Uittreksel uit arrest nr. 141/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer 4303 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 371 en 376 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Ber Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 141/2008 du 30 octobre 2008 Numéro du rôle : 4303 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 371 et 376 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance de Mons. |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 141/2008 van 30 oktober 2008 | Extrait de l'arrêt n° 141/2008 du 30 octobre 2008 |
Rolnummer 4303 | Numéro du rôle : 4303 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 371 en 376 | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 371 et |
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de | 376 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de |
Rechtbank van eerste aanleg te Bergen. | première instance de Mons. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de | composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. |
rechters P. Martens, R. Henneuse, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke, | Martens, R. Henneuse, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée du |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 21 december 2006 in zake Michel Parent tegen de stad La | Par jugement du 21 décembre 2006 en cause de Michel Parent contre la |
Louvière, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op | ville de La Louvière, dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
3 oktober 2007, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Bergen de | Cour le 3 octobre 2007, le Tribunal de première instance de Mons a |
volgende prejudiciële vragen gesteld : | posé les questions préjudicielles suivantes : |
1. « Schenden de artikelen 371 en 376 van het Wetboek van de | 1. « Les articles 371 et 376 du Code des impôts sur les revenus 1992 |
inkomstenbelastingen 1992 (die op de administratieve bezwaarschriften | (applicables en vertu de la loi du 23 décembre 1986 puis de celle du |
tegen een gemeentebelasting van toepassing zijn ingevolge de wet van | |
23 december 1986 en vervolgens die van 24 december 1996, artikel 11), | 24 décembre 1996, article 11, aux réclamations administratives |
in die zin geïnterpreteerd dat zij elk rechtsmiddel ontzeggen aan | dirigées contre une imposition communale), interprétés comme privant |
iedere persoon wiens naam in het kohier van de gemeentebelasting is | de tout recours la personne dont le nom est repris au rôle de l'impôt |
opgenomen en die geen bezwaarschrift binnen de in die bepalingen | communal et qui n'a pas formé réclamation dans les délais prévus par |
vastgestelde termijnen heeft ingediend, de artikelen 10, 11, 170 en | ces dispositions, violent-ils les articles 10, 11, 170 et 172 de la |
172 van de Grondwet, wanneer die inschrijving in het kohier | Constitution lorsque cette inscription au rôle est manifestement |
klaarblijkelijk onwettig is doordat die voortvloeit uit een kennelijke | illégale car résultant d'une erreur patente commise par |
vergissing van de administratie, die door haar niet wordt betwist en | l'administration, non contestée par elle, erreur dont l'objet est |
erin bestaat ten onrechte te hebben aangenomen dat de voormelde | d'avoir considéré à tort que la personne précitée se trouvait dans la |
persoon zich bevond in de feitelijke situatie die door het | |
gemeentelijk reglement in aanmerking wordt genomen om de belasting in | situation de fait prise en considération par le règlement communal |
te stellen ? »; | pour instituer l'impôt ? »; |
2. « Schenden de artikelen 371 en 376 van het Wetboek van de | 2. « Les articles 371 et 376 du Code des impôts sur les revenus 1992 |
inkomstenbelastingen 1992 (die op de administratieve bezwaarschriften | (applicables en vertu de la loi du 23 décembre 1986 puis de celle du |
tegen een gemeentebelasting van toepassing zijn ingevolge de wet van | |
23 december 1986 en vervolgens die van 24 december 1996, artikel 11) | 24 décembre 1996, article 11, aux réclamations administratives |
