid., § 40).
B.6.1. Zowel uit artikel 1 van het decreet van 27 juni 1996 als uit de B.6.1. Il ressort tant de l'article 1er du décret du 27 juin 1996 que
parlementaire voorbereiding ervan blijkt dat de Waalse decreetgever de ses travaux préparatoires que le législateur décrétal wallon
het leefmilieu en de gezondheid van de mens wilde beschermen tegen entendait protéger l'environnement et la santé de l'homme de toute
elke schadelijke invloed veroorzaakt door afvalstoffen, door de influence dommageable causée par les déchets en réduisant leur
productie en schadelijkheid ervan te verminderen, door de nuttige production et leur nocivité, en promouvant leur valorisation par le
toepassing ervan te bevorderen door recyclage, hergebruik, recyclage, le réemploi, la récupération ou l'utilisation comme source
terugwinning of gebruik als energiebron, en door de verwijdering ervan d'énergie et en organisant leur élimination (Doc. parl., Parlement
te regelen (Parl. St., Waals Parlement, B.Z. 1995, nr. 9/1, p. 5). B.6.2. Het voormelde decreet en de uitvoeringsbesluiten ervan leggen gedetailleerde verplichtingen op aan de daaraan onderworpen personen en instellingen. Op het niet in acht nemen van die verplichtingen staan strafsancties. B.7.1. De naleving van het wettigheidsbeginsel in strafzaken moet worden beoordeeld in het licht van zowel de door de wetgever nagestreefde doelstellingen als de in het geding zijnde materie. Een stof kan in dat opzicht slechts als afvalstof worden gekwalificeerd middels een feitelijke beoordeling die het mogelijk maakt rekening te houden met de concrete omstandigheden waarin die stof in kwestie wordt gehanteerd en met welke bedoeling dat gebeurt. B.7.2. Een dergelijke beoordeling maakt het begrip echter niet dermate vaag dat het wettigheidsbeginsel in strafzaken zou zijn geschonden. De rechtzoekende beschikt immers over voldoende elementen, rekening houdend met de administratieve procedures waarin het decreet zelf wallon, S.E. 1995, n° 9/1, p. 5). B.6.2. Ledit décret et ses arrêtés d'exécution imposent des obligations détaillées aux personnes et établissements qui y sont soumis. Le non-respect de ces obligations est passible de sanctions pénales. B.7.1. Le respect du principe de la légalité pénale doit être apprécié à la lumière tant des objectifs poursuivis par le législateur que de la matière en cause. A cet égard, une substance ne peut être qualifiée de déchet que moyennant une appréciation factuelle permettant de tenir compte des circonstances concrètes dans lesquelles la substance en question est manipulée et dans quelle intention. B.7.2. Une telle appréciation ne rend pas pour autant la notion à ce point vague que le principe de légalité en matière pénale serait méconnu. Le justiciable dispose en effet de suffisamment d'éléments, compte tenu du décret lui-même par les procédures administratives
voorziet, met name inzake de erkenning van de hoedanigheid van de qu'il prévoit, notamment en matière de reconnaissance de la qualité
stoffen die hij in het bezit heeft, de bijlage erbij, de des substances qu'il détient, compte tenu de l'annexe qui
uitvoeringsbesluiten ervan, of nog, de Europese rechtspraak waarvan de l'accompagne, de ses arrêtés d'exécution, ou encore de la
essentiële beginselen in herinnering zijn gebracht in B.5.5, om uit te jurisprudence européenne dont les principes essentiels ont été
maken of, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, dat gedrag rappelés en B.5.5, pour savoir si, au moment où il adopte un
al dan niet strafbaar is, zonder dat aan de rechter een al te grote comportement, celui-ci est ou non passible de sanction pénale, sans
beoordelingsvrijheid wordt gelaten. que soit laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 51 van het decreet van het Waalse Gewest van 27 juni 1996 L'article 51 du décret de la Région wallonne du 27 juin 1996 relatif
betreffende de afvalstoffen, in samenhang gelezen met de artikelen 2,
1°, en 7, § 1, van dat decreet, schendt niet de artikelen 12, tweede aux déchets, combiné avec les articles 2, 1°, et 7, § 1er, de ce
lid, en 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met décret, ne viole pas les articles 12, alinéa 2, et 14 de la
artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 7 de la
artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 15 du
politieke rechten. Pacte international relatif aux droits civils et politiques.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 30 oktober 2008. l'audience publique du 30 octobre 2008.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^