← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 74/2005 van 20 april 2005 Rolnummer 3039 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende : - artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de
Raad van State, - de artikelen 81, 104, 199 tot 202, 217 en 7 gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld
uit de voorzitters A. Arts en (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 74/2005 van 20 april 2005 Rolnummer 3039 In zake : de prejudiciële vraag betreffende : - artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, - de artikelen 81, 104, 199 tot 202, 217 en 7 gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en (...) | Extrait de l'arrêt n° 74/2005 du 20 avril 2005 Numéro du rôle : 3039 En cause : la question préjudicielle relative : - à l'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, - aux articles 81, 104, 199 à 202, 217 et 728, §§ 1 er et 3, alinéas 1 er |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 74/2005 van 20 april 2005 | Extrait de l'arrêt n° 74/2005 du 20 avril 2005 |
| Rolnummer 3039 | Numéro du rôle : 3039 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende : | En cause : la question préjudicielle relative : |
| - artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van | - à l'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil |
| State, | d'Etat, |
| - de artikelen 81, 104, 199 tot 202, 217 en 728, §§ 1 en 3, eerste en | - aux articles 81, 104, 199 à 202, 217 et 728, §§ 1er et 3, alinéas 1er |
| vierde lid, van het Gerechtelijk Wetboek, | et 4, du Code judiciaire, |
| gesteld door de Raad van State. | posée par le Conseil d'Etat. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. |
| P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. | Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, |
| Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest nr. 132.389 van 15 juni 2004 in zake J. Boets tegen de | Par arrêt n° 132.389 du 15 juin 2004 en cause de J. Boets contre la « |
| Hogeschool Limburg, waarvan de expeditie ter griffie van het | Hogeschool Limburg », dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| Arbitragehof is ingekomen op 30 juni 2004, heeft de Raad van State de | Cour d'arbitrage le 30 juin 2004, le Conseil d'Etat a posé la question |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Les principes d'égalité et de non-discrimination contenus dans les | |
| « Worden de in de artikelen 10 en 11 van de gecoördineerde Grondwet | articles 10 et 11 de la Constitution coordonnée sont-ils violés par : |
| vervatte beginselen van de gelijkheid en de niet-discriminatie geschonden door | - l'article 19, alinéa 3, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées |
| - artikel 19, derde lid, van de bij koninklijk besluit van 12 januari | par l'arrêté royal du 12 janvier 1973, selon lequel les parties |
| 1973 gecoördineerde wetten op de Raad van State volgens hetwelk de | peuvent se faire représenter ou assister par des avocats; interprété |
| partijen zich mogen laten vertegenwoordigen of bijstaan door | |
| advocaten, aldus geïnterpreteerd dat die bepaling toestaat dat een | en ce sens que cette disposition permet qu'une autorité administrative |
| administratieve overheid ter zitting van de bevoegde kamer of de | comparaisse par un fonctionnaire à l'audience de la chambre compétente |
| algemene vergadering van de afdeling administratie van de Raad van | ou de l'assemblée générale de la section d'administration du Conseil |
| State verschijnt bij monde van een ambtenaar, | d'Etat; |
| - artikel 728, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek volgens hetwelk de | - l'article 728, § 1er, du Code judiciaire, selon lequel les parties, |
| partijen op het ogenblik van de rechtsingang en later in persoon of | lors de l'introduction de la cause et ultérieurement, sont tenues de |
| bij advocaat dienen te verschijnen, | comparaître en personne ou par avocat; |
| - artikel 728, § 3, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek volgens | - l'article 728, § 3, alinéa 1er, du Code judiciaire, selon lequel le |
| hetwelk de afgevaardigde van een representatieve vakorganisatie van | délégué d'une organisation représentative d'ouvriers ou d'employés, |
| arbeiders of bedienden die een schriftelijke volmacht heeft, de | porteur d'une procuration écrite, peut représenter l'ouvrier ou |
| arbeider of bediende, partij in het geding, voor de arbeidsgerechten | |
| mag vertegenwoordigen, in zijn naam alle handelingen mag verrichten | l'employé, partie au procès, devant les juridictions du travail, |
| die bij deze vertegenwoordiging behoren, mag pleiten en alle | accomplir en son nom les diligences que cette représentation comporte, |
| mededelingen betreffende de behandeling en de berechting van het | plaider et recevoir toutes communications relatives à l'instruction et |
| geschil mag ontvangen, | au jugement du litige; |
| - en artikel 728, § 3, vierde lid, van het Gerechtelijk Wetboek | - et l'article 728, § 3, alinéa 4, du Code judiciaire, selon lequel, |
| volgens hetwelk het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn in | d'une part, le centre public d'action sociale comparaît dans les |
| de geschillen zoals vermeld in artikel 728, § 3, derde lid, van het | litiges visés à l'article 728, § 3, alinéa 3 du Code judiciaire, soit |
| Gerechtelijk Wetboek verschijnt bij monde hetzij van een advocaat, | par un avocat, soit par un membre effectif ou un membre du personnel |
| hetzij van een door dit centrum afgevaardigd effectief lid of | |
| personeelslid, enerzijds, en de Minister tot wiens bevoegdheid het | délégué par lui et, d'autre part, le ministre ayant l'aide sociale |
| maatschappelijk welzijn behoort, zich kan laten vertegenwoordigen door | dans ses attributions peut se faire représenter par un fonctionnaire. |
| een ambtenaar, anderzijds, | |
| - en de artikelen 81, 104, 199 t.e.m. 202 en 217, van het Gerechtelijk | - et les articles 81, 104, 199 à 202 et 217 du Code judiciaire; |
| Wetboek, in de mate dat die aldus geïnterpreteerde en in samenhang | - en tant que ces dispositions, ainsi interprétées et lues ensemble, |
| gelezen bepalingen tot gevolg hebben : | ont pour effet que : |
| 1° dat arbeiders en bedienden voor de arbeidsgerechten, die optreden | 1° les ouvriers et les employés peuvent être assistés ou représentés |
| als het ' natuurlijke ' rechtsprekend orgaan voor geschillen | par un avocat ou par un délégué d'une organisation syndicale |
| betreffende hun contractuele rechtspositie, ook indien zij | représentative devant les juridictions du travail, qui interviennent |
| personeelsleden zijn van een publiekrechtelijke overheid en waarin | en tant qu'organe juridictionnel ' naturel ' pour des litiges |
| bovendien vertegenwoordigers van de representatieve vakorganisaties zetelen, mogen worden bijgestaan of vertegenwoordigd door een advocaat of door een afgevaardigde van een representatieve vakorganisatie, terwijl statutaire personeelsleden van een publiekrechtelijke overheid voor de afdeling administratie van de Raad van State, die optreedt als het ' natuurlijke ' rechtsprekend orgaan voor geschillen betreffende hun statutaire rechtspositie en waarin geen vertegenwoordigers van de representatieve vakorganisaties zetelen, slechts mogen worden bijgestaan of vertegenwoordigd door een advocaat, maar niet door een afgevaardigde van een representatieve vakorganisatie; 2° dat een administratieve overheid in alle gevallen voor de bevoegde kamer of de algemene vergadering van de afdeling administratie van de Raad van State zou mogen worden bijgestaan of vertegenwoordigd door een advocaat of een ambtenaar, terwijl - een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn alleen voor de geschillen zoals specifiek vermeld in artikel 728, § 3, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek mag verschijnen bij monde van een advocaat, een afgevaardigd effectief lid of een afgevaardigd personeelslid, - een verzoeker voor de bevoegde kamer of de algemene vergadering van | concernant leur statut contractuel, même s'ils sont des membres du personnel d'une autorité de droit public, et dans lesquelles siègent en outre des représentants des organisations syndicales représentatives, alors que les membres du personnel statutaire d'une autorité de droit public ne peuvent être assistés ou représentés que par un avocat mais non par un délégué d'une organisation syndicale représentative devant la section d'administration du Conseil d'Etat, qui intervient en tant qu'organe juridictionnel ' naturel ' pour les litiges concernant leur situation statutaire et dans laquelle ne siègent pas de représentants des organisations syndicales représentatives; 2° une autorité administrative pourrait dans tous les cas être assistée ou représentée par un avocat ou par un fonctionnaire devant la chambre compétente ou devant l'assemblée générale de la section d'administration du Conseil d'Etat, tandis que : - un centre public d'action sociale peut seulement comparaître par avocat, par un membre effectif ou un membre du personnel délégué par lui pour les litiges spécifiquement visés à l'article 728, § 3, alinéa 3, du Code judiciaire; - un requérant devant la chambre compétente ou devant l'assemblée |
| de afdeling administratie van de Raad van State slechts zou mogen | générale de la section d'administration du Conseil d'Etat ne pourrait |
| worden bijgestaan of vertegenwoordigd door een advocaat, maar niet | être assisté ou représenté que par un avocat mais non par un délégué |
| door een afgevaardigde van een representatieve vakorganisatie ? ». | d'une organisation syndicale représentative ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Wat de ontvankelijkheid van de tussenkomsten betreft | En ce qui concerne la recevabilité des interventions |
| B.1.1. Volgens de verzoeker voor de Raad van State is de memorie van | B.1.1. Selon le requérant devant le Conseil d'Etat, le mémoire du |
| de Ministerraad onontvankelijk omdat hieruit niet uitdrukkelijk blijkt | Conseil des Ministres est irrecevable parce qu'il ne fait pas |
| of de Ministerraad heeft beslist, ten eerste, om tussen te komen in de | expressément apparaître que le Conseil des Ministres a décidé, |
| huidige zaak en ten tweede, om raadslieden aan wijzen. | premièrement, d'intervenir dans la présente affaire et, deuxièmement, |
| de désigner des avocats. | |
| B.1.2. Zonder dat het noodzakelijk is te onderzoeken of artikel 85, | B.1.2. Sans qu'il faille examiner si l'article 85, alinéa 1er, de la |
| eerste lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 aan de | loi spéciale du 6 janvier 1989 impose de telles obligations au Conseil |
| Ministerraad dergelijke verplichtingen oplegt, stelt het Hof vast dat | des Ministres, la Cour constate que l'exception est sans objet, étant |
| de exceptie zonder voorwerp is daar uit de voorgelegde stukken blijkt | donné que les pièces produites font apparaître que le Conseil des |
| dat de Ministerraad wel degelijk voormelde beslissingen heeft genomen. | Ministres a effectivement pris les décisions précitées. |
| B.2. De « Ordre des barreaux francophones et germanophone de Belgique | B.2. L'Ordre des barreaux francophones et germanophone de Belgique |
| » (hierna O.B.F.G.) heeft, overeenkomstig artikel 495 van het | (ci-après : O.B.F.G.) a pour mission, conformément à l'article 495 du |
| Gerechtelijk Wetboek, de taak te waken « over de eer, de rechten en de | Code judiciaire, « de veiller à l'honneur, aux droits et aux intérêts |
| gemeenschappelijke beroepsbelangen van hun leden ». Ofschoon de | professionnels communs de leurs membres ». Bien que la partie |
| tussenkomende partij geen partij is voor de verwijzende rechter blijkt | intervenante ne soit pas partie devant le juge a quo, la définition |
| uit de wettelijke opdrachtomschrijving dat de O.B.F.G. te dezen doet | légale de ces missions fait apparaître que l'O.B.F.G. justifie, en |
| blijken van een voldoende belang om tussen te komen in een zaak die | l'espèce, d'un intérêt suffisant pour intervenir dans une affaire |
| betrekking heeft op de vraag naar de vertegenwoordiging of bijstand | relative à la représentation ou à l'assistance devant le Conseil |
| voor de Raad van State door andere personen dan advocaten. | d'Etat par d'autres personnes que des avocats. |
| De O.B.F.G. heeft tevens ter griffie van het Hof een uittreksel doen | L'O.B.F.G. a également fait parvenir au greffe de la Cour un extrait |
| toekomen van het besluit van zijn bevoegd orgaan waaruit blijkt dat | de la décision de son organe compétent faisant apparaître qu'il a été |
| tijdig is beslist tot tussenkomst in de rechtspleging en waarbij een | décidé, dans les délais, d'intervenir dans la procédure et par |
| raadsman is aangewezen als zijn vertegenwoordiger. De memorie van | laquelle un conseil a été désigné pour la représenter. Le mémoire en |
| tussenkomst en de memorie van antwoord van de O.B.F.G. zijn bijgevolg | intervention et le mémoire en réponse de l'O.B.F.G. sont dès lors |
| ontvankelijk. | recevables. |
| Over het onderwerp van de prejudiciële vraag | Quant à l'objet de la question préjudicielle |
| B.3.1. De tussenkomende partijen verklaren niet in te zien op welke | B.3.1. Les parties intervenantes déclarent ne pas apercevoir en quoi |
| wijze de artikelen 81, 104, 199 tot 202 en 217 van het Gerechtelijk | les articles 81, 104, 199 à 202 et 217 du Code judiciaire violeraient |
| wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet zouden schenden, noch op | les articles 10 et 11 de la Constitution, ni en quoi ils établiraient |
| welke wijze zij het bekritiseerde verschil in behandeling zouden doen | la différence de traitement critiquée. Vu qu'aucun centre public |
| ontstaan. Vermits er geen openbaar centrum voor maatschappelijk | d'action sociale n'est partie dans l'instance principale, elles ne |
| welzijn partij is in het bodemgeschil, zien zij al evenmin in in welke | voient pas davantage en quoi une décision de la Cour relative à |
| mate een uitspraak van het Hof inzake artikel 728, § 3, vierde lid, | l'article 728, § 3, aliéna 4, du Code judiciaire pourrait être utile |
| van het Gerechtelijk Wetboek dienstig kan zijn voor het geschil ten | pour trancher l'affaire au fond. |
| gronde. Uit de context van de prejudiciële vraag en uit de motieven van de | Le contexte de la question préjudicielle et les motifs du juge a quo |
| verwijzende rechter blijkt dat aan het Hof de vraag wordt gesteld naar | font apparaître que la Cour est interrogée au sujet de la |
| de grondwettigheid van artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde | constitutionnalité de l'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur |
| wetten op de Raad van State, in zoverre die bepaling niet toestaat dat | le Conseil d'Etat, en tant que cette disposition ne permet pas que des |
| statutaire personeelsleden van een publiekrechtelijke overheid voor de afdeling administratie van de Raad van State worden vertegenwoordigd en bijgestaan door een afgevaardigde van een representatieve vakorganisatie terwijl, enerzijds, arbeiders en bedienden, ook indien zij personeelsleden zijn van een publiekrechtelijke overheid, op grond van artikel 728, § 3, van het Gerechtelijk Wetboek voor de arbeidsgerechten wel mogen worden vertegenwoordigd en bijgestaan door een afgevaardigde van een representatieve organisatie en, anderzijds, een administratieve overheid, op basis van de rechtspraak van de Raad van State, voor de Raad van State kan worden vertegenwoordigd door een advocaat of een ambtenaar. Bijgevolg dient de prejudiciële vraag te worden beperkt tot artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, zij het dat inzonderheid artikel 728, § 1 en § 3, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek in het onderzoek van het Hof moet worden betrokken. B.3.2. Artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad | membres du personnel statutaire d'une autorité de droit public soient représentés et assistés, devant la section d'administration du Conseil d'Etat, par un délégué d'une organisation syndicale représentative, alors que, d'une part, les ouvriers et employés, même s'ils sont des membres du personnel d'une autorité de droit public, peuvent être représentés et assistés devant les juridictions du travail par un délégué d'une organisation représentative en vertu de l'article 728, § 3, du Code judiciaire et que, d'autre part, une autorité administrative, conformément à la jurisprudence du Conseil d'Etat, peut être représentée devant celui-ci par un avocat ou un fonctionnaire. La question préjudicielle doit dès lors être limitée à l'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, étant entendu que l'article 728, §§ 1er et 3, alinéa 1er, du Code judiciaire doit intervenir spécialement dans l'examen opéré par la Cour. B.3.2. L'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil |
| van State bepaalt : | d'Etat énonce : |
| « De partijen mogen zich laten vertegenwoordigen of bijstaan door | « Les parties peuvent se faire représenter ou assister par des avocats |
| advocaten die ingeschreven zijn op de tabel van de Orde der advocaten | inscrits au tableau de l'Ordre des avocats ou sur la liste des |
| of op de lijst van de stagiairs alsook, volgens de bepalingen van het | stagiaires ainsi que, selon les dispositions du Code judiciaire, par |
| Gerechtelijk Wetboek, door de onderdanen van een lidstaat van de | les ressortissants d'un Etat membre de l'Union européenne qui sont |
| Europese Unie die gerechtigd zijn om het beroep van advocaat uit te | habilités à exercer la profession d'avocat. Les avocats auront |
| oefenen. De advocaten hebben steeds het recht op de griffie kennis te | |
| nemen van het dossier en een toelichtende memorie in te dienen in de | toujours le droit de prendre connaissance au greffe du dossier de |
| voorwaarden te bepalen bij de koninklijke besluiten bedoeld bij | l'affaire et de déposer un mémoire ampliatif, dans les conditions à |
| artikel 30 ». | déterminer par les arrêtés royaux prévus à l'article 30 ». |
| Artikel 728, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek luidt : | L'article 728, § 1er, du Code judiciaire énonce : |
| « Op het ogenblik van de rechtsingang en later dienen de partijen in | « Lors de l'introduction de la cause et ultérieurement, les parties |
| persoon of bij advocaat te verschijnen ». | sont tenues de comparaître en personne ou par avocat ». |
| Artikel 728, § 3, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek luidt : | L'article 728, § 3, alinéa 1er, du Code judiciaire énonce : |
| « Voor de arbeidsgerechten mag bovendien de afgevaardigde van een | « En outre, devant les juridictions du travail, le délégué d'une |
| representatieve organisatie van arbeiders of bedienden die een | organisation représentative d'ouvriers ou d'employés, porteur d'une |
| schriftelijke volmacht heeft, de arbeider of bediende, partij in het | procuration écrite, peut représenter l'ouvrier ou l'employé, partie au |
| geding vertegenwoordigen, in zijn naam alle handelingen verrichten die | procès, accomplir en son nom les diligences que cette représentation |
| bij deze vertegenwoordiging behoren, pleiten en alle mededelingen | comporte, plaider et recevoir toutes communications relatives à |
| ontvangen betreffende de behandeling en de berechting van het geschil | l'instruction et au jugement du litige ». |
| ». Wat het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag betreft | En ce qui concerne la première partie de la question préjudicielle |
| B.4. Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag noopt tot een | B.4. La première partie de la question préjudicielle invite à |
| vergelijking van, enerzijds, de statutaire personeelsleden van een | comparer, d'une part, les membres du personnel statutaire d'une |
| administratieve overheid die zich in een geschil met hun werkgever tot | autorité administrative qui, dans un litige avec leur employeur, |
| de Raad van State wenden en, anderzijds, de contractuele | s'adressent au Conseil d'Etat et, d'autre part, les membres du |
| personeelsleden - arbeiders en bedienden - van een publiekrechtelijke | personnel contractuel - ouvriers et employés - d'une autorité de droit |
| overheid die zich in een geschil met hun werkgever tot de | public qui, dans un litige avec leur employeur, s'adressent aux |
| arbeidsgerechten wenden. Terwijl de personen van de tweede categorie | juridictions du travail. Les personnes de la deuxième catégorie |
| zich, overeenkomstig het bepaalde in artikel 728, § 3, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, kunnen laten vertegenwoordigen en bijstaan door een afgevaardigde van een representatieve organisatie van arbeiders of bedienden, die ook kan pleiten, bestaat die mogelijkheid niet voor de personen van de eerste categorie, die zich enkel mogen laten vertegenwoordigen en bijstaan door advocaten. B.5. Volgens de Ministerraad en de O.B.F.G. zijn de rechtsplegingsregels voor de Raad van State en die voor de arbeidsgerechten onvoldoende vergelijkbaar. Ook al is de procedure voor de Raad van State, gelet op diens bijzondere bevoegdheid, gegrond op eigen specifieke regelen die afwijken van het Gerechtelijk Wetboek, toch kan er, op het vlak van de regels betreffende de vertegenwoordiging en bijstand inzake geschillen tussen werkgevers en werknemers, een voldoende duidelijke vergelijking worden gemaakt tussen de partijen voor de Raad van State en die voor de arbeidsrechtbanken. De exceptie wordt verworpen. | peuvent, conformément à l'article 728, § 3, alinéa 1er, du Code judiciaire, se faire représenter et assister par un délégué d'une organisation représentative d'ouvriers ou d'employés, qui peut également plaider, alors que cette possibilité n'existe pas pour les personnes de la première catégorie, qui peuvent uniquement se faire représenter et assister par des avocats inscrits au tableau de l'Ordre des avocats ou sur la liste des stagiaires. B.5. Selon le Conseil des Ministres et l'O.B.F.G., les règles de procédure devant le Conseil d'Etat et celles devant les juridictions du travail sont insuffisamment comparables. Même si la procédure devant le Conseil d'Etat, eu égard à la compétence particulière de celui-ci, est fondée sur des règles spécifiques qui dérogent au Code judiciaire, il est néanmoins permis d'établir, pour ce qui est des règles relatives à la représentation et à l'assistance dans le cadre de litiges opposant les employeurs et leurs travailleurs, une comparaison suffisamment pertinente entre les parties devant le Conseil d'Etat et les parties devant les juridictions du travail. L'exception est rejetée. |
| B.6.1. Het verschil in behandeling tussen de in B.4 bedoelde categorieën van personen steunt op een objectief criterium, namelijk de juridische aard van de rechtsverhouding tussen de personeelsleden en hun werkgever - zijnde statutair of contractueel - en, daaruit voortvloeiend, de rechterlijke instantie en de daarmee gepaard gaande toepasselijke rechtsplegingsregels. B.6.2. De geschillen die voor de Raad van State aanhangig worden gemaakt door statutaire personeelsleden van een administratieve overheid, verschillen fundamenteel van de geschillen die door arbeiders of bedienden aanhangig worden gemaakt voor de arbeidsgerechten. Laatstgenoemde geschillen hebben immers betrekking op de subjectieve rechten van werknemers inzake arbeidsrecht, arbeidsongevallen of sociale zekerheid. De geschillen die, in dezelfde aangelegenheden, betrekking hebben op de subjectieve rechten van de statutaire personeelsleden van de overheidsdiensten, vallen niet onder de bevoegdheid van de Raad van State. Dat rechtscollege verklaart de beroepen die betrekking hebben op de personeelsleden van de overheidsdiensten enkel ontvankelijk wanneer het erom gaat kennis te | B.6.1. La différence de traitement entre les catégories de personnes visées au B.4 repose sur un critère objectif, à savoir la nature juridique du rapport de droit qui existe entre les membres du personnel et leur employeur - à savoir statutaire ou contractuel - et, par voie de conséquence, la juridiction compétente et les règles de procédure applicables qui lui sont propres. B.6.2. Les litiges introduits devant le Conseil d'Etat par des agents statutaires d'une autorité administrative diffèrent essentiellement des litiges introduits par des ouvriers ou des employés devant les juridictions du travail. Ces derniers litiges concernent en effet les droits subjectifs de travailleurs en matière de droit du travail, d'accidents du travail ou de sécurité sociale. Les litiges qui concernent les droits subjectifs des agents statutaires des services publics dans les mêmes matières ne sont pas de la compétence du Conseil d'Etat. Cette juridiction ne reçoit les recours qui |
| nemen van het objectief contentieux in verband met administratieve | intéressent les agents des services publics que lorsqu'il s'agit de |
| handelingen die ofwel individuele handelingen, ofwel reglementaire | connaître du contentieux objectif relatif à des actes administratifs |
| handelingen die een onbepaald aantal personen aanbelangen, kunnen | qui peuvent être, soit des actes individuels, soit des actes |
| zijn. Met zijn arresten kan de Raad van State uitsluitend de hem | réglementaires intéressant un nombre indéterminé de personnes. Par ses |
| voorgelegde handeling vernietigen, zonder in beginsel enige | arrêts, le Conseil d'Etat peut uniquement annuler l'acte qui lui est |
| veroordeling tot betaling van een geldsom uit te spreken. Wanneer een | soumis, sans prononcer en règle de condamnation au paiement d'une |
| vernietiging wordt uitgesproken, heeft het arrest een absoluut gezag | somme. Lorsqu'une annulation est prononcée, l'arrêt a une autorité |
| van gewijsde. | absolue de chose jugée. |
| B.6.3. Vanwege die verschillen die betrekking hebben op de aard van de | B.6.3. En raison de ces différences qui portent sur la nature des |
| in het geding zijnde rechten, op het onderwerp van het contentieux en | droits en cause, sur l'objet du contentieux et sur la portée des |
| op de draagwijdte van de beslissingen, legt het gelijkheidsbeginsel de | décisions, le principe d'égalité n'impose pas au législateur d'adopter |
| wetgever niet de verplichting op identieke bepalingen aan te nemen wat | des dispositions identiques en ce qui concerne la représentation en |
| betreft de vertegenwoordiging in rechte van de werknemers voor | justice des travailleurs devant des juridictions différentes. |
| verschillende rechtscolleges. | |
| B.6.4.1. De wet van 23 december 1946 houdende instelling van een Raad | B.6.4.1. La loi du 23 décembre 1946 portant création d'un Conseil |
| van State bood de partijen enkel de mogelijkheid zich er te laten | d'Etat ne permettait aux parties de s'y faire représenter que par des |
| vertegenwoordigen door advocaten van Belgische nationaliteit die tien | |
| jaar waren ingeschreven op het tableau van de Orde van advocaten. Die | avocats de nationalité belge ayant dix années d'inscription au tableau |
| eis had tot doel « inzake geschillen van bestuur, advocaten te hebben | de l'Ordre des avocats. Cette exigence avait pour objectif « d'avoir, |
| die er zich een specialiteit zullen van maken en het auditoraat en de | en matière de contentieux administratif, des avocats qui se |
| Raad zullen behulpzaam zijn bij het opbouwen der bestuurlijke | spécialiseront et aideront l'auditorat et le Conseil à construire la |
| rechtspraak ». Die eis diende de mogelijkheid te verschaffen « een | jurisprudence administrative ». Elle devait permettre d'opérer « un |
| schifting » te doen teneinde het nieuwe rechtscollege « niet te | filtrage » et d'éviter que la nouvelle juridiction ne soit « encombrée |
| overlasten met eisen zonder juridische grond of waarvan het voorwerp | par des revendications sans fondement juridique ou dont l'objet |
| niet tot de bevoegdheid van de Raad hoort ». Het voorstel een | sortirait de sa compétence ». La proposition de créer un barreau |
| bijzondere balie in het leven te roepen die over het pleitmonopolie | spécial ayant le monopole de la plaidoirie fut rejetée (Doc. parl., |
| zou beschikken werd verworpen (Parl. St., Senaat, B.Z. 1939, nr. 80, | Sénat, S.E. 1939, n° 80, p. 59). |
| p. 62). B.6.4.2. De wet van 11 juni 1952, die de wet van 23 december 1946 | B.6.4.2. La loi du 11 juin 1952, qui a modifié la loi du 23 décembre |
| heeft gewijzigd, heeft die bepaling opgeheven, op grond van de | 1946, a abrogé cette disposition, le législateur estimant qu'elle |
| overweging van de wetgever dat zij geen bestaansreden meer had, | n'avait plus de raison d'être, puisque la jurisprudence du Conseil |
| vermits de rechtspraak van de Raad van State de voorwaarden waaronder | d'Etat a défini les conditions dans lesquelles les recours doivent |
| de beroepen moeten worden ingesteld heeft bepaald en het niet | être introduits et qu'il n'était pas justifié de maintenir une |
| verantwoord was een beperking te handhaven die noch de hoven van | restriction que n'appliquent ni les cours d'appel ni même la Cour de |
| beroep, noch zelfs het Hof van Cassatie toepassen (Parl. St., Senaat, | cassation (Doc. parl., Sénat, 1950-1951, n° 387, p. 2; Sénat, |
| 1950-1951, nr. 387, p. 2; Senaat, 1951-1952, nr. 181, p. 2). | 1951-1952, n° 181, p. 2). |
| De Minister van Binnenlandse Zaken diende een amendement in, dat werd | Le Ministre de l'Intérieur introduisit un amendement, qui fut adopté, |
| aangenomen, en dat het recht tot vertegenwoordiging en bijstand voor | étendant le droit de représentation et d'assistance devant le Conseil |
| de Raad van State uitbreidde tot « al de advocaten van het ogenblik | d'Etat « à tous les avocats dès le moment qu'ils sont inscrits au |
| dat ze opgenomen zijn op de tabel van de Orde (dus na drie jaar stage) | tableau de l'Ordre (donc après trois années de stage) » (Doc. parl., |
| » (Parl. St., Kamer, 1951-1952, nr. 414, p. 2). | Chambre, 1951-1952, n° 414, p. 2). |
| De wet van 6 mei 1982 tot wijziging van de wetten op de Raad van State | La loi du 6 mai 1982 modifiant les lois sur le Conseil d'Etat avait |
| had in wezen tot doel de formaties te wijzigen en rekening te houden | pour objet essentiel d'en modifier les cadres et de tenir compte du |
| met het Europees gemeenschapsrecht op het stuk van de vrijheid van | droit communautaire en matière de libre prestation de services. |
| dienstverlening. | |
| Bij artikel 4, 3°, van de wet van 25 mei 1999 (Belgisch Staatsblad , | L'article 4, 3°, de la loi du 25 mai 1999 (Moniteur belge , 22 juin |
| 22 juni 1999) werd een einde gemaakt aan de onmogelijkheid voor | 1999) a mis fin à l'impossibilité, pour les avocats stagiaires, de |
| advocaten-stagiairs om gedingvoerende partijen voor de Raad van State te vertegenwoordigen of bij te staan. B.6.5. Wat de arbeidsgerechten betreft, heeft de wetgever de mogelijkheid van vertegenwoordiging en bijstand door een afgevaardigde van een representatieve vakorganisatie verbonden met de bijzondere aard van de arbeidsgerechten en werd zij in de parlementaire voorbereiding als volgt verantwoord : « Uw Commissie heeft aan deze belangrijke vraag een lange bespreking gewijd. Verschillende leden hebben er de nadruk op gelegd dat het omwille van een goede werking van de gerechtelijke instellingen noodzakelijk is dat de leden van de balie het monopolium van de | représenter ou d'assister les parties au litige devant le Conseil d'Etat. B.6.5. S'agissant des juridictions du travail, le législateur a lié la possibilité de se faire représenter et assister par un délégué d'une organisation syndicale représentative au caractère particulier des juridictions du travail, possibilité qui fut justifiée comme suit lors des travaux préparatoires : « Votre Commission a procédé à un examen approfondi de cette importante question. Plusieurs membres ont insisté sur la nécessité d'octroyer aux membres du barreau le monopole de la plaidoirie devant |
| pleidooien voor alle gerechten hebben. Er werd trouwens op gewezen dat | toutes les juridictions, en vue du bon fonctionnement des institutions |
| het beginsel zelf van dit monopolium reeds neergelegd wordt in artikel | judiciaires. On a d'ailleurs rappelé que le principe même de ce |
| 440 van het ontworpen Wetboek. Deze laatste bepaling houdt evenwel een | monopole est consacré par l'article 440 du Code en projet. Cet article |
| voorbehoud in voor de gevallen waar de wet uitzonderingen heeft | contient toutefois une réserve quant aux exceptions prévues par la |
| bepaald. Een van die uitzonderingen komt precies voor in artikel 728 | loi. Or, une de ces exceptions figure précisément à l'article 728, |
| waar in het derde lid uitdrukkelijk het recht om te pleiten voor de | dont le troisième alinéa accorde expressément aux délégués d'une |
| arbeidsgerechten aan de afgevaardigden van een representatieve | organisation représentative d'ouvriers et d'employés le droit de |
| organisatie van arbeiders of bedienden wordt toegekend. | plaider devant les juridictions du travail. |
| Er werden tegen deze uitzonderingen talrijke bezwaren geopperd omdat | De nombreuses objections ont été formulées au sujet de ces exceptions, |
| de leden van oordeel waren dat de rechten van de verdediging voor de | les membres de votre Commission estimant que les droits de la défense |
| doivent être garantis de la même manière devant les juridictions du | |
| arbeidsgerechten op dezelfde manier moeten gewaarborgd worden als voor | travail et devant les autres juridictions. Il a été répondu qu'il est |
| de andere gerechten. Hierop werd evenwel geantwoord, enerzijds, dat | admis depuis fort longtemps que les délégués des organisations de |
| het een gebruik is, dat sinds lang ingeplant is, dat de afgevaardigden | travailleurs ont le droit de représenter leurs membres tant devant les |
| van de arbeidersorganisaties zowel voor de werkrechtersraden als voor | conseils de prud'hommes que devant les commissions administratives, |
| de administratieve commissies inzake werkloosheid, pensioenen, en zo | compétentes en matière de chômage, de pensions, etc. On a également |
| meer, mogen verschijnen. Men merkte tevens op dat er voor talrijke | fait observer que nombre d'affaires évoquées devant ces commissions |
| zaken die onder meer voor deze Commissies opgeroepen worden en die | sont de caractère purement administratif et ne justifient nullement un |
| soms van zuiver administratieve aard zijn, geen voldoende redenen | recours à l'assistance d'un avocat, puisqu'il s'agit essentiellement |
| bestaan om een beroep te doen op de juridische bijstand van een advocaat, daar het hoofdzakelijk om formaliteiten gaat die geen juridische moeilijkheden opleveren. Verschillende leden van uw Commissie hebben nochtans hierop geantwoord dat voortaan de arbeidsgerechten ook bevoegd zullen zijn voor de arbeidsongevallen en de beroepsziekten en dat in deze gevallen soms zeer ingewikkelde feitelijke en juridische vraagstukken oprijzen waar de tussenkomst van een advocaat volstrekt noodzakelijk is. Zij drongen tevens aan opdat de vertegenwoordigers van de arbeiders- en bediendenorganisaties drager zouden zijn van een geschreven volmacht, die dan ook vanzelfsprekend eigen zou zijn aan iedere zaak, en dat, bovendien, deze vertegenwoordiging beperkt zou blijven tot de werklieden en bedienden zodat de patronale organisaties verplicht op een advocaat zouden moeten beroep doen. Na een diepgaande bespreking waren de meeste leden van uw Commissie van oordeel dat zij, terwijl zij op de twee laatste punten zouden | de formalités qui ne présentent guère de difficultés juridiques. Toutefois, plusieurs membres de votre Commission ont fait observer que dorénavant les juridictions du travail seront également compétentes en matière d'accidents du travail et de maladies professionnelles et que, dans ce cas, des problèmes fort compliqués tant en fait qu'en droit peuvent se présenter, rendant indispensable l'intervention de l'avocat. Ils ont insisté également pour que les délégués des organisations d'ouvriers et d'employés soient porteurs d'une procuration écrite, qui serait évidemment propre à chaque cause, et qu'en outre cette représentation se limite aux ouvriers et aux employés, de sorte que les organisations patronales soient obligées de faire appel à un avocat. Après une discussion approfondie, la plupart des membres de votre Commission ont estimé que tout en se ralliant aux deux derniers points, ils ne peuvent cependant admettre cette exception en matière d'accidents du travail et de maladies professionnelles. Mais à propos |
| ingaan, zij nochtans geen uitzondering meende te mogen maken voor de | de cette dernière question, un membre a fait observer que les |
| vertegenwoordiging inzake arbeidsongevallen en beroepsziekten. Maar er | organisations d'ouvriers et d'employés prennent fréquemment |
| werd bij deze laatste aangelegenheid de nadruk op gelegd dat de | l'initiative de désigner un avocat pour représenter leurs affiliés |
| arbeiders- en bediendenorganisaties, uit eigen beweging, advocaten | lorsqu'il s'agit d'un accident de travail ou d'une maladie |
| aanstellen wanneer het arbeidsongevallen of beroepsziekten geldt, waar | professionnelle qui soulèvent des difficultés en fait ou en droit, de |
| feitelijke of juridische problemen oprijzen, zodanig dat het bezwaar | sorte que l'objection ne paraît pas devoir être retenue » (Doc. parl., |
| in dat verband wegvalt » (Parl. St., Kamer, 1965-1966, nr. 59, p. | Chambre, 1965-1966, n° 59, p. 120). |
| 120). B.6.6. Uit wat voorafgaat volgt dat er grondige verschillen bestaan, | B.6.6. Il se déduit de ce qui précède qu'il existe des différences |
| niet alleen tussen twee types van geschillen maar tevens tussen de | profondes, non seulement entre deux types de contentieux mais |
| door de wetgever nagestreefde doelstellingen. Wat de beroepen voor de | également entre les objectifs poursuivis par le législateur. En ce qui |
| Raad van State betreft, heeft de wetgever, in de bijzondere | concerne les recours au Conseil d'Etat, le législateur a voulu |
| aangelegenheid van het administratief contentieux, een zekere | garantir que, dans la matière particulière du contentieux |
| schifting willen garanderen door de verplichting voor de partijen om | administratif, un certain filtrage soit assuré par l'obligation faite |
| voor vertegenwoordigding of bijstand een beroep te doen op de diensten | aux parties de recourir, pour les assister ou les représenter, aux |
| van een advocaat. Wat het aan de arbeidsgerechten toevertrouwde | services d'un avocat. En ce qui concerne le contentieux attribué aux |
| contentieux betreft, heeft de wetgever ervoor gezorgd dat de | juridictions du travail, le législateur a veillé à ce que la création |
| oprichting van die gerechten geen einde maakte aan een praktijk die | de ces juridictions ne mette pas fin à une pratique qui existait |
| voordien bestond en voldoening schonk. | auparavant et qui avait donné satisfaction. |
| Gelet op voorgaande overwegingen kan het niet als kennelijk onredelijk | Eu égard à ce qui précède, l'on ne peut considérer comme manifestement |
| worden beschouwd dat de wetgever niet heeft toegestaan dat de partijen | déraisonnable le fait que le législateur n'ait pas permis aux parties |
| voor de Raad van State door een afgevaardigde van een representatieve | devant le Conseil d'Etat de se faire représenter ou assister par un |
| vakorganisatie zouden kunnen worden vertegenwoordigd of bijgestaan. | délégué d'une organisation syndicale représentative. |
| B.7. Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag dient ontkennend | B.7. La première partie de la question préjudicielle appelle une |
| te worden beantwoord. | réponse négative. |
| Wat het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag betreft | En ce qui concerne la deuxième partie de la question préjudicielle |
| B.8. Het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag gaat uit van de interpretatie door de verzoeker voor de Raad van State dat een administratieve overheid voor de Raad van State niet alleen in persoon kan verschijnen, maar zich tevens kan laten vertegenwoordigen op twee manieren, namelijk ofwel door een advocaat ofwel door een ambtenaar. B.9. Die interpretatie gaat voorbij aan het gegeven dat een administratieve overheid een rechtspersoon is en dat die niet zelf, in personae, zijn rechten kan uitoefenen maar noodzakelijk een beroep moet doen op natuurlijke personen die de organen zijn van de rechtspersoon. Wie die organen zijn en welke hun bevoegdheden zijn, wordt bepaald door de wettelijke bepalingen die de rechtsvorm beheersen alsook door de onderscheiden statuten van die rechtspersonen. | B.8. La deuxième partie de la question préjudicielle se fonde sur l'interprétation du requérant devant le Conseil d'Etat selon laquelle une autorité administrative peut, devant le Conseil d'Etat, non seulement comparaître en personne, mais également se faire représenter de deux façons, soit par un avocat, soit par un fonctionnaire. B.9. Cette interprétation ne prend pas en considération le fait qu'une autorité administrative est une personne morale et que celle-ci ne peut elle-même, en personne, exercer ses droits, mais doit nécessairement faire appel à des personnes physiques qui sont les organes de la personne morale. Les organes et leurs compétences sont déterminés par les dispositions légales qui régissent cette forme juridique et par les statuts respectifs de ces personnes morales. |
| B.10. Het in de prejudiciële vraag aangeklaagde verschil in | B.10. La différence de traitement dénoncée dans la question |
| behandeling is bijgevolg onbestaande : de keuze die de partijen voor | préjudicielle est dès lors inexistante : le choix qu'ont les personnes |
| de Raad van State hebben om ofwel persoonlijk in rechte te | devant le Conseil d'Etat soit de comparaître en personne, soit de se |
| verschijnen, ofwel zich door een advocaat te laten vertegenwoordigen, | faire représenter par un avocat, porte tant sur les personnes |
| betreft zowel de natuurlijke personen als de rechtspersonen, | physiques que sur les personnes morales, de droit privé ou public. |
| privaatrechtelijke en publiekrechtelijke. Wanneer een partij niet in | Lorsqu'une partie ne comparaît pas en personne, elle est tenue de se |
| eigen persoon verschijnt, is zij ertoe gehouden zich te laten | |
| vertegenwoordigen door een advocaat. | faire représenter par un avocat. |
| B.11. Het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag behoeft geen | B.11. La deuxième partie de la question préjudicielle n'appelle pas de |
| antwoord. | réponse. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van | L'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne |
| State schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre | viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en tant que cette |
| die bepaling niet toestaat dat statutaire personeelsleden van een | disposition ne permet pas que des membres du personnel statutaire |
| publiekrechtelijke overheid voor de Raad van State worden | d'une autorité de droit public soient représentés ou assistés devant |
| vertegenwoordigd of bijgestaan door een afgevaardigde van een | le Conseil d'Etat par un délégué d'une organisation syndicale |
| representatieve vakorganisatie. | représentative. |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 april 2005. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 avril 2005. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| A. Arts. | A. Arts. |