Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 159/2004 van 20 oktober 2004 Rolnummer 2777 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 13 februari 2003 tot openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht en tot wijziging van een aant Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 159/2004 van 20 oktober 2004 Rolnummer 2777 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 13 februari 2003 tot openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht en tot wijziging van een aant Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 159/2004 du 20 octobre 2004 Numéro du rôle : 2777 En cause : le recours en annulation de la loi du 13 février 2003 ouvrant le mariage à des personnes de même sexe et modifiant certaines dispositions du Code civil, et La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 159/2004 van 20 oktober 2004 Extrait de l'arrêt n° 159/2004 du 20 octobre 2004
Rolnummer 2777 Numéro du rôle : 2777
In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 13 februari 2003 En cause : le recours en annulation de la loi du 13 février 2003
tot openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht
en tot wijziging van een aantal bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, ouvrant le mariage à des personnes de même sexe et modifiant certaines
in het bijzonder de artikelen 2 tot 22 van voormelde wet, ingesteld dispositions du Code civil, et en particulier des articles 2 à 22 de
door M. Goossenaerts en anderen. la loi précitée, introduit par M. Goossenaerts et autres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 augustus Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 27
2003 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 28 août 2003 et parvenue au greffe le 28 août 2003, un recours en
augustus 2003, is beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 13 annulation de la loi du 13 février 2003 ouvrant le mariage à des
februari 2003 tot openstelling van het huwelijk voor personen van personnes de même sexe et modifiant certaines dispositions du Code
hetzelfde geslacht en tot wijziging van een aantal bepalingen van het
Burgerlijk Wetboek, in het bijzonder de artikelen 2 tot 22 van civil, et en particulier des articles 2 à 22 de la loi précitée
voormelde wet (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 28 (publiée au Moniteur belge du 28 février 2003, troisième édition), a
februari 2003, derde uitgave), door M. Goossenaerts, wonende te 9040 été introduit par M. Goossenaerts, demeurant à 9040 Gand, Schuurstraat
Gent, Schuurstraat 62, M. Platel en R. Deweirdt, wonende te 1950 62, M. Platel et R. Deweirdt, demeurant à 1950 Kraainem, avenue des
Kraainem, Oudstrijderslaan 6, M. Van Aken, wonende te 2980 Zoersel, Anciens Combattants 6, M. Van Aken, demeurant à 2980 Zoersel,
Nieuwedreef 4, P. Herman, wonende te 2100 Deurne, Ter Heydelaan 207, Nieuwedreef 4, P. Herman, demeurant à 2100 Deurne, Ter Heydelaan 207,
S. Van Steen, wonende te 1800 Vilvoorde, J.B. Nowélei 43, L. Roosemont S. Van Steen, demeurant à 1800 Vilvorde, J.B. Nowélei 43, L. Roosemont
en R. Roosemont, wonende te 8956 Kemmel, Willebeek 3, P. De Neve en M. et R. Roosemont, demeurant à 8956 Kemmel, Willebeek 3, P. De Neve et
Bauwens, wonende te 1703 Schepdaal, Lostraat 14, L. Lamberts-Van M. Bauwens, demeurant à 1703 Schepdaal, Lostraat 14, L. Lamberts-Van
Assche, wonende te 1840 Londerzeel, Beemden 34, A. Jonckheere, wonende Assche, demeurant à 1840 Londerzeel, Beemden 34, A. Jonckheere,
te 8310 Brugge, Hofmeierlaan 2, L. Borkes en W. Vanden Heuvel, wonende demeurant à 8310 Bruges, Hofmeierlaan 2, L. Borkes et W. Vanden
te 3600 Genk, Boeyenstraat 6, M. Debackere, wonende te 9630 Zwalm, Heuvel, demeurant à 3600 Genk, Boeyenstraat 6, M. Debackere, demeurant
Vredesplein 15, F. Pieters, wonende te 2170 Merksem, Korenstraat 8, H. à 9630 Zwalm, Vredesplein 15, F. Pieters, demeurant à 2170 Merksem,
Van den Berghe, wonende te 9420 Erpe-Mere, Honegemstraat 135, T. de Korenstraat 8, H. Van den Berghe, demeurant à 9420 Erpe-Mere,
Beir en M. Pollet, wonende te 8300 Knokke-Heist, Boomgaarden 29, en G. Honegemstraat 135, T. de Beir et M. Pollet, demeurant à 8300
Van Gorp, wonende te 2000 Antwerpen, Everdijstraat 15. Knokke-Heist, Boomgaarden 29, et G. Van Gorp, demeurant à 2000 Anvers,
Everdijstraat 15.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen Quant à l'intérêt des parties requérantes
B.1.1. De Ministerraad en de tussenkomende partijen voeren aan dat de B.1.1. Le Conseil des Ministres et les parties intervenantes font
verzoekende partijen niet doen blijken van het vereiste belang, daar valoir que les parties requérantes ne justifient pas de l'intérêt
zij rechtstreeks noch ongunstig door de bestreden wet worden geraakt. requis, étant donné que la loi attaquée ne les affecte ni directement
ni défavorablement.
B.1.2. De gehuwde verzoekende partijen betogen dat ze door de B.1.2. Les parties requérantes mariées soutiennent qu'elles sont
wijziging van de aard van het huwelijk worden geraakt, aangezien het affectées par la modification de la nature du mariage, étant donné que
huwelijk niet langer in overeenstemming is met de bedoelingen die zij le mariage n'est plus conforme aux intentions qui étaient les leurs
hadden toen zij het huwelijk sloten. Ze oordelen dat de bestreden wet lorsqu'elles se sont mariées. Elles considèrent que la loi attaquée
een andere inhoud en betekenis verleent aan de instelling « huwelijk donne un autre contenu et une autre signification à l'institution du «
». Sommigen onder hen beroepen zich eveneens op hun belang als mariage ». Certaines des parties requérantes invoquent également leur
rooms-katholieke of als protestants-christelijke burgers en oordelen intérêt de citoyens catholiques romains ou chrétiens protestants et
dat ze ten gevolge van de bestreden wet terechtgekomen zijn in een estiment qu'elles se trouvent placées, à la suite de la loi attaquée,
dans un statut qui n'est plus conciliable avec leurs convictions.
statuut dat niet langer te verzoenen is met hun opvattingen. Les parties requérantes célibataires font valoir qu'elles sont
De niet-gehuwde verzoekende partijen voeren aan dat zij in hun touchées dans leurs intérêts, étant donné qu'avant de pouvoir se
belangen worden geraakt aangezien zij, op grond van de bestreden wet, marier religieusement, elles seraient obligées, en vertu de la loi
in samenhang gelezen met artikel 21 van de Grondwet, vooraleer zij een religieus huwelijk zouden kunnen aangaan, verplicht zouden zijn toe te treden tot een instelling die niet in overeenstemming is met hun religieuze overtuiging. Ze achten zich bovendien persoonlijk geraakt in een van hun essentiële mensenrechten, meer bepaald het recht om een huwelijk in de zin van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten te sluiten. B.1.3. De bestreden wet regelt het burgerlijk huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht en brengt daartoe wijzigingen aan in de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek die van toepassing zijn op het huwelijk tussen personen van verschillend geslacht. Om te weten of de verzoekende partijen rechtstreeks en ongunstig kunnen worden geraakt door de bepalingen die zij aanvechten, dienen de draagwijdte van die bepalingen en de gevolgen die zij kunnen hebben, te worden onderzocht, te dezen mede in het licht van de door de verzoekende partijen aangevoerde middelen. De ontvankelijkheid van hun beroep valt samen met het onderzoek ten gronde. Ten aanzien van de bestreden bepalingen attaquée, combinée avec l'article 21 de la Constitution, d'adhérer à une institution qui n'est pas conforme à leurs convictions religieuses. Elles se considèrent en outre personnellement atteintes dans l'un de leurs droits humains fondamentaux, à savoir le droit de se marier, au sens de la Convention européenne des droits de l'homme et du Pacte international relatif aux droits civils et politiques. B.1.3. La loi attaquée règle le mariage civil de personnes du même sexe et apporte à cette fin des modifications aux dispositions du Code civil qui s'appliquent au mariage de personnes de sexe différent. Le point de savoir si les parties requérantes peuvent être directement et défavorablement affectées par les dispositions qu'elles attaquent suppose que soient examinés la portée de ces dispositions et les effets qu'elles peuvent avoir, à la lumière notamment, en l'espèce, des moyens formulés par les parties requérantes. La recevabilité de leur recours se confond avec l'examen du fond. Quant aux dispositions attaquées
B.2. De bestreden bepalingen van de wet van 13 februari 2003 tot B.2. Les dispositions attaquées de la loi du 13 février 2003 ouvrant
openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht en le mariage à des personnes de même sexe et modifiant certaines
tot wijziging van een aantal bepalingen van het Burgerlijk Wetboek dispositions du Code civil sont libellées comme suit :
luiden : « HOOFDSTUK II. - Wijzigingen van de bepalingen van Boek I van het « CHAPITRE II. - Modifications de dispositions du Livre Ier du Code
Burgerlijk Wetboek civil

Art. 2.In de Franse tekst van artikel 75 van het Burgerlijk Wetboek

Art. 2.Dans le texte français de l'article 75 du Code civil, les mots

worden de woorden ' pour mari et femme ' vervangen door de woorden ' ' pour mari et femme ' sont remplacés par les mots ' pour époux '.
pour époux '.

Art. 3.Artikel 143 van hetzelfde Wetboek, opgeheven bij de wet van 31

Art. 3.L'article 143 du même Code, abrogé par la loi du 31 mars 1987,

maart 1987, wordt hersteld in de volgende lezing, en wordt verplaatst est rétabli dans la rédaction suivante, et est déplacé vers le
naar Hoofdstuk I van Boek I, Titel V, van hetzelfde Wetboek : Chapitre Ier du Titre V du Livre Ier du même Code :
'

Art. 143.- Een huwelijk kan worden aangegaan door twee personen van

'

Art. 143.- Deux personnes de sexe différent ou de même sexe peuvent

verschillend of van hetzelfde geslacht. contracter mariage.
Indien het huwelijk werd aangegaan tussen personen van hetzelfde Si le mariage a été contracté entre des personnes de même sexe,
geslacht, is artikel 315 niet van toepassing. ' l'article 315 n'est pas applicable. '.

Art. 4.In artikel 162, eerste lid, van hetzelfde Wetboek, gewijzigd

Art. 4.Dans l'article 162, alinéa premier, du même Code, modifié par

bij de wetten van 31 maart 1987 en van 27 maart 2001, worden de les lois des 31 mars 1987 et 27 mars 2001, les mots ' le frère et la
woorden ' de broeder en zuster ' vervangen door de woorden ' broers, soeur ' sont remplacés par les mots ' frères, entre soeurs ou entre
tussen zusters of tussen broer en zuster. ' frère et soeur '.

Art. 5.Artikel 163 van hetzelfde Wetboek wordt vervangen als volgt :

Art. 5.L'article 163 du même Code est remplacé par la disposition suivante :

'

Art. 163.- Het huwelijk is ook verboden tussen oom en nicht of

'

Art. 163.- Le mariage est encore prohibé entre l'oncle et la nièce

neef, of tussen tante en nicht of neef. ' ou le neveu, ou entre la tante et la nièce ou le neveu. '.

Art. 6.Artikel 164 van hetzelfde Wetboek wordt vervangen als volgt :

Art. 6.L'article 164 du même Code est remplacé par la disposition suivante :

'

Art. 164.- Echter kan de Koning, om gewichtige redenen, het in het

'

Art. 164.- Néanmoins, il est loisible au Roi de lever, pour des

causes graves, la prohibition portée au précédent article, y compris
vorige artikel bevatte verbod opheffen evenals het in artikel 162 l'interdiction prévue à l'article 162 relativement aux mariages entre
bevatte verbod betreffende huwelijken tussen schoonbroeder en
schoonzuster, schoonbroeder en schoonbroeder of schoonzuster en beau-frère et belle-soeur, beau-frère et beau-frère ou belle-soeur et
schoonzuster. ' belle-soeur. '

Art. 7.Artikel 170 van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van 12

Art. 7.L'article 170 du même Code, remplacé par la loi du 12 juillet

juli 1931 en gewijzigd bij de wet van 1 maart 2000, wordt vervangen 1931 et modifié par la loi du 1er mars 2000, est remplacé par la
als volgt : disposition suivante :
'

Art. 170.- Wat de vorm betreft worden beschouwd als geldig in

'

Art. 170.- Seront considérés comme valables en Belgique, quant à la

België : forme :
1° De huwelijken tussen Belgen, alsook tussen Belgen en vreemdelingen, 1° les mariages entre Belges ainsi qu'entre Belges et étrangers
welke in een vreemd land zijn voltrokken met inachtneming van de in célébrés en pays étranger dans les formes usitées dans ledit pays;
dat land gebruikelijke vormen;
2° De huwelijken tussen Belgen, alsook tussen Belgen en vreemdelingen, 2° les mariages entre Belges ainsi qu'entre Belges et étrangers
welke zijn voltrokken door de diplomatieke ambtenaren of door de célébrés par les agents diplomatiques ou par les agents du corps
ambtenaren van het consulair korps aan wie de functie van ambtenaar consulaire à qui les fonctions d'officier de l'état civil ont été
van de burgerlijke stand is opgedragen. ' conférées. '

Art. 8.In artikel 171 van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van

Art. 8.Dans l'article 171 du même Code, remplacé par la loi du 12

12 juli 1931, worden de woorden ' of van de eerste vestiging der juillet 1931, les mots ' ou du premier établissement de l'épouse si
echtgenote, indien zij alleen op het grondgebied van het Rijk celle-ci rentre seule sur le territoire du royaume ' sont remplacés
terugkeert ' vervangen door de woorden ' of van de eerste vestiging par les mots ' ou du premier établissement de l'un des époux, si
van een van de echtgenoten, indien deze alleen op het grondgebied van celui-ci rentre seul sur le territoire du royaume '.
het Rijk terugkeert. '

Art. 9.In artikel 206, 1°, van hetzelfde Wetboek worden de woorden '

Art. 9.Dans l'article 206, 1°, du même Code, les mots ' la belle-mère

de schoonmoeder ' vervangen door de woorden ' de schoonvader of de ' sont remplacés par les mots ' le beau-père ou la belle-mère '.
schoonmoeder. '

Art. 10.In artikel 313, § 3, van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de

wet van 31 maart 1987, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

Art. 10.A l'article 313, § 3, du même Code, remplacé par la loi du 31

mars 1987, sont apportées les modifications suivantes :
1° in het eerste lid, worden de woorden ' de echtgenoot ' vervangen 1° dans l'alinéa premier, les mots ' du mari ' sont remplacés par les
door de woorden ' de echtgenoot of de echtgenote '; mots ' de l'époux ou de l'épouse ';
2° in het derde lid worden de woorden ' aan de echtgenoot ' vervangen 2° dans l'alinéa 3, les mots ' au mari ' sont remplacés par les mots '
door ' aan de echtgenoot of de echtgenote. ' à l'époux ou l'épouse '.

Art. 11.Artikel 319bis, eerste lid, van hetzelfde Wetboek, vervangen

Art. 11.L'article 319bis, alinéa premier, du même Code, remplacé par

bij de wet van 31 maart 1987, wordt vervangen als volgt : la loi du 31 mars 1987, est remplacé par la disposition suivante :
' Wanneer de vader gehuwd is en een kind erkend dat is verwekt bij een ' Si le père est marié et reconnaît un enfant conçu par une femme
vrouw waarvan hij niet de echtgenoot is, moet de akte van erkenning
bovendien bij verzoekschrift ter homologatie voorgelegd worden aan de autre que son épouse, l'acte de reconnaissance doit en outre être
rechtbank van eerste aanleg van de woonplaats van het kind. De présenté par requête pour homologation au tribunal de première
echtgenoot of de echtgenote van de verzoeker dient in het geding instance du domicile de l'enfant. L'époux ou l'épouse du demandeur
betrokken te worden. ' doit être appelé à la cause. '

Art. 12.Artikel 322, tweede lid, van hetzelfde Wetboek, vervangen bij

Art. 12.L'article 322, alinéa 2, du même Code, remplacé par la loi du

de wet van 31 maart 1987, wordt vervangen als volgt : 31 mars 1987, est remplacé par la disposition suivante :
' Indien de verweerder gehuwd is en het kind tijdens het huwelijk ' Si le défendeur est marié et si l'enfant a été conçu pendant le
verwekt is bij een vrouw waarvan hij niet de echtgenoot is, moet het mariage par une femme dont il n'est pas l'époux, le jugement qui
vonnis waarbij de afstamming wordt vastgesteld, aan de echtgenoot of
de echtgenote worden betekend. Totdat die betekening heeft établit la filiation doit être signifié à l'époux ou à l'épouse.
plaatsgehad, kan het vonnis niet worden tegengeworpen aan de Jusqu'à cette signification, il n'est opposable ni à l'époux ou
echtgenoot of de echtgenote, noch aan de kinderen geboren uit het l'épouse, ni aux enfants nés du mariage avec le défendeur ou adoptés
huwelijk met de verweerder of geadopteerd door beide echtgenoten. ' par les deux époux. '

Art. 13.In artikel 345, tweede lid, van hetzelfde Wetboek, vervangen

Art. 13.Dans l'article 345, alinéa 2, du même Code, remplacé par la

bij de wet van 27 april 1987, worden de woorden ' en de echtgenoten loi du 27 avril 1987, les mots ' et si les époux sont de sexe
zijn van verschillend geslacht, ' ingevoegd tussen de woorden ' différent, ' sont insérés entre les mots ' de l'adoptant, ' et les
echtgenoot van de adoptant, ' en de woorden ' dan is het voldoende '. mots ' il suffit '.

Art. 14.In artikel 346, van hetzelfde Wetboek, zoals gewijzigd bij de

Art. 14.A l'article 346 du même Code, modifié par la loi du 27 avril

wet van 27 april 1987, worden de volgende wijzigingen aangebracht : 1987, sont apportées les modifications suivantes :
1° het eerste lid wordt aangevuld als volgt : 1° l'alinéa 1er est complété comme suit :
' van verschillend geslacht '; ' de sexe différent ';
2° in het derde lid worden de woorden ' kan de betrokkene in 2° dans l'alinéa 3, les mots ' et pour autant que ces derniers soient
voorkomend geval opnieuw geadopteerd worden door degene met wie de
andere echtgenoot hertrouwd is ' vervangen door de woorden ' kan, de sexe différent, ' sont insérés entre les mots ' de l'autre époux '
wanneer de andere echtgenoot hertrouwd is met iemand van verschillend
geslacht, de betrokkene in voorkomend geval opnieuw geadopteerd worden
door de nieuwe echtgenoot. ' et les mots ' quel que soit '.

Art. 15.In artikel 361, § 2, eerste lid, van hetzelfde Wetboek,

Art. 15.Dans l'article 361, § 2, alinéa 1er, du même Code, modifié

gewijzigd bij de wet van 27 april 1987, worden de woorden ' van par la loi du 27 avril 1987, les mots ' de sexe différent ' sont
verschillend geslacht ' ingevoegd tussen de woorden ' van de echtgenoot ' en de woorden ' van de adoptant '. insérés entre les mots ' du conjoint ' et les mots ' de l'adoptant '.

Art. 16.Artikel 368, § 3, eerste lid, van hetzelfde Wetboek,

Art. 16.L'article 368, § 3, alinéa 1er, du même Code, remplacé par la

vervangen bij de wet van 27 april 1987, wordt aangevuld als volgt : loi du 27 avril 1987, est complété comme suit :
' van verschillend geslacht '. ' de sexe différent '.
HOOFDSTUK III. - Wijzigingen van de bepalingen van Boek III van het CHAPITRE III. - Modifications de dispositions du Livre III du Code
Burgerlijk Wetboek civil

Art. 17.Artikel 1398 van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van

Art. 17.L'article 1398 du même Code, remplacé par la loi du 14

14 juli 1976, wordt vervangen als volgt : juillet 1976, est remplacé par la disposition suivante :
'

Art. 1398.- Het wettelijk stelsel berust op het bestaan van drie

'

Art. 1398.- Le régime légal est fondé sur l'existence de trois

vermogens : het eigen vermogen van elk van beide echtgenoten en het patrimoines : le patrimoine propre de chacun des deux époux et le
gemeenschappelijk vermogen van beide echtgenoten, zoals die worden patrimoine commun aux deux époux, tels qu'ils sont définis par les
omschreven in de hiernavolgende artikelen. ' articles suivants. '.

