← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 167/2004 van 28 oktober 2004 Rolnummer 2912 In zake :
de prejudiciële vraag betreffende artikel 87, § 2, van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst,
gesteld door de Rechtbank van eerste aan Het Arbitragehof, samengesteld
uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 167/2004 van 28 oktober 2004 Rolnummer 2912 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 87, § 2, van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst, gesteld door de Rechtbank van eerste aan Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...) | Extrait de l'arrêt n° 167/2004 du 28 octobre 2004 Numéro du rôle : 2912 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 87, § 2, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, posée par le Tribunal de premiè La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, M(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 167/2004 van 28 oktober 2004 | Extrait de l'arrêt n° 167/2004 du 28 octobre 2004 |
| Rolnummer 2912 | Numéro du rôle : 2912 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 87, § 2, van de | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 87, § 2, de |
| wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst, gesteld door | la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, posée par |
| de Rechtbank van eerste aanleg te Mechelen. | le Tribunal de première instance de Malines. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. |
| R. Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en J. Spreutels, | Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et J. Spreutels, assistée |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 3 februari 2004 in zake de n.v. DVV Verzekeringen tegen | Par jugement du 3 février 2004 en cause de la s.a. Les AP Assurances |
| G. Van Leekwijck en H. Wouters, waarvan de expeditie ter griffie van | contre G. Van Leekwijck et H. Wouters, dont l'expédition est parvenue |
| het Arbitragehof is ingekomen op 10 februari 2004, heeft de Rechtbank | au greffe de la Cour d'arbitrage le 10 février 2004, le Tribunal de |
| van eerste aanleg te Mechelen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | première instance de Malines a posé la question préjudicielle suivante |
| « Wordt het gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod neergelegd | : « Le principe d'égalité et de non-discrimination inscrit aux articles |
| in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet geschonden, doordat ingeval | 10 et 11 de la Constitution est-il violé en ce que, en cas |
| van toepassing van artikel 87, § 1, van de wet op de | d'application de l'article 87, § 1er, de la loi du 25 juin 1992 sur le |
| Landverzekeringsovereenkomst van 25 juni 1992, de verzekeraar van de | contrat d'assurance terrestre, l'assureur de la responsabilité civile |
| verplichte burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering, zoals de | obligatoire, tel l'assureur de la responsabilité civile en matière de |
| verzekeraar burgerlijke aansprakelijkheid inzake motorrijtuigen (wet | |
| van 21 november 1989), aan de benadeelde van een verkeersongeval, de | véhicules automoteurs (loi du 21 novembre 1989), ne peut opposer à la |
| excepties, nietigheid of het verval van recht, niet kan tegenwerpen, | personne lésée par un accident de roulage les exceptions, nullités ou |
| onverschillig of deze dateren van voor of van na het ongeval, terwijl | déchéances, qu'elles soient antérieures ou postérieures à l'accident, |
| de verzekeraar van een niet verplichte burgerlijke | tandis que l'assureur d'une assurance non obligatoire de la |
| aansprakelijkheidsverzekering, zoals bij voorbeeld de | responsabilité civile, comme par exemple l'assureur de la |
| gezinsaansprakelijkheidsverzekeraar van een fietser, bij toepassing | responsabilité familiale d'un cycliste, peut, par application de |
| van artikel 87, § 2, der wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 26 | l'article 87, § 2, de la loi du 26 [lire : 25] juin 1992 sur le |
| [lees : 25] juni 1992, de excepties, nietigheid of het verval van | contrat d'assurance terrestre, opposer à la personne lésée par un |
| recht, wel aan de benadeelde van een verkeersongeval kan tegenwerpen, | accident de roulage les exceptions, nullités ou déchéances, pour |
| in zoverre deze hun oorzaak vinden in een feit dat aan het schadegeval | autant que celles-ci trouvent leur cause dans un fait antérieur au |
| voorafgaat, dan wanneer het in beide gevallen gaat om een | sinistre, alors qu'il s'agit dans les deux hypothèses d'un accident de |
| verkeersongeval, waarbij een voertuig, te weten een motorrijtuig of | roulage impliquant un véhicule, à savoir un véhicule automoteur ou une |
| een fiets, in de zin van artikel 2 van het koninklijk besluit van 1 | bicyclette, au sens de l'article 2 de l'arrêté royal du 1er décembre |
| december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het | 1975 portant règlement général sur la police de la circulation |
| wegverkeer, is betrokken ? » | routière ? » |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 87 van de wet van 25 juni | B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 87 de la loi du |
| 1992 op de landverzekeringsovereenkomst, dat luidt als volgt : « § 1. Bij de verplichte burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen kunnen de excepties, vrijstellingen, de nietigheid en het verval van recht voortvloeiend uit de wet of de overeenkomst en die hun oorzaak vinden in een feit dat zich voor of na het schadegeval heeft voorgedaan, aan de benadeelde niet worden tegengeworpen. Indien de nietigverklaring, de opzegging, de beëindiging of de schorsing van de overeenkomst geschied is voordat het schadegeval zich heeft voorgedaan, kan zij echter aan de benadeelde worden tegengeworpen. § 2. Voor de andere soorten burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen kan de verzekeraar slechts de excepties, de nietigheid en het verval van recht voortvloeiend uit de wet of de overeenkomst tegenwerpen aan de benadeelde persoon voor zover deze hun oorzaak vinden in een feit dat het schadegeval voorafgaat. De Koning kan het toepassingsgebied van § 1 echter uitbreiden tot de soorten van niet verplichte burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen die Hij bepaalt. » B.1.2. De verwijzende rechter vraagt of het in het geding zijnde artikel, in zoverre het een verschil in behandeling creëert tussen slachtoffers van een verkeersongeval dat is veroorzaakt, enerzijds, door het gebruik van een motorrijtuig en, anderzijds, het gebruik van | 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, qui énonce : « § 1er. Dans les assurances obligatoires de la responsabilité civile, les exceptions, franchises, nullités et déchéances dérivant de la loi ou du contrat, et trouvant leur cause dans un fait antérieur ou postérieur au sinistre, sont inopposables à la personne lésée. Sont toutefois opposables à la personne lésée l'annulation, la résiliation, l'expiration ou la suspension du contrat, intervenues avant la survenance du sinistre. § 2. Pour les autres catégories d'assurances de la responsabilité civile, l'assureur ne peut opposer à la personne lésée que les exceptions, nullités et déchéances dérivant de la loi ou du contrat et trouvant leur cause dans un fait antérieur au sinistre. Le Roi peut cependant étendre le champ d'application du § 1er aux catégories d'assurances de la responsabilité civile non obligatoires qu'Il détermine. » B.1.2. Le juge a quo demande si l'article litigieux est compatible |
| een fiets, bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | avec les articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'il établit |
| une différence de traitement entre les victimes d'un accident de | |
| roulage causé, d'une part, par l'utilisation d'un véhicule à moteur | |
| et, d'autre part, par l'utilisation d'une bicyclette. | |
| B.1.3. Het in het geding zijnde artikel creëert een onderscheid tussen | B.1.3. L'article litigieux établit, entre les personnes lésées par un |
| de benadeelden van een schadeverwekkende handeling, gebaseerd op het | acte dommageable, une différence fondée sur le caractère obligatoire |
| al dan niet verplichte karakter van een burgerrechtelijke | ou non d'une assurance de la responsabilité civile. |
| aansprakelijkheidsverzekering. | Dans le cas d'une assurance obligatoire, comme l'assurance en matière |
| In het geval van een verplichte verzekering, zoals de in de wet van 21 november 1989 bedoelde verzekering inzake motorrijtuigen, kan de verzekeraar aan de benadeelde de excepties, vrijstellingen, de nietigheid en het verval van recht voortvloeiend uit de wet of de overeenkomst en die hun oorzaak vinden in een feit dat zich vóór of na het schadegeval heeft voorgedaan, niet tegenwerpen. In het geval van een niet-verplichte verzekering, zoals de gezinsaansprakelijkheidsverzekering, kan de verzekeraar daarentegen wel de excepties, de nietigheid en het verval van recht voortvloeiend uit de wet of de overeenkomst tegenwerpen, voor zover die hun oorzaak vinden in een feit dat het schadegeval voorafgaat. B.1.4. Het in het geding zijnde artikel brengt met zich mee dat de benadeelden van een verkeersongeval verschillend worden behandeld naar | de véhicules automoteurs visée dans la loi du 21 novembre 1989, l'assureur ne peut opposer à la personne lésée les exceptions, franchises, nullités et déchéances dérivant de la loi ou du contrat et trouvant leur cause dans un fait antérieur ou postérieur au sinistre. Dans le cadre d'une assurance non obligatoire, comme l'assurance de la responsabilité familiale, l'assureur peut en revanche opposer les exceptions, nullités et déchéances dérivant de la loi ou du contrat pour autant qu'elles trouvent leur cause dans un fait antérieur au sinistre. B.1.4. L'article litigieux implique que les personnes lésées par un accident de roulage sont traitées différemment, en fonction de la |
| gelang van de aard van het voertuig waarmee het ongeval is | nature du véhicule au moyen duquel l'accident a été causé. Pour les |
| veroorzaakt. Voor motorrijtuigen, in de zin van de wet van 21 november | véhicules automoteurs, au sens de la loi du 21 novembre 1989, |
| 1989, geldt een verzekeringsplicht. Voor fietsen geldt die | l'assurance est obligatoire. Pour les bicyclettes, l'assurance n'est |
| verzekeringsplicht niet; de gezinsaansprakelijkheidsverzekering, die | pas obligatoire; l'assurance de la responsabilité familiale, qui |
| de door het gebruik van een fiets veroorzaakte schade dekt, is een | couvre le dommage causé par l'utilisation d'une bicyclette, est une |
| niet-verplichte verzekering. | assurance non obligatoire. |
| De verwijzende rechter vraagt of het aldus gecreëerde verschil in | Le juge a quo demande si la différence de traitement ainsi établie est |
| behandeling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| B.2. Het in het geding zijnde artikel dient te worden gelezen in | B.2. La disposition litigieuse doit être lue en combinaison avec |
| samenhang met artikel 86 van de wet van 25 juni 1992 op de | l'article 86 de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance |
| landverzekeringsovereenkomst, naar luid waarvan de verzekering de | terrestre, aux termes duquel l'assurance fait naître, au profit de la |
| benadeelde een eigen recht geeft tegen de verzekeraar. Die bepaling | personne lésée, un droit propre contre l'assureur. Cette disposition |
| houdt in dat de benadeelde die geen partij is bij de | implique que la personne lésée qui n'est pas partie au contrat |
| verzekeringsovereenkomst, zich rechtstreeks kan wenden tot de | d'assurance peut s'adresser directement à l'assureur de la personne |
| verzekeraar van de persoon die verantwoordelijk is voor de schade en | qui est responsable du dommage, et ce, en vertu de la loi. |
| dit uit kracht van de wet. | |
| B.3.1. Het onderscheid tussen de in de prejudiciële vraag bedoelde | B.3.1. La distinction entre les personnes lésées visées dans la |
| benadeelden berust op een objectief criterium, namelijk het al dan | question préjudicielle repose sur un critère objectif, à savoir le |
| niet verplichte karakter van de burgerrechtelijke | caractère obligatoire ou non de l'assurance de la responsabilité |
| aansprakelijkheidsverzekering. Ofschoon artikel 86 van de wet van 25 juni 1992, op basis waarvan de benadeelde een eigen recht heeft tegen de verzekeraar, geen onderscheid maakt tussen verplichte en niet-verplichte verzekeringen, is het inherent aan het facultatieve karakter van een verzekering dat de benadeelde zich niet steeds tot een verzekeraar zal kunnen wenden; dit is immers enkel mogelijk wanneer de verantwoordelijke voor de schade een verzekering heeft gesloten. Uit het verplichte karakter van een verzekering volgt daarentegen dat de benadeelde in beginsel de mogelijkheid heeft zich te wenden tot een verzekeraar. B.3.2. In de gevallen waarin de wetgever het sluiten van een verzekering verplicht heeft gesteld, is hij afgeweken van de regel van het gemeen recht volgens welke het sluiten van een verzekering tot de contractuele vrijheid behoort, en moet hij worden geacht dat te hebben gedaan om redenen van algemeen belang. Zo strekte de wet van 1 juli | civile. Bien que l'article 86 de la loi du 25 juin 1992, sur la base duquel la personne lésée dispose d'un droit propre contre l'assureur, n'établisse aucune distinction entre les assurances obligatoires et les assurances non obligatoires, il est inhérent au caractère facultatif d'une assurance que la personne lésée ne pourra pas toujours s'adresser à un assureur; en effet, cela n'est possible que si la personne responsable du dommage a souscrit une assurance. En revanche, il découle du caractère obligatoire d'une assurance que la personne lésée a, en principe, la possibilité de s'adresser à un assureur. B.3.2. Dans les cas où il a rendu obligatoire la conclusion d'une assurance, le législateur a dérogé à la règle de droit commun selon laquelle la conclusion d'une assurance relève de la liberté contractuelle et il doit être réputé l'avoir fait pour des motifs |
| 1956, die aangenomen werd ter uitvoering van het Benelux-Verdrag | d'intérêt général. C'est ainsi que la loi du 1er juillet 1956, adoptée |
| betreffende de verplichte verzekering van de burgerlijke | en exécution du Traité Benelux relatif à l'assurance obligatoire de la |
| aansprakelijkheid in verband met motorvoertuigen, en die later | responsabilité civile en matière de véhicules automoteurs et remplacée |
| vervangen werd door de wet van 21 november 1989, ertoe « aan al de | par la loi du 21 novembre 1989, visait à « assurer à toutes les |
| slachtoffers van ongevallen, veroorzaakt door middel van | victimes d'accidents occasionnés au moyen de véhicules automoteurs la |
| motorrijtuigen, een snel en zeker herstel van de geleden schade te | réparation rapide et sûre du préjudice subi » (Doc. parl., Chambre, |
| waarborgen » (Parl. St., Kamer, 1953-1954, nr. 379, p. 3). | 1953-1954, n° 379, p. 3). |
| In de gevallen waarin de wetgever het sluiten van een verzekering niet | Dans les cas où le législateur n'a pas rendu la conclusion d'une |
| verplicht heeft gesteld, zoals bij de | assurance obligatoire, comme pour l'assurance de la responsabilité |
| gezinsaansprakelijkheidsverzekering, moet hij worden geacht te hebben | familiale, il doit être réputé avoir considéré qu'il n'existait pas de |
| geoordeeld dat er geen redenen van algemeen belang aanwezig zijn om | motifs d'intérêt général justifiant une obligation d'assurance. |
| een verzekeringsplicht te verantwoorden. | |
| B.4.1. De in § 2 van het in het geding zijnde artikel vervatte regel, | B.4.1. La règle inscrite au § 2 de la disposition litigieuse, qui est |
| toepasselijk op de niet-verplichte burgerrechtelijke | applicable aux assurances de la responsabilité civile non |
| aansprakelijkheidsverzekeringen, is ingegeven door de zorg de aan de | obligatoires, procède du souci de respecter autant que possible la |
| verzekeringsovereenkomst ten grondslag liggende contractuele vrijheid | |
| zo ruim mogelijk te eerbiedigen. Die regel brengt immers met zich mee | liberté contractuelle qui fonde le contrat d'assurance. En effet, |
| dat de benadeelde enkel die rechten uit de verzekeringsovereenkomst | cette règle implique que la personne lésée bénéficie uniquement des |
| verkrijgt die de verzekerde op het ogenblik van het schadegeval tegen | droits résultant du contrat d'assurance, que l'assuré possédait à |
| de verzekeraar bezat. | l'égard de l'assureur au moment du sinistre. |
| B.4.2. De in § 1 van het in het geding zijnde artikel vervatte regel, | B.4.2. La règle inscrite au § 1er de la disposition litigieuse, qui |
| toepasselijk op de verplichte burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen, wijkt af van het gemeen recht, vermits die regel met zich meebrengt dat de verzekeraar de in die paragraaf vermelde verweermiddelen niet kan tegenwerpen aan de benadeelde. Die afwijking van het gemeen recht moet in beginsel redelijk verantwoord worden geacht in het licht van de redenen van algemeen belang, op basis waarvan de wetgever heeft geoordeeld dat het sluiten van een verzekering verplicht moet worden gesteld. Te dezen heeft de wetgever, bij het verplicht stellen van de verzekering inzake motorrijtuigen, tot doel gehad aan de slachtoffers van ongevallen, veroorzaakt door middel van motorrijtuigen, een snel | est applicable aux assurances obligatoires de la responsabilité civile, déroge au droit commun, étant donné qu'elle implique que l'assureur ne peut opposer à la personne lésée les moyens de défense mentionnés dans ce paragraphe. Cette dérogation au droit commun doit en principe être considérée comme raisonnablement justifiée à la lumière des motifs d'intérêt général sur la base desquels le législateur a estimé qu'il convenait de rendre obligatoire la conclusion d'une assurance. En l'espèce, en rendant obligatoire l'assurance en matière de véhicules automoteurs, le législateur entendait garantir aux victimes |
| en zeker herstel van de geleden schade te waarborgen. De principiële | d'accidents causés au moyen de véhicules automoteurs une réparation |
| niet-tegenwerpelijkheid van verweermiddelen door de verzekeraar is een | rapide et certaine du dommage subi. La non-opposabilité de principe de |
| pertinente maatregel om een zeker herstel van de geleden schade te | moyens de défense par l'assureur est une mesure pertinente pour |
| waarborgen. De wetgever vermocht bovendien van oordeel te zijn dat het | garantir une réparation certaine du dommage subi. De surcroît, le |
| verplichte karakter van de verzekering verantwoord is in het licht van het bijzondere risico op lichamelijke letsels, voortvloeiend uit de aanwezigheid van motorrijtuigen in het verkeer, risico dat minder groot is bij de aanwezigheid van fietsen in het verkeer. B.5. Het gehanteerde onderscheidingscriterium is pertinent ten aanzien van de doelstelling om, enerzijds, de aan de verzekeringsovereenkomst ten grondslag liggende contractuele vrijheid zo ruim mogelijk te eerbiedigen, en, anderzijds, het herstel van de schade zeker te stellen wanneer redenen van algemeen belang dit verantwoorden. De in het geding zijnde bepaling is evenmin onevenredig. De wetgever vermag immers van oordeel te zijn dat uitzonderingen op het gemeen verbintenissenrecht beperkt dienen te blijven. De omstandigheid dat de verzekeraar, in het geval van een niet-verplichte verzekering, de excepties, de nietigheid en het verval van recht voortvloeiend uit de wet of de overeenkomst aan de benadeelde kan tegenwerpen, belet de benadeelde bovendien niet om de persoon die verantwoordelijk is voor de schade, aan te spreken tot vergoeding van die schade. | législateur a pu estimer que le caractère obligatoire de l'assurance était justifié par le risque particulier de dommages corporels, découlant de la présence de véhicules automoteurs dans la circulation, risque qui est moindre en présence de bicyclettes dans la circulation. B.5. Le critère de distinction employé est pertinent par rapport à l'objectif qui consiste, d'une part, à respecter autant que possible la liberté contractuelle qui fonde le contrat d'assurance et, d'autre part, à garantir la réparation du dommage lorsque des motifs d'intérêt général le justifient. La disposition litigieuse n'est pas non plus disproportionnée. En effet, le législateur peut estimer que les exceptions au droit commun des obligations doivent rester limitées. La circonstance que l'assureur, en cas d'assurance non obligatoire, peut opposer à la personne lésée les exceptions, nullités et déchéances dérivant de la loi ou du contrat n'empêche par ailleurs pas la personne lésée de s'adresser à la personne responsable du dommage pour en obtenir réparation. |
| B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 87, § 2, van de wet van 25 juni 1992 op de | L'article 87, § 2, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat |
| landverzekeringsovereenkomst schendt de artikelen 10 en 11 van de | d'assurance terrestre ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
| Grondwet niet. | Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 oktober 2004. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 octobre 2004. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| A. Arts. | A. Arts. |