Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 106/2006 van 21 juni 2006 Rolnummers 3898 tot 3923 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, g Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 106/2006 van 21 juni 2006 Rolnummers 3898 tot 3923 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, g Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 106/2006 du 21 juin 2006 Numéros du rôle : 3898 à 3923 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 100, alinéa 1 er , 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par arrêté royal du 1 La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 106/2006 van 21 juni 2006 Extrait de l'arrêt n° 106/2006 du 21 juin 2006
Rolnummers 3898 tot 3923 Numéros du rôle : 3898 à 3923
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 100, eerste lid, 1°, van En cause : la question préjudicielle relative à l'article 100, alinéa
de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk 1er, 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par
besluit van 17 juli 1991, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg arrêté royal du 17 juillet 1991, posée par le Tribunal de première
te Brussel. instance de Bruxelles.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen en J.-P. Moerman, Martens, R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij zesentwintig vonnissen van 6 februari 2006 in zake M. Defru en Par vingt-six jugements du 6 février 2006 en cause de M. Defru et
anderen tegen de « Radio-Télévision belge de la Communauté française autres contre la Radio-Télévision belge de la Communauté française (en
(RTBF) » waarvan de expedities ter griffie van het Arbitragehof zijn abrégé : RTBF), dont les expéditions sont parvenues au greffe de la
ingekomen op 15 februari 2006, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Cour d'arbitrage le 15 février 2006, le Tribunal de première instance
Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de « L'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur la comptabilité de
Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 l'Etat coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991 viole-t-il
juli 1991, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat die les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que cette disposition
bepaling, die voor de vorderingen tot schadevergoeding ten laste van
de Belgische Staat (of de gemeenschappen en/of de gewesten) in een qui soumet à un délai de prescription de cinq ans les actions en
verjaringstermijn van vijf jaar voorziet, niet van toepassing zou zijn dommages et intérêts dirigées contre l'Etat belge (ou les Communautés
op de vorderingen tot schadevergoeding die door rechtsonderhorigen et/ou les Régions) ne s'appliquerait pas aux actions en dommages et
worden ingesteld tegen de instellingen van openbaar nut van categorie intérêts dirigées par des justiciables contre les organismes d'intérêt
B, die onderworpen zouden zijn aan de gemeenrechtelijke public de catégorie B, lesquelles seraient soumises au délai de
verjaringstermijn van dertig jaar, zoals die van kracht was vóór de prescription trentenaire de droit commun, tel qu'il était en vigueur
wet van 10 juni 1998 (tot wijziging van sommige bepalingen betreffende avant la loi du 10 juin 1998 (modifiant certaines dispositions en
de verjaring), terwijl de schuldvorderingen ten aanzien van matière de prescription), alors même que les créances à l'égard
instellingen van openbaar nut van categorie B, onder meer in het licht van de doelstelling van een snelle afsluiting van de d'organismes d'intérêt public de catégorie B devraient être soumises,
overheidsrekeningen, zouden moeten worden onderworpen aan de entre autres, au regard de l'objectif de clôture rapide des comptes
verjaringstermijnen die bij artikel 100 van de wetten op de publics, aux délais de prescription fixés par l'article 100 des lois
Rijkscomptabiliteit zijn vastgesteld ? ». sur la comptabilité de l'Etat ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 3898 tot 3923 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 3898 à 3923 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
Op 8 maart 2006 hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Moerman en E. Le 8 mars 2006, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi
De Groot, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere
wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les
gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen juges-rapporteurs J.-P. Moerman et E. De Groot ont informé la Cour
een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen. qu'ils pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 1 van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring B.1. L'article 1er de la loi du 6 février 1970 relative à la
van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de prescription des créances à charge ou au profit de l'Etat et des
provinciën vormt artikel 100 van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, provinces forme l'article 100 des lois sur la comptabilité de l'Etat,
gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 juli 1991, dat bepaalt coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, qui dispose :
: « Verjaard en voorgoed ten voordele van de Staat vervallen zijn, « Sont prescrites et définitivement éteintes au profit de l'Etat, sans
onverminderd de vervallenverklaringen ten gevolge van andere préjudice des déchéances prononcées par d'autres dispositions légales,
wettelijke, reglementaire of ter zake overeengekomen bepalingen : réglementaires ou conventionnelles sur la matière :
1° de schuldvorderingen, waarvan de op wettelijke of reglementaire 1° les créances qui, devant être produites selon les modalités fixées
wijze bepaalde overlegging niet geschied is binnen een termijn van par la loi ou le règlement, ne l'ont pas été dans le délai de cinq ans
vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het begrotingsjaar in à partir du premier janvier de l'année budgétaire au cours de laquelle
de loop waarvan zij zijn ontstaan; elles sont nées;
2° de schuldvorderingen, die, hoewel ze zijn overgelegd binnen de 2° les créances qui, ayant été produites dans le délai visé au 1°,
onder 1° bedoelde termijn, door de ministers niet zijn geordonnanceerd n'ont pas été ordonnancées par les Ministres dans le délai de cinq ans
binnen een termijn van vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle elles ont été
van het jaar gedurende hetwelk ze werden overgelegd; produites;
3° alle andere schuldvorderingen, die niet zijn geordonnanceerd binnen 3° toutes autres créances qui n'ont pas été ordonnancées dans le délai
een termijn van tien jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het de dix ans à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle
jaar van hun ontstaan. elles sont nées.
Voor de schuldvorderingen die voortkomen uit vonnissen blijft evenwel Toutefois, les créances résultant de jugements restent soumises à la
de tienjarige verjaring gelden; zij dienen te worden uitbetaald door prescription décennale; elles doivent être payées à l'intervention de
de zorg van de Deposito- en Consignatiekas ». la Caisse des Dépôts et Consignations ».
Krachtens artikel 128 van de wet van 22 mei 2003 « houdende En vertu de l'article 128 de la loi du 22 mai 2003 « portant
organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de federale organisation du budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral », la
Staat » wordt de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van loi du 6 février 1970 relative à la prescription des créances à charge
schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de ou au profit de l'Etat et des provinces est abrogée pour les services
provinciën opgeheven voor de in artikel 2 van de eerstgenoemde wet mentionnés à l'article 2 de la loi citée en premier lieu. Cette
vermelde diensten. Die opheffing is evenwel nog niet in werking abrogation n'est toutefois pas encore entrée en vigueur. L'article
getreden. Artikel 100, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de 100, alinéa 1er, des lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat
Rijkscomptabiliteit blijft van toepassing op de schuldvorderingen op reste applicable aux créances à charge de l'Etat fédéral qui sont nées
de federale Staat die vóór de inwerkingtreding van de wet van 22 mei
2003 zijn ontstaan (artikel 131, tweede lid). avant l'entrée en vigueur de la loi du 22 mai 2003 (article 131,
Tot de inwerkingtreding van de wet van 16 mei 2003 « tot vaststelling alinéa 2). Jusqu'à l'entrée en vigueur de la loi du 16 mai 2003 « fixant les
van de algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen, de controle dispositions générales applicables aux budgets, au contrôle des
op de subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de subventions et à la comptabilité des communautés et des régions, ainsi
gewesten, alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof qu'à l'organisation du contrôle de la Cour des comptes », l'article
», blijft artikel 100 van de gecoördineerde wetten op de 100 des lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat, en vertu de
Rijkscomptabiliteit krachtens artikel 71, § 1, van de bijzondere l'article 71, § 1er, de la loi spéciale de financement du 16 janvier
financieringswet van 16 januari 1989 ook van overeenkomstige 1989, reste également applicable aux communautés et aux régions.
toepassing op de gemeenschappen en de gewesten.
B.2. Vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 tot B.2. Avant l'entrée en vigueur de la loi du 10 juin 1998 modifiant
wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring bedroeg de certaines dispositions en matière de prescription, le délai de
gemeenrechtelijke verjaringstermijn dertig jaar. Het nieuwe artikel prescription de droit commun était de trente ans. Le nouvel article
2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd door voormelde 2262bis, § 1er, du Code civil, inséré par la loi susdite, énonce que
wet, bepaalt dat de persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des
verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité
vergoeding van schade op grond van buitencontractuele extra-contractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour
aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de
dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces
schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor actions se prescrivant en tout cas par vingt ans à partir du jour qui
aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. Lorsque
verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die le droit d'agir a pris naissance avant l'entrée en vigueur de la loi
waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. Wanneer het recht om in rechte te treden vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 is ontstaan, bepaalt artikel 10 van die wet bij wijze van overgangsmaatregel dat de nieuwe verjaringstermijnen waarin zij voorziet pas beginnen te lopen vanaf haar inwerkingtreding. B.3. Aangezien voor de instellingen van openbaar nut van categorie B in de zin van de wet van 16 maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nut in geen bijzondere verjaringstermijn is voorzien, verjaren hun schuldvorderingen overeenkomstig de gemeenrechtelijke bepalingen. Het Hof dient te onderzoeken of het verantwoord is de tegen die instellingen gerichte vorderingen te onderwerpen aan een andere du 10 juin 1998, l'article 10 de cette loi dispose, à titre de mesure transitoire, que les nouveaux délais de prescription qu'elle institue ne commencent à courir qu'à partir de son entrée en vigueur. B.3. Aucun délai de prescription particulier n'étant prévu pour les organismes d'intérêt public de catégorie B au sens de la loi du 16 mars 1954 relative au contrôle de certains organismes d'intérêt public, leurs créances se prescrivent conformément aux dispositions de droit commun. La Cour doit examiner s'il est justifié de soumettre les actions dirigées contre ces organismes à un délai de prescription différent de celui qui s'applique aux actions dirigées contre d'autres personnes
verjaringstermijn dan de vorderingen tegen andere publiekrechtelijke morales de droit public.
rechtspersonen.
B.4. Zoals het Hof in de arresten nrs. 32/96, 75/97, 5/99, 85/2001, B.4. Ainsi que la Cour l'a exposé dans les arrêts nos 32/96, 75/97,
42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004, 165/2004 en 5/99, 85/2001, 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004,
170/2004 heeft uiteengezet, had de wetgever, door de vorderingen
gericht tegen de Staat aan de vijfjarige verjaring te onderwerpen, een 165/2004 et 170/2004, en soumettant à la prescription quinquennale les
maatregel genomen die in verband staat met het nagestreefde doel dat actions dirigées contre l'Etat, le législateur avait pris une mesure
erin bestaat de rekeningen van de Staat binnen een redelijke termijn en rapport avec le but poursuivi qui est de permettre de clôturer les
af te sluiten. Er werd immers geoordeeld dat een dergelijke maatregel comptes de l'Etat dans un délai raisonnable. Il a en effet considéré
noodzakelijk was omdat de Staat op een bepaald ogenblik zijn qu'une telle mesure était indispensable, parce qu'il faut que l'Etat
rekeningen moet kunnen afsluiten : het is een verjaring van openbare puisse, à une époque déterminée, arrêter ses comptes : c'est une
orde, die noodzakelijk is in het licht van een goede comptabiliteit prescription d'ordre public et nécessaire au point de vue d'une bonne
(Pasin. 1846, p. 287). comptabilité (Pasin. 1846, p. 287).
Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 6 februari 1970 Lors des travaux préparatoires de la loi du 6 février 1970, il fut
werd herbevestigd dat « de Staat, die jaarlijks meer dan 150 miljard rappelé que, « faisant pour plus de 150 milliards de dépenses par an,
uitgeeft en met het bestuursapparaat werkt dat log, ingewikkeld, en manoeuvrant un appareil administratif lourd et compliqué, submergé de
dan nog overstelpt is met documenten en archiefstukken, [...] wel een documents et d'archives, l'Etat est un débiteur de nature particulière
debiteur van gans bijzondere aard » is en dat « het wegens orderedenen geboden [is] zo spoedig mogelijk een einde te maken aan eisen die hun oorsprong vinden in achterstallige zaken » (Parl. St., Kamer, 1964-1965, nr. 971/1, p. 2; Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 126, p. 4). Behalve in het geval waarin personen zich in de onmogelijkheid bevinden om binnen de wettelijke termijn in rechte te treden omdat hun schade pas na het verstrijken van de termijn tot uiting is gekomen (arrest nr. 32/96), kwam het Hof telkens tot de vaststelling dat de wetgever een maatregel had genomen die niet onevenredig was met het nagestreefde doel. B.5. Weliswaar zouden dezelfde schuldvorderingen ten aanzien van de instellingen van openbaar nut van categorie B om de in B.4 vermelde redenen eveneens aan de vijfjarige verjaringstermijn kunnen worden » et que « des raisons d'ordre imposent que l'on mette fin aussitôt que possible aux revendications tirant leur origine d'affaires arriérées » (Doc. parl., Chambre, 1964-1965, n° 971/1, p. 2; Doc. parl., Sénat, 1966-1967, n° 126, p. 4). Sauf dans l'hypothèse où des personnes se trouvent dans l'impossibilité d'agir en justice dans le délai légal parce que leur dommage n'est apparu qu'après l'expiration du délai (arrêt n° 32/96), la Cour a constaté à chaque fois que le législateur avait pris une mesure qui n'était pas disproportionnée au but poursuivi. B.5. Il est vrai que les mêmes créances à l'égard des organismes d'intérêt public de catégorie B pourraient être soumises au délai de prescription quinquennale pour les motifs indiqués au B.4, mais cette
onderworpen, doch die overweging is niet van die aard dat de considération n'est pas de nature à mettre en cause la
grondwettigheid van de betwiste bepalingen erdoor in het geding kan constitutionnalité des dispositions litigieuses. En effet, les
worden gebracht. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet houden immers articles 10 et 11 de la Constitution n'impliquent pas que le
niet in dat de wetgever verplicht is om voor alle administratieve législateur doive déroger aux règles de prescription du droit commun à
overheden af te wijken van de gemeenrechtelijke verjaringsregels. Het l'égard de toutes les autorités administratives. Il importe peu à cet
heeft in dat opzicht weinig belang dat die overheden lokale besturen égard que ces autorités soient des pouvoirs locaux ou des organismes
zijn of functioneel gedecentraliseerde instellingen, zoals de issus de la décentralisation par services, comme les organismes
instellingen van openbaar nut van categorie B. Zelfs al is de d'intérêt public de catégorie B. Même si le budget de ces organismes
begroting van die instellingen in sommige opzichten gebonden aan de est, à certains égards, lié au budget de l'Etat, des communautés ou
begroting van de Staat, de gemeenschappen of de gewesten, toch dient des régions, il n'y a pas lieu de considérer que les motifs mentionnés
niet ervan te worden uitgegaan dat de in B.4 vermelde redenen de en B.4 obligent le législateur à soumettre ces organismes au délai de
wetgever verplichten die instellingen te onderwerpen aan de
verjaringstermijn van vijf jaar. prescription quinquennale.
B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, L'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat,
gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 juli 1991, schendt coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, ne viole pas les
niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre de articles 10 et 11 de la Constitution, en tant que le délai de
verjaringstermijn waarin het voorziet niet van toepassing is op de
schuldvorderingen ten laste van de instellingen van openbaar nut van prescription qu'il prévoit n'est pas applicable aux créances à charge
categorie B. des organismes d'intérêt public de catégorie B.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 juni 2006. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 juin 2006.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^