← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007 Rolnummer 3973 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg
te Gent. Het Arbitragehof, samengesteld wijst na beraad het
volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging "
Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007 Rolnummer 3973 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. Het Arbitragehof, samengesteld wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 Numéro du rôle : 3973 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. La Cour d'arbitrage, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007 | Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 |
Rolnummer 3973 | Numéro du rôle : 3973 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319 van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code |
Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. | civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. |
P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Moerman, | Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Moerman, |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. |
voorzitter A. Arts, | Arts, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 20 april 2006 in zake M.M. tegen G. V.d.V. en J. | Par jugement du 20 avril 2006 en cause de M.M. contre G. V.d.V. et J. |
V.d.V., waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is | V.d.V., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
ingekomen op 2 mei 2006, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Gent | d'arbitrage le 2 mai 2006, le Tribunal de première instance de Gand a |
de volgende prejudiciële vraag gesteld : | posé la question préjudicielle suivante : |
« Moet bij de beoordeling van artikel 319, § 4, B.W. al dan niet het | « Lors de l'examen de l'article 319, § 4, du Code civil, le principe |
opportuniteitsbeginsel gelden waarbij niet alleen bij de vaststelling | d'opportunité doit-il ou non s'appliquer et l'intérêt des enfants |
van het vaderschap doch eveneens bij de betwisting van het vaderschap | doit-il être pris en considération non seulement lors de |
het belang van de kinderen moet worden in aanmerking genomen en ook de | l'établissement de la paternité mais également en cas de contestation |
kinderen beneden de 15 jaar oud of hun gerechtelijke | de la paternité, et les enfants âgés de moins de quinze ans ou leurs |
vertegenwoordigers ook aan de rechterlijke controle moeten onderworpen | représentants légaux doivent-ils aussi être soumis au contrôle |
worden met betrekking tot hun belang zonder dewelke het | juridictionnel concernant leur intérêt, sans lequel le principe |
gelijkheidsbeginsel en het non-discriminatiebeginsel worden geschonden ? ». | d'égalité et le principe de non-discrimination sont violés ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 319, § 4, van | B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 319, § 4, du Code |
het Burgerlijk Wetboek, dat, in de versie zoals van toepassing op het | civil, qui énonce, dans la version applicable au moment où la question |
ogenblik dat de prejudiciële vraag werd gesteld, luidt : | préjudicielle a été posée : |
« Is het kind minderjarig en niet ontvoogd en zijn moeder onbekend of | « Si l'enfant est mineur non émancipé et que la mère [est] soit |
overleden dan wel in de onmogelijkheid haar wil te kennen te geven, | inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, |
dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand een letterlijk | l'officier de l'état civil doit notifier une copie littérale de la |
afschrift van de erkenning ter kennis brengen van de wettelijke | reconnaissance au représentant légal de l'enfant et à l'enfant |
vertegenwoordiger van het kind en van het kind zelf indien het de | lui-même s'il a quinze ans accomplis, à moins que ceux-ci n'aient |
volle leeftijd van 15 jaar heeft bereikt, tenzij dezen vooraf hebben | préalablement consenti à la reconnaissance. |
toegestemd. Indien de erkenning niet is ontvangen door een Belgisch ambtenaar van | Si la reconnaissance n'a pas été reçue par un officier de l'état civil |
de burgerlijke stand, moet zij op verzoek van de erkenner worden | belge, elle doit, à la requête de son auteur, être signifiée aux |
betekend aan de personen bedoeld in het vorige lid. | personnes désignées à l'alinéa précédent. |
Binnen zes maanden te rekenen van de kennisgeving of de betekening, | Dans les six mois de la notification ou de la signification, les |
kunnen de personen aan wie zij is gedaan, bij gewoon verzoekschrift de | personnes auxquelles elle a été faite peuvent, par simple requête, |
vernietiging van de erkenning vorderen van de rechtbank van eerste | demander au tribunal de première instance du domicile de l'enfant |
aanleg van de woonplaats van het kind. | d'annuler la reconnaissance. |
De griffier stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand of de | Le greffier informe immédiatement de cette action l'officier de l'état |
ministeriële ambtenaar die de akte van erkenning heeft opgemaakt, | civil ou l'officier ministériel qui a établi la reconnaissance. |
onmiddellijk in kennis van die vordering. | Les parties et le ministère public entendus, le tribunal statue sur |
De partijen en het openbaar ministerie gehoord, doet de rechtbank uitspraak op de vordering tot nietigverklaring. Zij vernietigt de erkenning, indien het bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de vader is. Ontbreekt dat bewijs, dan doet de rechtbank uitspraak met inachtneming van de belangen van het kind. Artikel 1029, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek is niet van toepassing. Tot het verstrijken van de termijn van zes maanden of totdat de afwijzende beslissing in kracht van gewijsde is gegaan, kan de erkenning niet worden tegengeworpen aan het kind en aan zijn wettelijke vertegenwoordiger, die er zich niettemin op kunnen beroepen ». B.1.2. Bij de wet van 1 juli 2006, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 29 december 2006, zesde editie, wordt artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek als volgt vervangen : | l'action en nullité. Il annule la reconnaissance s'il est prouvé que le défendeur n'est pas le père. A défaut de cette preuve, il apprécie en tenant compte de l'intérêt de l'enfant. L'article 1029, alinéa 2, du Code judiciaire n'est pas applicable. Jusqu'à l'expiration du délai de six mois ou jusqu'à ce que la décision de débouter soit passée en force de chose jugée, la reconnaissance est inopposable à l'enfant et à son représentant légal, lesquels pourront néanmoins s'en prévaloir ». B.1.2. Par la loi du 1er juillet 2006, publiée au Moniteur belge du 29 décembre 2006, sixième édition, l'article 319 du Code civil a été remplacé comme suit : |
« Wanneer het vaderschap niet vaststaat krachtens de artikelen 315 of | « Lorsque la paternité n'est pas établie en vertu des articles 315 ou |
317, kan de vader het kind erkennen onder de bij artikel 329bis | 317, le père peut reconnaître l'enfant aux conditions fixées à |
bepaalde voorwaarden ». | l'article 329bis ». |
Het nieuwe artikel 329bis van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd bij | Le nouvel article 329bis du Code civil, inséré par l'article 15 de la |
artikel 15 van dezelfde wet van 1 juli 2006, bepaalt : | même loi du 1er juillet 2006, énonce : |
« § 1. De erkenning van het meerderjarige of het ontvoogde | « § 1er. La reconnaissance de l'enfant majeur ou mineur émancipé n'est |
minderjarige kind is alleen ontvankelijk zo het kind daarin vooraf toestemt. | recevable que moyennant son consentement préalable. |
§ 2. Indien het kind minderjarig en niet ontvoogd is, is de erkenning | § 2. Si l'enfant est mineur non émancipé, la reconnaissance n'est |
alleen ontvankelijk mits de ouder ten aanzien van wie de afstamming | recevable que moyennant le consentement préalable du parent à l'égard |
vaststaat of, indien de erkenning voor de geboorte van het kind gebeurt, de moeder, vooraf daarin toestemt. Bovendien is de voorafgaande toestemming van het kind vereist, indien het de volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt. Deze toestemming is niet vereist indien het kind onbekwaam is verklaard of zich in een staat van verlengde minderjarigheid bevindt, dan wel indien de rechtbank, op grond van feiten die vastgesteld zijn in een met redenen omkleed proces-verbaal, oordeelt dat het kind geen onderscheidingsvermogen heeft. Bij gebreke van die toestemmingen dagvaardt degene die het kind wil erkennen de personen wier toestemming vereist is voor de rechtbank. De partijen worden in raadkamer gehoord. De rechtbank poogt ze te verzoenen. Indien de rechtbank de partijen tot verzoening brengt, ontvangt zij de nodige toestemmingen. Bij gebreke van verzoening wordt het verzoek verworpen als vaststaat dat de verzoeker niet de biologische vader of moeder is. Als het verzoek een kind betreft dat op het tijdstip van de indiening van het verzoek een jaar of ouder is, | duquel la filiation est établie, ou de la mère si la reconnaissance est faite avant la naissance de l'enfant. Est en outre requis, le consentement préalable de l'enfant s'il a douze ans accomplis. Ce consentement n'est pas requis de l'enfant interdit, en état de minorité prolongée ou dont le tribunal estime, en raison d'éléments de fait constatés par procès-verbal motivé, qu'il est privé de discernement. A défaut de ces consentements, le candidat à la reconnaissance cite les personnes dont le consentement est requis devant le tribunal. Les parties sont entendues en chambre du conseil. Le tribunal tente de les concilier. S'il concilie les parties, le tribunal reçoit les consentements nécessaires. A défaut de conciliation, la demande est rejetée s'il est prouvé que le demandeur n'est pas le père ou la mère biologique. Lorsque la demande concerne un enfant âgé d'un an ou plus au moment de l'introduction de la demande, le tribunal peut en outre |
kan de rechtbank bovendien de erkenning weigeren als ze kennelijk | refuser la reconnaissance si elle est manifestement contraire à |
strijdig is met de belangen van het kind. | l'intérêt de l'enfant. |
Indien tegen degene die het kind wil erkennen een strafvordering is | Si une action publique est intentée contre le candidat à la |
ingesteld wegens een in artikel 375 van het Strafwetboek bedoeld feit | reconnaissance, du chef d'un fait visé à l'article 375 du Code pénal, |
dat gepleegd is op de persoon van de moeder tijdens de wettelijke | commis sur la personne de la mère pendant la période légale de |
periode van verwekking, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt de | conception, la reconnaissance ne peut avoir lieu et le délai d'un an |
in het vierde lid bedoelde termijn van één jaar opgeschort tot de | visé à l'alinéa 4 est suspendu jusqu'à ce que la décision sur l'action |
beslissing over de strafvordering in kracht van gewijsde is gegaan. | publique soit coulée en force de chose jugée. Si le candidat à une |
Als degene die het kind wil erkennen op grond daarvan schuldig wordt | reconnaissance est reconnu coupable de ce chef, la reconnaissance ne |
verklaard, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt het verzoek om | peut avoir lieu et la demande d'autorisation de reconnaissance est |
toestemming tot erkenning verworpen. | rejetée. |
§ 3. Is het kind minderjarig en niet ontvoogd en heeft het geen | § 3. Si l'enfant est mineur non émancipé et n'a pas d'auteur connu, ou |
bekende ouder, of is de ouder ten aanzien van wie de afstamming | |
vaststaat overleden dan wel in de onmogelijkheid zijn wil te kennen te | que celui de ses auteurs à l'égard duquel la filiation est établie est |
geven, dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand een letterlijk | décédé ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, l'officier de |
afschrift van de erkenning ter kennis brengen van de wettelijke | l'état civil doit notifier une copie littérale de la reconnaissance au |
vertegenwoordiger van het kind en van het kind zelf, indien het de | représentant légal de l'enfant et à l'enfant lui-même, s'il a douze |
volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt, tenzij dezen vooraf in | ans accomplis, à moins que ceux-ci n'aient préalablement consenti à la |
de erkenning hebben toegestemd. | reconnaissance. |
Indien de erkenning niet ontvangen is door een Belgische ambtenaar van | Si la reconnaissance n'a pas été reçue par un officier de l'état civil |
de burgerlijke stand, moet zij op verzoek van de erkenner worden | belge, elle doit, à la requête de son auteur, être signifiée aux |
betekend aan de in het eerste lid bedoelde personen. | personnes désignées à l'alinéa 1er. |
Binnen zes maanden te rekenen van de betekening of de kennisgeving | Dans les six mois de la signification ou de la notification, les |
kunnen de personen aan wie zij is gedaan, bij dagvaarding de | personnes auxquelles elle a été faite peuvent, par citation, demander |
vernietiging van de erkenning vorderen van de rechtbank van de | au tribunal du domicile de l'enfant d'annuler la reconnaissance. |
woonplaats van het kind. De griffier stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand of de | Le greffier informe immédiatement de cette demande l'officier de |
ministeriële ambtenaar die de akte van erkenning heeft opgemaakt, | l'état civil ou l'officier ministériel qui a établi l'acte de |
onmiddellijk in kennis van die vordering. | reconnaissance. |
Nadat de partijen werden gehoord, doet de rechtbank uitspraak over de | Les parties entendues, le tribunal statue sur l'action en nullité. Il |
vordering tot nietigverklaring. Ze vernietigt de erkenning indien het | annule la reconnaissance s'il est prouvé que la partie défenderesse |
bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de biologische vader of | n'est pas le père ou la mère biologique. En outre, il annule la |
moeder is. Bovendien vernietigt ze de erkenning als die kennelijk | reconnaissance si elle est manifestement contraire à l'intérêt de |
strijdig is met de belangen van het kind, als dat kind op het tijdstip | l'enfant lorsque celui-ci est âgé d'un an ou plus au moment de |
waarop de vordering wordt ingediend één jaar of ouder is. | l'introduction de la demande. |
Het vierde lid van § 2 is van overeenkomstige toepassing. Totdat de | L'alinéa 4 du § 2 est applicable par analogie. Jusqu'à l'expiration du |
termijn van zes maanden verstreken is of totdat de afwijzende | délai de six mois ou jusqu'à ce que la décision de débouté soit passée |
beslissing in kracht van gewijsde is gegaan, kan de erkenning niet | en force de chose jugée, la reconnaissance est inopposable à l'enfant |
worden tegengeworpen aan het kind en aan zijn wettelijke | et à son représentant légal, lesquels pourront néanmoins s'en |
vertegenwoordiger, die er zich niettemin op kunnen beroepen ». | prévaloir ». |
B.1.3. Het nieuwe artikel 329bis, § 3, vijfde lid, van het Burgerlijk | B.1.3. Le nouvel article 329bis, § 3, alinéa 5, du Code civil permet |
Wetboek laat, in geval van erkenning van een minderjarig, niet | au tribunal, en cas de reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé |
ontvoogd kind wiens ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat | dont le parent à l'égard duquel la filiation est établie est décédé, |
overleden is, de rechtbank toe rekening te houden met de belangen van | de tenir compte de l'intérêt de l'enfant, lorsque cet enfant est âgé |
het kind, als dat kind op het tijdstip waarop de vordering tot | d'un an ou plus au moment où est intentée l'action en nullité de la |
vernietiging van de erkenning wordt ingediend één jaar of ouder is. | reconnaissance. |
B.1.4. Bij de wet van 27 december 2006 houdende diverse bepalingen (I) | B.1.4. La loi du 27 décembre 2006 portant des dispositions diverses |
(Belgisch Staatsblad , 28 december 2006, derde editie) wordt de wet | (I) (Moniteur belge , 28 décembre 2006, troisième édition) modifie la |
van 1 juli 2006 gewijzigd, meer bepaald wat de inwerkingtreding ervan | loi du 1er juillet 2006, plus précisément en ce qui concerne son |
betreft : | entrée en vigueur : |
« Art. 373.Dezelfde wet wordt aangevuld met een hoofdstuk V, luidende |
« Art. 373.La même loi est complétée par un chapitre V, rédigé comme |
: | suit : |
' HOOFDSTUK V. - Inwerkingtreding | ' CHAPITRE V. - Entrée en vigueur |
Art. 26.Deze wet treedt in werking op de door de Koning te bepalen |
Art. 26.La présente loi entre en vigueur à la date fixée par le Roi |
datum en uiterlijk op 1 juli 2007 '. | et au plus tard le 1er juillet 2007. '. |
Art. 374.Dit hoofdstuk treedt in werking op de dag van de |
Art. 374.Le présent chapitre entre en vigueur le jour de l'entrée en |
inwerkingtreding van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de | vigueur de la loi du 1er juillet 2006 modifiant des dispositions du |
bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het | |
vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan met uitzondering | Code civil relatives à l'établissement de la filiation et aux effets |
van artikel 373 dat in werking treedt de dag waarop deze wet in het | de celle-ci à l'exception de l'article 373 qui entre en vigueur le |
Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt ». | jour de la publication de la présente loi au Moniteur belge ». |
Hieruit dient te worden afgeleid dat de nieuwe artikelen 319 en 329bis | Il convient d'en déduire que les nouveaux articles 319 et 329bis du |
van het Burgerlijk Wetboek nog niet in werking zijn getreden, zodat | |
het Hof bij het beantwoorden van de prejudiciële vraag geen rekening | Code civil ne sont pas encore entrés en vigueur, de sorte que la Cour |
ermee vermag te houden. Zodra beide bepalingen van kracht zullen zijn, | ne peut en tenir compte pour répondre à la question préjudicielle. |
zal het de verwijzende rechter toekomen te onderzoeken of die nieuwe | Lorsque ces deux dispositions seront en vigueur, il appartiendra au |
bepalingen al dan niet een weerslag kunnen hebben op het hem | juge a quo d'examiner si elles peuvent ou non avoir une incidence sur |
voorgelegde geschil. | le litige qui lui est soumis. |
B.2.1. Voor de verwijzende rechter rijst de vraag of bij de vordering | B.2.1. Le juge a quo est confronté à la question de savoir s'il |
tot nietigverklaring van de erkenning van een minderjarig, niet | revient au tribunal de statuer en tenant compte de l'intérêt de |
ontvoogd kind, jonger dan vijftien jaar, van wie de moeder is | l'enfant dans l'hypothèse d'une action en nullité de la reconnaissance |
overleden, door een man van wie niet is aangetoond dat hij niet de | par un homme dont la non-paternité biologique n'est pas démontrée, |
biologische vader is, het de rechtbank toekomt uitspraak te doen | d'un enfant mineur non émancipé, âgé de moins de quinze ans, dont la |
rekening houdend met het belang van het kind. | mère est décédée. |
B.2.2. De combinatie van beide arresten nr. 62/94 van 14 juli 1994 en | B.2.2. La lecture conjointe des arrêts nos 62/94 du 14 juillet 1994 et |
nr. 66/2003 van 14 mei 2003 brengt de verwijzende rechter ertoe het | 66/2003 du 14 mai 2003 amène le juge a quo à demander à la Cour s'il y |
Hof te vragen of er sprake is van een schending van de beginselen van | a violation des principes d'égalité et de non-discrimination, étant |
gelijkheid en niet-discriminatie, vermits de rechtspraak van het Hof | donné que la jurisprudence de la Cour conduit à ce que le juge, lors |
ertoe leidt dat de rechter bij het beoordelen van de vordering tot | de l'examen de l'action en nullité de la reconnaissance d'un enfant |
vernietiging van de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind, | mineur non émancipé âgé de moins de quinze ans dont la mère est |
jonger dan vijftien jaar, van wie de moeder onbekend, overleden dan | inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, |
wel in de onmogelijkheid is haar wil te kennen te geven, door een man | opérée par un homme dont la non-paternité biologique n'est pas |
van wie niet wordt betwist dat hij niet de biologische vader is, geen | contestée, ne peut exercer aucun contrôle relatif à l'intérêt que |
controle kan uitoefenen wat betreft het belang dat het kind erbij | |
heeft dat zijn afstamming van vaderzijde via een erkenning wordt | l'enfant possède à voir établie sa filiation paternelle par |
vastgesteld, terwijl de rechter wel over die bevoegdheid beschikt in | reconnaissance, cependant que le juge dispose de ce pouvoir dans le |
het kader van artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, dat de | cadre de l'article 319, § 3, du Code civil, qui concerne l'hypothèse |
hypothese betreft van de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd | de la reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé, dont la mère est |
kind van wie de moeder bekend, in leven en in staat is haar wil te | connue, en vie et en mesure de manifester sa volonté. |
kennen te geven. | |
B.3.1. Overeenkomstig artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, is | B.3.1. Conformément à l'article 319, § 3, du Code civil, la |
de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind van wie de moeder | reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé dont la mère est |
bekend is, in leven en in staat haar wil te kennen te geven alleen | connue, en vie et en mesure de manifester sa volonté n'est recevable |
ontvankelijk mits de moeder vooraf toestemt. Bovendien is de | que moyennant le consentement préalable de la mère. Est en outre |
voorafgaande toestemming van het kind vereist indien het de volle | requis le consentement préalable de l'enfant s'il a quinze ans |
leeftijd van vijftien jaar heeft bereikt. Wanneer de vereiste | accomplis. Lorsque les consentements préalables requis ne sont pas |
voorafgaande toestemmingen niet worden gegeven, kan de man die het | donnés, l'homme qui veut reconnaître l'enfant peut tenter d'obtenir, |
kind wil erkennen langs gerechtelijke weg pogen te verkrijgen hetzij | par voie judiciaire, soit que les consentements requis soient malgré |
dat de vereiste toestemmingen toch worden gegeven (artikel 319, § 3, | tout donnés (article 319, § 3, alinéa 3, du Code civil), soit qu'il |
derde lid, van het Burgerlijk Wetboek) hetzij dat hij tot erkenning | puisse procéder à la reconnaissance sans ces consentements (article |
mag overgaan zonder die toestemmingen (artikel 319, § 3, vierde lid, | 319, § 3, alinéa 4, du Code civil). Ainsi, si le juge de paix ne peut |
van het Burgerlijk Wetboek). Aldus, indien de vrederechter de partijen | concilier les parties, il renvoie la cause au tribunal de première |
niet tot verzoening kan brengen, verwijst hij de zaak naar de | instance. Celui-ci rejette la demande de reconnaissance s'il est |
rechtbank van eerste aanleg. Die wijst het verzoek tot erkenning af | |
indien het bewijs wordt geleverd dat de verzoeker niet de vader is. | prouvé que le requérant n'est pas le père. A défaut de cette preuve, |
Ontbreekt dat bewijs, dan beslist de rechtbank met inachtneming van de | le tribunal décide, en tenant compte de l'intérêt de l'enfant, si la |
belangen van het kind of de erkenning kan plaatshebben. | reconnaissance peut avoir lieu. |
B.3.2. Uit de toepassing die aan de arresten nrs. 39/90 van 21 | B.3.2. L'application qui avait été donnée aux arrêts de la Cour nos |
december 1990, 63/92 van 8 oktober 1992 en 36/96 van 6 juni 1996 van | 39/90 du 21 décembre 1990, 63/92 du 8 octobre 1992 et 36/96 du 6 juin |
het Hof omtrent artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek was | 1996 concernant l'article 319, § 3, du Code civil a fait apparaître |
gegeven, bleek dat, wanneer het biologische vaderschap niet werd | que, lorsque la paternité biologique n'était pas contestée, en cas de |
betwist, in geval van weigering van de moeder in te stemmen met de erkenning door de vader van een minderjarig, niet ontvoogd kind, alleen voor kinderen ouder dan vijftien jaar in een rechterlijke controle was voorzien wat betreft het belang dat zij erbij hebben dat hun afstamming van vaderzijde via een erkenning wordt vastgesteld. In het arrest nr. 66/2003 van 14 mei 2003 oordeelt het Hof dat een dergelijke maatregel, doordat hij tot gevolg heeft dat nooit rekening wordt gehouden met het belang van een kind dat jonger is dan vijftien jaar bij het vaststellen van zijn afstamming van vaderszijde via een erkenning, op onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van de betrokken kinderen (B.6). Het Hof bevestigt weliswaar de in de | refus de la mère de consentir à la reconnaissance par le père d'un enfant mineur non émancipé, seuls les enfants âgés de plus de quinze ans bénéficiaient d'un contrôle judiciaire en ce qui concerne leur intérêt à voir établie leur filiation paternelle par reconnaissance. Dans l'arrêt n° 66/2003 du 14 mai 2003, la Cour a jugé que cette mesure, en ce qu'elle a pour conséquence que l'intérêt d'un enfant âgé de moins de quinze ans n'est jamais pris en compte lors de l'établissement de sa filiation paternelle par reconnaissance, porte une atteinte disproportionnée aux droits des enfants concernés (B.6). Certes, la Cour confirme la discrimination constatée dans les arrêts nos |
arresten nrs. 39/90 en 63/92 vastgestelde discriminatie waarbij de | 39/90 et 63/92, consistant en ce que le pouvoir exclusif de la mère de |
exclusieve bevoegdheid voor de moeder om in te stemmen met de | consentir à la reconnaissance par le père d'un enfant âgé de moins de |
erkenning door de vader van een kind dat jonger is dat vijftien jaar, strijdig werd geacht met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Het situeert die discriminatie echter niet in het feit dat de rechter, bij ontstentenis van toestemming van de moeder, controle kan uitoefenen op een eventueel risico van nadeel voor het kind dat jonger is dan vijftien jaar in geval van vaststelling van afstamming van vaderzijde, maar in het ontbreken van een procedure die de rechter ertoe in staat stelt rekening te houden met de toestemming van de minderjarige jonger dan vijftien jaar, hetzij met zijn persoonlijke toestemming indien hij in staat is een eigen mening te vormen, hetzij bij wege van vertegenwoordiging van de minderjarige door de personen die voor hem instaan. De verplichting om in gerechtelijke procedures meer rekening te houden met de belangen van het kind, wordt afgeleid uit de artikelen 3.1 en | quinze ans a été jugé contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. Cependant, elle ne situe pas cette discrimination dans le fait qu'à défaut de consentement de la mère, le juge puisse exercer un contrôle sur l'éventuel risque de préjudice pour l'enfant de moins de quinze ans en cas d'établissement de la filiation paternelle, mais dans l'absence d'une procédure permettant la prise en compte par le juge du consentement du mineur de moins de quinze ans, soit en personne s'il est capable de discernement, soit par voie de représentation du mineur par les personnes qui en assument la charge. L'obligation de tenir davantage compte de l'intérêt de l'enfant dans |
12 van het Verdrag inzake de rechten van het kind, aangenomen te New | les procédures judiciaires se déduit des articles 3.1 et 12 de la |
York op 20 november 1989 en goedgekeurd bij de wet van 25 november | Convention relative aux droits de l'enfant, adoptée à New-York le 20 |
1991, en uit artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals aangevuld | novembre 1989 et approuvée par la loi du 25 novembre 1991, ainsi que |
bij de wet van 30 juni 1994. | de l'article 931 du Code judiciaire, complété par la loi du 30 juin 1994. |
B.3.3. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat, in de hypothese van artikel | B.3.3. Il résulte de ce qui précède que, dans l'hypothèse de l'article |
319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, de rechter bij wie een verzoek | 319, § 3, du Code civil, le juge saisi d'une demande de reconnaissance |
aanhangig is gemaakt tot erkenning van het minderjarige, niet | |
ontvoogde kind door een man wiens vaderschap niet wordt betwist, | de l'enfant mineur non émancipé par un homme dont la paternité n'est |
steeds controle mag uitoefenen op het belang dat het kind heeft bij | pas contestée peut toujours exercer un contrôle de l'intérêt de |
het vaststellen van die afstamming. | l'enfant à voir établie cette filiation. |
B.4. Het Hof dient te onderzoeken of de beginselen van gelijkheid en | B.4. La Cour doit examiner si les principes d'égalité et de |
niet-discriminatie vereisen dat een soortgelijke redenering waarbij | non-discrimination imposent de faire un raisonnement analogue, selon |
het belang van het kind meer op de voorgrond wordt geplaatst, dient te | lequel l'intérêt de l'enfant doit être davantage mis en avant, dans le |
worden gemaakt in het geval bedoeld in artikel 319, § 4, van het | cas visé à l'article 319, § 4, du Code civil et, plus spécifiquement, |
Burgerlijk Wetboek, en meer specifiek, of in het geval van de | si dans le cas de la reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé |
erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind van wie de moeder | dont la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de |
onbekend, overleden dan wel in de onmogelijk is haar wil te kennen te | manifester sa volonté, opérée par un homme dont la non-paternité |
geven is, door een man van wie niet is aangetoond dat hij niet de | biologique n'est pas démontrée,il appartient au tribunal, lors de |
biologische vader is, het de rechtbank toekomt bij de beoordeling van | l'examen de l'action en nullité de cette reconnaissance, de statuer en |
de vordering tot vernietiging van die erkenning, uitspraak te doen | |
rekening houdend met de belangen van het kind. | tenant compte de l'intérêt de l'enfant. |
B.5.1. Artikel 319, § 4, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek | B.5.1. L'article 319, § 4, alinéa 1er, du Code civil prévoit que |
voorziet erin dat de man tot erkenning kan overgaan met de | |
voorafgaande toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger van het | l'homme peut procéder à la reconnaissance moyennant le consentement |
kind en bovendien die van het kind zelf indien het de volle leeftijd | préalable du représentant légal de l'enfant et, en outre, celui de |
van vijftien jaar heeft bereikt. Ook zonder die voorafgaande | l'enfant lui-même s'il a quinze ans accomplis. L'homme peut procéder à |
toestemmingen kan de man tot erkenning overgaan, onder voorbehoud dat, | la reconnaissance sans ces consentements préalables, sous la réserve, |
enerzijds, die erkenning niet onmiddellijk volle uitwerking heeft | d'une part, que cette reconnaissance ne sortit pas immédiatement son |
(artikel 319, § 4, zevende lid) en dat, anderzijds, de akte van | plein effet (article 319, § 4, alinéa 7) et, d'autre part, que l'acte |
erkenning moet worden betekend aan de wettelijke vertegenwoordiger van | de reconnaissance doit être signifié au représentant légal de l'enfant |
het kind en aan het kind zelf indien het de volle leeftijd van | |
vijftien jaar heeft bereikt (artikel 319, § 4, tweede lid). Binnen zes | et à l'enfant lui-même s'il a quinze ans accomplis (article 319, § 4, |
maanden te rekenen van de kennisgeving of de betekening kunnen de | alinéa 2). Dans les six mois de la notification ou de la |
personen aan wie zij is gedaan de vernietiging van de erkenning | signification, les personnes auxquelles elle a été faite peuvent |
vorderen bij de rechtbank van eerste aanleg van de woonplaats van het | demander au tribunal de première instance du domicile de l'enfant |
kind (artikel 319, § 4, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek). | d'annuler la reconnaissance (article 319, § 4, alinéa 3, du Code |
civil). B.5.2. Il résulte de l'application qui a été donnée à l'arrêt n° 62/94 | |
B.5.2. Uit de toepassing die aan het arrest nr. 62/94 van 14 juli 1994 | du 14 juillet 1994 que le tribunal annule la reconnaissance s'il est |
is gegeven, volgt dat de rechtbank de erkenning vernietigt indien het | prouvé que le défendeur n'est pas le père. A défaut de cette preuve, |
bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de vader is. Ontbreekt | le tribunal doit rejeter l'action en nullité de la reconnaissance, |
dat bewijs, dan dient de rechtbank de vordering tot vernietiging van | sans que le juge puisse à cet égard apprécier l'intérêt de l'enfant. |
de erkenning af te wijzen, zonder dat de rechter dienaangaande het | B.5.3. Si, en règle générale, on peut estimer qu'il est de l'intérêt |
belang van het kind kan beoordelen. | |
B.5.3. Ook al kan men doorgaans ervan uitgaan dat het in het belang is | de l'enfant de voir établie sa double filiation, on ne peut présumer |
van het kind dat zijn afstamming van beide zijden wordt vastgesteld, | de manière irréfragable que tel soit toujours le cas. En effet, il |
toch kan men niet onomstotelijk volhouden dat dit altijd het geval is. | peut exister des cas dans lesquels l'établissement juridique de la |
Er kunnen immers gevallen bestaan waarin het juridisch vastleggen van | filiation paternelle d'un enfant cause à celui-ci un préjudice. |
de afstamming van een kind van vaderzijde voor dat kind nadelig is. | B.5.4. Le fait que le juge ne puisse jamais tenir compte de l'intérêt |
B.5.4. Het feit dat de rechter nooit rekening zou kunnen houden met | de l'enfant lors de l'établissement de sa filiation paternelle par |
het belang van het kind bij het vaststellen van zijn afstamming van | voie de reconnaissance, lorsque la mère est inconnue, décédée ou dans |
vaderszijde via een erkenning, wanneer de moeder onbekend, overleden | l'impossibilité de manifester sa volonté, porte une atteinte |
of in de onmogelijkheid is haar wil te kennen te geven, doet op | disproportionnée aux droits des enfants concernés. |
onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van de betrokken kinderen. | En effet, la mesure en cause a pour conséquence que le juge doit |
De in het geding zijnde maatregel heeft immers tot gevolg dat de | toujours rejeter l'action en nullité de la reconnaissance lorsqu'il |
rechter de vordering tot vernietiging van de erkenning steeds moet | n'est pas établi ou qu'il ne peut être démontré que l'auteur de la |
afwijzen indien niet vaststaat of niet kan worden bewezen dat de | reconnaissance n'est pas le père biologique de l'enfant. Qui plus est, |
erkenner niet de biologische vader van het kind is. Meer nog, betreft | s'il s'agit d'un enfant de plus de quinze ans, la mesure revient à |
het een kind ouder dan vijftien jaar, dan komt de maatregel erop neer | dire que le juge ne doit pas tenir compte de l'indication importante |
dat de rechter de belangrijke indicatie die de weigering van | qu'implique le refus de consentement de l'enfant concerné, dès qu'il |
toestemming van het betrokken kind toch inhoudt, naast zich neer moet | n'est pas prouvé que le défendeur n'est pas le père biologique. |
leggen zodra niet het bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de | Lorsque la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de |
biologische vader is. | |
Wanneer de moeder onbekend is, overleden of in de onmogelijkheid haar | manifester sa volonté, il semble d'autant plus justifié de permettre |
wil te kennen te geven, lijkt het des te meer verantwoord de rechter | au juge d'exercer un contrôle de l'intérêt de l'enfant à voir établie |
ertoe in staat te stellen controle uit te oefenen op het belang dat | cette filiation et d'annuler la reconnaissance lorsque celle-ci porte |
het kind heeft bij de vaststelling van die afstamming en de erkenning | manifestement préjudice à l'intérêt de l'enfant. |
te vernietigen indien deze het belang van het kind kennelijk schaadt. | |
B.5.5. Het ontbreken van iedere mogelijkheid voor de rechter om | B.5.5. L'absence de toute possibilité pour le juge d'exercer un |
controle uit te oefenen op het belang van het minderjarige, niet | contrôle de l'intérêt de l'enfant mineur non émancipé en cas |
ontvoogde kind bij het vaststellen van de afstamming van vaderszijde | d'établissement de la filiation paternelle par voie de reconnaissance, |
via erkenning in de hypothese bedoeld in artikel 319, § 4, van het | dans l'hypothèse visée à l'article 319, § 4, du Code civil, est |
Burgerlijk Wetboek, is onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 319, § 4, van het Burgerlijk Wetboek, in de versie zoals van | L'article 319, § 4, du Code civil, dans la version applicable au |
toepassing op het ogenblik dat de prejudiciële vraag werd gesteld, | moment où la question préjudicielle a été posée, ne viole pas les |
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het de | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il a pour effet que le |
rechter bij wie een vordering aanhangig is gemaakt tot | |
nietigverklaring van de erkenning, gedaan door een man wiens | juge, saisi d'une action en nullité de la reconnaissance, opérée par |
vaderschap niet wordt betwist, van een minderjarig, niet ontvoogd kind | un homme dont la paternité n'est pas contestée, d'un enfant mineur non |
van wie de moeder onbekend, overleden dan wel in de onmogelijkheid is | émancipé dont la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de |
haar wil te kennen te geven, ertoe in staat stelt controle uit te | manifester sa volonté, peut exercer un contrôle portant sur l'intérêt |
oefenen op het belang dat het kind heeft bij het vaststellen van die | de l'enfant à voir établie cette filiation. |
afstamming. Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 maart 2007. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 mars 2007. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
A. Arts. | A. Arts. |