artikel 170, § 4, van de Grondwet, wanneer zij in die zin worden geïnterpreteerd dat zij ertoe leiden aan het kohier van de gemeentebelasting een definitief karakter toe te kennen ten aanzien van de persoon wiens naam in die authentieke akte is opgenomen, en bijgevolg van een verzuim van bezwaar het belastbare feit te maken, wanneer die persoon tegen het op zijn naam opgestelde artikel geen administratief bezwaarschrift binnen de in die bepalingen vastgestelde termijnen heeft ingediend en wanneer dat artikel klaarblijkelijk onwettig is doordat het voortvloeit uit een kennelijke vergissing van de administratie, die door haar niet wordt betwist en erin bestaat ten onrechte te hebben aangenomen dat de voormelde persoon zich bevond in de feitelijke situatie die door het gemeentelijk reglement in | dirigées contre une imposition communale), violent-ils l'article 170, § 4, de la Constitution, s'ils sont interprétés comme ayant pour effet de conférer au rôle de l'impôt communal un caractère définitif à l'égard de la personne dont le nom est repris à cet acte authentique, et partant d'instituer une omission de réclamer en fait générateur de l'impôt, lorsque cette personne n'a pas introduit réclamation administrative dans les délais prévus par ces dispositions contre l'article établi à son nom, et que celui-ci est manifestement illégal car résultant d'une erreur patente commise par l'administration, non contestée par elle, erreur dont l'objet est d'avoir considéré à tort que la personne précitée se trouvait dans la situation de fait prise |
aanmerking wordt genomen om de belasting in te stellen ? ». | en considération par le règlement communal pour instituer l'impôt ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De artikelen 371 en 376, § 1, van het Wetboek van de | B.1. Les articles 371 et 376, § 1er, du Code des impôts sur les |
inkomstenbelastingen 1992 (WIB 1992), zoals zij van toepassing zijn op | revenus 1992 (CIR 1992), tels qu'ils sont applicables aux litiges |
de voor de verwijzende rechter hangende geschillen en dus vóór de | pendants devant le juge a quo et donc avant leur modification par la |
wijziging ervan bij de wet van 15 maart 1999, bepaalden : | loi du 15 mars 1999, disposaient : |
« Art. 371.De bezwaarschriften moeten worden gemotiveerd en op |
« Art. 371.Les réclamations doivent être motivées et présentées, sous |
straffe van verval ingediend uiterlijk op 30 april van het jaar na dat | peine de déchéance, au plus tard le 30 avril de l'année qui suit celle |
waarin de belasting is gevestigd, zonder dat de termijn evenwel minder | au cours de laquelle l'impôt est établi, sans cependant que le délai |
dan zes maanden mag bedragen vanaf de datum van het aanslagbiljet of | puisse être inférieur à six mois à partir de la date de |
van de kennisgeving van de aanslag of vanaf de datum van de inning van | l'avertissement-extrait de rôle ou de l'avis de cotisation ou de celle |
de belastingen op een andere wijze dan per kohier ». | de la perception des impôts perçus autrement que par rôle ». |
« Art. 376.§ 1. De directeur der belastingen of de door hem gedelegeerde ambtenaar, verleent ambtshalve ontheffing van de overbelastingen die voortvloeien uit materiële vergissingen, uit dubbele belasting, alsmede van die welke zouden blijken uit afdoende bevonden nieuwe bescheiden of feiten waarvan het laattijdig overleggen of inroepen door de belastingschuldige wordt verantwoord door wettige redenen en op voorwaarde dat : 1° die overbelastingen door de administratie werden vastgesteld of door de belastingschuldige aan de administratie werden bekendgemaakt binnen drie jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de belasting is gevestigd; 2° de aanslag niet reeds het voorwerp is geweest van een bezwaarschrift, dat aanleiding heeft gegeven tot een definitieve beslissing nopens de grond ». Die artikelen vormen de in het geding zijnde bepalingen. |
« Art. 376.§ 1er. Le directeur des contributions ou le fonctionnaire délégué par lui, accorde d'office le dégrèvement des surtaxes résultant d'erreurs matérielles, de doubles emplois, ainsi que de celles qui apparaîtraient à la lumière de documents ou faits nouveaux probants, dont la production ou l'allégation tardive par le redevable est justifiée par de justes motifs à condition que : 1° ces surtaxes aient été constatées par l'administration ou signalées par le redevable à celle-ci dans les trois ans à partir du 1er janvier de l'année au cours de laquelle l'impôt a été établi; 2° la taxation n'ait pas déjà fait l'objet d'une réclamation ayant donné lieu à une décision définitive sur le fond ». Ces articles constituent les dispositions en cause. |
