Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 172/2006 van 22 november 2006 Rolnummer 3821 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 40 tot 43 van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 en ov Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 172/2006 van 22 november 2006 Rolnummer 3821 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 40 tot 43 van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 en ov Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 172/2006 du 22 novembre 2006 Numéro du rôle : 3821 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 40 à 43 du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993 et a La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 172/2006 van 22 november 2006 Extrait de l'arrêt n° 172/2006 du 22 novembre 2006
Rolnummer 3821 Numéro du rôle : 3821
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 40 tot 43 van het En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 40 à 43
Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures
begeleiding van de begroting 1993 en over de artikelen 97 en 98 van de d'accompagnement du budget 1993 et aux articles 97 et 98 de la loi du
wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige 21 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises publiques
economische overheidsbedrijven, gesteld door de Raad van State. économiques, posées par le Conseil d'Etat.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux,
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest nr. 151.824 van 29 november 2005 in zake de Belgische Staat Par arrêt n° 151.824 du 29 novembre 2005 en cause de l'Etat belge
tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de
Arbitragehof is ingekomen op 5 december 2005, heeft de Raad van State la Cour d'arbitrage le 5 décembre 2005, le Conseil d'Etat a posé les
de volgende prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
« 1. Schendt artikel 40, § 1, van het [Vlaamse] decreet van 18 « 1. L'article 40, § 1er, du décret [flamand] du 18 décembre 1992
december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting
1993 de regels die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen van de contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993 viole-t-il les
règles qui déterminent les compétences respectives de l'Etat et des
Staat en de gewesten door de operatoren van openbare régions, en soumettant les opérateurs de réseaux publics de
telecommunicatienetwerken aan een vergunningsplicht te onderwerpen télécommunications à une obligation d'autorisation pour l'usage
voor het privatief gebruik van het domein van de wegen en hun privatif du domaine des routes et de leurs dépendances relevant de la
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken ? dépendances, de la digue de mer et des digues ?
2. Schenden de artikelen 40, § 2, tot 43, van het [Vlaamse] decreet 2. Les articles 40, § 2, à 43 du décret [flamand] du 18 décembre 1992
van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de
begroting 1993 de regels die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993 violent-ils les
van de Staat en de gewesten door een retributie op te leggen aan de règles qui déterminent les compétences respectives de l'Etat et des
operatoren van openbare telecommunicatienetwerken voor de vergunning, régions en réclamant une rétribution aux opérateurs de réseaux publics
vereist voor het privatief gebruik van het domein van de wegen en hun de télécommunications pour l'autorisation requise en vue de l'usage
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, privatif du domaine des routes et de leurs dépendances relevant de la
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken ? gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs dépendances, de la digue de mer et des digues ?
3. Schendt artikel 97 van de wet van 21 maart 1991 betreffende de 3. L'article 97 de la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines
hervorming van sommige economische overheidsbedrijven de regels die de entreprises publiques économiques viole-t-il les règles qui
onderscheiden bevoegdheden vaststellen van de Staat en de gewesten déterminent les compétences respectives de l'Etat et des régions en
door de operatoren van openbare telecommunicatienetwerken te machtigen autorisant les opérateurs de réseaux publics de télécommunications à
om het openbaar domein van de wegen en hun aanhorigheden ressorterend faire usage du domaine public des routes et de leurs dépendances
onder het beheer van het Vlaamse Gewest, van de waterwegen en hun relevant de la gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de
aanhorigheden, de zeewering en de dijken te gebruiken om kabels, leurs dépendances, de la digue de mer et des digues pour poser des
bovengrondse leidingen en bijhorende uitrusting aan te leggen en alle câbles, des lignes aériennes et des équipements connexes et exécuter
nodige werken hieraan uit te voeren zonder dat het Vlaamse Gewest het tous les travaux y afférents, sans que la Région flamande puisse
toelaten van dit privatief gebruik van zijn openbaar domein aan een soumettre à une obligation d'autorisation cet usage privatif de son
vergunningsplicht mag onderwerpen ? domaine public ?
4. Schendt artikel 98 van de wet van 21 maart 1991 betreffende de 4. L'article 98 de la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines
hervorming van sommige economische overheidsbedrijven de regels die de entreprises publiques économiques viole-t-il les règles qui
onderscheiden bevoegdheden vaststellen van de Staat en de gewesten déterminent les compétences respectives de l'Etat et des régions en
door het Vlaamse Gewest te verbieden, voor het gebruiksrecht van het interdisant à la Région flamande de réclamer une rétribution aux
openbaar domein van de wegen en hun aanhorigheden ressorterend onder opérateurs de réseaux publics de télécommunications pour le droit
het beheer van het Vlaamse Gewest, van de waterwegen en hun d'usage du domaine public des routes et de leurs dépendances relevant
aanhorigheden, de zeewering en de dijken, aan de operatoren van de la gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs
openbare telecommunicatienetwerken een retributie op te leggen ? ». dépendances, de la digue de mer et des digues ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen Quant aux dispositions en cause
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 40 tot B.1. Les questions préjudicielles portent sur les articles 40 à 43 du
43 van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures
tot begeleiding van de begroting 1993 en op de artikelen 97 en 98 van d'accompagnement du budget 1993 ainsi que sur les articles 97 et 98 de
de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises
economische overheidsbedrijven. publiques économiques.
De artikelen 40 tot 43 van het voormelde decreet van 18 december 1992, Les articles 40 à 43 du décret précité du 18 décembre 1992, dans leur
in hun toepasselijke versie vóór de vervanging of wijziging ervan bij version applicable avant leur remplacement ou leur modification par
de decreten van 5 juli 2002, 20 december 2002, 19 december 2003 en 24 les décrets des 5 juillet 2002, 20 décembre 2002, 19 décembre 2003 et
december 2004, luiden als volgt : 24 décembre 2004, disposaient comme suit :
«

Art. 40.§ 1. Het privatief gebruik van het domein van de wegen en

«

Art. 40.§ 1er. L'usage privatif du domaine des routes et de leurs

hun aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours
Gewest, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de d'eau et de leurs dépendances, des digues de mer et des digues peut
dijken kan worden toegestaan met een vergunning. faire l'objet d'une autorisation.
§ 2. Het verkrijgen van een vergunning is onderworpen aan het betalen § 2. Le détenteur de l'autorisation est tenu à payer une rétribution
van een retributie, die kan bestaan uit een vast recht of een vast qui est composée soit d'un droit fixe soit d'un droit fixe et une
recht en een variabel gedeelte. De verschuldigde retributie kan partie variable. La rétribution due peut être levée une fois ou
eenmalig of periodiek worden geheven. périodiquement.

Art. 41.De Vlaamse Regering is gemachtigd de voorwaarden en de

Art.41. L'Exécutif flamand est habilité à fixer les conditions et la
procedure inzake het toekennen van de vergunning evenals het bedrag en procédure concernant l'octroi de l'autorisation ainsi que le montant
de wijze van inning van de retributie vast te stellen. et le mode de perception de la rétribution.

Art. 42.De diensten die afhangen van de Vlaamse Regering en bevoegd

Art.42. Les services qui relèvent de l'Exécutif flamand et qui sont
zijn voor het beheer van de voornoemde domeingoederen, zijn belast met compétents pour la gestion des biens domaniaux précités, sont chargés
het afgeven van de vergunning, de inning van de verschuldigde de la délivrance de l'autorisation, de la perception des rétributions
retributies en het toezicht op de naleving van de opgelegde dues et du contrôle du respect des conditions imposées par
vergunningsvoorwaarden. l'autorisation.

Art. 43.Kunnen van de retributie worden vrijgesteld :

Art. 43.Peuvent être dispensés de la rétribution :

- de gebruikers van de waterweg en hun bevoorraders; - les usagers du cours d'eau et leurs fournisseurs;
- de aangelande eigenaars, huurders, pachters, evenals hun - les propriétaires, locataires, fermiers riverains ainsi que leurs
bevoorraders en bezoekers; fournisseurs et visiteurs;
- de rederijen en scheepsbevrachters; - les armateurs et les affréteurs;
- het personeel van de intercommunales en concessiehoudende - le personnel des intercommunales et des sociétés concessionnaires
maatschappijen voor toezicht op hun installaties; pour la surveillance de leurs installations;
- de mindervaliden. - les handicapés.
De volgende verrichtingen kunnen eveneens van de retributie worden Les opérations suivantes peuvent également être dispensées de la
vrijgesteld : rétribution :
- activiteiten die zonder winstgevend oogmerk worden uitgevoerd en van - les activités effectuées sans but lucratif et qui sont de nature
sociale, culturele of pedagogische aard zijn; sociale, culturelle ou pédagogique;
- werkzaamheden die in het kader van het bermbeheer of ecologisch - les travaux exécutés dans le cadre de la gestion des accotements ou
beheer worden uitgevoerd en die daardoor de beheerder van de betrokken de la gestion écologique et qui dispensent en tout ou en partie de
weg of waterweg geheel of gedeeltelijk ontslaan van het onderhoud. l'entretien, le gestionnaire de la route ou du cours d'eau concernés.
De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regelen ». L'Exécutif flamand fixe les modalités en la matière ».
De artikelen 97 en 98 van de voormelde wet van 21 maart 1991, zoals Les articles 97 et 98 de la loi précitée du 21 mars 1991, modifiés par
gewijzigd bij de artikelen 48 en 49 van de wet van 19 december 1997, les articles 48 et 49 de la loi du 19 décembre 1997, tels qu'ils sont
zoals van toepassing in het geding dat voor het verwijzende applicables dans l'instance pendante devant la juridiction a quo,
rechtscollege aanhangig is, luiden als volgt : énoncent comme suit :
«

Art. 97.§ 1. Onder de voorwaarden bepaald in dit hoofdstuk, is elke

«

Art. 97.§ 1er. Dans les conditions prévues dans ce chapitre, tout

operator van een openbaar telecommunicatienet gemachtigd om, mits opérateur d'un réseau public de télécommunications est autorisé à
eerbiediging van hun bestemming en de wettelijke en reglementaire faire usage du domaine public et des propriétés pour établir des
bepalingen die hun gebruik regelen, het openbaar domein en de câbles, lignes aériennes et équipements connexes et exécuter tous les
eigendommen te gebruiken om kabels, bovengrondse lijnen en travaux y afférents, dans le respect de leur destination et des
bijbehorende uitrustingen aan te leggen en alle nodige werken hieraan uit te voeren. dispositions légales et réglementaires régissant leur utilisation.
Tot deze werken behoren die welke nodig zijn voor de instandhouding, Font partie de ces travaux, ceux qui sont nécessaires au maintien, à
de wijziging, de herstelling, de opruiming en de controle op de la modification, à la réparation, à l'enlèvement et au contrôle des
kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen. câbles, lignes aériennes et équipements connexes.
§ 2. De aangelegde kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende § 2. Les câbles, lignes aériennes et équipements connexes établis
uitrustingen blijven eigendom van de operator van het betrokken restent la propriété de l'opérateur du réseau public de
openbaar telecommunicatienet. télécommunications concerné.

Art. 98.§ 1. Vooraleer kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen aan te leggen op het openbaar domein, onderwerpt elke operator van een openbaar telecommunicatienet het plan van de plaats van aanleg en de bijzonderheden ervan aan de goedkeuring van de overheid van wie het openbaar domein afhangt. Deze overheid beslist binnen twee maanden vanaf de dag waarop het plan werd ingediend en zij geeft de operator van het betrokken openbaar telecommunicatienet kennis van haar beslissing. Na het verstrijken van die termijn geldt het stilzwijgen van de overheid als goedkeuring. In geval van blijvende onenigheid wordt beslist bij koninklijk besluit. § 2. De overheid mag voor dat gebruiksrecht de operator van het betrokken openbaar telecommunicatienet geen belasting, taks, cijns, retributie of vergoeding, van welke aard ook, opleggen. Bovendien bezit elke operator van een openbaar telecommunicatienet een kosteloos doorgangsrecht voor de kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen in de openbare of particuliere bouwwerken, die in het openbaar domein worden aangebracht. § 3. De overheid heeft het recht om de inrichting of het plan van aanleg van de kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen te doen wijzigen naar aanleiding van werken die zij wenst uit te

Art. 98.§ 1er. Avant d'établir des câbles, lignes aériennes et équipements connexes sur le domaine public, tout opérateur d'un réseau public de télécommunications soumet le plan des lieux et des caractéristiques d'aménagement à l'approbation de l'autorité dont relève le domaine public. Cette autorité devra statuer dans les deux mois à compter du dépôt du plan et donner notification de sa décision à l'opérateur du réseau public de télécommunications concerné. Passé ce délai, le silence de l'autorité vaut approbation. En cas de contestation persistante, il est statué par arrêté royal. § 2. Pour ce droit d'utilisation, l'autorité ne peut imposer à l'opérateur du réseau public de télécommunications concerné aucun impôt, taxe, péage, rétribution ou indemnité, de quelque nature que ce soit. Tout opérateur d'un réseau public de télécommunications détient en outre un droit de passage gratuit pour les câbles, lignes aériennes et équipements connexes dans les ouvrages publics ou privés situés dans le domaine public. § 3. L'autorité a le droit de faire modifier l'installation ou le plan d'aménagement des câbles, lignes aériennes et équipements connexes à

voeren aan het openbaar domein dat zij beheert. Zij behoort de operator van het betrokken openbaar telecommunicatienet hiervan bij ter post aangetekende brief kennis te geven ten minste twee maanden vóór de uitvoering van de werken wordt aangevat. De kosten wegens wijziging van de kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen zijn ten laste van de operator van het betrokken openbaar telecommunicatienet. Wanneer die werken aan het openbaar domein niet worden uitgevoerd of wanneer de overheid de wijziging van de kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen heeft aangevraagd ten gunste van een andere persoon, kan de operator van het betrokken openbaar l'occasion de travaux qu'elle désire effectuer au domaine public qu'elle gère. Elle doit en informer l'opérateur du réseau public de télécommunications concerné par lettre recommandée à la poste au moins deux mois avant de commencer l'exécution des travaux. Les frais inhérents à la modification des câbles, lignes aériennes et équipements connexes sont à charge de l'opérateur du réseau public de télécommunications concerné. Lorsque ces travaux au domaine public ne sont pas entrepris ou lorsque l'autorité a demandé la modification des câbles, lignes aériennes et équipements connexes en faveur d'une autre personne, l'opérateur du
telecommunicatienet de kosten van de wijziging ten laste van de réseau public de télécommunications concerné peut mettre les frais de
overheid leggen ». modification à la charge de l'autorité ».
Ten aanzien van de eerste en de derde prejudiciële vraag Quant aux première et troisième questions préjudicielles
B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst het verwijzende B.2. Par la première question préjudicielle, la juridiction a quo
rechtscollege van het Hof te vernemen of artikel 40, § 1, van het demande à la Cour si l'article 40, § 1er, du décret flamand du 18
Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993
begeleiding van de begroting 1993 de bevoegdheidverdelende regels viole les règles répartitrices de compétences en tant qu'il soumet les
schendt in zoverre het de operatoren van openbare opérateurs de réseaux publics de télécommunications à une obligation
telecommunicatienetwerken aan een vergunningsplicht onderwerpt voor d'autorisation pour l'usage privatif du domaine des routes et de leurs
het privatieve gebruik van het domein van de wegen en hun dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest,
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken. d'eau et de leurs dépendances, des digues de mer et des digues.
Met de derde prejudiciële vraag wenst het verwijzende rechtscollege Par la troisième question préjudicielle, la juridiction a quo demande
van het Hof te vernemen of artikel 97 van de wet van 21 maart 1991 à la Cour si l'article 97 de la loi du 21 mars 1991 portant réforme de
betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven certaines entreprises publiques économiques viole les règles
de bevoegdheidverdelende regels schendt door de operatoren van répartitrices de compétences en autorisant les opérateurs de réseaux
openbare telecommunicatienetwerken te machtigen om het openbaar domein publics de télécommunications à faire usage du domaine public des
van de wegen en hun aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken te gebruiken om kabels, bovengrondse leidingen en bijbehorende uitrustingen aan te leggen en alle nodige werken hieraan uit te voeren zonder dat het Vlaamse Gewest dat privatieve gebruik van zijn openbaar domein aan een vergunningsplicht mag onderwerpen. Beide prejudiciële vragen worden, zowel wegens hun bewoordingen als wegens de samenhang van de in het geding zijnde bepalingen met betrekking tot de aangelegenheid die zij regelen, gezamenlijk behandeld. B.3. Het Hof toetst de in het geding zijnde bepalingen aan de bevoegdheidverdelende regels, zoals die van toepassing waren op het tijdstip waarop de bepalingen werden aangenomen. B.4. Op grond van artikel 6, § 1, X, eerste lid, van de bijzondere wet routes et de leurs dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs dépendances, des digues de mer et des digues pour poser des câbles, des lignes aériennes et des équipements connexes et exécuter tous les travaux y afférents, sans que la Région flamande puisse soumettre à une obligation d'autorisation cet usage privatif de son domaine public. Les deux questions préjudicielles sont traitées conjointement, aussi bien en raison de leur libellé qu'en raison de la connexité des dispositions en cause en ce qui concerne la matière qu'elles règlent. B.3. La Cour contrôle les dispositions en cause au regard des règles répartitrices de compétences applicables au moment où elles ont été adoptées. B.4. En vertu de l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de la loi spéciale
van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, zoals vervangen du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, remplacé par l'article
bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van 8 augustus 1988, zijn 4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988, les régions sont, entre
de gewesten onder meer bevoegd voor de wegen en hun aanhorigheden autres, compétentes pour les routes et leurs dépendances (1°), les
(1°), de waterwegen en hun aanhorigheden (2°), de zeewering (4°) en de voies hydrauliques et leurs dépendances (2°), les défenses côtières
dijken (5°). Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling (4°) et les digues (5°). Il ressort des travaux préparatoires de cette
blijkt dat de toegekende bevoegdheid « een beheersbevoegdheid in de disposition que la compétence attribuée est « une compétence de
ruime zin » is (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/1, p. 13). gestion au sens large » (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 516/1, p. 13).
B.5. Bij artikel 2 van de bijzondere wet van 16 juli 1993 tot B.5. L'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993 visant à
vervollediging van de federale staatsstructuur werd in artikel 6, § 1, achever la structure fédérale de l'Etat a inséré dans l'article 6, § 1er,
X, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 een 2°bis ingevoegd, naar X, de la loi spéciale du 8 août 1980 un 2°bis, aux termes duquel les
luid waarvan de gewesten eveneens bevoegd zijn voor « het juridisch régions sont également compétentes pour « le régime juridique de la
stelsel van de land- en waterwegenis, welke ook de beheerder ervan voirie terrestre et des voies hydrauliques, quel qu'en soit le
zij, met uitzondering van de spoorwegen beheerd door de Nationale gestionnaire, à l'exclusion des voies ferrées gérées par la Société
Maatschappij der Belgische Spoorwegen ». nationale des chemins de fers belges ».
De draagwijdte van die bevoegdheidstoewijzing werd tijdens de La portée de cette attribution de compétence a été précisée comme suit
parlementaire voorbereiding als volgt verduidelijkt : lors des travaux préparatoires :
« Het is niet de bedoeling de Gewesten te belasten met de openbare « Le but n'est pas de mettre à charge des Régions des travaux publics
werken op de gemeentelijke of provinciale wegenis, maar wel om deze in
de mogelijkheid te stellen om de wetgevingen te wijzigen of één te sur la voirie communale ou provinciale, mais bien de leur permettre de
maken, die het statuut van de wegenis regelen (begrenzing, modifier ou d'uniformiser les législations régissant le statut des
rangschikking, beheer, domanialiteit, vergunningen voor privé-gebruik, voiries (délimitation, classement, gestion, domanialité, autorisations
bestraffing van de inbreuken, enz.). Momenteel wordt dit statuut d'utilisation privative, sanction des empiétements, etc.). A l'heure
geregeld door de gemeentewet, de provinciewet of door specifieke actuelle, ce statut est régi par la loi communale, la loi provinciale
wetten (wet van 10 april 1841 op de lokale wegenis, wet van 9 augustus ou par des lois spécifiques (loi du 10 avril 1841 sur les chemins
1948 tot wijziging van de wetgeving op de landwegenis, de wet van 12 vicinaux, loi du 9 août 1948 portant modification à la législation sur
juli 1956 tot bepaling van het statuut van de autosnelwegen, enz.) » la voirie par terre, loi du 12 juillet 1956 établissant le statut des
(Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr. 558/5, pp. 412-413). autoroutes, etc.) » (Doc. parl., Sénat, 1992-1993, n° 558/5, pp.
De reden voor de invoeging van die bepaling hield verband met de 412-413). La raison de l'insertion de cette disposition était liée à la
rechtspraak van het Hof betreffende de door de Grondwet aan de jurisprudence de la Cour relative aux matières que la Constitution
federale wetgever voorbehouden aangelegenheden : réserve au législateur fédéral :
« Er moet worden herinnerd aan het feit dat de gemeentelijke wegenis « Il y a lieu de rappeler que la voirie communale est une matière
een materie is van gemeentelijk belang die tot hiertoe is voorbehouden d'intérêt communal réservée jusqu'à présent au seul législateur
aan de federale wetgever, overeenkomstig artikel 108 van de Grondwet, fédéral, en vertu de l'article 108 de la Constitution, mais que,
maar dat volgens de jurisprudentie van het Arbitragehof, gebaseerd op suivant la jurisprudence de la Cour d'arbitrage, fondée sur l'article
artikel 19, § 1, eerste lid van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, 19, § 1er, alinéa 1er, de la loi spéciale du 8 août 1980, le
de wetgever gemachtigd is om aan de decreet- of ordonnantiegevers de législateur est habilité à confier aux législateurs décrétaux ou
regeling toe te vertrouwen van voorbehouden materies. Het is bijgevolg d'ordonnance le règlement de matières réservées. Il est dès lors
uiterst belangrijk dat de tekst van de bijzondere wet op dit punt heel capital que le texte de la loi spéciale soit tout à fait précis sur ce
duidelijk is : indien een bevoegdheid wordt overgedragen aan de point : lorsqu'une compétence est transférée aux législateurs
decreet- of ordonnantiegevers en deze bevoegdheid volledig of décrétaux ou d'ordonnance et que cette compétence touche, en tout ou
gedeeltelijk betrekking heeft op een grondwettelijk voorbehouden en partie, à une matière constitutionnellement réservée, il ne peut y
materie, dan mag er geen dubbelzinnigheid bestaan voor wat betreft de avoir aucune ambiguïté quant à la volonté du législateur spécial
wil van de bijzondere wetgever om deze op te nemen in de overgedragen d'inclure celle-ci dans la compétence transférée. Or, d'aucuns
bevoegdheid. Welnu, sommigen zouden ervan kunnen uitgaan dat de pourraient considérer que le texte actuel de la loi spéciale n'offre
huidige tekst van de bijzondere wet in verband hiermee niet de
gewenste duidelijkheid verschaft voor wat betreft de bevoegdheid van pas la clarté voulue, en ce qui concerne la compétence des Régions de
de gewesten om het juridisch statuut van de wegenis te regelen. régler le statut juridique de la voirie.
Hetzelfde probleem stelt zich op precies dezelfde wijze voor wat Le même problème se pose en termes identiques en ce qui concerne la
betreft de provinciale wegenis en de wegenis van de agglomeratie. voirie provinciale et la voirie d'agglomération.
De geplande wijziging moet deze leemte bijgevolg opvullen door La modification envisagée vise donc à remédier à cette lacune en
duidelijk te bevestigen dat de bevoegdheid van de Gewesten op het vlak affirmant nettement que la compétence des Régions dans le domaine de
van de wegenis een bevoegdheid is die de gehele wegenis omvat, zonder la voirie s'entend d'une compétence englobant toute la voirie sans
afbreuk te doen aan de verschillende administratieve statuten die het préjudice des différents statuts administratifs qui sont actuellement
momenteel bezit (gewestelijk, provinciaal, gemeentelijk statuut of les siens (statut régional, provincial, communal ou d'agglomération) »
statuut van de agglomeratie) » (ibid., p. 412). (ibid., p. 412).
B.6. Rekening houdend met de beginselen, enerzijds, dat, voor zover B.6. Compte tenu des principes selon lesquels, d'une part, le
zij niet anders erover hebben beschikt, de Grondwetgever en de Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils n'en
bijzondere wetgever moeten worden geacht aan de gemeenschappen en de disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux régions
gewesten de volledige bevoegdheid te hebben toegekend tot het toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières qui leur
uitvaardigen van regels die eigen zijn aan de aan hen toegewezen ont été transférées et, d'autre part, sauf dispositions contraires, le
aangelegenheden, en, anderzijds, dat behoudens andersluidende législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions
bepalingen de bijzondere wetgever het gehele beleid inzake de door hem l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées,
toegewezen aangelegenheden aan de gemeenschappen en de gewesten heeft il faut déduire de ce qui précède qu'au moment où la disposition en
overgedragen, moet uit wat voorafgaat worden afgeleid dat de cause a été adoptée, le législateur décrétal était en tout état de
decreetgever op het ogenblik waarop de in het geding zijnde bepaling cause compétent pour régler le statut des routes et de leurs
werd aangenomen, in ieder geval over de bevoegdheid beschikte om het dépendances, des voies hydrauliques et de leurs dépendances, des
statuut te regelen van de wegen en hun aanhorigheden, van de digues de mer et des digues qui relèvent de la gestion de la Région
waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken die onder het beheer van het Vlaamse Gewest ressorteren. flamande. En effet, les travaux préparatoires cités font clairement apparaître
Uit de aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt immers duidelijk
dat de invoeging van een 2°bis in artikel 6, § 1, X, eerste lid, van que l'insertion d'un 2°bis dans l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de
de bijzondere wet van 8 augustus 1980, niet meer is dan de bevestiging la loi spéciale du 8 août 1980 n'est rien de plus que la confirmation
van de bevoegdheid van de gewesten om het juridisch stelsel van de de la compétence des régions en matière de réglementation du régime
land- en waterwegenis te regelen voor wat betreft de wegenis die onder juridique de la voirie terrestre et des voies hydrauliques pour ce qui
hen ressorteert, zoals die reeds voortvloeide uit de concerne la voirie qui relève de leur compétence, telle que celle-ci
bevoegdheidstoewijzing bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van découlait déjà de l'attribution de compétence accordée par l'article
8 augustus 1988. Het 2°bis, zoals ingevoegd bij artikel 2 van de 4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988. Le 2°bis, inséré par
bijzondere wet van 16 juli 1993, houdt slechts een nieuwe l'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993, implique seulement
uitdrukkelijke bevoegdheidstoewijzing aan de gewesten in voor zover une nouvelle attribution explicite de compétence aux régions, pour
zij betrekking heeft op de regeling van het juridisch statuut van de autant qu'elle porte sur la réglementation du statut juridique de la
wegenis die ressorteert onder de gemeenten, provincies en agglomeraties. voirie qui relève des communes, provinces et agglomérations.
B.7. De uitoefening van de beheersbevoegdheid in het algemeen, en van B.7. L'exercice de la compétence de gestion, en général, et de la
de bevoegdheid om het juridisch stelsel van de land- en waterwegenis compétence de fixation du régime juridique de la voirie terrestre et
vast te stellen, in het bijzonder, houdt in dat de gewesten het des voiries hydrauliques, en particulier, implique que les régions
privatieve gebruik van het domein van de wegenis, de zeewering en de peuvent régler l'usage privatif du domaine de la voirie, des défenses
dijken die onder de bevoegdheid van het gewest ressorteren, mogen côtières et des digues qui relèvent de la compétence de la région.
regelen. Het opleggen van een vergunningsplicht aan de diverse L'imposition d'une obligation d'autorisation aux différents
gebruikers is immers een adequaat middel om toe te zien op de utilisateurs est effectivement un moyen adéquat pour surveiller
aanwending van het openbaar domein. l'utilisation du domaine public.
B.8. Bij de uitoefening van de bevoegdheid die hun is verleend bij B.8. Dans l'exercice de la compétence qui leur est attribuée par
artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi
van 8 augustus 1980 dienen de gewesten het evenredigheidsbeginsel in spéciale du 8 août 1980, les régions doivent respecter le principe de
acht te nemen, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, en proportionnalité qui est inhérent à tout exercice de compétence et,
moeten zij derhalve erover waken dat zij de uitoefening van de dès lors, veiller à ne pas rendre impossible ou exagérément difficile
federale bevoegdheden niet onmogelijk of overdreven moeilijk maken. l'exercice des compétences fédérales.
Het Hof dient dan ook na te gaan of, te dezen, de bevoegdheid van het La Cour doit donc vérifier si, en l'espèce, la compétence de la Région
Vlaamse Gewest interfereert met een bevoegdheid van de federale flamande interfère avec une compétence du législateur fédéral et, dans
wetgever en zo ja, of zij de uitoefening van die federale bevoegdheid l'affirmative, si elle ne rend pas impossible ou exagérément difficile
niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. Daartoe dient het Hof l'exercice de cette compétence fédérale. A cette fin, la Cour doit
allereerst te onderzoeken of artikel 97, § 1, van de wet van 21 maart d'abord examiner si l'article 97, § 1er, de la loi du 21 mars 1991
1991 de bevoegdheidverdelende regels schendt. viole les règles répartitrices de compétences.
B.9. Artikel 97, § 1, van de wet van 21 maart 1991 verleent aan elke operator van een openbaar telecommunicatienet de machtiging om, mits eerbiediging van hun bestemming en de wettelijke en reglementaire bepalingen die hun gebruik regelen, het openbaar domein en de eigendommen te gebruiken om kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen aan te leggen en alle nodige werken hieraan uit te voeren. Tot die werken behoren die welke nodig zijn voor de instandhouding, de wijziging, de herstelling, de opruiming en de controle op de kabels, bovengrondse lijnen en bijbehorende uitrustingen. B.9. L'article 97, § 1er, de la loi du 21 mars 1991 autorise tout opérateur d'un réseau public de télécommunications à faire usage du domaine public et des propriétés pour établir des câbles, lignes aériennes et équipements connexes et exécuter tous les travaux y afférents, dans le respect de leur destination et des dispositions légales et réglementaires régissant leur utilisation. Font partie de ces travaux, ceux qui sont nécessaires au maintien, à la modification, à la réparation, à l'enlèvement et au contrôle des câbles, lignes aériennes et équipements connexes. B.10. A l'exception de la compétence en matière de radiodiffusion et
B.10. Met uitzondering van de bij artikel 4, 6°, van de bijzondere wet de télévision, attribuée aux communautés par l'article 4, 6°, de la
van 8 augustus 1980 aan de gemeenschappen toegewezen bevoegdheid loi spéciale du 8 août 1980, le législateur fédéral est compétent, sur
inzake radio-omroep en televisie, is de federale wetgever, op grond
van zijn residuaire bevoegdheid, bevoegd voor de andere vormen van la base de sa compétence résiduelle, pour les autres formes de
telecommunicatie. télécommunications.
B.11. Artikel 97, § 1, van de wet van 21 maart 1991 past in het kader B.11. L'article 97, § 1er, de la loi du 21 mars 1991 s'inscrit dans la
van de bevoegdheid van de federale wetgever om de telecommunicatie te ligne de la compétence du législateur fédéral en matière de
regelen. réglementation des télécommunications.
Bij de uitoefening van die bevoegdheid dient de federale wetgever Dans l'exercice de cette compétence, le législateur fédéral doit tout
evenzeer het evenredigheidsbeginsel in acht te nemen, en moet hij autant respecter le principe de proportionnalité et, dès lors, veiller
derhalve erover waken dat hij de uitoefening van de gewestbevoegdheden à ce qu'il ne rende pas impossible ou exagérément difficile l'exercice
niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. des compétences régionales.
B.12. De in artikel 97, § 1, van de wet van 21 maart 1991 bedoelde B.12. L'autorisation, visée à l'article 97, § 1er, de la loi du 21
machtiging tot het gebruik van het openbaar domein en de eigendommen mars 1991, de faire usage du domaine public et des propriétés ne peut
kan slechts worden aangewend « mits eerbiediging van [hun] bestemming être utilisée que « dans le respect de leur destination et des
en de wettelijke en reglementaire bepalingen die [hun] gebruik regelen dispositions légales et réglementaires régissant leur utilisation ».
». Het Hof stelt vast dat die bepaling op twee wijzen kan worden La Cour constate que cette disposition peut s'interpréter de deux
geïnterpreteerd. manières.
Die bepaling kan aldus worden begrepen dat de federale wetgever het de Elle peut s'interpréter en ce sens que le législateur fédéral n'aurait
gewesten niet zou hebben verboden het privatieve gebruik van hun pas interdit aux régions d'autoriser l'usage privatif de leur domaine
openbaar domein, onder meer door operatoren van openbare public, entre autres, en soumettant à une autorisation les opérateurs
telecommunicatienetwerken, te onderwerpen aan een vergunning. Door de des réseaux publics de télécommunications. En raison de la condition
voormelde voorwaarde wordt rekening ermee gehouden dat het bedoelde précitée, il est tenu compte du fait que ledit domaine public et
openbaar domein en de bedoelde eigendommen worden beheerd door andere lesdites propriétés sont gérés par d'autres autorités que les
overheden dan de federale, inzonderheid door de gewesten, op grond van autorités fédérales, en particulier par les régions, sur la base de
artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4°, 5°, de la loi spéciale
van 8 augustus 1980 en dat de gewesten in staat moeten zijn hun du 8 août 1980, et que les régions doivent être à même d'exercer leurs
bevoegdheid uit te oefenen, zoals omschreven in B.7 en B.8. compétences, telles que celles-ci sont définies en B.7 et B.8.
Indien er evenwel van wordt uitgegaan - zoals in de derde prejudiciële Toutefois, s'il est postulé - comme cela semble être soutenu dans la
vraag lijkt te worden voorgehouden - dat de gewesten, op grond van troisième question préjudicielle - que, sur la base de l'article 97, §
artikel 97, § 1, van de wet van 21 maart 1991, het privatieve gebruik 1er, de la loi du 21 mars 1991, les régions ne pourraient soumettre à
van het openbaar domein niet aan een vergunningsplicht zouden mogen une obligation d'autorisation l'usage privatif du domaine public, le
onderwerpen, zou de federale wetgever met de voormelde bepaling de législateur fédéral rendrait impossible, par la disposition précitée,
uitoefening van de gewestelijke bevoegdheid op grond van het voormelde l'exercice de la compétence régionale, découlant de l'article 6, § 1er,
artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4°, 5°, précité de la loi spéciale du 8 août
van 8 augustus 1980 onmogelijk maken. 1980.
B.13. In zoverre de federale wetgever, binnen de grenzen vastgesteld B.13. Le législateur fédéral étant compétent, dans les limites
in B.12, tweede alinea, bevoegd was om artikel 97, § 1, van de wet van définies en B.12, alinéa 2, pour adopter l'article 97, § 1er, de la
21 maart 1991 aan te nemen, dient nog te worden nagegaan of de loi du 21 mars 1991, il faut encore vérifier si le législateur
decreetgever geen maatregel heeft genomen die de uitoefening van de décrétal n'a pas pris de mesure qui rende impossible ou exagérément
federale bevoegdheden inzake telecommunicatie onmogelijk of overdreven difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de
moeilijk maakt. télécommunications.
B.14. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 beperkt B.14. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 se limite à
zich ertoe het privatieve gebruik van het domein van de wegen en hun ne permettre l'usage privatif du domaine des routes et de leurs
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken, d'eau et de leurs dépendances, des défenses côtières et des digues,
slechts toe te staan met een vergunning. Een dergelijke vergunning que moyennement autorisation. Une telle autorisation doit tout autant
dient evenzeer te worden aangevraagd door de operatoren van openbare être demandée par les opérateurs des réseaux publics de
telecommunicatienetwerken. télécommunications.
Het aanvragen en verkrijgen van een dergelijke vergunning kan op zich Demander et obtenir cette autorisation ne saurait être considéré en
niet worden beschouwd als een onevenredige maatregel die de soi comme une mesure disproportionnée rendant impossible ou
uitoefening van de federale bevoegdheden inzake telecommunicatie exagérément difficile l'exercice des compétences fédérales en matière
onmogelijk of overdreven moeilijk maakt, zodat artikel 40, § 1, van de télécommunications, de sorte que l'article 40, § 1er, du décret
het voormelde decreet van 18 december 1992 als dusdanig het précité du 18 décembre 1992 ne viole pas en tant que tel le principe
evenredigheidsbeginsel niet schendt. de proportionnalité.
Aangezien de Vlaamse Regering overeenkomstig artikel 41 van het Dès lors que, conformément à l'article 41 du décret du 18 décembre
decreet van 18 december 1992 wordt gemachtigd de voorwaarden en de 1992, le Gouvernement flamand est autorisé à fixer les conditions et
procedure inzake het toekennen van de vergunning vast te stellen, komt la procédure en matière d'octroi de l'autorisation, il appartient à la
het aan het verwijzende rechtscollege toe na te gaan of zij in de juridiction a quo de vérifier si, dans l'exercice de cette compétence,
uitoefening van die bevoegdheid het evenredigheidsbeginsel in acht elle a respecté le principe de proportionnalité.
heeft genomen.
B.15. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.12, tweede alinea, B.15. Sous réserve de ce qui est dit en B.12, alinéa 2, et en B.14, la
en B.14, dienen de eerste en de derde prejudiciële vraag ontkennend te première et la troisième question préjudicielle appellent une réponse
worden beantwoord. négative.
Ten aanzien van de tweede en de vierde prejudiciële vraag Quant aux deuxième et quatrième questions préjudicielles
B.16. Het verwijzende rechtscollege wenst verder van het Hof te B.16. La juridiction a quo demande par ailleurs à la Cour si les
vernemen of de artikelen 40, § 2, tot 43, van het voormelde decreet articles 40, § 2, à 43 du décret précité du 18 décembre 1992 violent
van 18 december 1992 de bevoegdheidverdelende regels schenden in les règles répartitrices de compétences en tant qu'ils permettent
zoverre zij toelaten een retributie op te leggen aan de operatoren van
openbare telecommunicatienetwerken voor de vergunning, vereist voor d'imposer une rétribution aux opérateurs de réseaux publics de
het privatieve gebruik van het domein van de wegen en hun télécommunications pour l'autorisation requise en vue de l'usage
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, privatif du domaine des routes et de leurs dépendances relevant de la
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken. gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs
Het verwijzende rechtscollege wenst van het Hof ten slotte te vernemen
of artikel 98 van de voormelde wet van 21 maart 1991 de dépendances, des digues de mer et des digues.
bevoegdheidverdelende regels schendt in zoverre het de gewesten La juridiction a quo demande enfin à la Cour si l'article 98 de la loi
verbiedt, voor het gebruiksrecht van het openbaar domein van de land- précitée du 21 mars 1991 viole les règles répartitrices de compétences
en waterwegenis aan de operatoren van openbare en tant qu'il interdit aux régions de réclamer une rétribution aux
telecommunicatienetwerken een retributie op te leggen. opérateurs de réseaux publics de télécommunications pour le droit
Beide prejudiciële vragen strekken ertoe, met betrekking tot de d'usage du domaine public de la voirie terrestre et des voies hydrauliques.
aangelegenheid van de vergoeding voor de vergunning van het privatieve Les deux questions préjudicielles visent à déterminer les limites de
gebruik van het openbaar domein door operatoren van openbare la compétence fiscale des législateurs fédéraux et régionaux en ce qui
telecommunicatienetwerken, de grenzen van de financiële concerne la matière de l'indemnisation pour l'autorisation de l'usage
heffingsbevoegdheid van de federale en de gewestelijke wetgevers te privatif du domaine public par des opérateurs de réseaux publics de
bepalen en moeten om die reden samen worden behandeld. télécommunications et doivent, pour cette raison, être traitées ensemble.
B.17. Op grond van artikel 40, § 2, van het decreet van 18 december B.17. En vertu de l'article 40, § 2, du décret du 18 décembre 1992,
1992 is het verkrijgen van een vergunning onderworpen aan het betalen
van een retributie, die kan bestaan in een vast recht of uit een vast l'obtention d'une autorisation est soumise au paiement d'une
recht en een variabel gedeelte. Die retributie kan eenmalig of rétribution qui peut consister en un droit fixe ou comporter un droit
periodiek worden geheven. De Vlaamse Regering mag het bedrag en de fixe et une partie variable. Cette rétribution peut être levée en une
wijze van inning van de retributie vaststellen (artikel 41) die wordt fois ou périodiquement. Le Gouvernement flamand peut fixer le montant
geïnd door de van haar afhangende diensten belast met het beheer van et le mode de perception de la rétribution (article 41), perçue par
de bedoelde domeingoederen (artikel 42). Het decreet voorziet in een aantal vrijstellingen (artikel 43). B.18. Een retributie is de vergoeding van een dienst die de overheid presteert ten voordele van de heffingsplichtige individueel beschouwd. Zij heeft een louter vergoedend karakter, zodat er een redelijke verhouding moet bestaan tussen de kostprijs of de waarde van de verstrekte dienst en het bedrag dat de heffingsplichtige is verschuldigd. Vermits de retributie de tegenprestatie is voor een geleverde overheidsdienst, is zij verbonden aan de materiële bevoegdheid van de betrokken overheid. B.19. Aangezien de gewesten, zoals vastgesteld in B.7, bevoegd zijn om het gebruiksrecht van het openbaar domein van de land- en les services chargés de la gestion des biens domaniaux (article 42). Le décret prévoit un certain nombre de dispenses (article 43). B.18. Une rétribution est l'indemnisation d'un service accompli par l'autorité au bénéfice du redevable considéré isolément. Elle n'a qu'un caractère d'indemnisation, de sorte qu'un rapport raisonnable doit exister entre le coût ou la valeur du service fourni et le montant dû par le redevable. La rétribution étant la contrepartie d'un service public fourni, elle est liée à la compétence matérielle de l'autorité concernée. B.19. Etant donné que, comme cela a été constaté en B.7, les régions sont compétentes pour soumettre à autorisation le droit d'usage du
waterwegenis, de zeewering en de dijken te onderwerpen aan een domaine public de la voirie terrestre et des voies hydrauliques, des
défenses côtières et des digues, elles sont également compétentes, sur
vergunning, zijn zij op grond van artikel 173 van de Grondwet eveneens la base de l'article 173 de la Constitution, pour imposer une
bevoegd om voor de afgifte van die vergunning een retributie op te rétribution pour la délivrance de cette autorisation.
leggen. B.20. Het antwoord op de gestelde prejudiciële vragen hangt af van de B.20. La réponse aux questions préjudicielles dépend de la nature de
aard van de heffing waaraan de afgifte van de vergunning tot het la perception à laquelle est soumise la délivrance de l'autorisation
privatieve gebruik van het openbaar domein van de land- en d'usage privatif du domaine public de la voirie terrestre et des voies
waterwegenis, de zeewering en de dijken is onderworpen. Het Hof dient hydrauliques, des défenses côtières et des digues. La Cour doit donc
derhalve na te gaan of de vergoeding kan worden gekwalificeerd als een vérifier si l'indemnité peut être qualifiée de rétribution ou doit
retributie dan wel dient te worden gekwalificeerd als een belasting. être qualifiée d'impôt.
B.21. De onderwerping van het verkrijgen van een vergunning aan een B.21. Le fait de soumettre à indemnisation l'obtention d'une
vergoeding werd tijdens de parlementaire voorbereiding als volgt autorisation a été justifié comme suit lors des travaux préparatoires
verantwoord : :
« De rechtsgrond van een decretale regeling voor deze materie wordt « Le fondement d'une réglementation décrétale pour cette matière est
ontleend uit artikel 6, § 1, X, 2° van de bijzondere wet van 8 emprunté à l'article 6, § 1er, X, 2°, de la loi spéciale du 8 août
augustus 1980 tot hervorming van de instellingen, gewijzigd bij de wet 1980 de réformes institutionnelles, modifié par la loi spéciale du 8
van 8 augustus 1988, alsook uit de artikelen 1 en 2 van de bijzondere août 1988, ainsi qu'aux articles 1er et 2 de la loi spéciale de
financieringswet van 16 januari 1989, die aan de Gemeenschappen en Gewesten de bevoegdheid verlenen om eigen niet-fiscale inkomsten, die het kenmerk van een retributie vertonen, in te voeren. De vergoedingen, verschuldigd voor het privatief gebruik van het openbaar domein, dienen immers als een retributie te worden gekwalificeerd in de betekenis, die hiervoor door de rechtsleer en de rechtspraak wordt gegeven, namelijk de geldelijke vergoeding voor een door de overheid aan een begunstigde verleende dienst of handeling, in casu het ter beschikking stellen van openbaar domein voor eigen gebruik. Uit het feit dat het hier gaat over heffingen, die de aard van een retributie bezitten, volgt dat zij niet onderworpen zijn aan het annaliteitsbeginsel en derhalve niet jaarlijks dienen te worden financement du 16 janvier 1989, qui rendent les communautés et les régions compétentes pour instaurer leurs ressources non fiscales propres, présentant la caractéristique d'une rétribution. Les indemnités dues pour l'usage privatif du domaine public doivent en effet être qualifiées de rétribution au sens que donnent à celle-ci la doctrine et la jurisprudence, à savoir l'indemnisation pécuniaire pour un service ou un acte fourni à un bénéficiaire par l'autorité, en l'occurrence la mise à disposition du domaine pour son propre usage. Le fait qu'il s'agit en l'occurrence de perceptions possédant la nature d'une rétribution a pour conséquence que ces perceptions ne sont pas soumises au principe d'annalité et qu'elles ne doivent donc
vernieuwd. Eveneens volgt hieruit dat het decretaal volstaat te pas être renouvelées annuellement. Il découle également de ce fait
bepalen in welke gevallen deze retributies kunnen worden geheven, que, du point de vue décrétal, il suffit de déterminer dans quel cas
terwijl de bevoegdheid om de nadere modaliteiten te bepalen, aan de ces rétributions peuvent être levées, alors que le pouvoir d'en fixer
Executieve kan worden opgedragen. [...] les modalités peut être confié à l'Exécutif. [...]
[Artikel 40, § 2] bepaalt het principe en het voorwerp van het [L'article 40, § 2] fixe le principe et l'objet du régime
vergunnings- en retributiestelsel. Het vast recht, waarvan sprake in d'autorisation et de rétribution. Le droit fixe dont il est question
dit artikel, vertegenwoordigt de aan de rechtverkrijger aangerekende dans cet article représente les coûts administratifs imputés à l'ayant
administratiekosten, die dus voor alle soorten vergunningen dezelfde droit, qui sont donc les mêmes pour tous les types d'autorisations. La
zijn. Het variabel gedeelte hangt af van de aard van de vergunning. De partie variable dépend de la nature de l'autorisation. La redevance
retributie is eenmalig of jaarlijks te betalen al naargelang van de doit être payée une fois ou annuellement en fonction de la nature et
aard en de duurtijd van de vergunning » (Parl. St., Vlaams Parlement, de la durée de l'autorisation » (Doc. parl., Parlement flamand, S.E.,
B.Z. 1992, nr. 235/1, p. 20). 1992, n° 235/1, pp. 19-20).
B.22. Uit de aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt niet dat B.22. Les travaux préparatoires cités ne font pas apparaître que la «
het « variabele gedeelte » van de « retributie », bedoeld in het in partie variable » de la « rétribution », visée à l'article 40, § 2,
het geding zijnde artikel 40, § 2, een vergoeding is van de serait une indemnité qui couvre les coûts administratifs afférents à
administratieve kosten verbonden aan de afgifte van de vergunning als la délivrance de l'autorisation en tant que telle. Il s'agit au
zodanig. Het betreft daarentegen een geldelijke vergoeding voor het contraire d'une indemnité pécuniaire pour l'usage même du domaine
gebruik zelf van het openbaar domein dat ressorteert onder het beheer public qui relève de la gestion de la Région flamande.
van het Vlaamse Gewest. Voor zover het bedrag van een dergelijke vergoeding voor het Pour autant que le montant d'une telle indemnité pour l'usage privatif
privatieve gebruik van het openbaar domein van het Vlaamse Gewest in du domaine public de la Région flamande soit raisonnablement
redelijke verhouding staat tot de aldus geleverde overheidsdienst, proportionné au service public qui est ainsi fourni, il s'agit d'une
betreft het een retributie die het gewest binnen zijn materiële rétribution que la région, dans l'exercice de sa compétence
bevoegdheid vermag in te stellen op grond van artikel 173 van de Grondwet. matérielle, peut établir en vertu de l'article 173 de la Constitution.
B.23. Door in artikel 98, § 2, eerste lid, van de wet van 21 maart B.23. En prévoyant à l'article 98, § 2, alinéa 1er, de la loi du 21
1991 betreffende de hervorming van sommige economische mars 1991 portant réforme de certaines entreprises publiques
overheidsbedrijven te bepalen dat de overheid geen « retributie of économiques que l'autorité ne peut imposer aucune « rétribution ou
vergoeding » van welke aard ook mag opleggen voor het gebruiksrecht indemnité » de quelque nature que ce soit pour le droit d'utilisation
van de operator van een openbare telecommunicatiedienst, doet de de l'opérateur du réseau public de télécommunications, le législateur
federale wetgever, in zoverre die bepaling ook van toepassing is op de fédéral, en ce que cette disposition s'applique également aux
gewestelijke overheden in de aangelegenheden waarin zij bevoegd zijn, autorités régionales dans les matières pour lesquelles elles sont
afbreuk aan de bevoegdheid van de gewesten hun toegekend bij artikel compétentes, porte atteinte à la compétence attribuée aux régions par
173 van de Grondwet en artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en l'article 173 de la Constitution et par l'article 6, § 1er, X, alinéa
5°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi spéciale du 8 août 1980.
B.24. Wanneer evenwel de Vlaamse Regering, met toepassing van de in B.24. Toutefois, si le Gouvernement flamand fixait, en application des
het geding zijnde bepalingen, het bedrag van de gebruiksvergoeding zou dispositions litigieuses, le montant de l'indemnité d'usage à un
vaststellen op een niveau dat niet in redelijke verhouding staat tot niveau qui n'est pas raisonnablement proportionné à la valeur du
de waarde van de door het gewest verstrekte dienst, zou het niet
langer een retributie betreffen, maar een belasting als bedoeld in service fourni par la région, il ne s'agirait plus d'une rétribution,
artikel 170 van de Grondwet. mais d'un impôt visé à l'article 170 de la Constitution.
B.25. In die veronderstelling dient erop te worden gewezen dat de wet, B.25. Dans cette hypothèse, il convient de souligner qu'en vertu de
op grond van artikel 170, § 2, tweede lid, van de Grondwet, ten l'article 170, § 2, alinéa 2, de la Constitution, la loi peut «
aanzien van de belastingen die ten behoeve van de gemeenschap of het [déterminer] les exceptions dont la nécessité est démontrée » à
gewest worden ingevoerd « de uitzonderingen [kan bepalen] waarvan de l'égard des impositions qui sont établies pour les besoins de la
noodzakelijkheid blijkt ». communauté ou de la région.
Krachtens die bepaling beschikken de gemeenschappen en de gewesten Conformément à cette disposition, les communautés et les régions
over een autonome fiscale bevoegdheid, behoudens wanneer de wet disposent d'une compétence fiscale autonome, sauf lorsque la loi a
uitzonderingen heeft bepaald of nadien bepaalt waarvan de déterminé ou détermine ultérieurement les exceptions dont la nécessité
noodzakelijkheid wordt aangetoond. est démontrée.
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat artikel 170, § 2, van de Il ressort des travaux préparatoires que l'article 170, § 2, de la
Grondwet moet worden beschouwd als « een soort verdedigingsmechanisme Constitution doit être considéré comme « une sorte de mécanisme de
[van de Staat] [...] t.o.v. de verschillende andere bestuurslagen, om défense [de l'Etat] à l'égard des autres niveaux de pouvoir, de
een eigen fiscale materie te behouden » (Parl. St., Kamer, B.Z. 1979, manière à se réserver une matière fiscale propre » (Doc. parl.,
10, nr. 8/4°, p. 4). Amendementen waarbij een lijst van belastbare Chambre, S.E., 1979, 10, n° 8/4°, p. 4). Les amendements proposant une
materies voor de gemeenschappen en de gewesten werd voorgesteld, liste de matières imposables pour les communautés et les régions ont
werden verworpen (Hand., Kamer, 1979-1980, zitting van 22 juli 1980, été rejetés (Ann., Chambre, 1979-1980, séance du 22 juillet 1980, pp.
pp. 2705-2713). Verschillende malen werd beklemtoond dat artikel 170, 2705-2713). Il a été souligné à plusieurs reprises que l'article 170,
§ 2, tweede lid, van de Grondwet moest worden beschouwd als een « § 2, alinéa 2, de la Constitution devait être considéré comme un «
regulerend mechanisme. [...] Het is een noodzakelijk instrument. De mécanisme de régulation. [...] C'est un instrument nécessaire. La loi
wet moet dat regulerend mechanisme zijn en moet kunnen zeggen welke doit être ce mécanisme de régulation et elle doit pouvoir dire quelle
belastbare materie wordt voorbehouden aan de Staat. Indien men dat matière imposable est réservée à l'Etat. Si l'on n'agissait pas ainsi,
niet zou doen komt men in een chaos en in alle mogelijke on verserait dans le chaos et dans toutes sortes de complications
verwikkelingen terecht, die niets meer te maken hebben met een goed possibles qui n'ont plus rien à voir avec un Etat fédéral bien
georganiseerde federale Staat of een goed georganiseerde Staat » organisé ou avec un Etat bien organisé » (Ann., Chambre, 1979-1980,
(Hand., Kamer, 1979-1980, zitting van 22 juli 1980, p. 2707; zie ook séance du 22 juillet 1980, p. 2707; voy. également Ann., Sénat,
Hand., Senaat, 1979-1980, zitting van 28 juli 1980, pp. 2650-2651). 1979-1980, session du 28 juillet 1980, pp. 2650-2651).
Met artikel 170, § 2, tweede lid, van de Grondwet heeft de Par l'article 170, § 2, alinéa 2, de la Constitution, le Constituant a
Grondwetgever derhalve de voorrang van de fiscale wet op het fiscale dès lors entendu établir la primauté de la loi fiscale sur le décret
decreet willen vestigen en uitzonderingen op de belastingbevoegdheid fiscal et permettre des exceptions à la compétence fiscale des
van de gemeenschappen en de gewesten verwoord in het eerste lid van communautés et des régions consacrée par l'alinéa premier de l'article
artikel 170, § 2, mogelijk willen maken. De federale wetgever kan 170, § 2. Dès lors, le législateur fédéral peut non seulement excepter
bijgevolg niet alleen bepaalde belastingmateries onttrekken aan de certaines matières fiscales de la fiscalité propre des communautés et
eigen fiscaliteit van de gemeenschappen en de gewesten maar kan tevens des régions, mais il peut en outre prévoir que cette fiscalité ne
bepalen dat die fiscaliteit niet geldt ten aanzien van bepaalde
categorieën van belastingplichtigen. Bovendien kan de wetgever zowel s'applique pas à certaines catégories de contribuables. De surcroît,
de vestiging van een gewestelijke belasting a priori verbieden, als le législateur peut tant interdire a priori la perception d'une
uitzonderingen bepalen op reeds gevestigde gewestelijke belastingen. imposition régionale que prévoir des exceptions aux impositions régionales déjà établies.
Luidens de Grondwet is de uitoefening van die bevoegdheid evenwel Aux termes de la Constitution, l'exercice de cette compétence est
verbonden aan de voorwaarde dat van « noodzakelijkheid » blijk moet toutefois lié à la condition que la « nécessité » en soit démontrée.
worden gegeven.
Alhoewel een amendement waarbij de wet, bepaald in artikel 170, § 2, Un amendement visant à ajouter que la loi visée à l'article 170, § 2,
tweede lid, van de Grondwet, een wet met een bijzondere meerderheid alinéa 2, de la Constitution est une loi adoptée à la majorité
zou zijn, werd verworpen (Parl. St., Kamer, B.Z. 1979, 10, nr. 8/2°, spéciale a, certes, été rejeté (Doc. parl., Chambre, S.E. 1979, 10, n°
p. 1; Hand., Kamer, 1979-1980, zitting van 22 juli 1980, p. 2706), 8/2°, p. 1; Ann., Chambre, 1979-1980, séance du 22 juillet 1980, p.
werd toch in de parlementaire voorbereiding beklemtoond dat « de wet, 2706) mais, au cours des travaux préparatoires, il a été souligné que
die in artikel 110, § 2, 2e lid, bedoeld wordt, [...] een organieke « la loi qui est visée à l'article 110, § 2, deuxième alinéa, est une
wet [is] en het [...] niet gemakkelijk [zal] zijn voor de wetgever om loi organique, et [qu'] il ne sera pas facile pour le législateur
gemeenschappen en gewesten beperkingen op te leggen » (Parl. St., d'imposer des restrictions aux communautés et aux régions » (Doc.
Kamer, B.Z. 1979, 10, nr. 8/4°, p. 4). Bij de parlementaire bespreking parl., Chambre, S.E. 1979, 10, n° 8/4°, p. 4). Au cours des travaux
van de bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering préparatoires de la loi spéciale du 16 janvier 1989 relative au
van de gemeenschappen en de gewesten verklaarde de Minister dat « op financement des communautés et des régions, le ministre a relevé que «
grond van het tweede lid van artikel 110, § 2, jvan de Grondwet [...] le deuxième alinéa, article 110, § 2, de la Constitution permet
evenwel aan de nationale wetgever de mogelijkheid [wordt] geboden om
op deze algemene en volledige belastingbevoegdheid van de cependant au législateur national de déterminer des exceptions à cette
Gemeenschappen en de Gewesten uitzonderingen te maken. Die compétence générale et complète [des communautés et des régions].
mogelijkheid is voor de nationale wetgever evenwel beperkt : hij moet Cette possibilité pour le législateur national est néanmoins limitée :
de noodzaak van de uitzonderingen kunnen aantonen. Bovendien zij il doit pouvoir démontrer la nécessité de ces exceptions. En outre, il
hierbij beklemtoond dat volgens de algemeen aanvaarde faut souligner que les exceptions doivent être interprétées
interpretatieregels uitzonderingen restrictief moeten worden restrictivement selon les règles d'interprétation généralement
geïnterpreteerd » (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. 635/17, p. 175). acceptées » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 635/17, p. 175).
B.26. Uit de bewoordingen van artikel 98, § 2, eerste lid, van de wet B.26. Il ressort des termes de l'article 98, § 2, alinéa 1er, de la
van 21 maart 1991 blijkt dat de overheid (waarvan het openbaar domein loi du 21 mars 1991 que l'autorité (dont dépend le domaine public) ne
afhangt) voor het gebruiksrecht van het openbaar domein geen
belasting, taks of cijns, van welke aard ook, mag opleggen aan de peut imposer aux opérateurs d'un réseau public de télécommunications
operatoren van een openbaar telecommunicatienet. aucun impôt, taxe ou péage, de quelque nature que ce soit.
B.27. Artikel 98, § 2, van de wet van 21 maart 1991 is ingegeven door B.27. L'article 98, § 2, de la loi du 21 mars 1991 est dicté par le
de zorg « een herhaling van sommige geschillen te voorkomen » die in souci « d'éviter une répétition de certains litiges » qui sont apparus
dans le passé entre une autorité publique dont dépend le domaine
het verleden rezen tussen een openbare overheid van wie het openbaar public et Belgacom (désormais, depuis la modification législative du
domein afhangt en Belgacom (thans, sedert de wetswijziging van 19 19 décembre 1997, tout opérateur public de télécommunications). Il y a
december 1997, elke openbare telecomoperator). Daaraan werd - met
betrekking tot de uitbreiding van de kosteloosheid in het tweede lid - été ajouté - en ce qui concerne l'extension de la gratuité au deuxième
toegevoegd : alinéa :
« Deze kosteloosheid wordt ook uitgebreid tot de private bouwwerken « Cette gratuité est également étendue aux constructions privées
die in het openbaar domein worden aangebracht. Sedert enkele jaren réalisées dans le domaine public. En effet, depuis quelques années,
hebben de overheden die het openbaar domein beheren, immers de neiging les autorités qui gèrent le domaine public ont tendance à utiliser ou
om de ondergrond van straten en pleinen aan te wenden of af te staan à céder le sous-sol des rues et des places pour des constructions
voor ondergrondse bouwwerken, inzonderheid parkeergelegenheden. souterraines, en particulier des parkings. La possibilité d'établir ou
Daardoor wordt de mogelijkheid tot aanleg of behoud van de de conserver des câbles et des équipements connexes souterrains est
ondergrondse kabels en bijbehorende uitrustingen bedreigd en kan dès lors menacée et Belgacom pourrait être confrontées à des
BELGACOM geconfronteerd worden met moeilijkheden van zodanige aard dat
het onder normale exploitatievoorwaarden aansluiten van abonnees in de difficultés telles que le raccordement des abonnés dans des conditions
toekomst kan worden belemmerd » (Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr. d'exploitation normales pourrait être entravé à l'avenir » (Doc.
1287/1, p. 60). parl., Chambre, 1989-1990, n° 1287/1, p. 60).
Rekening houdend met wat voorafgaat, kan worden aangenomen dat de Compte tenu de ce qui précède, il peut être admis qu'est démontrée la
noodzaak is aangetoond om, door middel van de in het geding zijnde nécessité de prévoir, par le biais de la disposition en cause, une
bepaling, te voorzien in een uitzondering op de belastingbevoegdheid exception à la compétence fiscale des régions sur la base de l'article
van de gewesten op grond van artikel 170, § 2, tweede lid, van de 170, § 2, alinéa 2, de la Constitution.
Grondwet. B.28. Wanneer het privatieve gebruik van het openbaar domein door B.28. Si elle soumettait à une imposition régionale l'usage privatif
operatoren van openbare telecommunicatienetwerken zou worden du domaine public par des opérateurs de réseaux publics de
onderworpen aan een gewestelijke belasting, zou de gewestelijke télécommunications, l'autorité régionale méconnaîtrait les règles
overheid dan ook de bevoegdheidverdelende regels schenden. répartitrices de compétences.
B.29. Het staat niet aan het Hof, maar aan het verwijzende B.29. Il n'appartient pas à la Cour mais à la juridiction a quo
rechtscollege om de ter uitvoering van de in het geding zijnde d'examiner les montants fixés en exécution de la disposition
bepaling vastgestelde bedragen te onderzoeken en te beoordelen of zij
al dan niet kunnen worden beschouwd als een redelijke vergoeding voor litigieuse et d'apprécier s'ils peuvent ou non être considérés comme
het privatieve gebruik van het openbaar domein van het Vlaamse Gewest constituant une indemnisation raisonnable de l'usage privatif du
en bijgevolg, of zij al dan niet te beschouwen zijn als een domaine public de la Région flamande et, en conséquence, s'ils doivent
retributie, dan wel als een belasting. être considérés comme une rétribution ou comme un impôt.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
1. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.14, schendt artikel 1. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.14, l'article 40, § 1er,
40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures
bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 de d'accompagnement du budget 1993 ne viole pas les règles répartitrices
bevoegdheidverdelende regels niet. de compétences.
2. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.12, tweede alinea, 2. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.12, alinéa 2, l'article
schendt artikel 97, § 1, van de wet van 21 maart 1991 betreffende de 97, § 1er, de la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines
hervorming van sommige economische overheidsbedrijven de entreprises publiques économiques ne viole pas les règles
bevoegdheidverdelende regels niet. répartitrices de compétences.
3. In zoverre zij ook van toepassing zijn op de operatoren van 3. En ce qu'ils s'appliquent également aux opérateurs des réseaux
openbare telecommunicatienetwerken en onder voorbehoud van hetgeen is publics de télécommunications et sous réserve de ce qui est dit en
vermeld in B.24 tot B.28, schenden de artikelen 40, § 2, 41 en 42 van B.24 à B.28, les articles 40, § 2, 41 et 42 du décret précité du 18
het voormelde decreet van 18 december 1992 de bevoegdheidverdelende regels niet. décembre 1992 ne violent pas les règles répartitrices de compétences.
4. In zoverre de verbodsbepaling van artikel 98, § 2, eerste lid, van 4. En ce que l'interdiction visée à l'article 98, § 2, alinéa 1er, de
de voormelde wet van 21 maart 1991 ook de retributies en vergoedingen la loi précitée du 21 mars 1991 s'applique aussi aux rétributions et
beoogt die de gewesten vermogen in te stellen in de aangelegenheden indemnités que les régions peuvent établir dans les matières pour
waarvoor zij bevoegd zijn, schendt die bepaling de lesquelles elles sont compétentes, cette disposition viole les règles
bevoegdheidverdelende regels. répartitrices de compétences.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 november 2006. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 novembre 2006.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^