Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 92/2005 van 11 mei 2005 Rolnummer 3580 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 77bis, § 1bis, van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. A(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 92/2005 van 11 mei 2005 Rolnummer 3580 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 77bis, § 1bis, van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. A(...) Extrait de l'arrêt n° 92/2005 du 11 mai 2005 Numéro du rôle : 3580 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 77bis, § 1 er bis, de (...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 92/2005 van 11 mei 2005 Extrait de l'arrêt n° 92/2005 du 11 mai 2005
Rolnummer 3580 Numéro du rôle : 3580
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 77bis, § 1bis, van de En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 77bis, §
wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, 1erbis, de la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le
het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, en de séjour, l'établissement et l'éloignement des étrangers, et aux
artikelen 324ter en 380, § 1, 3°, van het Strafwetboek, gesteld door articles 324ter et 380, § 1er, 3°, du Code pénal, posées par le
de Correctionele Rechtbank te Luik. Tribunal correctionnel de Liège.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, en composée du juge P. Martens, faisant fonction de président, du
voorzitter A. Arts, en de rechters R. Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen, président A. Arts, et des juges R. Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen,
J.-P. Snappe en E. Derycke, bijgestaan door de griffier L. Potoms, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée du greffier L. Potoms, présidée
onder voorzitterschap van rechter P. Martens, par le juge P. Martens,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 16 februari 2005 in zake de procureur des Konings tegen Par jugement du 16 février 2005 en cause du procureur du Roi contre
E.N. en anderen en in zake de arbeidsauditeur tegen E.N. en anderen, E.N. et autres et en cause de l'auditeur du travail contre E.N. et
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
18 februari 2005, heeft de Correctionele Rechtbank te Luik de volgende d'arbitrage le 18 février 2005, le Tribunal correctionnel de Liège a
prejudiciële vragen gesteld : posé les questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt artikel 77bis, § 1bis, [van de wet van 15 december 1980 1. « L'article 77bis, § 1erbis, [de la loi du 15 décembre 1980 sur
betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des
en de verwijdering van vreemdelingen] het legaliteitsbeginsel zoals étrangers] ne viole-t-il pas le principe de légalité tel que prévu par
verankerd in artikel 14 van de Grondwet, in zoverre het bepaalt dat l'article 14 de la Constitution en ce qu'il prévoit qu'est puni d'un
met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar en met een geldboete emprisonnement d'un an à cinq ans et d'une amende de cinq cents francs
van vijfhonderd Belgische frank tot vijfentwintigduizend Belgische belges à vingt-cinq mille francs belges, quiconque abuse, soit
frank wordt gestraft hij die rechtstreeks of via een tussenpersoon directement soit par un intermédiaire, de la position particulièrement
misbruik maakt van de bijzonder kwetsbare positie van een vreemdeling vulnérable d'un étranger en raison de sa situation administrative
ten gevolge van zijn onwettige of precaire administratieve toestand illégale ou précaire, en vendant, louant ou en mettant à disposition
door de verkoop, verhuur of terbeschikkingstelling van kamers of enige des chambres ou tout autre local dans l'intention de réaliser un
andere ruimte met de bedoeling een abnormaal profijt te realiseren, en profit anormal et en abandonnant à une appréciation relevant de la
het de definitie van dat begrip overlaat aan de discretionaire beoordeling van de rechtbank ? »; discrétion du Tribunal la définition de cette notion ? »;
2. « Schendt artikel 324ter van het Strafwetboek het 2. « L'article 324ter du Code pénal ne viole-t-il pas le principe de
legaliteitsbeginsel verankerd in artikel 14 van de Grondwet, in légalité prévu par l'article 14 de la Constitution en ce qu'il prévoit
zoverre het bepaalt dat iedere persoon die wetens en willens deel que toute personne qui, sciemment et volontairement, fait partie d'une
uitmaakt van een criminele organisatie, wordt gestraft met een organisation criminelle, est punie d'un emprisonnement d'un an à trois
gevangenisstraf van een jaar tot drie jaar en met een geldboete van ans et d'une amende de cent francs à cinq mille francs ou d'une de ces
honderd frank tot vijfduizend frank of met een van die straffen
alleen, ook al heeft hij niet de bedoeling een misdrijf in het raam peines seulement, même si elle n'a pas l'intention de commettre une
van die organisatie te plegen of daaraan deel te nemen op één van die infraction dans le cadre de cette organisation ni de s'y associer
wijzen bedoeld in de artikelen 66 en volgende ? »; d'une des manières prévues par les articles 66 et suivants ? »;
3. « Schendt artikel 380, § 1, 3°, van het Strafwetboek het 3. « L'article 380, § 1er, 3°, du Code pénal ne viole-t-il pas le
legaliteitsbeginsel verankerd in artikel 14 van de Grondwet, in principe de légalité prévu par l'article 14 de la Constitution en ce
zoverre het bepaalt dat met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar qu'il prévoit que sera puni d'un emprisonnement d'un an à cinq ans et
en met geldboete van vijfhonderd frank tot vijfentwintigduizend frank d'une amende de cinq cents francs à vingt-cinq mille francs, quiconque
wordt gestraft hij die kamers of enige andere ruimte voorkoopt, aura vendu, loué ou mis à disposition aux fins de la prostitution des
verhuurt of ter beschikking stelt met het oog op prostitutie met de chambres ou tout autre local dans le but de réaliser un profit anormal
bedoeling een abnormaal profijt te realiseren, en het de definitie van et en abandonnant à une appréciation relevant de la discrétion du
dat begrip overlaat aan de discretionaire beoordeling van de rechtbank ? ». Tribunal la définition de cette notion ? ».
Op 9 maart 2005 hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Snappe en A. Le 9 mars 2005, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi
Alen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere wet
van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les
gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen juges-rapporteurs J.-P. Snappe et A. Alen ont informé la Cour qu'ils
een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen. pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 77bis, § 1bis, van de wet van 15 december 1980 B.1. L'article 77bis, § 1erbis, de la loi du 15 décembre 1980 sur
betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des
en de verwijdering van vreemdelingen bepaalt : étrangers dispose :
« Met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar en met een geldboete « Est puni d'un emprisonnement d'un an à cinq ans et d'une amende de
van vijfhonderd Belgische frank tot vijfentwintigduizend Belgische cinq cents francs belges à vingt-cinq mille francs belges, quiconque
frank wordt gestraft hij die rechtstreeks of via een tussenpersoon abuse, soit directement, soit par un intermédiaire, de la position
misbruik maakt van de bijzonder kwetsbare positie van een vreemdeling particulièrement vulnérable d'un étranger en raison de sa situation
ten gevolge van zijn onwettige of precaire administratieve toestand administrative illégale ou précaire, en vendant, louant ou en mettant
door de verkoop, verhuur of ter beschikking stelling van enig
onroerend goed of kamers of enige andere ruimte met de bedoeling een à disposition tout bien immeuble ou des chambres ou tout autre local
abnormaal profijt te realiseren ». dans l'intention de réaliser un profit anormal ».
Artikel 380, § 1, 3°, van het Strafwetboek bepaalt : L'article 380, § 1er, 3°, du Code pénal dispose :
« § 1. Met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar en met geldboete « § 1er. Sera puni d'un emprisonnement d'un an à cinq ans et d'une
van vijfhonderd frank tot vijfentwintigduizend frank, wordt gestraft : amende de cinq cents francs à vingt-cinq mille francs :
[...] [...]
3° hij die kamers of enige andere ruimte verkoopt, verhuurt of ter 3° quiconque aura vendu, loué ou mis à disposition aux fins de la
beschikking stelt met het oog op prostitutie met de bedoeling een prostitution des chambres ou tout autre local dans le but de réaliser
abnormaal profijt te realiseren; un profit anormal;
[...] ». [...] ».
Artikel 324ter, § 1, van hetzelfde Wetboek bepaalt : L'article 324ter, § 1er, du même Code dispose :
« Iedere persoon die wetens en willens, deel uitmaakt van een « Toute personne qui, sciemment et volontairement, fait partie d'une
criminele organisatie, wordt gestraft met gevangenisstraf van een jaar organisation criminelle, est punie d'un emprisonnement de un an à
tot drie jaar en met geldboete van honderd frank tot vijfduizend frank trois ans et d'une amende de cent francs à cinq mille francs ou d'une
of met een van die straffen alleen, ook al heeft hij niet de bedoeling de ces peines seulement, même si elle n'a pas l'intention de commettre
een misdrijf in het raam van die organisatie te plegen of daaraan deel une infraction dans le cadre de cette organisation ni de s'y associer
te nemen op één van die wijzen bedoeld in de artikelen 66 en volgende d'une des manières prévues par les articles 66 et suivants ».
». B.2. Uit de motivering van het vonnis en de elementen van de zaak B.2. Il ressort de la motivation du jugement et des éléments de la
blijkt dat het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de cause que la Cour est interrogée sur la compatibilité avec les
artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet, van, enerzijds, articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, d'une part, de
artikel 77bis, § 1bis, van de voormelde wet van 15 december 1980 en l'article 77bis, § 1erbis, de la loi du 15 décembre 1980 précitée et
artikel 380, § 1, 3°, van het Strafwetboek in zoverre de definitie van de l'article 380, § 1er, 3°, du Code pénal en ce que la définition de
het begrip « abnormaal profijt » zou zijn overgelaten aan de rechter, la notion de « profit anormal » aurait été laissée au juge, ce qui
wat een schending zou inhouden van het wettigheidsbeginsel gewaarborgd violerait le principe de légalité garanti par ces deux dispositions
door die beide grondwetsbepalingen en, anderzijds, artikel 324ter, § constitutionnelles et, d'autre part, de l'article 324ter, § 1er, du
1, van hetzelfde Wetboek, dat dezelfde grondwetsbepalingen zou même Code qui violerait les mêmes dispositions constitutionnelles en
schenden wegens het gebrek aan precisering van het begrip « deel raison de l'imprécision de la notion d'« appartenance » à une
uitmaken » van een criminele organisatie, dat de wetgever zelf had organisation criminelle, que le législateur aurait dû définir
moeten definiëren. lui-même.
B.3.1. Artikel 12, tweede lid, van de Grondwet bepaalt : B.3.1. L'article 12, alinéa 2, de la Constitution dispose :
« Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en « Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et
in de vorm die zij voorschrijft ». dans la forme qu'elle prescrit ».
Artikel 14 van de Grondwet bepaalt : L'article 14 de la Constitution dispose :
« Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ». « Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ».
B.3.2. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen, B.3.2. En attribuant au pouvoir législatif la compétence, d'une part,
enerzijds, om te bepalen in welke gevallen en in welke vorm de déterminer dans quels cas et sous quelle forme des poursuites
strafvervolging mogelijk is en, anderzijds, om een wet aan te nemen op pénales sont possibles et, d'autre part, d'adopter la loi en vertu de
grond waarvan een straf kan worden bepaald en toegepast, waarborgen de laquelle une peine peut être établie et appliquée, les articles 12,
artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet aan elke burger dat geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld en geen enkele straf zal worden opgelegd dan krachtens regels aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat bovendien uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, degene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag kan zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsvrijheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. alinéa 2, et 14 de la Constitution garantissent à tout citoyen qu'aucun comportement ne sera punissable et qu'aucune peine ne sera infligée qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue. Le principe de légalité en matière pénale procède en outre de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des comportements qu'elles répriment.
B.3.3. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft een analoge B.3.3. La Cour européenne des droits de l'homme a développé une
rechtspraak ontwikkeld met betrekking tot artikel 7 van het Europees jurisprudence analogue en ce qui concerne l'article 7 de la Convention
Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat het wettigheidsbeginsel in européenne des droits de l'homme qui consacre le principe de légalité
strafzaken bevestigt. Het Hof stelt in zijn arrest Kokkinakis en matière pénale. Dans son arrêt Kokkinakis c. Grèce du 25 mai 1993
t/Griekenland van 25 mei 1993 (Série A, nr. 260-A, § § 40 en 52) : (série A, n° 260-A, § § 40 et 52), elle constate :
« [...] de bewoordingen van heel wat wetten missen absolute precisie. « [...] le libellé de bien des lois ne présente pas une précision
Vele daarvan houden het, om reden van de noodzaak een buitensporige absolue. Beaucoup d'entre elles, en raison de la nécessité d'éviter
strakheid te vermijden en zich aan te passen aan veranderende une rigidité excessive et de s'adapter aux changements de situation,
situaties, noodgedwongen bij min of meer vage formuleringen (zie se servent par la force des choses de formules plus ou moins floues
bijvoorbeeld mutatis mutandis, arrest Müller en anderen t/Zwitserland (voir par exemple, mutatis mutandis, l'arrêt Müller et autres c.
van 24 mei 1988, Série A, nr. 133, p. 20, paragraaf 29). [...] De Suisse du 24 mai 1988, série A n° 133, p. 20, par. 29). [...]
interpretatie en de toepassing van dergelijke teksten hangen af van de L'interprétation et l'application de pareils textes dépendent de la
praktijk ». pratique ».
Het Hof is vervolgens van oordeel dat artikel 7 « eveneens, op meer Ensuite, elle considère que l'article 7 « consacre aussi, de manière
algemene wijze, het wettigheidsbeginsel van de misdrijven en de plus générale, le principe de la légalité des délits et des peines
straffen verankert » en dat « daaruit volgt dat een misdrijf duidelijk [...] » et qu'« il en résulte qu'une infraction doit être clairement
moet worden gedefinieerd in de wet ». In dat arrest heeft het Hof
daaraan toegevoegd dat « die voorwaarde is vervuld wanneer het définie par la loi ». Dans cet arrêt, la Cour a ajouté que « cette
individu, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, condition se trouve remplie lorsque l'individu peut savoir, à partir
indien nodig, met behulp van de interpretatie daarvan door de du libellé de la clause pertinente et, au besoin, à l'aide de son
rechtbanken, kan weten welke handelingen en welke verzuimen zijn interprétation par les tribunaux, quels actes et omissions engagent sa
[strafrechtelijke] aansprakelijkheid meebrengen ». responsabilité [pénale] ».
In zijn arrest S.W. t/Verenigd Koninkrijk van 22 november 1995 (Série Dans son arrêt S.W. c. Royaume-Uni du 22 novembre 1995 (série A, n°
A, nr. 335-B, § 36), heeft het Hof gepreciseerd : 335-B, § 36), la Cour a précisé :
« Hoe duidelijk de bewoordingen van een wetsbepaling ook mogen zijn, « Aussi clair que le libellé d'une disposition légale puisse être,
er bestaat, in ongeacht welk rechtsstelsel, met inbegrip van het dans quelque système juridique que ce soit, y compris le droit pénal,
strafrecht, onvermijdelijk een element van rechterlijke interpretatie. il existe immanquablement un élément d'interprétation judiciaire.
[...] Artikel 7 van het Verdrag kan niet in die zin worden [...] On ne saurait interpréter l'article 7 de la Convention comme
geïnterpreteerd dat het verbiedt dat de regels van de strafrechtelijke
aansprakelijkheid door de rechterlijke interpretatie geleidelijk proscrivant la clarification graduelle des règles de la responsabilité
worden verduidelijkt van geval tot geval, op voorwaarde dat het pénale par l'interprétation judiciaire d'une affaire à l'autre, à
resultaat samenhangend is met de kern van de inbreuk en het redelijk condition que le résultat soit cohérent avec la substance de
voorzienbaar is ». l'infraction et raisonnablement prévisible ».
Het Hof heeft in het arrest Cantoni t/Frankrijk van 15 november 1996 Dans l'arrêt Cantoni c. France du 15 novembre 1996 (Recueil 1996-V),
(Recueil 1996-V), na te hebben bevestigd dat de legaliteitsvoorwaarde après avoir confirmé que la condition de légalité « se trouve remplie
« vervuld is wanneer de rechtzoekende op basis van de bewoordingen van lorsque le justiciable peut savoir, à partir du libellé de la
de relevante bepaling (art. 7) en desnoods, met behulp van de disposition pertinente (art. 7) et, au besoin, à l'aide de son
interpretatie ervan door de rechtbanken, kan weten welke handelingen interprétation par les tribunaux, quels actes et omissions engagent sa
en verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid meebrengen » ( § responsabilité pénale » ( § 29), la Cour a rappelé :
29), het volgende in herinnering gebracht :
« [...] vanwege het beginsel zelf van de algemeenheid van de wetten, « [...] en raison même du principe de généralité des lois, le libellé
kunnen de bewoordingen daarvan geen absolute precisie vertonen. Een de celles-ci ne peut présenter une précision absolue. L'une des
van de typische regelgevingstechnieken bestaat erin gebruik te maken techniques types de réglementation consiste à recourir à des
van algemene categorieën, veeleer dan van exhaustieve lijsten. Aldus catégories générales plutôt qu'à des listes exhaustives. Aussi de
worden in talrijke wetten noodgedwongen min of meer vage bewoordingen nombreuses lois se servent-elles par la force des choses de formules
gehanteerd teneinde een overdreven rigiditeit te vermijden en te plus ou moins floues, afin d'éviter une rigidité excessive et de
kunnen mee evolueren met wijzigende situaties. De interpretatie en de pouvoir s'adapter aux changements de situation. L'interprétation et
toepassing van dergelijke teksten hangen af van de praktijk » ( § 31). l'application de pareils textes dépendent de la pratique » ( § 31).
Ten slotte brengt het Hof in herinnering : Enfin, la Cour rappelle :
« [...] de draagwijdte van het begrip voorzienbaarheid hangt in ruime « [...] la portée de la notion de prévisibilité dépend dans une large
mate af van de inhoud van de desbetreffende tekst, het domein dat hij mesure du contenu du texte dont il s'agit, du domaine qu'il couvre
bestrijkt en het aantal en de hoedanigheid van de adressaten ervan ainsi que du nombre et de la qualité de ses destinataires [...]. La
[...]. De voorzienbaarheid van de wet verzet zich niet ertegen dat de prévisibilité de la loi ne s'oppose pas à ce que la personne concernée
betrokkenen ertoe worden aangezet een beroep te doen op bekwame soit amenée à recourir à des conseils éclairés pour évaluer, à un
raadslieden om de gevolgen die uit een bepaalde handeling kunnen
voortvloeien, tot op een niveau dat binnen de omstandigheden van de degré raisonnable dans les circonstances de la cause, les conséquences
zaak redelijk is, te beoordelen » ( § 35). pouvant résulter d'un acte déterminé » ( § 35).
B.4.1. Het is slechts bij het onderzoek van een specifieke B.4.1. Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique
strafbepaling dat het mogelijk is om, rekening houdend met de qu'il est possible, en tenant compte des éléments propres aux
elementen eigen aan de misdrijven die zij wil bestraffen, te bepalen infractions qu'elle entend réprimer, de déterminer si les termes
of de door de wetgever gehanteerde algemene bewoordingen zo vaag zijn généraux utilisés par le législateur sont à ce point vagues qu'ils
dat ze het door artikel 12, tweede lid, van de Grondwet gewaarborgde méconnaîtraient le principe de légalité garanti par l'article 12,
wettigheidsbeginsel zouden schenden. alinéa 2, de la Constitution.
B.4.2. Het begrip « abnormaal profijt » dat door de wetgever wordt B.4.2. La notion de « profit anormal » utilisée par le législateur
aangewend in artikel 77bis, § 1bis, van de voormelde wet van 15 dans les articles 77bis, § 1erbis, de la loi du 15 décembre 1980
december 1980 en in artikel 380, § 1, 3°, van het Strafwetboek, maakt précitée et dans l'article 380, § 1er, 3°, du Code pénal ne permet pas
het niet mogelijk daarvan onzekere en vage interpretaties te geven die d'en donner des interprétations incertaines et floues qui rendraient
de activiteit van de eigenaar van onroerende goederen gevaarlijk périlleuse l'activité du propriétaire d'immeubles au moment où il lui
zouden maken op het ogenblik waarop hij de bedragen van de huurgelden appartient de fixer les montants des loyers. Il résulte des travaux
moet vaststellen. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 13 préparatoires de la loi du 13 avril 1995 que le législateur,
april 1995 blijkt dat de wetgever, die zich baseert op de vroegere s'appuyant sur la jurisprudence antérieure de la Cour de cassation
rechtspraak van het Hof van Cassatie (Cass., 27 januari 1964, Pas., (Cass., 27 janvier 1964, Pas., 1964, I, 561; Cass., 16 décembre 1974,
1964, I, 561; Cass., 16 december 1974, Pas., 1975, I, 418; Cass., 14 Pas., 1975, I, 418; Cass., 14 décembre 1959, Pas., 1960, I, 440;
december 1959, Pas., 1960, I, 440; Cass., 21 november 1984, Pas., Cass., 21 novembre 1984, Pas., 1985, I, 365), visait essentiellement
1985, I, 365), hoofdzakelijk een abnormale huurprijs beoogde en dat
hij niet het enkele begrip « nettowinst of belastbare winst » in
aanmerking heeft genomen, maar de voorkeur heeft gegeven aan het un loyer anormal et qu'il n'a pas retenu la seule notion de « bénéfice
begrip « profijt », een begrip dat ruimer is en door de rechter ten net ou de bénéfice imposable », préférant la notion de « profit »,
gronde moet worden aangevuld, dat verder reikt dan het fiscale begrip notion plus étendue devant être complétée par le juge du fond, qui
winst en duidelijk verwijst naar de financiële voordelen en de activa dépasse la notion fiscale de bénéfice et renvoie manifestement aux
in het algemeen die worden verkregen door abnormale huurprijzen die avantages financiers et aux actifs en général qui sont obtenus du fait
worden opgelegd aan vreemdelingen of aan prostituees (Parl. St., de loyers anormaux imposés à des étrangers ou à des prostituées (Doc.
Kamer, 1993-1994, nr. 1381/6, p. 16). In een arrest van 13 april 1999 parl., Chambre, 1993-1994, n° 1381/6, p. 16). Dans un arrêt du 13
(Pas., 1999, I, 504) heeft het Hof van Cassatie de voorziening avril 1999 (Pas., 1999, I, 504), la Cour de cassation a rejeté le
verworpen die was ingesteld tegen het arrest van het Hof van Beroep te pourvoi dirigé contre l'arrêt de la Cour d'appel d'Anvers du 4 juin
Antwerpen van 4 juni 1998 dat onder meer had geoordeeld dat « het door 1998 qui avait, notamment, considéré que « le ' profit anormal ' visé
de wetgever bedoelde ' abnormaal profijt ' eerder moet aangezien par le législateur doit plutôt être envisagé comme le fait de profiter
worden in de zin van het ' abnormaal ' profiteren of voordeel trekken ou de tirer avantage ' anormalement ' de la circonstance que le
van en uit de omstandigheid dat de huurder in een bijzonder zwakke locataire se trouve dans une situation particulièrement désavantageuse
positie staat tegenover de verhuurder (zwakke positie van prostituee, par rapport au bailleur (position désavantageuse de la prostituée,
de ligging van de panden en de mogelijkheden om te huren en emplacement des immeubles, possibilités de louer, et caetera ), ce
dergelijke) teneinde veel hogere dan ' normale ' - redelijke dernier pouvant demander des loyers beaucoup plus élevés que des
huurprijzen te vragen ». Het Hof van Cassatie heeft geoordeeld dat « loyers ' normaux ' ou raisonnables ». La Cour de cassation a jugé que
de rechter in feite, mitsdien op onaantastbare wijze, oordeelt of de « le juge décide souverainement en fait si la location de chambres aux
verhuring van kamers met het oog op prostitutie geschiedt met de fins de la prostitution se fait dans le but de réaliser un profit
bedoeling een abnormaal profijt te realiseren, anormal, pour autant qu'il donne sa signification habituelle à la
voor zover hij aan ' abnormaal profijt ' dat in de wet niet nader is notion de ' profit anormal ' qui n'est pas décrite plus précisément
omschreven, zijn gebruikelijke betekenis toekent ». Het Hof stelt vast dat de rechter kan onderzoeken of de huur wel of niet in verhouding staat met het comfort, de sanitaire voorzieningen, de hoedanigheid en de waarde van de ter beschikking gestelde uitrusting en de oppervlakte van de verhuurde kamers, en dat hij kan vaststellen dat nooit een nauwkeurige en controleerbare boekhouding werd opgesteld door de eigenaar. Uit het geheel van die overwegingen vloeit voort dat elke eigenaar van een onroerend goed op basis van de bewoordingen van de twee in het geding zijnde wetsartikelen en de rechterlijke interpretatie ervan kan weten welke handelingen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid dans la loi ». La Cour constate que le juge peut examiner si le loyer est ou non en rapport avec le confort, les installations sanitaires, la qualité et la valeur de l'équipement mis à disposition et la superficie des chambres louées, qu'il peut constater qu'aucune comptabilité précise et contrôlable n'a jamais été tenue par le propriétaire. Il résulte de l'ensemble de ces considérations que tout propriétaire d'un immeuble peut savoir, à partir du libellé des deux articles de loi en cause et de leur interprétation judiciaire quels actes engagent
meebrengen op grond van artikel 77bis, § 1bis, van de voormelde wet sa responsabilité pénale au regard de l'article 77bis, § 1erbis, de la
van 15 december 1980 of van artikel 380, § 1, 3°, van het loi du 15 décembre 1980 précitée ou de l'article 380, § 1er, 3°, du
Strafwetboek. Code pénal.
B.5. Ten aanzien van het begrip « deel uitmaken » van een criminele B.5. Quant à la notion d'« appartenance » à une organisation
organisatie zoals vermeld in artikel 324ter, § 1, van het criminelle telle qu'elle figure dans l'article 324ter, § 1er, du Code
Strafwetboek, is tijdens de parlementaire voorbereiding als antwoord pénal, il a été précisé au cours des travaux préparatoires, en réponse
op het advies van de Raad van State gepreciseerd dat dat begrip moet à l'avis du Conseil d'Etat, qu'elle doit être distinguée de
worden onderscheiden van de verschillende vormen van « deelneming » différentes formes de « participation » incriminées par les autres
die strafbaar worden gesteld in de andere bepalingen die zijn dispositions introduites par la loi relative aux organisations
ingevoerd bij de wet betreffende de criminele organisaties (Parl. St.,
Kamer, 1996-1997, nr. 954/1, pp. 6-7 en 15-17). Uit de tekst zelf van criminelles (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 954/1, pp. 6-7 et
de wet kan worden afgeleid dat het « deel uitmaken » niet het plegen 15-17). On peut déduire du texte même de la loi que l'appartenance
van misdrijven of het, als mededader of medeplichtige, aan die n'implique pas la commission d'infractions ou la participation, en
misdrijven deelnemen in het raam van de criminele organisatie tant que coauteur ou complice, à ces infractions dans le cadre de
impliceert, aangezien die gedragingen het voorwerp uitmaken van l'organisation criminelle, ces comportements faisant l'objet
onderscheiden misdrijven. De wetgever heeft gewild dat ook de leden d'infractions distinctes. Le législateur a voulu que l'on puisse
van een criminele organisatie kunnen worden vervolgd, bijvoorbeeld de poursuivre aussi les membres d'une organisation criminelle, par
chauffeur, het huispersoneel en het veiligheidspersoneel van de leider exemple le chauffeur, les membres du personnel de maison et de
van een criminele organisatie, de personen die in een of andere vorm sécurité du dirigeant d'une organisation criminelle, les personnes qui
worden vergoed door de criminele organisatie om een netwerk van sont rémunérées sous une forme ou une autre par l'organisation
sociale relaties uit te bouwen ten behoeve van de organisatie, met het criminelle pour constituer un cercle de relations sociales au profit
oog op haar schijnbaar legitieme inbedding en sociale inplanting in de de l'organisation, en vue de lui assurer une apparence et une
gemeenschap (ibid., p. 16, en Parl. St., Senaat, 1997-1998, nr. implantation sociale licites dans la société (ibid., p. 16, et Doc.
1-662/4, p. 5). Er zijn voorbeelden gegeven van omstandigheden waaruit parl., Sénat, 1997-1998, n° 1-662/4, p. 5). Des exemples ont été
de rechter in een concreet geval de aansluiting bij de criminele donnés des circonstances d'où le juge pourrait déduire dans un cas
organisatie zou kunnen afleiden : het geregeld aanwezig zijn op concret l'affiliation à l'organisation criminelle : la présence
vergaderingen van de criminele organisatie of het aandeelhoudersschap régulière aux réunions de l'organisation criminelle ou l'actionnariat
van een vennootschapsrechtelijke structuur die door een criminele d'une structure relevant du droit des sociétés utilisée par
organisatie als dekmantel wordt gebruikt (Parl. St., Kamer, 1996-1997, l'organisation criminelle comme écran (Doc. parl., Chambre, 1996-1997,
nr. 954/6, p. 18). n° 954/6, p. 18).
Er dient echter nog te worden opgemerkt dat, voor de toepassing van Il convient encore de préciser que, pour l'application de l'article
artikel 324ter, § 1, de woorden « wetens en willens » die de woorden « 324ter, § 1er, les mots « sciemment et volontairement » qui précèdent
deel uitmaakt » voorafgaan, impliceren dat de vervolgende partij moet les mots « fait partie » impliquent que la partie poursuivante
aantonen dat de vervolgde persoon « een positieve instelling [...] met démontre que la personne poursuivie ait « une attitude positive, en
kennis van zaken » moet hebben (Parl. St., Senaat, 1997-1998, nr. connaissance de cause » (Doc. parl., Sénat, 1997-1998, n° 1-662/3, p.
1-662/3, p. 6). De wetgever heeft echter gepreciseerd dat de 6). Le législateur a précisé cependant que l'intention personnelle de
persoonlijke bedoeling om misdrijven te plegen binnen de organisatie commettre des infractions au sein de l'association ou d'y participer
of eraan deel te nemen, niet vereist is (Parl. St., Kamer, 1996-1997, n'est pas requise (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 954/1, p. 2, et
nr. 954/1, p. 2, en nr. 954/6, p. 6), noch de wil om bij te dragen tot n° 954/6, p. 6) ni non plus la volonté de contribuer aux buts de
de doelstellingen van de criminele organisatie (Parl. St., Kamer, l'organisation criminelle (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 954/6,
1996-1997, nr. 954/6, p. 18). p. 18).
Uit het geheel van die elementen blijkt dat het misdrijf van « deel Il résulte de l'ensemble de ces éléments que l'infraction
uitmaken » van een criminele organisatie voldoende precies is om d'appartenance à une organisation criminelle est suffisamment précise
eenieder in staat te stellen het materiële en het morele bestanddeel pour permettre à toute personne d'en connaître l'élément matériel et
ervan te kennen. l'élément moral.
B.6. De drie prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden B.6. Les trois questions préjudicielles appellent une réponse
beantwoord. négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 77bis, § 1bis, van de wet van 15 december 1980 betreffende de L'article 77bis, § 1erbis, de la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès
toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de au territoire, le séjour, l'établissement et l'éloignement des
verwijdering van vreemdelingen en de artikelen 324ter, § 1, en 380, § étrangers et les articles 324ter, § 1er, et 380, § 1er, 3°, du Code
1, 3°, van het Strafwetboek schenden de artikelen 12 en 14 van de pénal ne violent pas les articles 12 et 14 de la Constitution.
Grondwet niet.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 11 mei 2005. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 11 mai 2005.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms L. Potoms
De wnd. voorzitter, Le président f.f.,
P. Martens P. Martens
^