Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 102/2008 van 10 juli 2008 Rolnummers 4279, 4327 en 4336 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 102/2008 van 10 juli 2008 Rolnummers 4279, 4327 en 4336 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 102/2008 du 10 juillet 2008 Numéros du rôle : 4279, 4327 et 4336 En cause : les recours en annulation totale ou partielle de l'article 14quinquies de la loi du 11 janvier 1993 relative à la prévention de l'utilisatio La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 102/2008 van 10 juli 2008 Extrait de l'arrêt n° 102/2008 du 10 juillet 2008
Rolnummers 4279, 4327 en 4336 Numéros du rôle : 4279, 4327 et 4336
In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van En cause : les recours en annulation totale ou partielle de l'article
artikel 14quinquies van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van 14quinquies de la loi du 11 janvier 1993 relative à la prévention de
het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en l'utilisation du système financier aux fins du blanchiment de capitaux
de financiering van terrorisme, ingevoegd bij artikel 134 van de et du financement du terrorisme, inséré par l'article 134 de la
programmawet van 27 april 2007, ingesteld door de Orde van Vlaamse loi-programme du 27 avril 2007, introduits par l'« Orde van Vlaamse
balies en de Nederlandse Orde van advocaten bij de balie te Brussel, balies » et par l'Ordre néerlandais des avocats du barreau de
door de « Ordre des barreaux francophones et germanophone » en door de Bruxelles, par l'Ordre des barreaux francophones et germanophone et
« Ordre des avocats du barreau de Liège ». par l'Ordre des avocats du barreau de Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P.
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey,
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging I. Objet des recours et procédure
a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24 a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
augustus 2007 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen
op 27 augustus 2007, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 24 août 2007 et parvenue au greffe le 27 août 2007, un recours en
14quinquies van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het annulation de l'article 14quinquies de la loi du 11 janvier 1993
gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de relative à la prévention de l'utilisation du système financier aux
financiering van terrorisme, ingevoegd bij artikel 134 van de fins du blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme,
programmawet van 27 april 2007 (bekendgemaakt in het Belgisch inséré par l'article 134 de la loi-programme du 27 avril 2007 (publiée
Staatsblad van 8 mei 2007, derde editie) door de Orde van Vlaamse au Moniteur belge du 8 mai 2007, troisième édition) a été introduit
balies, met zetel te 1000 Brussel, Koningsstraat 148, en de par l'« Orde van Vlaamse balies », dont le siège est établi à 1000
Nederlandse Orde van advocaten bij de balie te Brussel, met zetel te Bruxelles, rue Royale 148, et par l'Ordre néerlandais des avocats du
1000 Brussel, Poelaertplein 1. barreau de Bruxelles, dont le siège est établi à 1000 Bruxelles, place
b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 7 november Poelaert 1. b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
2007 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 8
november 2007, heeft de « Ordre des barreaux francophones et 7 novembre 2007 et parvenue au greffe le 8 novembre 2007, l'Ordre des
germanophone », met zetel te 1060 Brussel, Gulden-Vlieslaan 65, beroep barreaux francophones et germanophone, dont le siège est établi à 1060
tot vernietiging ingesteld van de woorden « en 2ter » in het eerste Bruxelles, avenue de la Toison d'Or 65, a introduit un recours en
lid en van het tweede lid van voormeld artikel 14quinquies. annulation des mots « et 2ter » dans l'alinéa 1er et de l'alinéa 2 de
c. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 7 november l'article 14quinquies précité.
2007 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 9 c. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
november 2007, heeft de « Ordre des avocats du barreau de Liège », met 7 novembre 2007 et parvenue au greffe le 9 novembre 2007, l'Ordre des
zetel te 4000 Luik, Gerechtsgebouw, place Saint-Lambert, beroep tot avocats du barreau de Liège, dont le siège est établi à 4000 Liège,
Palais de Justice, place Saint-Lambert, a introduit un recours en
vernietiging ingesteld van voormeld artikel 14quinquies, minstens van annulation de l'article 14quinquies précité, au moins des mots « et
de woorden « en 2ter » in het eerste lid en van het tweede lid. 2ter » dans l'alinéa 1er et de l'alinéa 2.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4279, 4327 en 4336 van de rol Ces affaires, inscrites sous les numéros 4279, 4327 et 4336 du rôle de
van het Hof, werden samengevoegd. la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling en de daarmee samenhangende Quant à la disposition attaquée et aux dispositions connexes
bepalingen B.1. De verzoekende partijen vorderen de gehele of gedeeltelijke B.1. Les parties requérantes demandent l'annulation totale ou
vernietiging van artikel 134 van de programmawet van 27 april 2007, partielle de l'article 134 de la loi-programme du 27 avril 2007, qui
dat bepaalt : dispose :
« In de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het « Dans la loi du 11 janvier 1993 relative à la prévention de
financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van l'utilisation du système financier aux fins du blanchiment de capitaux
terrorisme, wordt een artikel 14quinquies ingevoegd, luidende : et du financement du terrorisme, il est inséré un article 14quinquies,
rédigé comme suit :
'

Art. 14quinquies.Wanneer de in de artikelen 2, 2bis en 2ter beoogde

'

Art. 14quinquies.Lorsque les organismes et les personnes visés aux

instellingen en personen vermoeden dat een feit of een verrichting articles 2, 2bis et 2ter soupçonnent qu'un fait ou une opération est
verband kan houden met witwassen van geld afkomstig uit ernstige en susceptible d'être lié au blanchiment de capitaux provenant de la
georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder ingewikkelde fraude fiscale grave et organisée qui met en oeuvre des mécanismes
mechanismen of procédés van internationale omvang worden aangewend, complexes ou qui use de procédés à dimension internationale, ils en
brengen zij dit ter kennis van de Cel voor financiële informent la Cellule de Traitement des Informations Financières, y
informatieverwerking, inclusief van zodra zij minstens een van de compris dès qu'ils détectent au moins un des indicateurs que le Roi
indicatoren opsporen die de Koning vastlegt bij in Ministerraad déterminera, par arrêté royal délibéré en Conseil des Ministres.
overlegd besluit.
Ten aanzien van de in het artikel 2ter beoogde instellingen en A l'égard des personnes et organismes visés à l'article 2ter,
personen, wordt de informatie overeenkomstig artikel 14bis, § 3, l'information prévue au présent article est transmise conformément à
overgemaakt. ' ». l'article 14bis, § 3. ' ».
De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van dat artikel, Les parties requérantes demandent l'annulation de cet article, ou tout
minstens van de bewoordingen « en 2ter », alsook van het tweede lid, au moins des termes « et 2ter », ainsi que de son alinéa 2, ayant pour
waardoor die bepaling van de voormelde wet van 11 januari 1993 van conséquence que cette disposition de la loi précitée du 11 janvier
toepassing is gemaakt op de advocaten. 1993 est rendue applicable aux avocats.
B.2.1. Met de wet van 11 januari 1993 heeft de wetgever maatregelen B.2.1. En adoptant la loi du 11 janvier 1993, le législateur a pris
genomen om het witwassen van geld en de financiering van terrorisme te des mesures visant à lutter contre le blanchiment de capitaux et le
bestrijden, ter uitvoering van de richtlijn 91/308/EEG van de Raad tot financement du terrorisme, en exécution de la directive 91/308/CEE du
voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het Conseil relative à la prévention de l'utilisation du système financier
witwassen van geld. Rekening houdend met die richtlijn heeft de aux fins du blanchiment de capitaux. Compte tenu de cette directive,
wetgever daarbij een beroep gedaan op de medewerking van een reeks le législateur fait appel en cette matière à la collaboration d'une
personen en ondernemingen, hoofdzakelijk uit de bank- en financiële série de personnes et d'organismes, principalement du secteur bancaire
sector en het verzekeringswezen, die bepaalde gegevens dienen in te et financier et du secteur des assurances, qui doivent collecter,
winnen, te verifiëren en in voorkomend geval mee te delen aan de Cel vérifier et, le cas échéant, communiquer certaines informations à la
voor financiële informatieverwerking. Cellule de traitement des informations financières.
B.2.2. Ter uitvoering van de richtlijn 2001/97/EG van het Europees B.2.2. En exécution de la directive 2001/97/CE du Parlement européen
Parlement en de Raad van 4 december 2001 tot wijziging van de et du Conseil du 4 décembre 2001 modifiant la directive 91/308/CEE
voormelde richtlijn 91/308/EEG, is de wet van 11 januari 1993 op haar précitée, la loi du 11 janvier 1993 a été modifiée à son tour par la
beurt gewijzigd door de wet van 12 januari 2004, die inzonderheid het loi du 12 janvier 2004, laquelle a en particulier inséré un article
artikel 2ter heeft ingevoegd, dat luidt : 2ter, libellé comme suit :
« Voor zover zij daarin uitdrukkelijk voorzien, zijn de bepalingen van « Dans la mesure où elles le prévoient expressément, les dispositions
deze wet eveneens van toepassing op de advocaten : de la présente loi sont également applicables aux avocats :
1° wanneer zij hun cliënt bijstaan bij het voorbereiden of uitvoeren 1° lorsqu'ils assistent leur client dans la préparation ou la
van verrichtingen in verband met : réalisation de transactions concernant :
a) de aan- of verkoop van onroerend goed of bedrijven; a) l'achat ou la vente de biens immeubles ou d'entreprises
b) het beheren van diens geld, waardepapieren of andere activa; c) de opening of het beheer van bank-, spaar- of effectenrekeningen; d) het organiseren van inbreng die nodig is voor de oprichting, de uitbating of het beheer van vennootschappen; e) de oprichting, uitbating of het beheer van trusts, vennootschappen of soortgelijke structuren; 2° of wanneer zij optreden in naam en voor rekening van hun cliënt in enigerlei financiële verrichtingen of verrichtingen in onroerend goed ». B.2.3. In paragraaf 3 van het bij de wet van 10 augustus 1998 commerciales; b) la gestion de fonds, de titres ou d'autres actifs appartenant au client; c) l'ouverture ou la gestion de comptes bancaires ou d'épargne ou de portefeuilles; d) l'organisation des apports nécessaires à la constitution, à la gestion ou à la direction de sociétés; e) la constitution, la gestion ou la direction de trusts, de sociétés ou de structures similaires; 2° ou lorsqu'ils agissent au nom de leur client et pour le compte de celui-ci dans toute transaction financière ou immobilière ».
ingevoegde artikel 14bis van de wet van 11 januari 1993, zoals B.2.3. L'article 14bis, § 3, de la loi du 11 janvier 1993, inséré par
aangevuld bij de wet van 12 januari 2004, bepalen het eerste en het la loi du 10 août 1998, tel qu'il a été complété par la loi du 12
derde lid : janvier 2004, dispose en ses alinéas 1er et 3 :
« De in artikel 2ter bedoelde personen die, bij de uitoefening van de « Les personnes visées à l'article 2ter qui, dans l'exercice des
in dat artikel opgesomde activiteiten, feiten vaststellen waarvan zij activités énumérées à cet article, constatent des faits qu'elles
weten of vermoeden dat ze verband houden met het witwassen van geld of savent ou soupçonnent être liés au blanchiment de capitaux ou au
met de financiering van terrorisme, moeten de stafhouder van de Orde financement du terrorisme sont tenues d'en informer immédiatement le
waartoe zij behoren daarvan onmiddellijk op de hoogte brengen. bâtonnier de l'Ordre dont elles relèvent
[...] [...]
De stafhouder controleert of de voorwaarden waarvan sprake in artikel Le bâtonnier vérifie le respect des conditions prévues à l'article
2ter en in het vorige lid zijn nageleefd. Indien deze voorwaarden zijn 2ter et à l'alinéa précédent. Si ces conditions sont respectées, il
nageleefd, bezorgt hij de informatie onmiddellijk aan de Cel voor transmet immédiatement les informations à la cellule de traitement des
financiële informatieverwerking ». informations financières ».
B.2.4. Het « witwassen van geld » wordt in artikel 3, § 1, van de wet B.2.4. Le « blanchiment de capitaux » est défini comme suit à
van 11 januari 1993 gedefinieerd als volgt : l'article 3, § 1er, de la loi du 11 janvier 1993 :
« - de omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling die illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit die geld of deze activa voortkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden; - het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; - de verwerving, het bezit of het gebruik van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; « - la conversion ou le transfert de capitaux ou d'autres biens dans le but de dissimuler ou de déguiser leur origine illicite ou d'aider toute personne qui est impliquée dans la réalisation de l'infraction d'où proviennent ces capitaux ou ces biens, à échapper aux conséquences juridiques de ses actes; - la dissimulation ou le déguisement de la nature, de l'origine, de l'emplacement, de la disposition, du mouvement ou de la propriété des capitaux ou des biens dont on connaît l'origine illicite; - l'acquisition, la détention ou l'utilisation de capitaux ou de biens dont on connaît l'origine illicite; - la participation à l'un des actes visés aux trois points précédents,
- de deelneming aan, de medeplichtigheid tot, de poging tot, de hulp l'association pour commettre ledit acte, les tentatives de le
aan, het aanzetten tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad perpétrer, le fait d'aider, d'inciter ou de conseiller quelqu'un à le
betreffende een van de in de drie voorgaande punten bedoelde daden ». commettre ou le fait d'en faciliter l'exécution ».
Paragraaf 2 van datzelfde artikel omschrijft de gevallen waarin de Le paragraphe 2 du même article détermine les cas dans lesquels
herkomst van geld of activa « illegaal » is. Dat is onder meer het l'origine de capitaux ou de biens est illicite. Il en va notamment
geval wanneer die gelden of activa voortkomen uit een misdrijf dat in ainsi lorsque ces capitaux ou biens proviennent d'une infraction liée
verband staat met « ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij « à la fraude fiscale grave et organisée qui met en oeuvre des
bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale mécanismes complexes ou qui usent de procédés à dimension
omvang worden aangewend » (artikel 3, § 2, 1°, elfde streepje, van de wet van 11 januari 1993). internationale » (article 3, § 2, 1°, onzième tiret, de la loi du 11 janvier 1993).
B.2.5. Door de verwijzing naar artikel 2ter van de wet van 11 januari B.2.5. En faisant référence à l'article 2ter de la loi du 11 janvier
1993 verplicht het nieuwe artikel 14quinquies dus de advocaten tot een 1993, l'article 14quinquies nouveau oblige donc les avocats à informer
kennisgeving aan de stafhouder wanneer zij « vermoeden » dat een feit le bâtonnier lorsqu'ils « soupçonnent » qu'un fait ou une opération
of verrichting verband kan houden met het in voormeld artikel 3, § 2, pourraient être liés à une infraction visée à l'article 3, § 2, 1°,
1°, elfde streepje, bedoelde misdrijf, « inclusief van zodra zij onzième tiret, précité, « y compris dès qu'ils détectent au moins un
minstens een van de indicatoren opsporen die de Koning vastlegt bij in des indicateurs que le Roi déterminera, par arrêté royal délibéré en
Ministerraad overlegd besluit ». Conseil des ministres ».
Volgens het tweede lid van voormeld artikel 14bis, § 3, dienen de Selon l'alinéa 2 de l'article 14bis, § 3, précité, les avocats ne
advocaten die informatie niet mee te delen « in het geval zij deze van doivent pas transmettre ces informations « si celles-ci ont été reçues
één van hun cliënten ontvangen of over één van hun cliënten verkrijgen d'un de leurs clients ou obtenues sur un de leurs clients lors de
wanneer zij de rechtspositie van hun cliënt bepalen, dan wel die l'évaluation de la situation juridique de ce client ou dans l'exercice
cliënt in of in verband met een rechtsgeding verdedigen of de leur mission de défense ou de représentation de ce client dans une
vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of procédure judiciaire ou concernant une telle procédure, y compris dans
vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke informatie le cadre de conseils relatifs à la manière d'engager ou d'éviter une
vóór, gedurende of na een dergelijk geding wordt ontvangen of procédure, que ces informations soient reçues ou obtenues avant,
verkregen ». pendant ou après cette procédure ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
B.3. Le Conseil des ministres fait valoir que le recours dans
B.3. De Ministerraad voert aan dat het beroep in de zaak nr. 4279 niet l'affaire n° 4279 n'est pas recevable en ce que, par le détour de
ontvankelijk is in zoverre het langs de omweg van het nieuwe artikel
14quinquies ook gericht is tegen de artikelen 2ter, 14bis, 15, § 1, l'article 14quinquies nouveau, il est également dirigé contre les
18, 19, 20 en 22 van de wet van 11 januari 1993. articles 2ter, 14bis, 15, § 1er, 18, 19, 20 et 22 de la loi du 11
Blijkens het verzoekschrift is het beroep tot vernietiging in de zaak janvier 1993. Selon la requête, le recours en annulation dans l'affaire n° 4279 est
nr. 4279 enkel gericht tegen artikel 134 van de programmawet van 27 dirigé contre le seul article 134 de la loi-programme du 27 avril
april 2007, dat artikel 14quinquies in de wet van 11 januari 1993 2007, qui insère l'article 14quinquies dans la loi du 11 janvier 1993.
invoegt. Bijgevolg is het beroep ontvankelijk. Par conséquent, le recours est recevable.
B.4. Le Conseil des ministres soutient que le recours dans l'affaire
B.4. De Ministerraad voert aan dat het beroep in de zaak nr. 4327 niet n° 4327 n'est pas recevable parce que la requête n'expose pas en quoi
ontvankelijk is omdat in het verzoekschrift niet is uiteengezet in la disposition attaquée serait contraire aux dispositions
welk opzicht de bestreden bepaling in strijd zou zijn met de constitutionnelles et conventionnelles qui y sont mentionnées.
ingeroepen grondwets- en verdragsbepalingen.
Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere wet van Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale du 6
6 januari 1989, moeten de middelen van het verzoekschrift te kennen janvier 1989, les moyens de la requête doivent faire connaître, parmi
geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving waarborgt, les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient
zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die deze violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et
regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die regels exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces
door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden. dispositions.
In het verzoekschrift in de zaak nr. 4327 preciseert de « Ordre des Dans l'affaire n° 4327, la requête de l'Ordre des barreaux
barreaux francophones et germanophone » (OBFG) welke grondwets- en francophones et germanophone (OBFG) précise quelles dispositions
verdragsbepalingen door de bestreden wetsbepaling zouden zijn constitutionnelles et conventionnelles seraient violées par la
geschonden. Voor de uiteenzetting van dat middel verwijst de OBFG naar disposition législative attaquée. Pour l'exposé de ce moyen, l'OBFG
de als bijlage bij dat verzoekschrift gevoegde memories die de OBFG renvoie aux mémoires, joints en annexe à cette requête, qu'il avait
reeds had ingediend in de zaken nrs. 3064 en 3065. In die zaken, die déjà introduits dans les affaires nos 3064 et 3065. Dans ces affaires,
eveneens betrekking hebben op de wet van 11 januari 1993 zoals qui se rapportent également à la loi du 11 janvier 1993, telle qu'elle
gewijzigd en aangevuld door de in die zaken aangevochten wet van 12 a été modifiée et complétée par la loi du 12 janvier 2004 attaquée
januari 2004, klaagt de OBFG reeds omstandig aan dat de meldingsplicht dans ces affaires, l'OBFG dénonçait déjà, de manière circonstanciée,
voor advocaten een discriminerende schending vormt van hun le fait que l'obligation d'information imposée aux avocats constitue
beroepsgeheim, dat inherent is aan de rechten van de verdediging, une violation discriminatoire de leur secret professionnel, lequel est
alsook een schending van het recht op privéleven van hun cliënten. inhérent aux droits de la défense, ainsi qu'une violation du droit à
Te dezen kan worden aangenomen dat het enige middel in de zaak nr. la vie privée de leurs clients. En l'espèce, il peut être admis que le moyen unique pris dans
4327 in de gegeven context voldoende duidelijk weergeeft in welk l'affaire n° 4327 indique avec une clarté suffisante, dans le contexte
opzicht ook de thans bestreden bepaling de aangehaalde donné, en quoi la disposition présentement attaquée viole elle aussi
referentienormen schendt, temeer daar de Ministerraad in zijn memories les normes de référence citées, d'autant que, dans ses mémoires, le
het middel uitvoerig heeft beantwoord. Conseil des ministres a amplement répondu au moyen.
Ten gronde Quant au fond
B.5. De verzoekende partijen voeren de schending aan van de artikelen B.5. Les parties requérantes dénoncent la violation des articles 10 et
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les principes
algemene beginselen van het recht, inzonderheid de rechten van généraux du droit, en particulier celui des droits de la défense, avec
verdediging, met de artikelen 6 en 7 van het Europees Verdrag voor de les articles 6 et 7 de la Convention européenne des droits de l'homme,
rechten van de mens, met artikel 6, lid 2, van het Verdrag betreffende avec l'article 6, paragraphe 2, du Traité sur l'Union européenne et
de Europese Unie, en met het wettigheidsbeginsel van de artikelen 12 avec le principe de légalité inscrit aux articles 12 et 14 de la
en 14 van de Grondwet. In het middel wordt ook de schending
aangeklaagd van de artikelen 22 en 23 van de Grondwet, al dan niet in Constitution. Le moyen dénonce également la violation des articles 22
samenhang gelezen met de artikelen 7 en 8 van het Europees Verdrag et 23 de la Constitution, combinés ou non avec les articles 7 et 8 de
voor de rechten van de mens en met het wettigheidsbeginsel van de la Convention européenne des droits de l'homme et avec le principe de
artikelen 12 en 14 van de Grondwet. légalité consacré par les articles 12 et 14 de la Constitution.
Als tweede middel wordt ook de schending aangevoerd van de artikelen Dans un second moyen est encore dénoncée la violation des articles 12
12 en 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel et 14 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 7 de la
7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
De middelen worden gezamenlijk onderzocht. Les moyens seront examinés conjointement.
B.6. De bestreden bepaling ligt in het verlengde van de reeds in de B.6. La disposition attaquée se situe dans le prolongement des
zaken nrs. 3064 en 3065 bestreden bepalingen van de wet van 12 januari dispositions de la loi du 12 janvier 2004, déjà attaquées dans les
2004 waarbij de wet van 11 januari 1993 reeds werd gewijzigd en affaires nos 3064-3065, qui avaient modifié la loi du 11 janvier 1993
waarbij onder meer het toepassingsgebied van de wet van 1993 - en et notamment étendu son champ d'application - et dès lors l'obligation
derhalve de meldingsplicht - werd uitgebreid tot de advocaten, d'information - aux avocats, en particulier par l'article 2ter auquel
inzonderheid door artikel 2ter, waarnaar artikel 14quinquies verwijst. renvoie l'article 14quinquies.
Volgens de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling Selon les travaux préparatoires de la disposition attaquée, le
beoogt de wetgever tegemoet te komen aan een advies van de Raad van législateur vise à se conformer à un avis du Conseil d'Etat dans
State waarin die had gewezen op de moeilijkheid om de gevallen aan te lequel celui-ci a souligné la difficulté de distinguer les cas de «
duiden van « ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij fraude fiscale grave et organisée qui met en oeuvre des mécanismes
bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale complexes ou qui use de procédés à dimension internationale » et a
omvang worden aangewend » en waarin de Raad van State verduidelijkte précisé qu'il ne pouvait s'agir d'étendre cette notion à toutes les
dat het niet de bedoeling kon zijn dat begrip uit te breiden tot elke
fiscale fraude waarbij valsheid wordt gepleegd met het oog op infractions de fraude fiscale comportant un faux commis en vue
belastingontduiking (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1610/2, pp. d'éluder l'impôt (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1610/2, pp. 10 à
10-16). Volgens de memorie van toelichting is « het rechtstreeks 16). Selon l'exposé des motifs, « l'objectif directement poursuivi par
beoogde doel ervan in hoofdzaak er op gericht een dubbelzinnige cette mesure reste essentiellement de clarifier une situation ambiguë
situatie, waarbij de melders ertoe zouden kunnen worden gebracht geen dans laquelle les déclarants pourraient être amenés à ne pas faire de
melding aan de Cel voor financiële informatieverwerking te verrichten déclaration de soupçons à la Cellule de traitement des informations
terwijl ze krachtens hun verplichtingen hiertoe gehouden zouden zijn, financières alors qu'aux termes de leurs obligations, ils seraient
te verduidelijken » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. tenus de le faire » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3058/001,
52). De indicatoren die de Koning bij een in Ministerraad overlegd p. 52). Les indicateurs que le Roi peut déterminer par arrêté royal
besluit kan vastleggen, zullen de door de wet beoogde personen en délibéré en Conseil des ministres aideront les personnes et organismes
instellingen helpen om de Cel voor financiële informatieverwerking in visés par la loi à informer la Cellule de traitement des informations
te lichten wanneer zij het bestaan vermoeden van een ernstige en financières lorsqu'ils soupçonnent l'existence d'une fraude grave et
georganiseerde fraude die aan de basis ligt van de van witwassen organisée qui serait à l'origine de l'opération suspecte de
verdachte verrichting (ibid. ) blanchiment (ibid ).
Overigens, wanneer de verplichtingen niet worden nageleefd die de wet Par ailleurs, les manquements aux obligations imposées aux avocats par
van 11 januari 1993 aan de advocaten oplegt, wordt die niet-naleving la loi du 11 janvier 1993 sont punis d'une amende administrative.
bestraft met een administratieve geldboete. Die geldboete kan oplopen
tot 1 250 000 euro en heeft een overheersend repressief karakter, Cette amende, qui peut aller jusqu'à 1 250 000 euros, revêt un
zodat de omschrijving van die niet-naleving moet voldoen aan het caractère répressif prédominant, de telle sorte que la définition de
beginsel van de voorzienbaarheid van de strafbaarstelling, volgens ces manquements doit satisfaire au principe de prévisibilité des
hetwelk deze moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan incriminations selon lequel celles-ci doivent être formulées en des
eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un
of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Hetzelfde beginsel eist dat in comportement, si celui-ci est punissable ou non. Ce même principe
voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende exige que soient indiqués, en des termes suffisamment précis, clairs
bewoordingen wordt bepaald welke feiten strafbaar worden gesteld, et offrant la sécurité juridique, quels sont les faits sanctionnés,
zodat, enerzijds, degene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer
wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence
zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas
beoordelingsvrijheid wordt gelaten. laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation.
B.7. In zijn arrest nr. 10/2008 van 23 januari 2008 overwoog het Hof B.7. Dans son arrêt n° 10/2008 du 23 janvier 2008, la Cour a déjà dit
reeds dat de grondwettigheid van de bestreden bepalingen dient te
worden beoordeeld rekening houdend met het feit dat het beroepsgeheim que la constitutionnalité des dispositions attaquées doit s'apprécier
van de advocaat een algemeen beginsel is dat verband houdt met de en tenant compte de ce que le secret professionnel de l'avocat est un
naleving van de fundamentele rechten, dat de regels die van dat geheim principe général qui participe du respect des droits fondamentaux, que
afwijken om die reden en met toepassing van het beginsel van de pour ce motif, et en application du principe de prévisibilité des
voorzienbaarheid van de strafbaarstelling slechts strikt kunnen worden incriminations, les règles dérogeant à ce secret ne peuvent être que
geïnterpreteerd en dat rekening dient te worden gehouden met de wijze de stricte interprétation et qu'il faut avoir égard à la manière dont
waarop het beroep van advocaat in de interne rechtsorde is geregeld. est organisée la profession d'avocat dans l'ordre juridique interne.
In het voormelde arrest nr. 10/2008 heeft het Hof bij de Dans l'arrêt précité n° 10/2008, la Cour, contrôlant la
grondwettigheidstoetsing van onder meer de artikelen 2ter en 14bis, § constitutionnalité notamment des articles 2ter et 14bis, § 3, de la
3, van de wet van 11 januari 1993, zoals ingevoegd door de wet van 12 loi du 11 janvier 1993, tels qu'ils ont été insérés par la loi du 12
januari 2004, de beroepen tot vernietiging verworpen, onder het janvier 2004, a rejeté les recours en annulation, sous réserve que
voorbehoud dat artikel 2ter in die zin wordt geïnterpreteerd : l'article 2ter soit interprété en ce sens :
« - dat de gegevens die de advocaat verneemt tijdens de uitoefening « - que les informations connues de l'avocat à l'occasion de
van de wezenlijke activiteiten van zijn beroep, met inbegrip van de l'exercice des activités essentielles de sa profession, y compris dans
materies die zijn opgesomd in dat artikel 2ter, namelijk het les matières énumérées dans cet article 2ter, à savoir la défense ou
verdedigen of vertegenwoordigen in rechte van de cliënt en het verlenen van juridisch advies, zelfs buiten elk rechtsgeding, door het beroepsgeheim gedekt blijven en dus niet ter kennis kunnen worden gebracht van de overheden, en - dat alleen wanneer de advocaat een activiteit uitoefent, in één van de materies die zijn opgesomd in het voormelde artikel 2ter, die verder gaat dan zijn specifieke opdracht van verdediging of vertegenwoordiging in rechte en verlening van juridisch advies, hij kan worden onderworpen aan de verplichting om de gegevens waarvan hij kennis heeft, aan de overheden mee te delen; » la représentation en justice du client et le conseil juridique, même en dehors de toute procédure judiciaire, demeurent couvertes par le secret professionnel et ne peuvent donc pas être portées à la connaissance des autorités et - que ce n'est que lorsque l'avocat exerce une activité, dans une des matières énumérées à l'article 2ter précité, qui va au-delà de sa mission spécifique de défense ou de représentation en justice et de conseil juridique, qu'il peut être soumis à l'obligation de communication aux autorités des informations dont il a connaissance; ».
B.8. Die vaststelling van het Hof heeft betrekking op alle gevallen B.8. Cette constatation de la Cour porte sur tous les cas dans
waarin - mits inachtneming van de voormelde interpretatie - de lesquels - moyennant le respect de l'interprétation précitée - les
advocaten aan de meldingsplicht kunnen zijn onderworpen wanneer zij avocats peuvent être soumis à l'obligation d'information lorsqu'ils se
geconfronteerd worden met het witwassen van geld zoals gedefinieerd in trouvent face au blanchiment de capitaux tel qu'il est défini à
artikel 3 van de wet van 11 januari 1993, en inzonderheid wanneer de l'article 3 de la loi du 11 janvier 1993, et en particulier lorsque
illegale herkomst van geld of activa voortkomt uit een misdrijf dat in l'origine illicite des capitaux ou des biens résulte d'une infraction
verband staat met « ernstige en georganiseerde fiscale fraude waarbij liée « à la fraude fiscale grave et organisée qui met en oeuvre des
bijzonder ingewikkelde mechanismen of procédés van internationale mécanismes complexes ou qui use de procédés à dimension internationale
omvang worden aangewend » (artikel 3, § 2, 1°, elfde streepje, van de wet van 11 januari 1993). » (article 3, § 2, 1°, onzième tiret, de la loi du 11 janvier 1993).
Met artikel 14quinquies voert de wetgever geen nieuwe hypothese in En adoptant l'article 14quinquies, le législateur n'ajoute pas un cas
waarin de meldingsplicht onder meer voor advocaten zou kunnen gelden nouveau dans lequel l'obligation d'information s'appliquerait,
en wordt geen aanvullende strafbaarstelling van advocaten in het leven notamment aux avocats, et ne crée pas à l'égard de ces derniers une
geroepen, maar beoogt de wetgever alle betrokkenen toe te laten zich nouvelle incrimination complémentaire, mais vise à permettre à toutes
beter te realiseren wanneer de bedoelde meldingsplicht inzake ernstige les personnes concernées de mieux voir dans quelles circonstances
en georganiseerde fiscale fraude bestaat. De machtiging aan de Koning l'obligation d'information en matière de fraude fiscale grave et
organisée existe. La délégation donnée au Roi en vue de déterminer,
om bij een in Ministerraad overlegd besluit « indicatoren » op te par un arrêté délibéré en Conseil des ministres, les « indicateurs »
sommen die het bestaan van dergelijke fraude kan doen vermoeden, doet qui permettent de présumer l'existence d'une telle fraude, ne change
geen afbreuk aan het feit dat de wetgever zelf in artikel 3 van de wet rien au fait que le législateur a énuméré lui-même avec suffisamment
van 11 januari 1993 ten aanzien van de bedoelde fiscale fraude de précision, à l'article 3 de la loi du 11 janvier 1993, à propos de
voldoende nauwkeurig de gevallen heeft opgesomd wanneer die la fraude fiscale visée, les cas dans lesquels l'obligation
meldingsplicht ook voor advocaten kan bestaan. d'information pourrait exister, y compris pour les avocats.
Overigens volgt uit artikel 20 van de wet van 11 januari 1993 dat Il découle par ailleurs de l'article 20 de la loi du 11 janvier 1993
tegen de advocaten geen enkele burgerlijke rechtsvordering, straf- of qu'aucune action civile, pénale ou disciplinaire ne peut être intentée
tuchtvordering kan worden ingesteld en geen enkele professionele ni aucune sanction professionnelle prononcée contre les avocats qui
sanctie kan worden uitgesproken wanneer zij te goeder trouw een feit ont procédé de bonne foi à une information sans y être tenu. En outre
of verrichting melden zonder daartoe te zijn gehouden. Bovendien dient
- zoals het Hof eveneens in zijn arrest nr. 10/2008 heeft gepreciseerd - ainsi que la Cour l'a déjà précisé dans son arrêt n° 10/2008 -,
- iedere mededeling van informatie aan de Cel voor financiële toute communication d'information à la Cellule de traitement de
informatieverwerking via de stafhouder te verlopen. l'information financière doit passer par le bâtonnier.
B.9. Uit wat voorafgaat volgt dat de beroepen tot vernietiging dienen B.9. Il résulte de ce qui précède que les recours en annulation
te worden verworpen, evenwel onder het voorbehoud, wat de verwijzing doivent être rejetés, sous réserve toutefois, en ce qui concerne le
in artikel 14quinquies naar artikel 2ter betreft, van de gegeven renvoi à l'article 2ter que contient l'article 14quinquies, de
interpretatie van dat artikel. l'interprétation donnée à cet article.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt de beroepen, onder het voorbehoud dat artikel 2ter van de wet rejette les recours, sous réserve que l'article 2ter de la loi du 11
van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële janvier 1993 relative à la prévention de l'utilisation du système
stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, financier aux fins du blanchiment de capitaux et du financement du
waarnaar artikel 14quinquies, ingevoegd bij artikel 134 van de terrorisme, auquel l'article 14quinquies, inséré par l'article 134 de
programmawet van 27 april 2007, verwijst, in die zin wordt la loi-programme du 27 avril 2007, fait référence, soit interprété en
geïnterpreteerd ce sens
- dat de gegevens die de advocaat verneemt tijdens de uitoefening van - que les informations connues de l'avocat à l'occasion de l'exercice
de wezenlijke activiteiten van zijn beroep, met inbegrip van de des activités essentielles de sa profession, y compris dans les
materies die zijn opgesomd in dat artikel 2ter, namelijk het matières énumérées dans cet article 2ter, à savoir la défense ou la
verdedigen of vertegenwoordigen in rechte van de cliënt en het représentation en justice du client et le conseil juridique, même en
verlenen van juridisch advies, zelfs buiten elk rechtsgeding, door het dehors de toute procédure judiciaire, demeurent couvertes par le
beroepsgeheim gedekt blijven en dus niet ter kennis kunnen worden secret professionnel et ne peuvent donc pas être portées à la
gebracht van de overheden, en connaissance des autorités et
- dat alleen wanneer de advocaat een activiteit uitoefent, in één van - que ce n'est que lorsque l'avocat exerce une activité, dans une des
de materies die zijn opgesomd in het voormelde artikel 2ter, die matières énumérées à l'article 2ter précité, qui va au-delà de sa
verder gaat dan zijn specifieke opdracht van verdediging of
vertegenwoordiging in rechte en verlening van juridisch advies, hij mission spécifique de défense ou de représentation en justice et de
kan worden onderworpen aan de verplichting om de gegevens waarvan hij conseil juridique, qu'il peut être soumis à l'obligation de
kennis heeft, aan de overheden mee te delen. communication aux autorités des informations dont il a connaissance.
Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
de openbare terechtzitting van 10 juli 2008. janvier 1989, à l'audience publique du 10 juillet 2008.
De griffier, P.-Y. Dutilleux. Le greffier, Le président,
De voorzitter, M. Bossuyt. P.-Y. Dutilleux. M. Bossuyt.
^