Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 42/2006 van 15 maart 2006 Rolnummer 3738 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 82 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Arbitragehof, samenge wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging "
Uittreksel uit arrest nr. 42/2006 van 15 maart 2006 Rolnummer 3738 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 82 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Arbitragehof, samenge wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Extrait de l'arrêt n° 42/2006 du 15 mars 2006 Numéro du rôle : 3738 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 82 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour d'arbitrage, comp après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 42/2006 van 15 maart 2006 Extrait de l'arrêt n° 42/2006 du 15 mars 2006
Rolnummer 3738 Numéro du rôle : 3738
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 82 van de En cause : la question préjudicielle relative à l'article 82 de la loi
faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. du 8 août 1997 sur les faillites, posée par la Cour d'appel de Liège.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L.
L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 16 juni 2005 in zake A. Ruelle tegen de n.v. Credimo, Par arrêt du 16 juin 2005 en cause de A. Ruelle contre la s.a.
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op Credimo, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
24 juni 2005, heeft het Hof van Beroep te Luik de volgende d'arbitrage le 24 juin 2005, la Cour d'appel de Liège a posé la
prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« N'existe-t-il pas une discrimination injustifiée au regard des
« Bestaat er, ten aanzien van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, articles 10 et 11 de la Constitution entre la situation de l'affectant
een onverantwoorde discriminatie tussen de situatie van de
hypotheekgever en die van de borg, aangezien artikel 82 van de hypothécaire et celle de la caution dès lors que l'article 82 de la
faillissementswet laatstgenoemde de door de gefailleerde verkregen loi sur les faillites fait profiter la seconde de l'excusabilité
verschoonbaarheid laat genieten, terwijl het niet in de bevrijding van obtenue par le failli alors qu'il ne prévoit pas la libération du
eerstgenoemde voorziet, hoewel beiden, natuurlijke personen, hebben premier, bien que tous les deux, personnes physiques, aient accepté de
aanvaard de gefailleerde kosteloos te steunen ? ». soutenir le failli à titre gratuit ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag Quant à la recevabilité de la question préjudicielle
B.1.1. De n.v. Credimo betoogt dat het antwoord op de prejudiciële B.1.1. La s.a. Credimo soutient que la réponse à la question
vraag niet noodzakelijk is voor de oplossing van het geschil naar préjudicielle n'est pas nécessaire à la résolution du litige à
aanleiding waarvan die vraag wordt gesteld en dat de verwijzende l'occasion duquel elle est posée et que le juge a quo considère à tort
rechter onterecht oordeelt dat artikel 82 van de wet van 8 augustus que l'article 82 de la loi du 8 août 1997 avant sa modification par la
1997, vóór de wijziging ervan bij de wet van 4 september 2002, niet loi du 4 septembre 2002 n'est pas applicable au litige dont il est
van toepassing is op het hem voorgelegde geschil. saisi.
B.1.2. In de prejudiciële vraag wordt niet aangegeven of de B.1.2. La question préjudicielle n'indique pas si la rédaction dans
formulering waarin artikel 82, waarvan enkel het eerste lid in het laquelle l'article 82, dont l'alinéa 1er est seul en cause, est soumis
geding is, ter toetsing aan het Hof wordt voorgelegd, de formulering
is van de wet van 8 augustus 1997 of die van de wet van 4 september au contrôle de la Cour est celle qui lui a été donnée par la loi du 8
2002. Uit de motivering van het arrest blijkt echter dat de août 1997 ou par la loi du 4 septembre 2002. La motivation de l'arrêt
verwijzende rechter, alhoewel hij van oordeel is dat de datum van het montre cependant que le juge a quo, tout en considérant que la date du
te dezen gewezen vonnis van verschoonbaarheid (6 juni 2002) zou kunnen jugement d'excusabilité rendu en l'espèce (6 juin 2002) pourrait
impliceren dat de eerste formulering in aanmerking wordt genomen, impliquer que la première rédaction soit prise en compte, constate que
vaststelt dat die formulering is afgekeurd bij het arrest nr. 69/2002 celle-ci a été censurée par l'arrêt n° 69/2002 rendu sur question
dat is gewezen op prejudiciële vraag en hij wijst die formulering af
ten voordele van de tweede formulering, ofschoon die eveneens door het préjudicielle et l'écarte au profit de la deuxième, même si elle a
Hof werd afgekeurd in het arrest nr. 114/2004 dat werd gewezen op een également été censurée par la Cour dans l'arrêt n° 114/2004 rendu sur
beroep tot vernietiging, een arrest waarin het Hof echter de gevolgen un recours en annulation, la Cour en ayant cependant maintenu les
heeft gehandhaafd tot 31 juli 2005. effets jusqu'au 31 juillet 2005.
B.1.3. Het staat in de regel aan de verwijzende rechter te bepalen B.1.3. C'est au juge a quo qu'il appartient, en règle, de déterminer
welke wettelijke bepalingen hij ter toetsing aan het Hof voorlegt. Het les dispositions législatives qu'il soumet au contrôle de la Cour. Il
staat niet aan de partijen om dat te betwisten. n'appartient pas aux parties de le contester.
B.2.1. De Ministerraad betoogt dat de prejudiciële vraag zonder B.2.1. Le Conseil des ministres soutient que la question préjudicielle
voorwerp is aangezien de gevolgen van de in het geding zijnde est sans objet dès lors que les effets de la disposition en cause,
bepaling, die is vernietigd bij het arrest nr. 114/2004, niet langer annulée par l'arrêt n° 114/2004, ont cessé d'être maintenus après le
werden gehandhaafd na 31 juli 2005 en die bepaling bijgevolg geacht 31 juillet 2005 et que cette disposition est dès lors censée n'avoir
wordt nooit te hebben bestaan. jamais existé.
B.2.2. Gelet op de handhaving van de gevolgen van de in het geding B.2.2. Compte tenu du maintien des effets des dispositions en cause et
zijnde bepaling en op de datum waarop de feiten in het bodemgeschil de la date à laquelle les faits soumis au juge a quo se sont produits,
zich hebben voorgedaan, moet de verwijzende rechter ze toepassen bij celui-ci est appelé à en faire application dans la solution du litige
de oplossing van het voor hem hangende geschil. Het Hof moet dus de qui est pendant devant lui. La Cour se doit donc de répondre à la
vraag beantwoorden zoals ze is gesteld. question telle qu'elle a été posée.
Ten gronde Quant au fond
B.3.1. Artikel 82, eerste lid, van de wet van 8 augustus 1997 B.3.1. L'article 82, alinéa 1er, de la loi du 8 août 1997 disposait,
bepaalde, in de eraan gegeven formulering bij de wet van 4 september dans la rédaction qui lui a été donnée par la loi du 4 septembre 2002
2002 : :
« De verschoonbaarheid doet de schulden van de gefailleerde teniet en «

Art. 82.L'excusabilité éteint les dettes du failli et décharge les

ontslaat de natuurlijke personen die zich kosteloos borg hebben personnes physiques qui, à titre gratuit, se sont rendues caution de
gesteld voor een verbintenis van de gefailleerde van hun
verplichtingen ». ses obligations ».
B.3.2. Artikel 9 van de wet van 20 juli 2005 « tot wijziging van de B.3.2. L'article 9 de la loi du 20 juillet 2005 « modifiant la loi du
faillissementswet van 8 augustus 1997, en houdende diverse fiscale 8 août 1997 sur les faillites, et portant des dispositions fiscales
bepalingen » vervangt het voormelde artikel 82, eerste lid, door het diverses », remplace l'article 82, alinéa 1er, précité, par l'alinéa
volgende lid : suivant :
« Indien de gefailleerde verschoonbaar wordt verklaard, kan hij niet « Si le failli est déclaré excusable, il ne peut plus être poursuivi
meer vervolgd worden door zijn schuldeisers ». par ses créanciers ».
Dezelfde wet voorziet, voor de persoonlijke borgen van de La même loi organise, en ce qui concerne les cautions personnelles du
gefailleerde, in een regeling die het hun mogelijk maakt van hun failli, un système qui leur permet d'être déchargées de leur
verbintenis te worden ontslagen door de rechtbank, op voorwaarde dat engagement par le tribunal, pour autant qu'elles répondent aux
zij voldoen aan de voorwaarden bepaald in artikel 80, derde lid, zoals conditions prévues par l'article 80, alinéa 3, tel qu'il a été modifié
gewijzigd bij artikel 7 van de voormelde wet van 20 juli 2005. Ten par l'article 7 de la loi du 20 juillet 2005 précitée. Enfin,
slotte regelen verschillende overgangsbepalingen de situatie van de plusieurs dispositions transitoires règlent la situation des faillites
lopende faillissementen die nog niet zijn afgesloten op het ogenblik en cours et non encore clôturées au moment de l'entrée en vigueur de
dat de wet in werking treedt, namelijk op 7 augustus 2005. la loi, soit le 7 août 2005.
B.4. Uit de elementen van het geding blijkt dat de prejudiciële vraag B.4. Il ressort des éléments de la cause que la question préjudicielle
betrekking heeft op de vraag of artikel 82, eerste lid, van de wet van porte sur le point de savoir si l'article 82, alinéa 1er, de la loi du
8 augustus 1997, zoals de verwijzende rechter het van toepassing acht op het voor hem hangende geding, geen onverantwoord verschil in behandeling invoert, in zoverre het alleen de natuurlijke personen ontslaat die als persoonlijke borgen gebonden zijn, met uitsluiting van diegenen die, tot waarborg van de verbintenis van een handelaar, een hypotheek hebben toegestaan op een onroerend goed waarvan zij eigenaar zijn. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dat verschil in behandeling. B.5. De in het geding zijnde bepalingen maken deel uit van de faillissementswetgeving, die in essentie ertoe strekt een billijk evenwicht tot stand te brengen tussen de belangen van de schuldenaar en de belangen van de schuldeisers. De verklaring van verschoonbaarheid vormt voor de gefailleerde een gunstmaatregel die hem in staat stelt zijn activiteiten op een aangezuiverde basis te hervatten, en zulks niet alleen in zijn belang maar ook in het belang van zijn schuldeisers of sommigen onder hen die belang erbij kunnen hebben dat hun schuldenaar zijn activiteiten op een dergelijke basis hervat, waarbij het voortzetten van een handels- of industriële activiteit bovendien het algemeen belang kan dienen 8 août 1997, tel que le juge a quo le considère applicable au litige pendant devant lui, n'établit pas une différence de traitement qui serait injustifiée en ce qu'il décharge les seules personnes physiques qui se sont engagées comme cautions personnelles à l'exclusion de celles qui ont, en garantie de l'engagement d'un commerçant, consenti une hypothèque sur un immeuble dont elles sont propriétaires. La Cour limite son examen à cette différence de traitement. B.5. Les dispositions en cause font partie de la législation sur les faillites, qui vise essentiellement à réaliser un juste équilibre entre les intérêts du débiteur et ceux des créanciers. La déclaration d'excusabilité constitue pour le failli une mesure de faveur qui lui permet de reprendre ses activités sur une base assainie et ceci, non seulement dans son intérêt, mais aussi dans celui de ses créanciers ou de certains d'entre eux qui peuvent avoir intérêt à ce que leur débiteur reprenne ses activités sur une telle base, le maintien d'une activité commerciale ou industrielle pouvant en outre servir l'intérêt général (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° 631/1,
(Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 631/1, pp. 35 en 36). pp. 35 et 36).
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever « op een Il ressort des travaux préparatoires que le législateur s'est soucié
evenwichtige wijze rekening [heeft willen] houden met de gecombineerde de tenir « compte, de manière équilibrée, des intérêts combinés de la
belangen van de gefailleerde zelf, van de schuldeisers, de werknemers personne du failli, des créanciers, des travailleurs et de l'économie
en de economie in zijn geheel » en voor een menselijke regeling heeft dans son ensemble » et d'assurer un règlement humain qui respecte les
willen zorgen die de rechten van alle betrokken partijen in acht neemt droits de toutes les parties intéressées (Doc. parl., Chambre,
(Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 631/13, p. 29). 1991-1992, n° 631/13, p. 29).
Met de wet van 4 september 2002 tot wijziging van de faillissementswet Par la loi du 4 septembre 2002 modifiant la loi du 8 août 1997 sur les
van 8 augustus 1997, het Gerechtelijk Wetboek en het Wetboek van
vennootschappen heeft de wetgever beoogd met nog meer doeltreffendheid faillites, le Code judiciaire et le Code des sociétés, le législateur
de oorspronkelijke doelstellingen te bereiken (Parl. St., Kamer, a entendu atteindre les objectifs originaires avec encore davantage
2001-2002, DOC 50-1132/001, p. 1). d'efficacité (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1132/001, p. 1).
B.6.1. Door de beslissing bepaalde medeverbondenen van de gefailleerde B.6.1. En décidant de faire bénéficier certains coobligés du failli
het voordeel te laten genieten van de verschoonbaarheid die aan de des effets de l'excusabilité accordée à celui-ci, le législateur
gefailleerde is toegekend, wijkt de wetgever af van het burgerlijk
vermogensrecht volgens hetwelk « alle overeenkomsten die wettig zijn s'écarte du droit patrimonial civil, en vertu duquel « les conventions
aangegaan, [...] degenen die deze hebben aangegaan, tot wet [strekken] légalement formées tiennent lieu de loi à ceux qui les ont faites »
» (artikel 1134, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek) en « ieder (article 1134, alinéa 1er, du Code civil) et « quiconque est obligé
die persoonlijk verbonden is, [...] gehouden [is] zijn verbintenissen personnellement est tenu de remplir ses engagements sur tous ses biens
na te komen, onder verband van al zijn goederen, hetzij roerende,
hetzij onroerende, zo tegenwoordige als toekomstige » (artikel 7 van mobiliers ou immobiliers, présents et à venir » (article 7 de la loi
de hypotheekwet van 16 december 1851). Inzonderheid moet worden onderzocht of de in het geding zijnde maatregel geen onevenredige gevolgen doet ontstaan voor één van de bij het faillissement betrokken partijen. B.6.2. Wanneer de wetgever, in het bijzonder in economische aangelegenheden, oordeelt het belang van de schuldeisers te moeten opofferen in het voordeel van bepaalde categorieën van schuldenaars, past die maatregel in het geheel van het economisch en sociaal beleid dat hij wil voeren. Het Hof zou de verschillen in behandeling die het gevolg zijn van de beleidskeuzen die hij heeft gemaakt, alleen kunnen afkeuren indien die beleidskeuzen klaarblijkelijk onredelijk zouden zijn. B.7. Het bekritiseerde verschil in behandeling steunt op een objectief criterium : de persoon die een onroerend goed tot waarborg stelt, loopt enkel het risico dat goed te verliezen. Opdat onder meer die persoon de draagwijdte van zijn verbintenis kent, hypothécaire du 16 décembre 1851). Il convient d'examiner spécialement si la mesure litigieuse n'a pas de conséquences disproportionnées pour l'une des parties concernées par la faillite. B.6.2. Lorsque, spécialement en matière économique, le législateur estime devoir sacrifier l'intérêt des créanciers au profit de certaines catégories de débiteurs, cette mesure s'inscrit dans l'ensemble de la politique économique et sociale qu'il entend poursuivre. La Cour ne pourrait censurer les différences de traitement qui découlent des choix qu'il a faits que si ceux-ci étaient manifestement déraisonnables. B.7. La différence de traitement critiquée repose sur un critère objectif : la personne qui donne un immeuble en garantie ne risque de perdre que ce bien. Afin notamment que cette personne connaisse la portée de son
bepaalt artikel 76 van de hypotheekwet dat de hypotheek in beginsel engagement, l'article 76 de la loi hypothécaire prévoit que
bij notariële akte wordt toegestaan. De authentieke vorm is een l'hypothèque doit être consentie en principe par acte notarié. La
noodzakelijke voorwaarde voor de geldigheid van de hypotheek, precies forme authentique est une condition essentielle de la validité de
wegens de ernst van de verbintenis van de schuldenaar die een l'hypothèque en raison précisément de la gravité de l'engagement du
bijzondere bescherming vereist. Het optreden van een gespecialiseerd débiteur qui exige une protection particulière. L'intervention d'un
openbaar ambtenaar, die ertoe gehouden is advies en informatie te officier public spécialisé, et qui a une obligation de conseil et
verstrekken, is gerechtvaardigd, daar het gaat om technische en d'information, est justifiée parce qu'il s'agit d'actes techniques et
ingewikkelde akten waarvan de redactie niet aan de partijen kan worden complexes dont la rédaction ne peut être laissée aux parties.
overgelaten. B.8. Het criterium is pertinent in het licht van de in B.5 vermelde B.8. Le critère est pertinent à la lumière des objectifs mentionnés en
doelstellingen. Door voor de personen die zich met heel hun vermogen B.5. En permettant que puissent être libérées de leurs obligations les
hebben verbonden het mogelijk te maken van hun verplichtingen te personnes qui se sont engagées sur l'ensemble de leur patrimoine, le
worden ontslagen, wil de wetgever een categorie van personen législateur entend protéger une catégorie de personnes qu'il considère
beschermen die hij prima facie kwetsbaarder acht dan de personen die de prime abord comme plus vulnérables que celles qui ne s'engagent
alleen ten belope van een bepaald onroerend goed gebonden zijn. qu'à concurrence d'un immeuble déterminé.
B.9. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om te B.9. Il relève de l'appréciation du législateur de décider si, malgré
beslissen of ook deze laatsten moeten worden beschermd, ondanks het in la différence mentionnée en B.7, il convient de protéger également ces
B.7 vermelde verschil. Wegens dat verschil kan de ontstentenis van een dernières. Mais, en raison de cette différence, l'absence d'une telle
dergelijke bescherming niet worden beschouwd als onbestaanbaar met de protection ne peut être considérée comme incompatible avec les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. articles 10 et 11 de la Constitution.
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 82, eerste lid, van de faillissementswet van 8 augustus 1997, L'article 82, alinéa 1er, de la loi du 8 août 1997 sur les faillites,
zoals vervangen bij de wet van 4 september 2002, schendt, in zoverre tel qu'il a été remplacé par la loi du 4 septembre 2002, en ce qu'il
het niet van toepassing is op de natuurlijke personen die kosteloos, ne s'applique pas aux personnes physiques qui, à titre gratuit, ont
als borg een onroerend goed met hypotheek hebben bezwaard, de consenti, en tant que garantie, une hypothèque sur un immeuble, ne
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 maart 2006. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 mars 2006.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^