B.2.1. In de door de verwijzende rechter gegeven interpretatie, voeren | B.2.1. Dans l'interprétation retenue par le juge a quo, les articles |
de voormelde artikelen van het WIB 1992 een verschil in behandeling in | précités du CIR 1992 créent une différence de traitement entre, d'une |
tussen, enerzijds, de persoon die de gemeentebelasting op de | part, le redevable de l'impôt communal sur les parcelles non bâties |
niet-bebouwde percelen verschuldigd is en wiens situatie beantwoordt | dont la situation entre dans les prévisions d'un règlement communal |
aan de bepalingen van een gemeentelijk reglement en, anderzijds, de | et, d'autre part, le contribuable qui n'est pas dans la situation |
belastingplichtige die zich niet bevindt in de feitelijke situatie die | |
de grondslag van de bij de norm bepaalde belasting vormt, maar | factuelle constitutive de l'assiette de l'impôt prévue par la norme |
niettemin aan dezelfde heffing is onderworpen omdat hij heeft verzuimd | mais qui est malgré tout soumis au même prélèvement pour un motif lié |
om binnen de termijnen een beroep in te stellen tegen de verkeerde | à une omission d'introduire dans les délais le recours contre |
inkohiering. In het eerste geval zou de grond van de opeisbaarheid | l'enrôlement erroné. Dans le premier cas, la cause de l'exigibilité |
bestaan vóór de inkohiering, terwijl in het tweede geval die grond | préexisterait à l'enrôlement tandis que, dans le second, cette cause |
daarna zou ontstaan. Niet alleen zou, in die interpretatie, aan de | naîtrait postérieurement à celui-ci. Non seulement le second |
tweede belastingplichtige elk beroep worden ontzegd, terwijl de | contribuable serait, dans cette interprétation, privé de tout recours |
inschrijving in het kohier kennelijk onwettig is, maar bovendien | alors que l'inscription au rôle est manifestement illégale mais en |
zouden die bepalingen, aldus geïnterpreteerd, aan het kohier van de | outre, ainsi interprétées, ces dispositions conféreraient au rôle de |
gemeentebelasting een definitief karakter toekennen ten aanzien van de | l'impôt communal un caractère définitif à l'égard de la personne dont |
persoon wiens naam in die handeling is opgenomen en zouden zij van een | le nom est repris à cet acte et, partant, feraient d'une omission de |
verzuim van bezwaar bijgevolg een belastbaar feit maken, hetgeen in | réclamer le fait générateur de l'impôt, ce qui serait contraire aux |
strijd zou zijn met de artikelen 10, 11, 170 en 172 van de Grondwet. | articles 10, 11, 170 et 172 de la Constitution. |
B.2.2. De stad La Louvière en de Ministerraad voeren aan dat het verschil in behandeling niet voortvloeit uit de in het geding zijnde bepalingen, in de veronderstelling dat, hetgeen de Ministerraad betwist, die bepalingen op het geschil voor de verwijzende rechter van toepassing zouden zijn. Zij weerleggen beiden de interpretatie die de verwijzende rechter aan de in het geding zijnde bepalingen geeft. Het staat niet aan de partijen om de keuze of de interpretatie te betwisten van de bepalingen die de verwijzende rechter aan de toetsing van het Hof voorlegt. Het staat evenmin aan hen de toepassing die hij ervan maakt, voor het Hof te betwisten. | B.2.2. La ville de La Louvière et le Conseil des ministres soutiennent que la différence de traitement ne résulte pas des dispositions en cause, à supposer, ce que conteste le Conseil des ministres, que ces dispositions soient applicables au litige en cause. Ils réfutent tous deux l'interprétation des dispositions en cause qui est donnée par le juge a quo. Il n'appartient pas aux parties de contester le choix ou l'interprétation des dispositions que le juge a quo soumet au contrôle de la Cour. Il ne leur appartient pas davantage de contester devant la Cour l'application qu'il en fait. |
B.3.1. Het loutere gegeven dat een belastingschuldige een belasting | B.3.1. La simple circonstance qu'un redevable s'acquitte |
vrijwillig betaalt, houdt niet in dat hij later niet ertoe kan worden | volontairement d'une taxe n'implique pas qu'il ne puisse être amené |
gebracht de verschuldigdheid ervan te betwisten en de terugbetaling | ultérieurement à contester qu'elle soit due et à vouloir se la faire |
daarvan te eisen, nadat is vastgesteld dat de inschrijving in het | rembourser, à la suite de la découverte d'une inscription au rôle |
kohier onwettig was door een kennelijke vergissing van de administratie. | illégale en raison d'une erreur manifeste de l'administration. |
B.3.2. De aanleiding voor de verschuldigdheid van de belasting is de | B.3.2. Le fait générateur de la débition de la taxe est l'enrôlement |
inkohiering ervan door de gemeentelijke overheid. Het feit dat die | de celle-ci par l'autorité communale. Que cet enrôlement soit, le cas |
inkohiering in voorkomend geval onwettig is, tast de grond van de | échéant, illégal n'affecte en rien la cause de la débition. Ceci étant |
verschuldigdheid niet aan. Aangezien dat vaststaat, bevinden de twee | établi, les deux catégories de contribuables se trouvent dans une |
categorieën van belastingplichtigen zich in een vergelijkbare situatie | situation comparable en ce qui concerne les recours institués par les |
wat de beroepen betreft die zijn ingesteld bij de artikelen 371 en | articles 371 et 376, § 1er, du CIR 1992. Ils peuvent, les uns comme |
376, § 1, van het WIB 1992. Zij kunnen beiden ofwel een bezwaarschrift | les autres, soit introduire une réclamation dans le délai prescrit par |
indienen binnen de bij het voormelde artikel 371 voorgeschreven | l'article 371 précité, soit obtenir, sur la base de l'article 376, § 1er, |
termijn, ofwel op grond van artikel 376, § 1, de ontheffing ambtshalve | le dégrèvement d'office d'une surtaxe résultant notamment d'erreurs |
van een overbelasting verkrijgen als gevolg van met name materiële | matérielles, pour autant que la surtaxe ait été signalée dans les |
vergissingen, op voorwaarde dat de overbelasting is meegedeeld binnen | trois ans à dater du 1er janvier de l'année au cours de laquelle |
drie jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de belasting is | |
gevestigd. | l'impôt a été établi. |
Volgens de bewoordingen van de parlementaire voorbereiding is de | Aux termes des travaux préparatoires, la procédure de dégrèvement |
procedure van de ontheffing ambtshalve ingericht « op voorwaarde dat | d'office a été organisée « à condition que soit instituée une |
een procedure worde ingesteld, zodanig dat de goede gang van de | procédure telle que la bonne marche de l'administration et la |
administratie en de stabiliteit de inkomsten van de Staat niet in het | stabilité des ressources de l'Etat ne soient pas compromises ». Ainsi, |
gedrang worden gebracht ». Aldus is gesteld dat « de stabiliteit van | il a été estimé que « la stabilité des recettes budgétaires exige en |
de begrotingsontvangsten eist [...] dat in dit geval een termijn | ce cas qu'un délai soit fixé » (Doc. parl., Chambre, 1948-1949, n° |
vastgestelde worde » (Parl. St., Kamer, 1948-1949, nr. 323, pp. 2 en 4). | 323, pp. 2 et 4). |
Het is niet onverantwoord dat de wetgever, rekening houdend met de | Il n'est pas injustifié qu'au regard des objectifs précités ainsi |
voormelde doelstellingen, alsook in het licht van het beginsel van de | qu'au regard du principe de la sécurité juridique, le législateur ait |
rechtszekerheid, erin heeft voorzien dat een vooraf bepaalde termijn | |
van drie jaar wordt ingevoerd om de ontheffing te verkrijgen van een | prévu qu'un délai préfix de trois ans soit institué pour obtenir le |
belasting die voortvloeit uit een vergissing van de administratie. | dégrèvement d'une taxe résultant d'une erreur de l'administration. |
B.4. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. | B.4. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
De artikelen 371 en 376, § 1, van het Wetboek van de | Les articles 371 et 376, § 1er, du Code des impôts sur les revenus |
inkomstenbelastingen 1992 schenden de artikelen 10, 11, 170, § 4, en | 1992 ne violent pas les articles 10, 11, 170, § 4, et 172 de la |
172 van de Grondwet niet. | Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
terechtzitting van 30 oktober 2008. | l'audience publique du 30 octobre 2008. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |