Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 52/2008 van 13 maart 2008 Rolnummer 4176 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de pe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 52/2008 van 13 maart 2008 Rolnummer 4176 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de pe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 52/2008 du 13 mars 2008 Numéro du rôle : 4176 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 « modifiant certaines dispositions de la loi communale, du Code rural, de la législat La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 52/2008 van 13 maart 2008 Extrait de l'arrêt n° 52/2008 du 13 mars 2008
Rolnummer 4176 Numéro du rôle : 4176
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van de wet van 29 juni En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 de la loi
1976 « tot wijziging van sommige bepalingen van de gemeentewet, het du 29 juin 1976 « modifiant certaines dispositions de la loi
Veldwetboek, de wetgeving op de pensioenregeling van het communale, du Code rural, de la législation sur le régime de pensions
gemeentepersoneel en het daarmee gelijkgestelde personeel en tot du personnel communal et assimilé et réglant certaines conséquences
regeling van sommige gevolgen van de samenvoegingen, aanhechtingen en des fusions, annexions et rectifications des limites des communes
wijzigingen van grenzen van gemeenten verwezenlijkt door de wet van 30 réalisées par la loi du 30 décembre 1975 » et à l'arrêté royal du 3
december 1975 » en het koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « octobre 1975 « réglant certaines modalités et conséquences des fusions
houdende regeling van zekere modaliteiten en gevolgen van de de communes et modifications de limites réalisées par l'arrêté royal
samenvoeging van gemeenten en grenswijzigingen verwezenlijkt door het
koninklijk besluit van 17 september 1975 », bekrachtigd bij de wet van du 17 septembre 1975 », ratifié par la loi du 30 décembre 1975, posée
30 december 1975, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te par le Tribunal de première instance d'Arlon.
Aarlen. Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P.
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey,
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 15 maart 2007 in zake de stad Aarlen en anderen tegen Par jugement du 15 mars 2007 en cause de la ville d'Arlon et autres
de gemeente Habay-la-Neuve en anderen en in zake de gemeente Léglise contre la commune de Habay-la-Neuve et autres et en cause de la
en de stad Aarlen tegen het Waalse Gewest en anderen, waarvan de commune de Léglise et la ville d'Arlon contre la Région wallonne et
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 maart 2007, heeft autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 mars
de Rechtbank van eerste aanleg te Aarlen de volgende prejudiciële 2007, le Tribunal de première instance d'Arlon a posé la question
vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 [tot wijziging van « L'article 44 de la loi du 29 juin 1976 [modifiant certaines
sommige bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving dispositions de la loi communale, du Code rural, de la législation sur
op de pensioenregeling van het gemeentepersoneel en het daarmee le régime de pensions du personnel communal et assimilé et réglant
gelijkgestelde personeel en tot regeling van sommige gevolgen van de certaines conséquences des fusions, annexions et rectifications des
samenvoegingen, aanhechtingen en wijzigingen van grenzen van gemeenten
verwezenlijkt door de wet van 30 december 1975], alsook het koninklijk limites des communes réalisées par la loi du 30 décembre 1975], ainsi
besluit van 3 oktober 1975 dat is bekrachtigd bij de wet van 30 que l'arrêté royal du 3 octobre 1975 ratifié par la loi du 30 décembre
december 1975, in die zin geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben 1975 interprétés comme ayant pour effet que le transfert d'une partie
dat de overdracht van een gebiedsdeel, en met name van een vroegere de territoire, et notamment une ancienne section de commune, ne donne
gemeentesectie, geen aanleiding geeft tot de overdracht, ten behoeve pas lieu au transfert, au profit de la commune ' absorbante ', des
van de gemeente waaraan het wordt overgedragen, van de vroeger door droits de propriété et de propriété indivise acquis antérieurement par
die gemeentesectie verworven eigendomsrechten en rechten van
onverdeelde eigendom, niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, cette section de commune, ne viole-t-il les articles 10 et 11 de la
terwijl artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische Constitution alors que l'article 93 de la loi du 14 février 1961
expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel, zoals d'expansion économique, de progrès social et de redressement financier
geïnterpreteerd door de wet van 24 maart 1972 tot interpretatie van tel que interprété par la loi du 24 mars 1972 interprétative de
artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, l'article 93 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de
sociale vooruitgang en financieel herstel, bepaalt dat de overdracht progrès social et de redressement financier prévoit que le transfert
van datzelfde gebiedsdeel - vroegere gemeentesectie - aanleiding gaf de cette même partie de territoire - ancienne section de commune -,
tot de overdracht, ten behoeve van de gemeente waaraan het wordt donnait lieu au transfert, au profit de la commune ' absorbante ', des
overgedragen, van de vroeger door dat gebiedsdeel - gemeentesectie - droits de propriété et de propriété indivise acquis antérieurement par
verworven eigendomsrechten en rechten van onverdeelde eigendom ? ». cette partie de territoire - section de commune ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de B.1. La Cour est invitée à se prononcer sur la compatibilité, avec les
bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 44 de la loi du 29
artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige juin 1976 « modifiant certaines dispositions de la loi communale, du
bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de Code rural, de la législation sur le régime de pensions du personnel
pensioenregeling van het gemeentepersoneel en het daarmee
gelijkgestelde personeel en tot regeling van sommige gevolgen van de communal et assimilé et réglant certaines conséquences des fusions,
samenvoegingen, aanhechtingen en wijzigingen van grenzen van gemeenten annexions et rectifications des limites des communes réalisées par la
verwezenlijkt door de wet van 30 december 1975 », alsook van het loi du 30 décembre 1975 », ainsi que de l'arrêté royal du 3 octobre
koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « houdende regeling van zekere 1975 « réglant certaines modalités et conséquences des fusions de
modaliteiten en gevolgen van de samenvoeging van gemeenten en communes et modifications de limites réalisées par l'arrêté royal du
grenswijzigingen verwezenlijkt door het koninklijk besluit van 17 17 septembre 1975 », interprétés comme ayant pour effet que le
september 1975 », in die zin geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben transfert d'une partie de territoire, et notamment une ancienne
dat de overdracht van een gebiedsdeel, en met name een vroegere section de commune, ne donne pas lieu au transfert, au profit de la
gemeentesectie, geen aanleiding geeft tot de overdracht, ten behoeve commune « absorbante », des droits de propriété et de propriété
van de gemeente waaraan het wordt overgedragen, van de vroeger door indivise acquis antérieurement par cette section de commune.
die gemeentesectie verworven eigendomsrechten en rechten van Le juge a quo compare les dispositions précitées à l'article 93 de la
onverdeelde eigendom. loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de progrès social et de
De verwijzende rechter vergelijkt de voormelde bepalingen met artikel redressement financier, interprété par la loi du 24 mars 1972
93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale interprétative de l'article 93 de la loi du 14 février 1961
vooruitgang en financieel herstel, zoals geïnterpreteerd door de wet d'expansion économique, de progrès social et de redressement
van 24 maart 1972 tot interpretatie van artikel 93 van de wet van 14 financier, qui prévoit que le transfert d'une partie de territoire
februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en
financieel herstel, die bepaalt dat de overdracht van een gebiedsdeel représentant une ancienne section de commune donne lieu au transfert,
dat een vroegere gemeentesectie vertegenwoordigde, aanleiding geeft au profit de la commune absorbante, des droits de propriété et de
tot de overdracht, ten behoeve van de gemeente waaraan het wordt propriété indivise acquis antérieurement par cette partie de
overgedragen, van de eigendomsrechten en rechten van onverdeelde territoire-section de commune.
eigendom die dat gebiedsdeel-gemeentesectie eerder had verworven.
B.2. Artikel 44 van de voormelde wet van 29 juni 1976 bepaalt : B.2. L'article 44 de la loi du 29 juin 1976 précitée dispose :
« § 1. In afwijking van artikel 152 van de gemeentewet, geeft de toevoeging van een gebiedsdeel van een gemeente aan het grondgebied van een andere gemeente geen aanleiding tot verdeling van gemeentegoederen. § 2. De onroerende goederen, zowel van het openbaar als van het privé-domein, die op het toegevoegde grondgebied zijn gelegen en behoren tot de gemeente waarvan dat grondgebied voorheen deel uitmaakte, worden van rechtswege en zonder vergoeding overgedragen aan de gemeente op het grondgebied waarvan zij voortaan zijn gelegen. Die eigendomsoverdracht brengt de overdracht mede van de aan de overgedragen goederen verbonden rechten en verplichtingen. § 3. Wanneer een onroerend goed, al dan niet op het toegevoegde grondgebied gelegen, onontbeerlijk is voor de exploitatie van een openbare dienst waarvan de activiteit zich tot de gehele verkleinde gemeente of tot een gedeelte daarvan uitstrekt, verstaan de betrokken gemeenten zich met elkaar omtrent het gemeenschappelijk gebruik van dat goed. « § 1er. Par dérogation à l'article 152 de la loi communale, le rattachement d'une fraction du territoire d'une commune à une autre commune ne donne pas lieu à partage de patrimoine. § 2. Les biens immeubles, tant du domaine public que du domaine privé, situés sur le territoire rattaché et appartenant à la commune dont ce territoire faisait précédemment partie, sont transférés de plein droit et sans indemnité à la commune sur le territoire de laquelle ils sont désormais situés. Ce transfert de propriété emporte celui des droits et obligations attachés aux biens transférés. § 3. Lorsqu'un bien immeuble, qu'il soit ou non situé sur le territoire rattaché, est indispensable à l'exploitation d'un service public dont l'activité s'étend à l'ensemble ou à une partie de la commune démembrée, les communes intéressées s'entendent sur l'utilisation commune de ce bien.
[...] ». [...] ».
Artikel 15 van het koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « houdende L'article 15 de l'arrêté royal du 3 octobre 1975 réglant certaines
regeling van zekere modaliteiten en gevolgen van de samenvoeging van modalités et conséquences des fusions de communes et modifications de
gemeenten en grenswijzigingen verwezenlijkt door het koninklijk limites réalisées par l'arrêté royal du 17 septembre 1975 (Moniteur
besluit van 17 september 1975 » (Belgisch Staatsblad , 15 oktober belge , 15 octobre 1975), ratifié par l'article 1er, 2°, de la loi du
1975), bekrachtigd bij artikel 1, 2°, van de wet van 30 december 1975 30 décembre 1975 « portant : 1° ratification d'arrêtés royaux pris en
« houdende : 1° bekrachtiging van koninklijke besluiten genomen in
uitvoering van de wet van 23 juli 1971 betreffende de samenvoeging van exécution de la loi du 23 juillet 1971 concernant la fusion de
gemeenten en de wijziging van hun grenzen; 2° afschaffing van de communes et la modification de leurs limites; 2° suppression des
randfederaties opgericht door de wet van 26 juli 1971 houdende fédérations périphériques créées par la loi du 26 juillet 1971
organisatie van de agglomeraties en de federaties van gemeenten » organisant les agglomérations et les fédérations de communes »
(Belgisch Staatsblad , 23 januari 1976), bepaalt : (Moniteur belge , 23 janvier 1976), dispose :
« De bij het koninklijk besluit van 17 september 1975 opgerichte « Les nouvelles communes créées par l'arrêté royal du 17 septembre
nieuwe gemeenten nemen alle bezittingen, rechten, lasten en
verplichtingen over van de vroegere gemeenten waaruit zij zijn 1975 succèdent à tous les biens, droits, charges et obligations des
samengesteld ». anciennes communes dont elles se composent ».
Artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 bepaalt : L'article 93 de la loi du 14 février 1961 dispose :
« De gemeentesecties worden opgeheven. « Les sections de communes sont supprimées.
[...] ». [...] ».
Die bepaling is geïnterpreteerd door artikel 1 van de wet van 24 maart Cette disposition a été interprétée par l'article 1er de la loi du 24
1972, dat bepaalt : mars 1972, qui dispose :
« Artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 voor economische « L'article 93 de la loi du 14 février 1961 d'expansion économique, de
expansie, sociale vooruitgang en financieel herstel wordt progrès social et de redressement financier est interprété en ce sens
geïnterpreteerd in die zin dat het tot gevolg heeft gehad dat de qu'il a eu pour effet de transférer aux communes les droits de
eigendomsrechten van de secties aan de gemeenten werden overgedragen propriété qui appartenaient à leurs sections ».
». B.3.1. In hun memorie en memorie van antwoord betwisten de stad B.3.1. Dans leurs mémoire et mémoire en réponse, la ville d'Arlon, la
Aarlen, de gemeente Léglise en verschillende inwoners ervan de commune de Léglise ainsi que plusieurs de leurs habitants contestent
interpretatie die de verwijzende rechter geeft aan de in het geding zijnde bepalingen, in het bijzonder ten aanzien van de mogelijke gevolgen ervan voor de rechten van de inwoners van de bij die bepalingen betrokken gemeenten. Volgens de eisende partijen voor de verwijzende rechter is het gebruiksrecht « een zakelijke erfdienstbaarheid ten behoeve van een of meerdere of alle inwoners van een gemeenschap, die voor onbeperkte duur blijft bestaan voor de leden, wie zij ook zijn, van de gemeenschap die elkaar opvolgen in het gebruik van het heersend erf ». De bij dat gebruiksrecht betrokken gemeenten zouden slechts houder van het recht zijn in zoverre zij de gebruikers vertegenwoordigen wanneer dat recht ter discussie staat, zonder dat dat recht deel uitmaakt van hun patrimonium. l'interprétation donnée par le juge a quo aux dispositions en cause, en particulier quant aux effets que celles-ci ont pu produire sur les droits des habitants des communes concernées par ces dispositions. A l'estime des parties demanderesses devant le juge a quo, le droit d'usage est « une servitude réelle établie en faveur d'une ou de plusieurs ou de l'universalité des habitants d'une communauté qui se perpétue indéfiniment pour les membres, quels qu'ils soient, de la communauté qui se succèdent dans l'occupation des fonds dominants ». Les communes concernées par ce droit d'usage ne seraient titulaires du droit que dans l'unique mesure où elles représentent les usagers lorsque ce droit est mis en question, sans que ce droit fasse partie
De overeenkomsten die de Belgische Staat en de voormelde gemeenten op de leur patrimoine.
12 september 1952 hebben gesloten, zouden dus alleen tot gevolg hebben Les conventions conclues le 12 septembre 1952 entre l'Etat belge et
gehad dat de gebruiksrechten zijn vervangen door een recht van lesdites communes n'auraient donc eu pour effet que de remplacer les
collectieve eigendom ten behoeve van de gebruikers en niet een recht droits d'usage par un droit de propriété collective au profit des
van onverdeelde eigendom ten behoeve van de ondertekenende gemeenten. usagers et non pas un droit de propriété indivis au profit des
De domaniale wet van 26 juli 1952, die in artikel 7 ervan de Regering communes signataires. La loi domaniale du 26 juillet 1952, qui, en son
ertoe machtigde met de betrokken gemeenten de voormelde overeenkomsten article 7, habilitait le Gouvernement à conclure avec les communes
te sluiten, kon volgens de verzoekende partijen voor de verwijzende concernées les conventions précitées, ne pouvait constituer, à
rechter niet meer zijn dan een handeling van zuiver toezicht die geen l'estime des parties requérantes devant le juge a quo, qu'un acte de
afbreuk kon doen aan de subjectieve rechten van de gebruikers. pure tutelle ne pouvant pas porter atteinte aux droits subjectifs des
Op grond van die interpretatie besluiten de verzoekende partijen voor usagers. Se fondant sur cette interprétation, les parties requérantes devant le
de verwijzende rechter dat de opheffing van de gemeentesecties bij juge a quo concluent que la suppression des sections de commune opérée
artikel 93 van de wet van 14 februari 1961 geen enkel gevolg heeft par l'article 93 de la loi du 14 février 1961 n'a eu aucune incidence
gehad voor de burgerlijke rechten die de overeenkomsten van 12 sur les droits civils reconnus aux habitants par les conventions du 12
september 1952 aan de inwoners hebben toegekend. septembre 1952.
Evenzo zou artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 geen enkel gevolg De même, l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 n'aurait eu aucune
hebben gehad voor het behoud van de rechten van collectieve eigendom conséquence sur le maintien des droits de propriété collective au
ten behoeve van de gebruikers verbonden aan de betrokken gebieden en profit des usagers rattachés aux territoires concernés et des
van de inwoners die ze genieten. habitants qui en sont les bénéficiaires.
B.3.2. In tegenstelling tot wat de tussenkomende partijen aanvoeren, B.3.2. Contrairement à ce que les parties intervenantes soutiennent,
is de verwijzende rechter van oordeel dat de domaniale wet van 26 juli le juge a quo considère que la loi domaniale du 26 juillet 1952 est
1952 geen handeling van zuiver toezicht is, maar een materiële wet die non pas un acte de pure tutelle, mais une loi matérielle qui a octroyé
rechten heeft toegekend aan de gemeenten en de gemeentesecties die de des droits aux communes et sections de commune qui ont pu bénéficier
tot stand gekomen nieuwe regeling hebben kunnen genieten, welke de du nouveau régime élaboré, lequel impliquait clairement la suppression
opheffing van de gebruiksrechten duidelijk inhield. De gemeenten en des droits d'usage. Les communes et sections de commune sont donc
gemeentesecties zijn dus houder geworden van rechten van mede-eigendom devenues titulaires de droits de copropriété sur la forêt d'Anlier.
op het bos van Anlier.
Nog volgens de verwijzende rechter zijn de gemeenten waaraan de D'après le juge a quo également, les communes qui ont absorbé les
gemeentesecties met een recht van mede-eigendom op het bos van Anlier sections de commune disposant d'un droit de copropriété sur la forêt
zijn overgedragen, zelf houder van dat recht geworden door de d'Anlier, sont elles-mêmes devenues titulaires de ce droit, du fait de
opheffing van die secties bij de wet van 14 februari 1961. la suppression de ces sections par la loi du 14 février 1961.
B.3.3. De verwijzende rechter interpreteert artikel 44 van de in het B.3.3. Quant à l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 en cause, le
geding zijnde wet van 29 juni 1976 in die zin dat die bepaling het de
gemeenten die een recht van onverdeelde mede-eigendom op het bos van
Anlier vanwege secties hebben verkregen, mogelijk heeft gemaakt om na juge a quo l'interprète comme ayant permis aux communes qui ont acquis
de samenvoeging houder van dat recht te blijven, ondanks de overdracht de sections un droit de copropriété indivise sur la forêt d'Anlier, de
van die secties naar een andere gemeente. De verwijzende rechter is rester titulaires de ce droit après la fusion, malgré le transfert
van oordeel dat het voormelde artikel 44, aldus geïnterpreteerd, een desdites sections vers une autre commune. Le juge a quo considère
verschil in behandeling onder gemeenten zou invoeren doordat de wet qu'ainsi interprété, l'article 44 précité créerait un différence de
van 14 februari 1961 inhoudt dat een gemeente die een gemeentesectie traitement entre communes du fait que la loi du 14 février 1961 a fait
heeft opgeslorpt, samen met die sectie de onverdeelde rechten verkreeg en sorte qu'une commune qui absorbait une section de commune recevait
avec cette section les droits indivis dont elle disposait dans la
waarover die laatste beschikte in het bos van Anlier ter uitvoering forêt d'Anlier en exécution de la convention de 1952, tandis que les
van de overeenkomst van 1952, terwijl de wetten van 1975 en 1976 tot gevolg hebben gehad dat een andere gemeente waaraan het grondgebied van een vroegere gemeentesectie werd toegevoegd, niet de onverdeelde rechten verkreeg waarover die sectie beschikte in het bos van Anlier ter uitvoering van de overeenkomst van 1952. B.3.4. Het staat in de regel aan de verwijzende rechter de normen te interpreteren die op het aan hem voorgelegde geschil van toepassing zijn. Het Hof zal artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 derhalve onderzoeken in de interpretatie die de verwijzende rechter eraan geeft. lois de 1975 et 1976 ont eu pour conséquence qu'une autre commune qui se voyait rattacher le territoire d'une ancienne section de commune ne recevrait pas les droits indivis dont cette section disposait dans la forêt d'Anlier en exécution de la convention de 1952. B.3.4. C'est en règle au juge a quo qu'il appartient d'interpréter les normes qui sont applicables au litige qui lui est soumis. La Cour examinera, en conséquence, l'article 44 de la loi du 29 juin 1976 dans l'interprétation que lui donne le juge a quo.
B.4.1.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 14 februari B.4.1.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 14 février
1961 blijkt dat de wetgever « tot doel [had] de gemeenten te 1961 que le législateur a eu « pour but de réorganiser les communes
reorganiseren op het territoriaal vlak, ten einde tot de uitschakeling sur le plan territorial, afin d'éliminer les petites communes
te komen van de kleine niet-leefbare gemeenten, die een wonde uitmaken non-viables qui constituent une plaie dans notre organisation
in onze huidige administratieve organisatie, en tot de verwezenlijking administrative actuelle, et de réaliser des regroupements rendus
te komen van hergroeperingen die noodzakelijk worden gemaakt door
omstandigheden van feitelijke en economische aard » (Parl. St., Kamer, obligatoires par des circonstances de fait ou de nécessité économique
1959-1960, nr. 649/1, p. 42). » (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 649/1, p. 42).
Om dat algemene doel te bereiken heeft de wetgever de gemeentesecties Pour atteindre ce but général, le législateur a supprimé les sections
afgeschaft. Hij heeft geoordeeld dat de handhaving van die secties de commune. Il a estimé que le maintien de ces sections s'opposait à
zich verzette tegen de geest van solidariteit die moet bestaan onder l'esprit de solidarité qui doit régner entre les habitants d'une
de inwoners van een gemeente en « onontwarbare en zelfs ongerijmde » commune et créerait des situations « inextricables et même absurdes »
toestanden in het leven zou roepen in geval van samenvoeging van
gemeenten waar secties bestaan (ibid., p. 44). De wetgever heeft dus en cas de fusion des communes à sections (ibid., p. 44). Le
met die maatregel discriminaties onder de inwoners willen afschaffen législateur a donc voulu, par cette mesure, supprimer des
(Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 649/29, p. 54, en Parl. St., Senaat, discriminations entre les habitants (Doc. parl., Chambre, 1959-1960,
1960-1961, nr. 108, p. 18). n° 649/29, p. 54, et Doc. parl., Sénat, 1960-1961, n° 108, p. 18).
B.4.1.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de interpretatieve wet B.4.1.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi interprétative
van 24 maart 1972 blijkt dat de wetgever de draagwijdte en de gevolgen du 24 mars 1972 que le législateur a voulu préciser la portée et les
van de afschaffing van de gemeentesecties heeft willen preciseren. effets de la suppression des sections de commune. Il a distingué, à
Daartoe heeft hij een onderscheid gemaakt tussen, enerzijds, het cette fin, le problème du droit de propriété et du droit de
probleem van het eigendoms- en het genotsrecht en, anderzijds, het jouissance, d'une part, et le problème des droits d'usage, d'autre
probleem van de gebruiksrechten. De wetgever heeft zijn bezorgdheid part. Le législateur a confirmé son souci d'éviter les discriminations
bevestigd om discriminaties onder de inwoners van een gemeente te entre les habitants d'une commune. Il a rappelé que l'effet de la
vermijden. Hij heeft eraan herinnerd dat het gevolg van de afschaffing suppression des sections de commune a été de transférer à la commune
van de gemeentesecties is geweest het eigendomsrecht en het le droit de propriété et le droit de jouissance sur les biens
genotsrecht op de gemeentegoederen van de gemeentesecties over te communaux de la section de commune. Il s'est opposé dès lors à une
dragen aan de gemeente. Hij heeft zich derhalve verzet tegen een renaissance de ces sections sous forme de sociétés coopératives (Doc.
heropleving van die secties in de vorm van coöperatieve
vennootschappen (Parl. St., Kamer, 1968-1969, nr. 468/3, p. 10) en parl., Chambre, 1968-1969, n° 468/3, p. 10) et a entendu raisonner en
heeft willen redeneren in termen van publiek recht : « de wet kan de termes de droit public : « la loi peut donc supprimer la section et
gemeentesectie dus opheffen en de bestemming van de goederen naar régler la dévolution des biens de l'organisme supprimé comme il lui
believen regelen » (ibid., p. 14). convient » (ibid., p. 14).
B.4.2. De motieven die hebben geleid tot de aanneming van artikel 44 B.4.2. Les motifs qui ont guidé l'adoption de l'article 44 de la loi
van de wet van 29 juni 1976 worden in de parlementaire voorbereiding du 29 juin 1976 sont exposés comme suit dans les travaux préparatoires
als volgt uiteengezet : :
« De Minister antwoordt dat het veel gemakkelijker zou geweest zijn « Le Ministre a répondu qu'il aurait été bien plus facile d'appliquer
artikel 152 van de gemeentewet toe te passen. In het belang van de l'article 152 de la loi communale. Dans l'intérêt des communes, et
gemeenten, en ten einde eindeloze discussies te vermijden lijkt een afin d'éviter d'interminables discussions, une solution radicale,
radikale oplossing zoals voorgesteld in artikel 43 [dat artikel 44 is telle qu'elle est proposée à l'article 43 [devenu l'article 44] semble
geworden] verkieslijker, te meer daar het om een algemene operatie préférable, d'autant plus qu'il s'agit d'une opération globale.
gaat. Artikel 152 is in feite bedoeld om de overdrachten tussen twee En fait, l'article 152 est plutôt destiné à régler les transferts
gemeenten te regelen. entre deux communes.
[...] In wezen gaat het hier niet om een onteigening maar om een [...] En fait, il ne s'agit pas d'expropriations, mais d'une nouvelle
herverdeling uit kracht van de wet. redistribution en vertu de la loi.
Aan de commissie wordt vervolgens kennis gegeven van een uitgebreid Il a ensuite été donné connaissance à la commission d'un avis détaillé
advies dat aan de Minister is verstrekt door bevoegde juristen die
door hem worden geraadpleegd omtrent de grondwettelijkheid van artikel présenté au Ministre par certains juristes consultés par lui au sujet
43 : de la constitutionnalité de l'article 43 :
' [...] ' [...]
Het bestaan van de gemeenten is grondwettelijk slechts op een algemene L'existence des communes n'est constitutionnellement garantie que
manier gewaarborgd; de wetgevende macht beschikt over het bestaan d'une façon générale; c'est le législateur qui dispose aussi bien de
zowel als over het grondgebied van elke gemeente afzonderlijk (art. l'existence individuelle de chaque commune que de l'étendue de son
3). territoire (art. 3).
Wanneer de wetgevende macht gebruik maakt van haar grondwettelijk Lorsque le législateur fait usage de son pouvoir constitutionnel de
recht om een gemeente te verkavelen en om de door die verkaveling démembrer une commune et de régler le partage des biens, publics et
vereiste verdeling van de openbare en particuliere goederen te privés, que ce démembrement nécessite, la notion d'expropriation reste
regelen, doet het begrip onteigening daarbij helemaal niets terzake. complètement étrangère à cette opération.
Het betreft hier immers geenszins een ontzetting van eigendom ten En effet, il ne s'agit là aucunement d'une privation de propriété pour
algemenen nutte als bedoeld in artikel 11 van de Grondwet. cause d'utilité publique dans le sens de l'article 11 de la
Constitution.
Het feit dat de wetgevende macht een gemeente volledig kan doen Le fait que le législateur puisse faire disparaître une commune
verdwijnen met al haar goederen, zonder er grondwettelijk toe gehouden entière avec tous ses biens, sans être constitutionnellement tenu à
te zijn enigerlei vergoeding toe te kennen, is wel het meest accorder une indemnisation quelconque, est la preuve la plus
overtuigende bewijs van deze stelling. convaincante de cette thèse.
