Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 165/2004 van 28 oktober 2004 Rolnummer 2807 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, g Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters M. Boss(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 165/2004 van 28 oktober 2004 Rolnummer 2807 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, g Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters M. Boss(...) Extrait de l'arrêt n° 165/2004 du 28 octobre 2004 Numéro du rôle : 2807 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 100, alinéa 1 er , 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par arrêté royal du 17 ju La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges M. Bossuyt, A.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 165/2004 van 28 oktober 2004 Extrait de l'arrêt n° 165/2004 du 28 octobre 2004
Rolnummer 2807 Numéro du rôle : 2807
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 100, eerste lid, En cause : la question préjudicielle relative à l'article 100, alinéa
1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij 1er, 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par
koninklijk besluit van 17 juli 1991, gesteld door de Rechtbank van arrêté royal du 17 juillet 1991, posée par le Tribunal de première
eerste aanleg te Gent. instance de Gand.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges M.
M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en J. Spreutels, Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et J. Spreutels,
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitter A. Arts, Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 17 oktober 2003 in zake A. Ballu tegen de stad Gent, Par jugement du 17 octobre 2003 en cause de A. Ballu contre la ville
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op de Gand, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
27 oktober 2003, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Gent de d'arbitrage le 27 octobre 2003, le Tribunal de première instance de
volgende prejudiciële vraag gesteld : Gand a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 100, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, « L'article 100, 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat,
gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, de artikelen 10 coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, viole-t-il les
en 11 van de Grondwet in zoverre er niet is voorzien in een vijfjarige articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'il ne prévoit pas de
verjaringstermijn voor vorderingen tot schadevergoeding op grond van délai de prescription quinquennal pour les demandes d'indemnisation
de buitencontractuele aansprakelijkheid van een gemeentelijke overheid fondées sur la responsabilité extracontractuelle d'une autorité
? » communale ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 1 van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring B.1. L'article 1er de la loi du 6 février 1970 relative à la
van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de prescription des créances à charge ou au profit de l'Etat et des
provinciën vormt artikel 100 van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, provinces forme l'article 100 des lois sur la comptabilité de l'Etat,
gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 juli 1991, dat bepaalt coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, qui dispose :
: « Verjaard en voorgoed ten voordele van de Staat vervallen zijn, « Sont prescrites et définitivement éteintes au profit de l'Etat, sans
onverminderd de vervallenverklaringen ten gevolge van andere préjudice des déchéances prononcées par d'autres dispositions légales,
wettelijke, reglementaire of ter zake overeengekomen bepalingen : réglementaires ou conventionnelles sur la matière :
1° de schuldvorderingen, waarvan de op wettelijke of reglementaire 1° les créances qui, devant être produites selon les modalités fixées
wijze bepaalde overlegging niet geschied is binnen een termijn van par la loi ou le règlement, ne l'ont pas été dans le délai de cinq ans
vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het begrotingsjaar in à partir du premier janvier de l'année budgétaire au cours de laquelle
de loop waarvan zij zijn ontstaan; elles sont nées;
2° de schuldvorderingen, die, hoewel ze zijn overgelegd binnen de 2° les créances qui, ayant été produites dans le délai visé au 1°,
onder 1° bedoelde termijn, door de ministers niet zijn geordonnanceerd n'ont pas été ordonnancées par les Ministres dans le délai de cinq ans
binnen een termijn van vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle elles ont été
van het jaar gedurende hetwelk ze werden overgelegd; produites;
3° alle andere schuldvorderingen, die niet zijn geordonnanceerd binnen 3° toutes autres créances qui n'ont pas été ordonnancées dans le délai
een termijn van tien jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het de dix ans à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle
jaar van hun ontstaan. elles sont nées.
Voor de schuldvorderingen die voortkomen uit vonnissen blijft evenwel Toutefois, les créances résultant de jugements restent soumises à la
de tienjarige verjaring gelden; zij dienen te worden uitbetaald door prescription décennale; elles doivent être payées à l'intervention de
de zorg van de Deposito- en Consignatiekas. » la Caisse des dépôts et consignations. »
Artikel 8 van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van L'article 8 de la loi du 6 février 1970 relative à la prescription des
schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de créances à charge ou au profit de l'Etat et des provinces déclare
provinciën verklaart artikel 1 van die wet van toepassing op de l'article 1er de cette loi applicable aux créances à charge ou au
schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de provincies. profit des provinces.
Krachtens artikel 128 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie En vertu de l'article 128 de la loi du 22 mai 2003 portant
van de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat wordt organisation du budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral, la loi
de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van du 6 février 1970 relative à la prescription des créances à charge ou
schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de au profit de l'Etat et des provinces est abrogée pour les services
provinciën opgeheven voor de in artikel 2 van de eerstgenoemde wet mentionnés à l'article 2 de la loi citée en premier lieu. Cette
vermelde diensten. Die opheffing is evenwel nog niet in werking abrogation n'est toutefois pas encore entrée en vigueur. L'article
getreden. Artikel 100, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de 100, alinéa 1er, des lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat
Rijkscomptabiliteit blijft van toepassing op de schuldvorderingen op reste applicable aux créances à charge de l'Etat fédéral qui sont nées
de federale Staat die vóór de inwerkingtreding van de wet van 22 mei
2003 zijn ontstaan (artikel 131, tweede lid). avant l'entrée en vigueur de la loi du 22 mai 2003 (article 131,
Tot de inwerkingtreding van de wet van 16 mei 2003 « tot vaststelling alinéa 2). Jusqu'à l'entrée en vigueur de la loi du 16 mai 2003 « fixant les
van de algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen, de controle dispositions générales applicables aux budgets, au contrôle des
op de subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de subventions et à la comptabilité des communautés et des régions, ainsi
gewesten, alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof qu'à l'organisation du contrôle de la Cour des comptes », l'article
», blijft artikel 100 van de gecoördineerde wetten op de 100 des lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat, en vertu de
Rijkscomptabiliteit krachtens artikel 71, § 1, van de bijzondere l'article 71, § 1er, de la loi spéciale de financement du 16 janvier
financieringswet van 16 januari 1989 ook van overeenkomstige 1989, reste également applicable aux communautés et aux régions.
toepassing op de gemeenschappen en de gewesten.
B.2. Vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 tot B.2. Avant l'entrée en vigueur de la loi du 10 juin 1998 modifiant
wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring bedroeg de certaines dispositions en matière de prescription, le délai de
gemeenrechtelijke verjaringstermijn dertig jaar. Het nieuwe artikel prescription de droit commun était de trente ans. Le nouvel article
2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd door voormelde 2262bis, § 1er, du Code civil, inséré par la loi susdite, énonce que
wet, bepaalt dat de persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des
verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité
vergoeding van schade op grond van buitencontractuele extra-contractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour
aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de
dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces
schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor actions se prescrivant en tout cas par vingt ans à partir du jour qui
aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. Lorsque
verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die le droit d'agir a pris naissance avant l'entrée en vigueur de la loi
waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. Wanneer het recht om in rechte te treden vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 is ontstaan, bepaalt artikel 10 van die wet bij wijze van overgangsmaatregel dat de nieuwe verjaringstermijnen waarin zij voorziet pas beginnen te lopen vanaf haar inwerkingtreding. B.3. Aangezien voor de gemeenten in geen enkele verjaringstermijn is voorzien, verjaren hun schuldvorderingen overeenkomstig de gemeenrechtelijke bepalingen. Het Hof dient te onderzoeken of het verantwoord is de tegen de gemeenten gerichte vorderingen te onderwerpen aan een andere verjaringstermijn dan de vorderingen tegen andere overheden. B.4. Zoals het Hof in de arresten nrs. 32/96, 75/97, 5/99, 85/2001, du 10 juin 1998, l'article 10 de cette loi dispose, à titre de mesure transitoire, que les nouveaux délais de prescription qu'elle institue ne commencent à courir qu'à partir de son entrée en vigueur. B.3. Aucun délai de prescription n'étant prévu pour les communes, leurs créances se prescrivent conformément aux dispositions de droit commun. La Cour doit examiner s'il est justifié de soumettre les actions dirigées contre les communes à un délai de prescription différent des actions dirigées contre d'autres autorités publiques. B.4. Ainsi que la Cour l'a exposé dans les arrêts nos 32/96, 75/97,
42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004 en 127/2004 heeft 5/99, 85/2001, 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004 et 127/2004,
uiteengezet, had de wetgever, door de vorderingen gericht tegen de en soumettant à la prescription quinquennale les actions dirigées
Staat aan de vijfjarige verjaring te onderwerpen, een maatregel contre l'Etat, le législateur avait pris une mesure en rapport avec le
genomen die in verband staat met het nagestreefde doel dat erin
bestaat de rekeningen van de Staat binnen een redelijke termijn af te but poursuivi qui est de permettre de clôturer les comptes de l'Etat
sluiten. Er werd immers geoordeeld dat een dergelijke maatregel dans un délai raisonnable. Il a en effet considéré qu'une telle mesure
noodzakelijk was omdat de Staat op een bepaald ogenblik zijn était indispensable, parce qu'il faut que l'Etat puisse, à une époque
rekeningen moet kunnen afsluiten : het is een verjaring van openbare déterminée, arrêter ses comptes : c'est une prescription d'ordre
orde, die noodzakelijk is in het licht van een goede comptabiliteit public et nécessaire au point de vue d'une bonne comptabilité (Pasin.
(Pasin. 1846, p. 287). 1846, p. 287).
Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 6 februari 1970 Lors des travaux préparatoires de la loi du 6 février 1970, il fut
werd herbevestigd dat « de Staat, die jaarlijks meer dan 150 miljard rappelé que, « faisant pour plus de 150 milliards de dépenses par an,
uitgeeft en met het bestuursapparaat werkt dat log, ingewikkeld, en manoeuvrant un appareil administratif lourd et compliqué, submergé de
dan nog overstelpt is met documenten en archiefstukken, [...] wel een documents et d'archives, l'Etat est un débiteur de nature particulière
debiteur van gans bijzondere aard » is en dat « het wegens orderedenen geboden [is] zo spoedig mogelijk een einde te maken aan eisen die hun oorsprong vinden in achterstallige zaken » (Parl. St., Kamer, 1964-1965, nr. 971/1, p. 2; Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 126, p. 4). Behalve in het geval waarin personen zich in de onmogelijkheid bevinden om binnen de wettelijke termijn in rechte te treden omdat hun schade pas na het verstrijken van de termijn tot uiting is gekomen (arrest nr. 32/96), kwam het Hof telkens tot de vaststelling dat de wetgever een maatregel had genomen die niet onevenredig was met het nagestreefde doel. B.5. Weliswaar zouden dezelfde schuldvorderingen ten aanzien van de gemeenten om de in B.4 vermelde redenen eveneens aan de vijfjarige verjaringstermijn kunnen worden onderworpen, doch die overweging is niet van die aard dat de grondwettigheid van de betwiste bepalingen » et que « des raisons d'ordre imposent que l'on mette fin aussitôt que possible aux revendications tirant leur origine d'affaires arriérées » (Doc. parl., Chambre, 1964-1965, n° 971/1, p. 2; Doc. parl., Sénat, 1966-1967, n° 126, p. 4). Sauf dans l'hypothèse où des personnes se trouvent dans l'impossibilité d'agir en justice dans le délai légal parce que leur dommage n'est apparu qu'après l'expiration du délai (arrêt n° 32/96), la Cour a constaté à chaque reprise que le législateur avait pris une mesure qui n'était pas disproportionnée au but poursuivi. B.5. Il est vrai que les mêmes créances à l'égard des communes pourraient être soumises au délai de prescription quinquennale pour les motifs indiqués au B.4, mais cette considération n'est pas de nature à mettre en cause la constitutionnalité des dispositions
erdoor in het geding kan worden gebracht. De artikelen 10 en 11 van de litigieuses. En effet, les articles 10 et 11 de la Constitution
Grondwet houden immers niet in dat de wetgever verplicht is om voor n'impliquent pas que le législateur doive déroger aux règles de
alle administratieve overheden af te wijken van de gemeenrechtelijke prescription du droit commun à l'égard de toutes les autorités
verjaringsregels. administratives.
B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 1 van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van L'article 1er de la loi du 6 février 1970 relative à la prescription
schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de des créances à charge ou au profit de l'Etat et des provinces, qui
provinciën, dat artikel 100 van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, constitue l'article 100 des lois sur la comptabilité de l'Etat,
gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, vormt, artikel coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, l'article 8 de la
8 van dezelfde wet en artikel 71, § 1, van de bijzondere wet van 16 même loi et l'article 71, § 1er, de la loi spéciale du 16 janvier 1989
januari 1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de relative au financement des communautés et des régions ne violent pas
gewesten schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in les articles 10 et 11 de la Constitution, en tant que le délai de
zoverre de verjaringstermijn waarin zij voorzien, niet van toepassing prescription qu'ils prévoient n'est pas applicable aux créances à
is op de schuldvorderingen ten laste van de gemeenten. charge des communes.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 oktober 2004. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 octobre 2004.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^