Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 59/2008 van 19 maart 2008 Rolnummer 4267 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 149 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gesteld d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 59/2008 van 19 maart 2008 Rolnummer 4267 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 149 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gesteld d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 59/2008 du 19 mars 2008 Numéro du rôle : 4267 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 149 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire, posée par La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 59/2008 van 19 maart 2008 Extrait de l'arrêt n° 59/2008 du 19 mars 2008
Rolnummer 4267 Numéro du rôle : 4267
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 149 van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 149 du
decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de
van de ruimtelijke ordening, gesteld door de Rechtbank van eerste l'aménagement du territoire, posée par le Tribunal de première
aanleg te Turnhout. instance de Turnhout.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R.
rechters R. Henneuse, E. De Groot, J.-P. Snappe, E. Derycke en T. Henneuse, E. De Groot, J.-P. Snappe, E. Derycke et T. Merckx-Van Goey,
Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 26 juni 2007 in zake het openbaar ministerie tegen N.B. Par jugement du 26 juin 2007 en cause du ministère public contre N.B.
en F.W. en in zake de stedenbouwkundig inspecteur te Antwerpen, et F.W. et en cause de l'inspecteur urbaniste à Anvers, dont
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 17 juli l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 17 juillet 2007, le
2007, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Turnhout de volgende Tribunal de première instance de Turnhout a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 149 DRO de in de Grondwet en de bijzondere wetten « L'article 149 du décret du 18 mai 1999 portant organisation de
verankerde bevoegdheidsverdelende regels tussen de gemeenschappen, l'aménagement du territoire viole-t-il les règles répartitrices de
compétences, consacrées dans la Constitution et dans les lois
spéciales, entre les communautés, les régions et l'autorité fédérale,
gewesten en de federale overheid en artikel 10 en 11 Grondwet, ainsi que les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec
samengelezen met artikel 6 E.V.R.M. in zoverre zij een voldoende l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en tant
rechtsgrond vormt teneinde de stedenbouwkundig inspecteur van zodra de qu'il constitue un fondement juridique suffisant pour permettre à
herstelvordering aanhangig is bij de hoven en rechtbanken - zich als l'inspecteur urbaniste - dès que l'action en réparation est pendante
procespartij in het strafgeding te manifesteren, terwijl hij geen auprès des cours et tribunaux - de se manifester comme partie au
derde noch een persoonlijke schadelijder betreft en het Wetboek van procès dans une procédure pénale, alors qu'il n'est ni tiers ni
Strafvordering hem geen deugdelijke grondslag ter hand stelt teneinde victime personnelle et que le Code d'instruction criminelle ne lui
op formele wijze haar rechtsingang gestand te doen, terwijl het procure aucun fondement valable pour maintenir formellement son accès
toekennen van de bevoegdheid tussen te komen in het strafproces een à la justice, alors que l'octroi du pouvoir d'intervenir dans la
bevoegdheid van de federale wetgever betreft, en in zoverre de procédure pénale est une compétence du législateur fédéral, et en tant
herstelvorderende overheid deus ex machina als procespartij verschijnt que l'autorité qui demande réparation comparaît deus ex machina comme
zonder zich te moeten schikken naar de procesregels inzake tussenkomst partie au procès, sans devoir se conformer aux règles de procédure
in strafzaken en daardoor de wapengelijkheid schendt doordat deze relatives à l'intervention en matière pénale, et viole de ce fait
l'égalité des armes en ce que cette comparution ne sert pas d'autre
verschijning geen ander doel dient dan de vordering van het openbaar but que celui de se rallier à l'action du ministère public, de sorte
ministerie bij te treden, zodat de beklaagde het recht op een serene que le prévenu est privé du droit à une défense sereine sur un pied
verdediging op gelijke voet met de vervolgende partij wordt ontzegd ? ». d'égalité avec la partie poursuivante ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling Quant à la disposition en cause
B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 149 van het decreet van B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 149 du décret du
18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening 18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire
(hierna : decreet ruimtelijke ordening). Die bepaling, zoals gewijzigd (ci-après : le décret relatif à l'aménagement du territoire). Cette
bij artikel 8 van het decreet van 4 juni 2003 « houdende wijziging van disposition, telle qu'elle a été modifiée par l'article 8 du décret du
het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke 4 juin 2003 « modifiant le décret du 18 mai 1999 portant organisation
ordening, wat het handhavingsbeleid betreft » en bij artikel 48 van de l'aménagement du territoire en ce qui concerne la politique de
het decreet van 21 november 2003 « houdende wijziging van het decreet maintien » et par l'article 48 du décret du 21 novembre 2003 «
van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening en modifiant le décret du 18 mai 1999 portant organisation de
van het decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op l'aménagement du territoire et le décret relatif à l'aménagement du
22 oktober 1996 », en zoals gedeeltelijk vernietigd bij het arrest van territoire, coordonné le 22 octobre 1996 », et telle qu'elle a été
het Hof nr. 14/2005 van 19 januari 2005, luidt als volgt : partiellement annulée par l'arrêt de la Cour n° 14/2005 du 19 janvier 2005, énonce :
« § 1. Naast de straf kan de rechtbank bevelen de plaats in de « § 1er. Outre la peine, le tribunal peut ordonner de remettre le lieu
oorspronkelijke toestand te herstellen of het strijdige gebruik te en son état initial ou de cesser l'utilisation contraire, et/ou
staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te voeren en/of een d'exécuter des travaux de construction ou d'adaptation et/ou de payer
geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het goed door het une amende égale à la plus-value acquise par le bien suite à
misdrijf heeft verkregen. Dit gebeurt op vordering van de l'infraction. Ceci se fait sur requête de l'inspecteur urbaniste, ou
stedenbouwkundig inspecteur of van het college van burgemeester en du Collège des bourgmestre et échevins de la commune sur le territoire
schepenen op wier grondgebied de werken, handelingen of wijzigingen, de laquelle les travaux, opérations ou modifications visés à l'article
bedoeld in artikel 146, werden uitgevoerd. Indien deze inbreuken 146 ont été exécutés. Lorsque ces infractions datent [...], un avis
dateren van [...] is voorafgaand een eensluidend advies van de Hoge conforme préalable du Conseil supérieur de la Politique de Réparation
Raad voor het Herstelbeleid vereist. est requis.
Het advies van de Hoge Raad voor het Herstelbeleid moet worden L'avis du Conseil supérieur de la Politique de Réparation doit être
verleend binnen 60 dagen na de aangetekende adviesaanvraag. Wanneer de émis dans les 60 jours après la demande d'avis envoyée en recommandé.
Hoge Raad voor het Herstelbeleid geen advies heeft verleend binnen de Lorsque le Conseil supérieur de la Politique de Réparation n'a pas
gestelde termijn, mag aan de adviesvereiste worden voorbijgegaan. émis d'avis dans le délai imposé, l'obligation en matière d'avis n'est
Voor de misdrijven waarvan de eigenaar kan aantonen dat ze werden plus requise. Pour les infractions dont le propriétaire peut démontrer qu'elles ont
gepleegd [...], kan in principe steeds het middel van de meerwaarde été commises [...], le moyen de la plus-value peut en principe
worden aangewend, tenzij in één van de volgende gevallen : toujours être utilisé, sauf dans un des cas suivants :
1° bij het niet naleven van een bevel tot staking; 1° en cas de non-respect d'un ordre de cessation;
2° indien het misdrijf onaanvaardbare stedenbouwkundige hinder 2° lorsque l'infraction provoque des nuisances urbanistiques
veroorzaakt voor de omwonenden; inadmissibles pour les voisins;
3° indien het misdrijf een zwaarwichtige en onherstelbare inbreuk 3° lorsque l'infraction constitue une violation grave et irréparable
vormt op de essentiële stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming krachtens het ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg. Indien de vorderingen van de stedenbouwkundig inspecteur en van het college van burgemeester en schepenen niet overeenstemmen, heeft de vordering van eerstgenoemde voorrang. De rechtbank bepaalt een termijn voor de uitvoering van de herstelmaatregelen en kan, op vordering van de stedenbouwkundig inspecteur of van het college van burgemeester en schepenen, eveneens een dwangsom bepalen per dag vertraging in de tenuitvoerlegging van de herstelmaatregelen. des prescriptions urbanistiques essentielles en matière de destination en vertu du plan d'exécution spatial ou du plan d'aménagement. Lorsque les actions de l'inspecteur urbaniste et du collège des bourgmestre et échevins sont divergentes, l'action du premier cité est prioritaire. Pour l'exécution des mesures de réparation, le tribunal fixe un délai et peut, sur requête de l'inspecteur urbaniste ou du Collège des bourgmestre et échevins, également déterminer une astreinte par journée de retard dans la mise en oeuvre de la mesure de réparation.
§ 2. De herstelvordering wordt bij het parket ingeleid bij gewone § 2. L'action en réparation est introduite auprès du parquet par
brief, in naam van het Vlaamse Gewest of van het college van lettre ordinaire, au nom de la Région flamande ou du collège des
burgemeester en schepenen, door de stedenbouwkundige inspecteurs en de bourgmestre et échevins, par les inspecteurs urbanistes et les
aangestelden van het college van burgemeester en schepenen. préposés du collège des bourgmestre et échevins.
§ 3. Wanneer wordt geopteerd voor de vordering van bouw- of § 3. Lorsque l'action porte sur une demande de travaux de construction
aanpassingswerken en/of de betaling van een geldsom gelijk aan de ou d'adaptation et/ou le paiement d'un montant égal à la plus-value,
meerwaarde, dient deze vordering uitdrukkelijk te worden gemotiveerd cette action doit être explicitement motivée du point de vue de
vanuit het oogpunt van de ruimtelijke ordening, de verenigbaarheid met l'aménagement du territoire, de la compatibilité avec l'environnement
de onmiddellijke omgeving en de ernst van de overtreding. immédiat et de la gravité de l'infraction.
Bij een vordering tot betaling van een geldsom gelijk aan de En cas d'action en paiement d'un montant égal à la plus-value,
meerwaarde, vermeldt de stedenbouwkundig inspecteur of het college van l'inspecteur urbaniste ou le collège des bourgmestre et échevins
burgemeester en schepenen of aan het goed nog instandhoudings- of mentionne si le bien pourra encore faire l'objet de travaux de
onderhoudswerken, die betrekking hebben op de stabiliteit, zoals maintenance ou d'entretien ayant trait à la stabilité, tels que visés
bedoeld in artikel 195bis, 3°, mogen worden uitgevoerd. à l'article 195bis, 3°.
§ 4. De vordering vermeldt minstens de geldende voorschriften, en een § 4. La requête mentionne au moins les prescriptions applicables, et
omschrijving van de toestand voorafgaand aan het misdrijf. Een recent une description de la situation préalable à l'infraction. Un extrait
uittreksel uit het plannenregister wordt bijgevoegd. récent du registre des plans sera joint à la requête.
De Vlaamse regering kan extra voorwaarden bepalen waaraan de brief, Le Gouvernement flamand peut déterminer des conditions supplémentaires
vermeld in § 2, eerste lid, en het bijgevoegde dossier moeten auxquelles la lettre, visée au § 2, alinéa premier, ainsi que le
beantwoorden. dossier joint à ce courrier doivent répondre.
§ 5. De rechtbank bepaalt het bedrag van de meerwaarde. § 5. Le tribunal détermine le montant de la plus-value.
Bij een veroordeling tot de betaling van een geldsom gelijk aan de En cas de condamnation au paiement d'un montant égal à la plus-value,
meerwaarde kan de veroordeelde zich op een geldige wijze kwijten door la personne condamnée peut s'acquitter valablement en remettant les
binnen een jaar na de uitspraak de plaats te herstellen in de lieux dans l'état initial ou en mettant fin à l'utilisation contraire,
oorspronkelijke toestand of het strijdige gebruik te staken. dans l'année suivant le jugement.
De Vlaamse Regering bepaalt de regels voor de berekening van het te Le Gouvernement flamand détermine le mode de calcul du montant à
vorderen bedrag en de betaling van de meerwaarde. réclamer et de paiement de la plus-value.
[...] ». [...] ».
B.1.2. De verwijzende rechter vraagt of die bepaling de regels schendt B.1.2. Le juge a quo demande si cette disposition viole les règles qui
die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen sont établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour
van de onderscheiden bevoegdheden van de Staat, de gemeenschappen en déterminer les compétences respectives de l'Etat, des communautés et
de gewesten, en of ze bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de des régions et si elle est compatible avec les articles 10 et 11 de la
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne
voor de rechten van de mens, « in zoverre zij een voldoende des droits de l'homme, « en tant qu' [elle] constitue un fondement
rechtsgrond vormt teneinde de stedenbouwkundig inspecteur [toe te juridique suffisant pour permettre à l'inspecteur urbaniste dès que
laten] - van zodra de herstelvordering aanhangig is bij de hoven en l'action en réparation est pendante auprès des cours et tribunaux - de
rechtbanken - zich als procespartij in het strafgeding te manifesteren ». se manifester comme partie au procès dans une procédure pénale ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
B.2.1. Volgens de Vlaamse Regering behoeft de prejudiciële vraag geen B.2.1. Selon le Gouvernement flamand, la question préjudicielle
antwoord, aangezien zij op een verkeerde lezing van de in het geding n'appelle pas de réponse, étant donné qu'elle reposerait sur une
zijnde bepaling zou berusten. De verwijzende rechter zou immers lecture erronée de la disposition en cause. En effet, le juge a quo
verkeerdelijk ervan uitgaan dat de stedenbouwkundig inspecteur partirait à tort du principe que l'inspecteur urbaniste agit comme
optreedt als procespartij die in het geding tussenkomt en dat voor die partie au procès qui intervient dans le litige et qu'il n'existerait
tussenkomst geen wettelijke grondslag zou bestaan. aucun fondement légal pour cette intervention.
B.2.2. Wanneer een exceptie van niet-ontvankelijkheid ook betrekking B.2.2. Lorsqu'une exception d'irrecevabilité concerne également la
heeft op de draagwijdte die dient te worden gegeven aan de in het portée qu'il y a lieu de donner à la disposition en cause, l'examen de
geding zijnde bepaling, valt het onderzoek van de ontvankelijkheid la recevabilité se confond avec l'examen du fond de l'affaire.
samen met het onderzoek van de grond van de zaak.
Ten gronde Quant au fond
B.3. Het onderzoek van de overeenstemming van de in het geding zijnde B.3. L'examen de la conformité de la disposition en cause aux règles
bepaling met de bevoegdheidverdelende regels moet in beginsel het répartitrices de compétence doit en principe précéder l'examen de la
onderzoek van de bestaanbaarheid met het beginsel van gelijkheid en compatibilité avec le principe d'égalité et de non-discrimination.
niet-discriminatie voorafgaan. Wat de bevoegdheidverdelende regels betreft En ce qui concerne les règles répartitrices de compétence
B.4.1. In de zaken die aanleiding hebben gegeven tot de arresten nrs. B.4.1. Dans les affaires qui ont donné lieu aux arrêts nos 57/2002 du
57/2002 van 28 maart 2002 en 152/2002 van 15 oktober 2002 werd het Hof 28 mars 2002 et 152/2002 du 15 octobre 2002, il était demandé à la
gevraagd of artikel 149 van het decreet ruimtelijke ordening Cour si l'article 149 du décret relatif à l'aménagement du territoire
bestaanbaar was met de bevoegdheidverdelende regels in zoverre die était compatible avec les règles répartitrices de compétence en tant
bepaling de stedenbouwkundig inspecteur en het college van que cette disposition permettait à l'inspecteur urbaniste et au
burgemeester en schepenen toeliet vrijwillig als partij tussen te collège des bourgmestre et échevins d'intervenir volontairement en
komen in het strafproces. Het Hof heeft in voormelde arresten tant que partie au procès pénal. Dans les arrêts précités, la Cour a
geoordeeld dat « een dergelijke toelating door een decreet niet de considéré qu'« une telle autorisation donnée par un décret ne modifie
procedureregels inzake de vrijwillige tussenkomst wijzigt, doch pas les règles de la procédure concernant l'intervention volontaire,
slechts een bijkomende categorie van tussenkomende partijen aanwijst mais désigne seulement une catégorie supplémentaire de parties
die verband houdt met een aan de decreetgever toegewezen intervenantes qui est en rapport avec la matière attribuée au
aangelegenheid » (arrest nr. 57/2002, B.8.3; arrest nr. 152/2002, législateur décrétal » (arrêt n° 57/2002, B.8.3; arrêt n° 152/2002,
B.8.3). B.8.3).
B.4.2. Na voormelde arresten heeft het Hof van Cassatie evenwel B.4.2. Postérieurement aux arrêts précités, la Cour de cassation a
geoordeeld dat de stedenbouwkundig inspecteur niet als vrijwillig toutefois considéré que l'inspecteur urbaniste ne peut intervenir
tussenkomende partij vermag op te treden, vermits « de vordering tot comme partie intervenante volontaire, étant donné que « l'action en
herstel die het openbaar ministerie op verzoek van de stedenbouwkundig rétablissement exercée au pénal par le ministère public à la demande
inspecteur in het strafgeding uitoefent, de vordering van de de l'inspecteur urbaniste concerne l'action même de l'inspecteur
stedenbouwkundig inspecteur zelf betreft, die aldus het hem wettelijk urbaniste, qui reprend ainsi l'intérêt général légalement soutenu par
opgedragen algemeen belang waarneemt » (Cass., 24 februari 2004, Arr. ce dernier » (Cass., 24 février 2004, Arr. Cass., 2004, p. 289, concl.
Cass., 2004, p. 289, concl. De Swaef, M., en Pas., 2004, p. 313). De Swaef, M. et Pas., 2004, p. 313).
B.4.3. In het verlengde van die rechtspraak wordt, in de prejudiciële B.4.3. Dans le prolongement de cette jurisprudence, le juge a quo
vraag, artikel 149 van het decreet ruimtelijke ordening in die zin interprète l'article 149 du décret relatif à l'aménagement du
geïnterpreteerd dat het de stedenbouwkundig inspecteur zou toestaan in territoire en ce sens qu'il autoriserait l'inspecteur urbaniste à
de hoedanigheid van « eiser tot herstel » als procespartij op te intervenir en tant que partie au procès pénal en qualité de «
treden in het strafproces. Het is in die interpretatie dat het Hof demandeur en réparation ». C'est dans cette interprétation que la Cour
nagaat of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de examine si la disposition en cause est compatible avec les règles
bevoegdheidverdelende regels. répartitrices de compétence.
B.5.1. Krachtens artikel 6, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8 B.5.1. En vertu de l'article 6, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale du 8
augustus 1980 tot hervorming der instellingen zijn de gewesten bevoegd août 1980 de réformes institutionnelles, les régions sont compétentes
inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening. en matière d'urbanisme et d'aménagement du territoire.
Naar luid van artikel 11 van dezelfde bijzondere wet kunnen de Aux termes de l'article 11 de la même loi spéciale, les décrets
decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de peuvent ériger en infraction les manquements à leurs dispositions et
straffen wegens de niet-naleving bepalen. établir les peines punissant ces manquements.
B.5.2. Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, hebben de B.5.2. Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils
Grondwetgever en de bijzondere wetgever aan de gemeenschappen en de n'en disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux
gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot het uitvaardigen van régions toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières
regels die eigen zijn aan de hun toegewezen aangelegenheden. Behoudens qui leur ont été transférées. Sauf dispositions contraires, le
andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het gehele législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions
beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées.
gemeenschappen en gewesten overgedragen. B.5.3. Leur compétence en matière d'aménagement du territoire ne
B.5.3. De bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening staat de gewesten permet pas aux régions d'édicter des règles relatives à la compétence
niet toe regels uit te vaardigen met betrekking tot de bevoegdheid en des juridictions et à la procédure applicable devant celles-ci. En
de procedure voor de rechtscolleges. Krachtens de artikelen 145 en 146 vertu des articles 145 et 146 de la Constitution, c'est au législateur
van de Grondwet behoort de omschrijving van de bevoegdheden van de fédéral seul qu'il appartient de définir les compétences des
rechtscolleges tot de uitsluitende bevoegdheid van de federale juridictions. Le pouvoir de fixer les règles de procédure devant les
wetgever. Het vaststellen van procedureregels voor de rechtscolleges juridictions appartient à ce dernier en vertu de sa compétence
komt aan de federale wetgever toe op grond van zijn residuaire
bevoegdheid. résiduelle.
B.6.1. In de in B.4.3 vermelde interpretatie treedt de B.6.1. Dans l'interprétation mentionnée au B.4.3, l'inspecteur
stedenbouwkundig inspecteur op als procespartij in een hoedanigheid (« urbaniste agit comme partie au procès en une qualité (« demandeur en
eiser tot herstel ») die verschilt van die van de burgerlijke partij réparation ») qui diffère de celle de la partie civile et de la partie
en van de vrijwillig tussenkomende partij. De stedenbouwkundig intervenante volontaire. L'inspecteur urbaniste dispose en tant que
inspecteur beschikt als dusdanig over een eigen vordering en kan die tel d'une propre action et peut l'exercer lui-même. En cette qualité,
zelf uitoefenen. In die hoedanigheid kan hij een zelfstandig hoger il peut, de manière autonome, introduire un recours ou former un
beroep of cassatieberoep instellen, ook al heeft hij zich niet pourvoi en cassation, même s'il ne s'est pas préalablement constitué
voorafgaandelijk burgerlijke partij gesteld. De stedenbouwkundig partie civile. L'inspecteur urbaniste peut également former de manière
inspecteur kan ook zelfstandig een vordering tot uitlegging of autonome une demande d'interprétation ou de correction d'un jugement
verbetering van een vonnis of arrest instellen. Zijn optreden is niet ou d'un arrêt. Son intervention n'est pas soumise aux formalités de la
aan de vormvereisten van de burgerlijke partijstelling of de constitution de partie civile ou de l'intervention volontaire, à
vrijwillige tussenkomst onderworpen, voor zover de stedenbouwkundig condition que l'inspecteur urbaniste ait fait connaître clairement sa
inspecteur duidelijk zijn wil en de redenen ervan heeft te kennen volonté et ses motifs et que l'action ait été soumise à la
gegeven en daarover tegenspraak kan worden gevoerd (Cass., 7 oktober contradiction (Cass., 7 octobre 2003, P030260N). L'administration
2003, P030260N). Het bevoegde bestuur kan de herstelvordering en de compétente peut adapter en cours d'instance l'action en réparation et
motieven ervan tijdens het geding aanpassen aan de gewijzigde toestand ses motifs à la modification de la situation de l'aménagement du
van ruimtelijke ordening, voor zover die aanpassing uitsluitend met territoire, pour autant que cette adaptation ait uniquement pour but
het oog op een goede ruimtelijke ordening geschiedt en strekt tot het un bon aménagement du territoire et vise à faire cesser les
doen ophouden van de gevolgen van het stedenbouwmisdrijf (Cass., 17 conséquences de l'infraction en matière d'urbanisme (Cass. 17 octobre
oktober 2006, P060712N). 2006, P060712N).
B.6.2. In zoverre de in het geding zijnde bepaling, in voormelde B.6.2. En tant que, dans l'interprétation précitée, la disposition en
interpretatie, een hoedanigheid van procespartij in het strafproces cause crée une qualité de partie au procès pénal qui n'est pas prévue
creëert waarin de federale wetgeving niet voorziet, stelt het par la législation fédérale, elle fixe des règles de procédure devant
procedureregels voor de strafgerechten vast, een bevoegdheid die in les juridictions répressives, compétence qui revient en principe au
beginsel aan de federale wetgever toekomt. législateur fédéral.
B.7.1. Om zijn bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening op nuttige B.7.1. Afin de pouvoir exercer utilement sa compétence en matière
wijze te kunnen uitoefenen, kon de decreetgever, overeenkomstig d'aménagement du territoire, le législateur décrétal a cependant pu
artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming considérer, conformément à l'article 10 de la loi spéciale du 8 août
der instellingen, het evenwel noodzakelijk achten dat de 1980 de réformes institutionnelles, qu'il était nécessaire que
stedenbouwkundig inspecteur, die in zijn ogen de meest geschikte l'inspecteur urbaniste, qu'il estimait l'autorité la plus à même de
overheid was om de keuze van de te vorderen herstelmaatregel te choisir la mesure de réparation à requérir, agisse comme partie au
bepalen, in de hoedanigheid van « eiser tot herstel » als procespartij optreedt. De decreetgever vermocht daarbij rekening te houden met het feit dat het openbaar ministerie, gelet op het specifieke karakter van de materie, niet steeds even onderlegd is om de gevorderde herstelmaatregel voor de rechtbank te verdedigen. B.7.2. De weerslag op de aan de wetgever voorbehouden bevoegdheid om de procedure voor de rechtscolleges te regelen is marginaal, nu enkel de wijze waarop de stedenbouwkundig inspecteur de hoedanigheid van procespartij verwerft, afwijkt van het gemeen recht. De door de stedenbouwkundig inspecteur gevorderde herstelmaatregelen, procès en qualité de « demandeur en réparation ». Ce faisant, le législateur décrétal a pu tenir compte de ce que le ministère public, eu égard à la spécificité de la matière, n'est pas toujours aussi expérimenté pour défendre devant le tribunal la mesure de réparation requise. B.7.2. L'incidence sur la compétence réservée au législateur pour régler la procédure devant les juridictions est marginale, dès lors que seule la manière dont l'inspecteur urbaniste acquiert la qualité de partie au procès déroge au droit commun. En revanche, les mesures
daarentegen, vallen binnen het concept van teruggave dat wordt de réparation requises par l'inspecteur urbaniste relèvent du concept
aangewend in artikel 44 van het Strafwetboek en de artikelen 161 en de la restitution utilisé à l'article 44 du Code pénal et aux articles
189 van het Wetboek van strafvordering. Bovendien dient de 161 et 189 du Code d'instruction criminelle. En outre, l'inspecteur
stedenbouwkundig inspecteur die als « eiser tot herstel » een urbaniste qui exerce une voie de recours comme « demandeur en
rechtsmiddel aanwent, hierbij de federale regels inzake termijn en réparation » doit, ce faisant, respecter les règles fédérales en
vorm na te leven. matière de délais et de formalités.
B.8. Hieruit volgt dat artikel 149 van het decreet van 18 mei 1999 de B.8. Il s'ensuit que l'article 149 du décret du 18 mai 1999 ne viole
bevoegdheidverdelende regels niet schendt. pas les règles répartitrices de compétence.
Wat het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie betreft En ce qui concerne le principe d'égalité et de non-discrimination
B.9. De verwijzende rechter vraagt tevens of de in het geding zijnde B.9. Le juge a quo demande également si la disposition en cause est
bepaling al dan niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de compatible ou non avec les articles 10 et 11 de la Constitution,
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de
voor de rechten van de mens, in zoverre het optreden van de l'homme, en ce que l'intervention de l'inspecteur urbaniste violerait
stedenbouwkundig inspecteur de wapengelijkheid zou schenden. l'égalité des armes.
B.10. Het door artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van B.10. Le droit à un procès équitable, garanti par l'article 6 de la
de mens gewaarborgde recht op een eerlijke behandeling houdt de Convention européenne des droits de l'homme, implique l'égalité des
wapengelijkheid voor de procespartijen in, waarmee het recht om armes pour les parties au procès, à laquelle le droit à la
tegenspraak te voeren nauw is verbonden. Hieruit vloeit voort dat elke contradiction est étroitement lié. Il s'ensuit que chaque partie doit
partij de mogelijkheid moet hebben om haar argumenten te doen gelden avoir la possibilité de présenter sa cause dans des conditions qui ne
in omstandigheden die haar niet kennelijk benadelen ten opzichte van la placent pas dans une situation de net désavantage par rapport à son
de tegenpartij (EHRM, 22 september 1993, Dombo t. Nederland; 12 maart ou ses adversaires (CEDH, 22 septembre 1993, Dombo c. Pays-Bas; 12
2003, Öçalan t. Turkije; 24 april 2003, Yvon t. Frankrijk). De mars 2003, Öçalan c. Turquie; 24 avril 2003, Yvon c. France). Les
partijen moeten tevens in beginsel de mogelijkheid hebben om kennis te parties doivent également avoir en principe la possibilité de
nemen van en te antwoorden op elk stuk of elk argument dat aan de connaître et de contredire toute pièce ou tout argument de nature à
rechter wordt voorgelegd om zijn beslissing te beïnvloeden. influencer la décision du juge.
B.11. De wapengelijkheid verhindert niet dat de stedenbouwkundig B.11. L'égalité des armes n'empêche pas que l'inspecteur urbaniste
inspecteur de vordering van het openbaar ministerie ondersteunt. Dat appuie l'action du ministère public. En effet, ce principe n'empêche
beginsel verhindert immers niet dat twee partijen ten opzichte van een pas que deux parties défendent une même position à l'égard d'une
derde partij eenzelfde standpunt verdedigen, zolang ieder van die troisième partie, pour autant que ces parties, prises isolément,
partijen afzonderlijk genomen op gelijke wijze wordt behandeld. soient traitées de manière égale.
B.12. Dat de stedenbouwkundig inspecteur als procespartij kan B.12. Le fait que l'inspecteur urbaniste puisse intervenir comme
optreden, zonder aan de vormvereisten van de burgerlijke partie au procès, sans devoir satisfaire aux formalités de la
partijstelling of van de vrijwillige tussenkomst te moeten voldoen, is constitution de partie civile ou de l'intervention volontaire n'est
eveneens niet in strijd met voormelde beginselen. De stedenbouwkundig pas davantage contraire aux principes précités. En effet, l'inspecteur
inspecteur dient immers duidelijk zijn wil te kennen te geven (Cass.,
7 oktober 2003, P030260N). Bovendien dient de keuze van de gevorderde urbaniste doit faire connaître clairement sa volonté (Cass., 7 octobre
2003, P030260N). En outre, le choix de la mesure de réparation requise
herstelmaatregel gemotiveerd te zijn (Cass., 4 december 2001, doit être motivé (Cass., 4 décembre 2001, P000540N). Le prévenu doit
P000540N). De beklaagde dient van die vordering op de hoogte te worden être informé de cette action. Par conséquent, l'action intentée par
gesteld. Bijgevolg kan over de door de stedenbouwkundig inspecteur l'inspecteur urbaniste peut faire l'objet d'un débat contradictoire et
ingestelde vordering tegenspraak worden gevoerd en kan de rechter de le juge peut contrôler la légalité tant externe qu'interne de cette
externe en interne wettigheid van die vordering nagaan en onderzoeken action et examiner si elle est conforme à la loi ou si elle est
of ze strookt met de wet dan wel of ze op machtsoverschrijding of entachée d'excès ou de détournement de pouvoir.
machtsafwending berust.
B.13. Bijgevolg is artikel 149 van het decreet van 18 mei 1999 niet B.13. Par conséquent, l'article 149 du décret du 18 mai 1999 n'est pas
onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme.
mens. B.14. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.14. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 149 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 - L'article 149 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant
houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening schendt de organisation de l'aménagement du territoire ne viole pas les règles
bevoegdheidverdelende regels niet. répartitrices de compétence.
- Diezelfde bepaling schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in - Cette même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la
samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne
rechten van de mens, niet. des droits de l'homme.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 19 maart 2008. l'audience publique du 19 mars 2008.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^