Art. 18.In artikel 1676, tweede lid, van hetzelfde Wetboek vervallen

Art. 18.Dans l'article 1676, deuxième alinéa, du même Code, les mots

de woorden ' gehuwde vrouwen, '. ' contre les femmes mariées, et ' sont supprimés.

Art. 19.Artikel 1940 van hetzelfde Wetboek, vervangen bij de wet van

Art. 19.L'article 1940 du même Code, remplacé par la loi du 30 avril

30 april 1958, wordt vervangen als volgt : 1958, est remplacé par la disposition suivante :
'

Art. 1940.- Indien de bewaargever van staat veranderd is,

'

Art. 1940.- Si la personne qui a fait le dépôt a changé d'état, par

bijvoorbeeld indien tegen een meerderjarige bewaargever
onbekwaamverklaring is uitgesproken en in alle soortgelijke gevallen, exemple si le majeur déposant se trouve frappé d'interdiction et dans
kan de in bewaring gegeven zaak slechts teruggegeven worden aan hem tous les autres cas de même nature, le dépôt ne peut être restitué
die het beheer heeft over de rechten en de goederen van de qu'à celui qui a l'administration des droits et des biens du déposant.
bewaargever. ' '

Art. 20.In artikel 1941 van hetzelfde Wetboek vervallen de woorden ',

Art. 20.Dans l'article 1941 du même Code, les mots ' par un mari ' et

door de man ' en de woorden ', die man '. les mots ' ce mari ' sont supprimés.
HOOFDSTUK IV. - Wijzigingen van de bepalingen van boek III, titel CHAPITRE IV. - Modifications de dispositions du Livre III, Titre VIII,
VIII, afdeling IIbis van het Burgerlijk Wetboek : ' Regels betreffende section IIbis du Code civil : ' Des règles particulières aux baux
de handelshuur in het bijzonder ' commerciaux '

Art. 21.In artikel 16, III, van de wet van 30 april 1951 op de

Art. 21.Dans l'article 16, III, de la loi du 30 avril 1951, relative

handelshuurovereenkomsten vervallen de woorden ' de gehuwde vrouw, '. aux baux commerciaux, les mots ' la femme mariée, ' sont supprimés.
HOOFDSTUK V. - Wijzigingen van de bepalingen van Boek III, Titel CHAPITRE V. - Modifications de dispositions du Livre III, Titre XVIII,
XVIII, van het Burgerlijk Wetboek : ' Voorrechten en hypotheken ' du Code civil : ' Des privilèges et hypothèques '

Art. 22.In artikel 48 van de wet van 16 december 1851 houdende

Art. 22.Dans l'article 48 de la loi du 16 décembre 1851 portant

herziening van het hypothecair stelsel worden de woorden ' van zijn révision du régime hypothécaire, les mots ' de la femme, à moins
vrouw, tenzij deze die goederen door erfenis of schenking, of onder qu'elle ne les ait acquis, soit à titre de succession ou de donation,
bezwarende titel met haar eigen penningen ' vervangen door de woorden soit à titre onéreux, de ses deniers propres ' sont remplacés par les
' van zijn echtgenoot of echtgenote, tenzij deze die goederen door mots ' de son conjoint, à moins qu'il ne les ait acquis, soit à titre
erfenis of schenking, of onder bezwarende titel met zijn of haar eigen de succession ou de donation, soit à titre onéreux, de ses deniers
penningen '. » Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de middelen B.3.1. De Ministerraad voert aan dat alle middelen, en in het bijzonder het vijfde middel, onontvankelijk zijn, aangezien ze niet van die aard zijn dat ze de situatie van de verzoekende partijen concreet kunnen verbeteren, noch enig nadeel dat zij concreet zouden ondervinden, kunnen doen verdwijnen. B.3.2. Om dezelfde reden als vermeld in B.1.3 wordt de exceptie van de Ministerraad samengevoegd met het onderzoek ten gronde. Ten aanzien van het eerste middel B.4.1. Volgens het eerste middel schendt de bestreden wet de artikelen propres '. » