Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 185/2004 van 16 november 2004 Rolnummers 2883 en 2895 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 30, § 2, van het Vlaamse decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begr Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 185/2004 van 16 november 2004 Rolnummers 2883 en 2895 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 30, § 2, van het Vlaamse decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begr Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...) Extrait de l'arrêt n° 185/2004 du 16 novembre 2004 Numéros du rôle : 2883 et 2895 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 30, § 2, du décret flamand du 22 décembre 1995 contenant diverses mesures d'accompagnement La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, L(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 185/2004 van 16 november 2004 Extrait de l'arrêt n° 185/2004 du 16 novembre 2004
Rolnummers 2883 en 2895 Numéros du rôle : 2883 et 2895
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 30, § 2, van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 30, § 2,
Vlaamse decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot du décret flamand du 22 décembre 1995 contenant diverses mesures
begeleiding van de begroting 1996, vóór de wijziging ervan bij het d'accompagnement du budget 1996, avant sa modification par le décret
decreet van 18 mei 1999, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. du 18 mai 1999, posées par la Cour d'appel de Gand.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R.
R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels, Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke et J. Spreutels,
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitter A. Arts, Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij arrest van 16 december 2003 in zake het Vlaamse Gewest tegen M. a. Par arrêt du 16 décembre 2003 en cause de la Région flamande contre
Smitz-Fransoo, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof M. Smitz-Fransoo, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
is ingekomen op 2 januari 2004, heeft het Hof van Beroep te Gent de d'arbitrage le 2 janvier 2004, la Cour d'appel de Gand a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 30, § 2, van het decreet van de Vlaamse Raad van 22 « L'article 30, § 2, du décret flamand du 22 décembre 1995 contenant
december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting diverses mesures d'accompagnement du budget 1996, dans la version
1996, in de versie vóór toevoeging van een tweede lid bij artikel 2 antérieure à l'insertion d'un alinéa 2 par l'article 2 du décret du
van het decreet van het Vlaams Parlement van 18 mei 1999, de artikelen Parlement flamand du 18 mai 1999, viole-t-il les articles 10 et 11 de
10 en 11 van de Grondwet 1994, doordat het bepaalt dat een woning als la Constitution 1994 en ce qu'il dispose qu'une habitation est réputée
désaffectée lorsqu'elle n'a pas servi effectivement d'habitation
leegstand wordt beschouwd wanneer ze gedurende ten minste 12 pendant au moins 12 mois consécutifs sans distinguer en fonction de la
opeenvolgende maanden niet effectief wordt gebruikt in overeenstemming
met de woonfunctie, zonder onderscheid te maken naar gelang van de
reden van dergelijk gebruik en meer bepaald zonder het geval te raison pour laquelle elle n'a pas servi d'habitation et plus
onderscheiden waarin dergelijk gebruik gevolg is van redenen précisément sans distinguer l'hypothèse où cette situation est
onafhankelijk van de wil van de houder van een van de zakelijke indépendante de la volonté du titulaire d'un des droits réels énumérés
rechten opgesomd in artikel 27, § 1, van zelfde decreet, zoals te à l'article 27, § 1er, du même décret, comme, en l'espèce, lorsque le
dezen wanneer de vermelde houder van het zakelijk recht de woning titulaire du droit réel donne l'habitation en location comme espace
verhuurt als woonruimte en de huurder in strijd met de bepalingen van d'habitation et que le locataire, en infraction aux dispositions du
de huurovereenkomst en onafhankelijk van de wil van de vermelde houder contrat de bail et indépendamment de la volonté du titulaire précité,
deze woning niet effectief gebruikt in overeenstemming met de n'utilise pas effectivement cette habitation en conformité avec la
woonfunctie ? » fonction d'habitation ? »
b. Bij arrest van 13 januari 2004 in zake D. Deruelle en anderen tegen b. Par arrêt du 13 janvier 2004 en cause de D. Deruelle et autres
het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de
Arbitragehof is ingekomen op 26 januari 2004, heeft het Hof van Beroep la Cour d'arbitrage le 26 janvier 2004, la Cour d'appel de Gand a posé
te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld : la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 30, § 2, van het decreet van de Vlaamse Raad van 22 « L'article 30, § 2, du décret du Conseil flamand du 22 décembre 1995
december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 1996, dans sa
1996, in de versie vóór toevoeging van een tweede lid bij artikel 2 version antérieure à l'adjonction d'un alinéa 2 par l'article 2 du
van het decreet van het Vlaams Parlement van 18 mei 1999, de artikelen décret du Parlement flamand du 18 mai 1999, viole-t-il les articles
10, 11 en 172 van de Grondwet 1994, in acht genomen het door het 10, 11 et 172 de la Constitution 1994, compte tenu du but visé par le
vermelde decreet beoogde doel, doordat het bepaalt dat een woning als décret précité, en ce qu'il dispose qu'une habitation est réputée être
désaffectée lorsqu'elle n'a pas servi effectivement d'habitation
leegstaand wordt beschouwd wanneer ze gedurende ten minste 12 pendant au moins 12 mois consécutifs et qu'une habitation qui, comme
opeenvolgende maanden niet effectief wordt gebruikt in overeenstemming
met de woonfunctie, en aldus een woning die zoals te dezen effectief en l'espèce, est effectivement utilisée à des fins commerciales est
wordt gebruikt voor handelsdoeleinden als (belastbaar) leegstaand wordt beschouwd ? » donc réputée être désaffectée (et taxable) ? »
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 2883 en 2895 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 2883 et 2895 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Het decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot B.1. Le décret du 22 décembre 1995 contenant diverses mesures
begeleiding van de begroting 1996 voert een heffing in op leegstaande d'accompagnement du budget 1996 instaure une taxe frappant les
of verwaarloosde gebouwen en op leegstaande, verwaarloosde, bâtiments désaffectés ou laissés à l'abandon et les habitations
ongeschikte of onbewoonbare woningen die zijn opgenomen in een daartoe désaffectées, laissées à l'abandon, inadaptées ou inhabitables,
bestemde inventaris. figurant dans un inventaire destiné à cette fin.
Volgens artikel 30, § 2, van het decreet van 22 december 1995, vóór En vertu de l'article 30, § 2, du décret du 22 décembre 1995, dans sa
het werd gewijzigd bij artikel 2 van het decreet van 18 mei 1999 rédaction antérieure à sa modification par l'article 2 du décret du 18
houdende wijziging van het decreet van 22 december 1995 houdende mai 1999 modifiant le décret du 22 décembre 1995 contenant diverses
bepalingen tot begeleiding van de begroting 1996, « [wordt] een woning mesures d'accompagnement du budget 1996, « une habitation est réputée
[...] beschouwd als leegstand wanneer ze gedurende ten minste 12
opeenvolgende maanden niet effectief wordt gebruikt in overeenstemming être désaffectée lorsqu'elle n'a pas servi effectivement d'habitation
met de woonfunctie ». pendant au moins douze mois consécutifs ».
B.2. Het Hof wordt allereerst gevraagd of die bepaling verenigbaar is B.2. Il est, en premier lieu, demandé à la Cour si cette disposition
met het grondwettelijke beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, est compatible avec le principe constitutionnel d'égalité et de
en met het grondwettelijke beginsel van gelijkheid en non-discrimination ainsi qu'avec le principe constitutionnel d'égalité
niet-discriminatie in fiscale aangelegenheden, in zoverre een woning et de non-discrimination en matière fiscale en tant qu'une habitation
die wordt gebruikt voor handelsdoeleinden volgens die bepaling als qui est utilisée à des fins commerciales doit être considérée comme
leegstaand moet worden beschouwd. désaffectée en vertu de cette disposition.
Het Hof wordt vervolgens ondervraagd over de verenigbaarheid van die Il est ensuite demandé à la Cour si cette disposition est compatible
bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre de avec les articles 10 et 11 de la Constitution en tant que la taxe
leegstandsheffing verschuldigd is wanneer een woning gebruikt wordt visant à lutter contre la désaffectation est due lorsqu'une habitation
voor handelsdoeleinden in weerwil van de bepalingen van de est utilisée à des fins commerciales en dépit des dispositions du
huurovereenkomst en onafhankelijk van de wil van de belastingplichtige. contrat de bail et indépendamment de la volonté du redevable.
B.3. Een woning werd in het decreet van 22 december 1995 B.3. Dans le décret du 22 décembre 1995, une habitation était, à
oorspronkelijk gedefinieerd als « elk gebouw of deel ervan dat l'origine, définie comme « tout bâtiment ou partie de celui-ci destiné
hoofdzakelijk bestemd is als woon- of verblijfplaats van één of principalement à servir de domicile ou de résidence d'une ou plusieurs
meerdere personen » (artikel 24, 6°, van het decreet van 22 december 1995). personnes » (article 24, 6°, du décret du 22 décembre 1995).
Die bepaling werd gewijzigd bij artikel 5 van het decreet van 7 juli Cette disposition a été modifiée par l'article 5 du décret du 7
1998 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de juillet 1998 contenant diverses mesures d'accompagnement de
begroting 1998, dat een woning als volgt definieert : « elk onroerend l'ajustement du budget 1998, qui définit une habitation comme suit : «
goed of deel ervan dat hoofdzakelijk bestemd is voor de huisvesting tout bien immeuble ou partie de celui-ci destiné principalement à
van een gezin of alleenstaande ». Met die wijziging werd beoogd de servir de logement d'une famille ou d'une personne vivant seule ».
definitie van het begrip woning in de Vlaamse Wooncode over te nemen « Cette modification visait à reprendre la définition de la notion
om eventuele discussies rond een mogelijk verschillende inhoud te d'habitation du Code flamand du logement, « afin d'éviter des
vermijden : wat een woning is voor de heffing, moet ook een woning discussions éventuelles au sujet d'un possible contenu différent : ce
qui constitue une habitation pour la taxe, doit également l'être pour
zijn voor de Wooncode en omgekeerd » (Parl. St., Vlaams Parlement, le Code du logement et inversement » (Doc., Parlement flamand,
1997-1998, nr. 1049/1, p. 3). 1997-1998, n° 1049/1, p. 3).
Bij gebrek aan een definitie van het begrip « de hoofdzakelijke En l'absence d'une définition de la notion de « destination principale
bestemming » van een gebouw of een deel ervan als woning, wordt die » au logement d'un bâtiment ou d'une partie de celui-ci, cette
bestemming bepaald aan de hand van de feitelijke bestemming die de destination est déterminée en fonction de la destination concrète que
heffingsplichtige aan het gebouw gaf voor zover, wanneer die le redevable a donnée au bâtiment, pour autant que, lorsque cette
feitelijke bestemming afwijkt van de oorspronkelijke wettelijke destination concrète diffère de la destination légale originaire,
bestemming, die functiewijziging werd vergund, overeenkomstig de cette modification de fonction ait fait l'objet d'un permis conforme à
wetgeving op de ruimtelijke ordening en de stedenbouw. la législation sur l'aménagement du territoire et l'urbanisme.
Het gevolg is dat een gebouw dat bestemd is als woning, ook al staat Il en résulte qu'un bâtiment qui est destiné à l'habitation, même s'il
het niet leeg, in sommige gevallen onderhevig wordt aan de heffing, n'est pas inoccupé, sera dans certains cas soumis à la taxe du fait
omdat er niet in wordt gewoond : « het gebruik van een woning, die qu'il n'est pas habité : « si l'utilisation d'une habitation n'est pas
niet overeenstemt met de woonfunctie, wordt als leegstand beschouwd » conforme à la fonction d'habitation, elle sera considérée comme
(Parl. St., Vlaamse Raad, 1995-1996, nr. 147/1, p. 25). désaffectée » (Doc., Conseil flamand, 1995-1996, n° 147/1, p. 25).
B.4. De door het decreet van 22 december 1995 ingevoerde B.4. La taxe visant à lutter contre la désaffectation, instaurée par
leegstandsheffing past in het kader van « een integraal beleid dat de le décret du 22 décembre 1995, s'inscrit dans une « politique
verbetering van de leef- en omgevingskwaliteit beoogt » (Parl. St., intégrale visant à améliorer la qualité de la vie et du cadre
Vlaamse Raad, 1995-1996, nr. 147/1, p. 16). Volgens de decreetgever environnant » (Doc., Conseil flamand, 1995-1996, n° 147/1, p. 16).
zijn verwaarlozing, leegstand en de bedenkelijke woonkwaliteit van Selon le législateur décrétal, l'abandon, la désaffectation et la
sommige woningen « symptoom en oorzaak [...] van de achteruitgang van qualité douteuse de certaines habitations sont « les symptômes et la
het leefklimaat, van de sociale achterstelling van de bewoners en cause [...] de la détérioration du climat de vie, de l'infériorisation
uiteindelijk van de desintegratie van het sociale en maatschappelijke weefsel » (ibid.). De leegstandsheffing heeft allereerst een ontradingseffect, werkt ten tweede bestraffend ten aanzien van degenen die door leegstand en verwaarlozing bijdragen tot de verloedering van de leef- en omgevingskwaliteit en dient ten derde als financieringsbron voor initiatieven die de leef- en omgevingskwaliteit verbeteren (ibid.). Uit de parlementaire voorbereiding blijkt nog dat de in het geding zijnde bepaling « kadert [...] in het beleid tegen leegstand boven sociale des occupants et finalement du délitement du tissu social » (ibid ). La taxe visant à lutter contre la désaffectation a avant tout un effet dissuasif, elle poursuit ensuite un but de sanctionnement à l'égard de ceux qui contribuent, en laissant leur habitation désaffectée et à l'abandon, à la dégradation de la qualité de la vie et du cadre environnant et elle constitue, en troisième lieu, une source de financement d'initiatives qui améliorent la qualité de la vie et du cadre environnant (ibid. ). Les travaux préparatoires font encore apparaître que la disposition litigieuse « s'inscrit dans la politique de lutte contre la désaffectation aux étages des magasins, qui constitue l'une des
winkels, hetgeen één van de voornaamste vormen van leegstand is » principales formes de désaffectation » (Doc., Conseil flamand,
(Parl. St., Vlaamse Raad, 1995-1996, nr. 147/12, p. 26). « Zodra een 1995-1996, n° 147/12, 26). « A partir du moment où une partie d'un
gedeelte van een gebouw als woning kan worden beschouwd, zijn de bâtiment peut être considérée comme habitation, les règles de la
regels van leegstand voor woningen van toepassing op dat gedeelte, désaffectation d'habitations sont applicables à cette partie, alors
terwijl voor de rest de regels voor een gebouw van toepassing blijven que, pour le reste, les règles applicables à un bâtiment restent
(50 percent regel). Dat is van belang inzake wonen boven winkels » d'application (règle des 50 p.c.). Cela revêt une importance pour
(ibid., p. 28). l'habitation aux étages des magasins » (ibid., p. 28).
De decreetgever wil aldus « de uittocht van de meer welvarende Le législateur décrétal entend donc lutter contre « l'exode de groupes
bevolkingsgroepen » tegengaan, « vooral dan in de grote steden » de population plus fortunés, principalement dans les grandes villes »
(Parl. St., Vlaamse Raad, 1995-1996, nr. 147/1, p. 16). (Doc., Conseil flamand, 1995-1996, n° 147/1, p. 16).
B.5. Door in artikel 30, § 2, van het decreet van 22 december 1995 te bepalen dat er sprake is van leegstand van een woning wanneer ze gedurende ten minste twaalf opeenvolgende maanden niet effectief wordt gebruikt in overeenstemming met de woonfunctie, heeft de decreetgever een maatregel genomen die pertinent is ten aanzien van het doel van de bestrijding van de leegstand. Het Hof dient evenwel na te gaan of die maatregel evenredig is in zoverre uit de in het geding zijnde bepaling voortvloeit dat een woning die voor handelsdoeleinden wordt gebruikt als leegstaand moet worden beschouwd. B.6. Wanneer een woning voor andere doeleinden werd gebruikt, en bijgevolg op grond van de in het geding zijnde bepaling als leegstaand werd beschouwd, kon de heffing worden vermeden door de bestemming ervan te wijzigen, op voorwaarde dat, wanneer de bestemmingswijziging vergunningsplichtig was, hiervoor de vereiste vergunning werd verkregen. Door een woning die, in strijd met de wettelijke bestemming ervan, voor andere doeleinden wordt gebruikt, aan de leegstandsheffing te onderwerpen, behoudens een bestemmingswijziging conform de toepasselijke bepalingen inzake ruimtelijke ordening, zet de decreetgever de belastingplichtige trouwens ertoe aan die bepalingen na te leven. Gelet op het feit dat de decreetgever de stadsvlucht beoogde tegen te gaan (B.4), vermocht hij bovendien ook redelijkerwijs aan te nemen dat het niet volstond dat een wettelijk als woning bestemd goed effectief wordt gebruikt, maar dat een dergelijk goed ook in overeenstemming met zijn woonfunctie moet worden gebruikt. Dit geldt inzonderheid met betrekking tot de ruimtes boven winkels, die één van de voornaamste zorgen van de decreetgever uitmaakten. B.5. En prévoyant à l'article 30, § 2, du décret du 22 décembre 1995 qu'il est question de désaffectation d'une habitation lorsqu'elle n'a pas servi effectivement d'habitation pendant au moins douze mois consécutifs, le législateur décrétal a pris une mesure qui est pertinente par rapport à l'objectif de lutte contre la désaffectation. La Cour doit cependant vérifier si cette mesure est proportionnée en tant qu'il découle de la disposition litigieuse qu'une habitation qui est utilisée à des fins commerciales doit être considérée comme désaffectée. B.6. Lorsqu'une habitation a été utilisée à d'autres fins et qu'elle a dès lors été considérée comme désaffectée en vertu de la disposition litigieuse, la taxe pouvait être évitée en modifiant la destination de l'habitation, à condition, le cas échéant, d'obtenir le permis requis. En soumettant à la taxe visant à lutter contre la désaffectation une habitation qui, contrairement à cette destination légale, est utilisée à d'autres fins, sauf modification de la destination conformément aux dispositions applicables en matière d'aménagement du territoire, le législateur décrétal incite d'ailleurs le redevable à respecter ces dispositions. Etant donné que le législateur décrétal entendait lutter contre l'exode urbain (B.4), il a, de surcroît, aussi raisonnablement pu considérer qu'il ne suffisait pas qu'un bien ayant pour destination légale l'habitation soit effectivement utilisé, mais qu'un tel bien doit également être utilisé en conformité avec sa fonction d'habitation. Cela vaut en particulier pour les espaces situés au-dessus des magasins, un des principaux soucis du législateur décrétal.
B.7. Artikel 30, § 2, van het decreet van 22 december 1995, zoals het B.7. L'article 30, § 2, du décret du 22 décembre 1995, dans sa
bestond vóór de wijziging ervan bij het decreet van 18 mei 1999, heeft rédaction antérieure à sa modification par le décret du 18 mai 1999,
geen onevenredige gevolgen ten aanzien van de categorie van n'a pas d'effets disproportionnés à l'égard de la catégorie des
heffingsplichtigen van wie een als woning bestemd gebouw effectief redevables dont un bâtiment destiné à l'habitation est effectivement
wordt gebruikt voor andere doeleinden, zoals in casu voor utilisé à d'autres fins, comme, en l'espèce, à des fins commerciales.
handelsdoeleinden. In die mate is de in het geding zijnde bepaling Dans cette mesure, la disposition litigieuse est compatible avec les
verenigbaar met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet. articles 10, 11 et 172 de la Constitution.
De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
B.8. De tweede prejudiciële vraag betreft het geval waarbij een B.8. La deuxième question préjudicielle porte sur le cas où une
huurder een woning gebruikt voor handelsdoeleinden in weerwil van de habitation est utilisée à des fins commerciales par un locataire en
bepalingen van de huurovereenkomst en onafhankelijk van de wil van de dépit des dispositions du contrat de bail et indépendamment de la
belastingplichtige. volonté du redevable.
Het Hof stelt vast dat de decreetgever te dezen op generlei wijze La Cour constate qu'en l'espèce, le législateur décrétal n'intervient
ingrijpt in de contractuele verhoudingen tussen de belastingplichtige en aucune manière dans les relations contractuelles entre le redevable
en zijn huurder, en dat bijgevolg de regels van het gemeen recht et son locataire et que les règles de droit commun restent donc
tussen hen onverkort van toepassing zijn. intégralement applicables entre eux.
De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 30, § 2, van het Vlaamse decreet van 22 december 1995 houdende L'article 30, § 2, du décret flamand du 22 décembre 1995 contenant
bepalingen tot begeleiding van de begroting 1996, vóór de wijziging diverses mesures d'accompagnement du budget 1996, dans sa rédaction
ervan bij artikel 2 van het decreet van 18 mei 1999 houdende wijziging antérieure à sa modification par l'article 2 du décret du 18 mai 1999
van het decreet van 22 december 1995 houdende bepalingen tot modifiant le décret du 22 décembre 1995 contenant diverses mesures
begeleiding van de begroting 1996, schendt niet de artikelen 10, 11 en d'accompagnement du budget 1996, ne viole pas les articles 10, 11 et
172 van de Grondwet. 172 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 16 november 2004. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 16 novembre 2004.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^