De wetgevende macht handelt in elk van die gevallen overeenkomstig Le législateur agit dans tous ces cas en vertu de son pouvoir
haar onaantastbare grondwettelijke bevoegdheid om de territoriale constitutionnel souverain de déterminer les divisions territoriales du
indeling van het land te bepalen. pays.
[...] [...]
Steeds vindt men dezelfde thesis, zij het dan enigszins verschillend C'est toujours la même thèse, mais étayée de façon un peu différente,
gestaafd, terug in de volgende overwegingen, die aanvaard werden door qu'on retrouve dans les considérations suivantes qui ont été
drie commissarissen die in een soortgelijk geval benoemd waren op accueillies par trois commissaires nommés dans un cas d'espèce en
grond van artikel 151 van de gemeentewet; vertu de l'article 151 de la loi communale :
' De gemeente waaraan een stuk grondgebied is ontnomen, mag niet
dezelfde redenering houden als een particulier wiens huis, waar hij ' La commune amputée ne peut tenir le raisonnement du particulier de
bezig is een fortuin te vergaren, door de overheid onteigend wordt. qui un pouvoir public exproprie la maison où il est en train de
Deze particulier heeft immers het recht zich erover te beklagen dat de réaliser une fortune. Ce particulier a, en effet, le droit de se
overheidsdaad hem geheel wettelijke voordelen ontzegt, hem een geheel plaindre que l'acte du pouvoir le prive d'avantages tout à fait
wettelijke economische activiteit ontneemt en zijn vooruitgang naar légitimes, lui enlève son activité économique parfaitement légale,
welvaart in de weg staat. Maar een gemeente ? Is die er om een fortuin l'arrête dans son progrès vers le bien-être. Mais une commune ?
op te bouwen, handel te drijven, miljoenen te verdienen ? Zeker niet. Existe-t-elle pour réaliser une fortune, pour faire commerce, pour
Zij bestaat ten behoeve van de inwoners en met het oog op het algemeen gagner des millions ? En aucune façon. Elle existe pour les habitants
welzijn waarover alleen de wetgevende macht oordeelt. [...] '. dans un intérêt général, dont le seul juge est le pouvoir législatif.
[...] [...] '.
Wij mogen daaruit besluiten dat de wetgever uitging van artikel 3 van Nous sommes en droit de conclure que le législateur, en édictant les
de Grondwet en niet van artikel 11, toen hij de artikelen 151 en 152 articles 151 et 152 de la loi communale, s'est basé sur l'article 3 de
van de gemeentewet uitvaardigde. Hij is volledig vrij om af te wijken la Constitution et non sur l'article 11. Il est complètement libre de
van de bij die artikelen 151 en 152 bepaalde regelen. s'écarter des règles arrêtées auxdits article 151 et 152.
Wanneer hij dit doet, dan dient hij slechts rekening te houden met het Ce faisant, il n'est tenu que par les exigences de l'intérêt général,
algemeen belang en met de billijkheid. Hij dient het juiste evenwicht d'une part, et celles de l'équité, d'autre part. Il lui revient de
tussen die beide beginselen te zoeken. mettre ces exigences en balance.
[...] [...]
Die argumenten gelden eveneens voor de eigendom van de goederen van Cette argumentation vaut aussi pour la propriété des biens privés,
het privé-domein waarvan de aard niet grondig verschilt van die van de dont la nature n'est pas foncièrement différente de celle de la
goederen van het openbaar domein ' omdat alle goederen van de propriété des biens publics, ' parce que tous les biens de toutes les
overheidslichamen rechtstreeks of onrechtstreeks aangewend worden voor personnes publiques sont, directement ou indirectement, affectés aux
de openbare dienst of voor het algemeen belang ' (A. Buttgenbach, services publics ou à l'utilité publique ' (A. Buttgenbach, Manuel de
Manuel de droit administratif, blz. 357). droit administratif, p. 357).
In feite beschikt de wetgever dus op soevereine wijze over de C'est donc en réalité le législateur qui dispose souverainement de
aanwending van die goederen » (Parl. St., Kamer, 1975-1976, nr. l'affectation de tous ces biens » (Doc. parl., Chambre, 1975-1976, n°
782/15, pp. 71 tot 74). 782/15, pp. 71 à 74).
B.5. Om de inachtneming van het beginsel van gelijkheid en B.5. Pour vérifier le respect du principe d'égalité et de
niet-discriminatie te beoordelen, is het niet relevant twee wetgevende non-discrimination, il n'est pas pertinent de comparer entre elles
regelingen te vergelijken die op verschillende ogenblikken van deux législations qui étaient applicables à des moments différents. Il
toepassing waren. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de relève du pouvoir d'appréciation du législateur de poursuivre un
wetgever een doelstelling na te streven die verschilt van degene die objectif différent de celui qu'il poursuivait antérieurement et
hij vroeger nastreefde en bepalingen aan te nemen die haar kunnen d'adopter des dispositions de nature à le réaliser. La seule
verwezenlijken. De enige omstandigheid dat de wetgever een maatregel circonstance que le législateur ait pris une mesure différente de
heeft genomen die verschilt van die welke hij vroeger heeft genomen, celle qu'il avait adoptée antérieurement n'établit en soi aucune
houdt op zich geen discriminatie in. discrimination.
Aldus vermocht de wetgever terecht ervan uit te gaan dat, met Ainsi le législateur a pu légitimement considérer qu'en application de
toepassing van artikel 7 van de Grondwet, in het kader van de algemene l'article 7 de la Constitution, dans le cadre de l'opération
operatie inzake de samenvoeging van de gemeenten die hij wilde généralisée de fusion des communes qu'il entendait poursuivre et
doorvoeren en gelet op de omvang van een dergelijke operatie, diende compte tenu de l'ampleur d'une telle opération, il convenait de
te worden afgeweken van de traditionele regels inzake opvolging van de déroger aux règles traditionnelles de dévolution du patrimoine
gemeentegoederen en dat aan die samenvoegingsoperatie bijzondere communal et d'attacher à cette opération de fusion, des effets
gevolgen dienden te worden gekoppeld. particuliers.
Het onderscheid dat de verwijzende rechter in zijn vraag opmerkt en La distinction relevée par le juge a quo dans sa question, qui résulte
dat voortvloeit uit de toepassing van artikel 44 van de wet van 29 de l'application de l'article 44 de la loi du 29 juin 1976, ainsi que
juni 1976, alsook van het koninklijk besluit van 3 oktober 1975, zoals de l'arrêté royal du 3 octobre 1975, tels qu'il les a interprétés,
hij ze heeft geïnterpreteerd, is niet onbestaanbaar met de artikelen
10 en 11 van de Grondwet. Het is inherent aan een nieuwe wetgeving dat n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
een onderscheid wordt gemaakt tussen personen die zijn betrokken bij Le propre d'une nouvelle législation est d'établir une distinction
rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere entre les personnes relevant du champ d'application de l'ancienne
regeling vielen (wet van 1961) en personen die zijn betrokken bij
rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de latere législation (loi de 1961) et les personnes relevant de la législation
regeling vallen (wet van 1976). ultérieure (loi de 1976).
B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 44 van de wet van 29 juni 1976 « tot wijziging van sommige L'article 44 de la loi du 29 juin 1976 « modifiant certaines
bepalingen van de gemeentewet, het Veldwetboek, de wetgeving op de dispositions de la loi communale, du Code rural, de la législation sur
pensioenregeling van het gemeentepersoneel en het daarmee
gelijkgestelde personeel en tot regeling van sommige gevolgen van de le régime de pensions du personnel communal et assimilé et réglant
samenvoegingen, aanhechtingen en wijzigingen van grenzen van gemeenten certaines conséquences des fusions, annexions et rectifications des
verwezenlijkt door de wet van 30 december 1975 » alsook artikel 15 van limites des communes réalisées par la loi du 30 décembre 1975 », ainsi
het koninklijk besluit van 3 oktober 1975 « houdende regeling van que l'article 15 de l'arrêté royal du 3 octobre 1975 « réglant
zekere modaliteiten en gevolgen van de samenvoeging van gemeenten en certaines modalités et conséquences des fusions de communes et
grenswijzigingen verwezenlijkt door het koninklijk besluit van 17 modifications de limites réalisées par l'arrêté royal du 17 septembre
september 1975 », bekrachtigd bij de wet van 30 december 1975, in die 1975 », ratifié par la loi du 30 décembre 1975, interprétés comme
zin geïnterpreteerd dat zij tot gevolg hebben dat de overdracht van ayant pour effet que le transfert d'une partie de territoire, et
een gebiedsdeel, en met name een vroegere gemeentesectie, niet leidt
tot de overdracht, ten behoeve van de gemeente waaraan het wordt notamment une ancienne section de commune, ne donne pas lieu au
overgedragen, van de vroeger door die gemeentesectie verworven transfert, au profit de la commune « absorbante », des droits de
eigendomsrechten en rechten van onverdeelde eigendom, schenden de propriété et de propriété indivise acquis antérieurement par cette
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. section de commune, ne violent pas les articles 10 et 11 de la
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Constitution. Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 13 maart 2008. l'audience publique du 13 mars 2008.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^