Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 153/2006 van 18 oktober 2006 Rolnummer 3837 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, eerste lid, van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 153/2006 van 18 oktober 2006 Rolnummer 3837 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, eerste lid, van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 153/2006 du 18 octobre 2006 Numéro du rôle : 3837 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , alinéa 1 er , (...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 153/2006 van 18 oktober 2006 Extrait de l'arrêt n° 153/2006 du 18 octobre 2006
Rolnummer 3837 Numéro du rôle : 3837
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, eerste lid, van de wet En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1er, alinéa
van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen ten 1er, de la loi du 6 février 1970 relative à la prescription des
laste of ten voordele van de Staat en de provinciën, dat artikel 100, créances à charge ou au profit de l'Etat et des provinces, devenu
eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd l'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat,
bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, is geworden, gesteld door het coordonnées par arrêté royal du 17 juillet 1991, posée par la Cour
Hof van Beroep te Luik. d'appel de Liège.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 22 december 2005 in zake S. Massart tegen de Franse Par arrêt du 22 décembre 2005 en cause de S. Massart contre la
Gemeenschap, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is Communauté française, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
ingekomen op 28 december 2005, heeft het Hof van Beroep te Luik de Cour d'arbitrage le 28 décembre 2005, la Cour d'appel de Liège a posé
volgende prejudiciële vraag gesteld : la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 1, eerste lid, van de wet van 6 februari 1970 « L'article 1er, alinéa 1er, de la loi du 6 février 1970 relative à la
betreffende de verjaring van schuldvorderingen ten laste of ten prescription des créances à charge ou au profit de l'Etat et des
voordele van de Staat en de provinciën, dat artikel 100, eerste lid, provinces, formant l'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur la
1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij comptabilité de l'Etat, coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet
koninklijk besluit van 17 juli 1991, is geworden, de artikelen 10 en 1991, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il
11 van de Grondwet doordat het voorziet in een vijfjarige prévoit un délai de prescription quinquennal pour les actions en
verjaringstermijn voor vorderingen tot schadevergoeding op grond van indemnisation fondées sur la responsabilité extra-contractuelle des
de buitencontractuele aansprakelijkheid van de overheid wanneer de pouvoirs publics lorsque le préjudice et l'identité du responsable ne
schade en de identiteit van de aansprakelijke pas na de wettelijke peuvent être constatés que postérieurement au délai légal de
verjaringstermijn, bepaald in het voormelde artikel 100, kunnen worden vastgesteld ? ». prescription prévu par ledit article 100 ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 1 van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring B.1. L'article 1er de la loi du 6 février 1970 relative à la
van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de prescription des créances à charge ou au profit de l'Etat et des
provinciën vormt thans artikel 100 van de wetten op de provinces forme désormais l'article 100 des lois sur la comptabilité
Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 de l'Etat, coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, qui
juli 1991, dat bepaalt : dispose :
« Verjaard en voorgoed ten voordele van de Staat vervallen zijn, « Sont prescrites et définitivement éteintes au profit de l'Etat, sans
onverminderd de vervallenverklaringen ten gevolge van andere préjudice des déchéances prononcées par d'autres dispositions légales,
wettelijke, reglementaire of ter zake overeengekomen bepalingen : réglementaires ou conventionnelles sur la matière :
1° de schuldvorderingen, waarvan de op wettelijke of reglementaire 1° les créances qui, devant être produites selon les modalités fixées
wijze bepaalde overlegging niet geschied is binnen een termijn van par la loi ou le règlement, ne l'ont pas été dans le délai de cinq ans
vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het begrotingsjaar in à partir du premier janvier de l'année budgétaire au cours de laquelle
de loop waarvan zij zijn ontstaan; elles sont nées;
2° de schuldvorderingen, die, hoewel ze zijn overgelegd binnen de 2° les créances qui, ayant été produites dans le délai visé au 1°,
onder 1° bedoelde termijn, door de ministers niet zijn geordonnanceerd n'ont pas été ordonnancées par les Ministres dans le délai de cinq ans
binnen een termijn van vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle elles ont été
van het jaar gedurende hetwelk ze werden overgelegd; produites;
3° alle andere schuldvorderingen, die niet zijn geordonnanceerd binnen 3° toutes autres créances qui n'ont pas été ordonnancées dans le délai
een termijn van tien jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het de dix ans à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle
jaar van hun ontstaan. elles sont nées.
Voor de schuldvorderingen die voortkomen uit vonnissen blijft evenwel Toutefois, les créances résultant de jugements restent soumises à la
de tienjarige verjaring gelden; zij dienen te worden uitbetaald door prescription décennale; elles doivent être payées à l'intervention de
de zorg van de Deposito- en Consignatiekas ». la Caisse des dépôts et consignations ».
Tot de inwerkingtreding van de wet van 16 mei 2003 « tot vaststelling Jusqu'à l'entrée en vigueur de la loi du 16 mai 2003 « fixant les
van de algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen, de controle dispositions générales applicables aux budgets, au contrôle des
op de subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de subventions et à la comptabilité des communautés et des régions, ainsi
gewesten, alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof qu'à l'organisation du contrôle de la Cour des comptes », cette
» blijft die bepaling eveneens van toepassing, krachtens artikel 71, § disposition reste également applicable, en vertu de l'article 71, § 1er,
1, van de bijzondere financieringswet van 16 januari 1989, op de de la loi spéciale de financement du 16 janvier 1989, aux communautés
gemeenschappen en de gewesten. et aux régions.
B.2. Vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 tot B.2. Avant l'entrée en vigueur de la loi du 10 juin 1998 modifiant
wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring bedroeg de certaines dispositions en matière de prescription, le délai de
gemeenrechtelijke verjaringstermijn dertig jaar. Het nieuwe artikel prescription de droit commun était de trente ans. Le nouvel article
2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd door voormelde 2262bis, § 1er, du Code civil, inséré par la loi susdite, énonce que
wet, bepaalt dat de persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des
verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité
vergoeding van schade op grond van buitencontractuele extracontractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour
aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de
dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces
schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor actions se prescrivant en tout état de cause par vingt ans à partir du
aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le
verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die dommage. Lorsque l'action a pris naissance avant l'entrée en vigueur
waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft de la loi du 10 juin 1998, l'article 10 de cette loi dispose, à titre
voorgedaan. Wanneer de rechtsvordering vóór de inwerkingtreding van de de mesure transitoire, que les nouveaux délais de prescription qu'elle
wet van 10 juni 1998 is ontstaan, bepaalt artikel 10 van die wet bij
wijze van overgangsmaatregel dat de nieuwe verjaringstermijnen waarin institue ne commencent à courir qu'à partir de son entrée en vigueur.
zij voorziet pas beginnen te lopen vanaf haar inwerkingtreding.
B.3. Het Hof wordt door de verwijzende rechter ondervraagd over de B.3. La Cour est interrogée par le juge a quo sur la compatibilité de
bestaanbaarheid van artikel 100 van de gecoördineerde wetten op de l'article 100 des lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat avec
Rijkscomptabiliteit met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il prévoit un délai
het voorziet in een vijfjarige verjaringstermijn voor vorderingen op
grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid van de overheid, de prescription quinquennal pour les actions fondées sur la
zelfs wanneer de schade of de identiteit van de aansprakelijke pas na responsabilité extracontractuelle des pouvoirs publics, même lorsque
het verstrijken van de verjaringstermijn kunnen worden vastgesteld. le préjudice ou l'identité du responsable ne peuvent être constatés
B.4. Uit de feiten van het geding en uit de verwijzingsbeslissing qu'après l'échéance du délai de prescription.
blijkt dat de vordering die bij de verwijzende rechter is ingesteld, B.4. Il ressort des faits de la cause et de la décision de renvoi que
ertoe strekt de Franse Gemeenschap te laten veroordelen, op grond van l'action mue devant le juge a quo vise à faire condamner, sur pied de
artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, wegens een fout die zij heeft l'article 1382 du Code civil, la Communauté française pour une faute
begaan bij de berekening van de anciënniteit van een leerkracht, commise dans le calcul de l'ancienneté d'un enseignant, qui l'a privé
waardoor hem een volledig uurrooster binnen zijn onderwijsinstelling d'un horaire complet au sein de son établissement d'enseignement et
en de daaraan verbonden voordelen werden ontnomen. des avantages y afférents.
B.5. Zoals het Hof in de arresten nrs. 32/96, 75/97, 5/99, 85/2001, B.5. Ainsi que la Cour l'a jugé dans les arrêts nos 32/96, 75/97,
42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004, 165/2004 en 5/99, 85/2001, 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004,
170/2004 heeft geoordeeld, had de wetgever, door de vorderingen
gericht tegen de Staat aan de vijfjarige verjaring te onderwerpen, een 165/2004 et 170/2004, en soumettant à la prescription quinquennale les
maatregel genomen die in verband staat met het nagestreefde doel dat actions dirigées contre l'Etat, le législateur avait pris une mesure
erin bestaat de rekeningen van de Staat binnen een redelijke termijn en rapport avec le but poursuivi, qui est de permettre de clôturer les
af te sluiten. Er werd immers geoordeeld dat een dergelijke maatregel comptes de l'Etat dans un délai raisonnable. Il a en effet considéré
noodzakelijk was omdat de Staat op een bepaald ogenblik zijn qu'une telle mesure était indispensable, parce qu'il faut que l'Etat
rekeningen moet kunnen afsluiten : het is een verjaring van openbare puisse, à une époque déterminée, arrêter ses comptes : c'est une
orde, die noodzakelijk is in het licht van een goede comptabiliteit prescription d'ordre public et nécessaire au point de vue d'une bonne
(Pasin., 1846, p. 287). comptabilité (Pasin., 1846, p. 287).
Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 6 februari 1970 Lors des travaux préparatoires de la loi du 6 février 1970, il fut
werd herbevestigd dat « de Staat, die jaarlijks meer dan 150 miljard rappelé que, « faisant pour plus de 150 milliards de dépenses par an,
uitgeeft en met het bestuursapparaat werkt dat log, ingewikkeld, en manoeuvrant un appareil administratif lourd et compliqué, submergé de
dan nog overstelpt is met documenten en archiefstukken, [...] wel een documents et d'archives, l'Etat est un débiteur de nature particulière
debiteur van gans bijzondere aard » is en dat « het wegens orderedenen » et que « des raisons d'ordre imposent que l'on mette fin aussitôt
geboden [is] zo spoedig mogelijk een einde te maken aan eisen die hun que possible aux revendications tirant leur origine d'affaires
oorsprong vinden in achterstallige zaken » (Parl. St., Kamer, arriérées » (Doc. parl., Chambre, 1964-1965, n° 971/1, p. 2; Doc.
1964-1965, nr. 971/1, p. 2; Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 126, p. 4). B.6. In het arrest nr. 32/96 heeft het Hof evenwel geoordeeld dat zulk een verjaringstermijn onevenredige gevolgen heeft voor personen die in de onmogelijkheid verkeren om binnen de wettelijke termijn in rechte te treden omdat de schade die zij hebben geleden pas na het verstrijken van die termijn tot uiting is gekomen. Om dezelfde redenen stelt het Hof vast dat de in het geding zijnde bepaling discriminerend is in zoverre zij voorziet in een vijfjarige verjaringstermijn voor vorderingen tot schadevergoeding op grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid van de overheid, wanneer de schade of de identiteit van de aansprakelijke pas na die termijn kunnen worden vastgesteld. B.7. Het komt de verwijzende rechter toe te bepalen of de schade en de identiteit van de aansprakelijke te dezen onmiddellijk konden worden vastgesteld door de persoon die de aansprakelijkheidsvordering heeft ingesteld. B.8. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof parl., Sénat, 1966-1967, n° 126, p. 4). B.6. Dans l'arrêt n° 32/96, la Cour a toutefois estimé qu'un tel délai de prescription emporte des effets disproportionnés lorsqu'il court à l'encontre de personnes qui se trouvent dans l'impossibilité d'agir en justice dans le délai légal parce que leur dommage n'est apparu qu'après l'expiration de ce délai. Pour les mêmes raisons, la Cour constate que la disposition litigieuse est discriminatoire en tant qu'elle prévoit un délai de prescription quinquennal pour les actions en indemnisation fondées sur la responsabilité extracontractuelle des pouvoirs publics, lorsque le préjudice ou l'identité du responsable ne peuvent être constatés que postérieurement à ce délai. B.7. Il appartiendra au juge a quo de déterminer si le préjudice et l'identité du responsable ne pouvaient, en l'espèce, être immédiatement constatés par le demandeur en responsabilité. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse positive. Par ces motifs, La Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 100 van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij L'article 100 des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par
het koninklijk besluit van 17 juli 1991, schendt de artikelen 10 en 11 l'arrêté royal du 17 juillet 1991, viole les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet in zoverre het voorziet in een vijfjarige Constitution en tant qu'il prévoit un délai de prescription
verjaringstermijn voor vorderingen tot schadevergoeding op grond van quinquennal pour les actions en indemnisation fondées sur la
de buitencontractuele aansprakelijkheid van de overheid, wanneer de responsabilité extracontractuelle des pouvoirs publics, lorsque le
schade of de identiteit van de aansprakelijke pas na die termijn préjudice ou l'identité du responsable ne peuvent être constatés que
kunnen worden vastgesteld. postérieurement à ce délai.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 18 oktober 2006. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 18 octobre 2006.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^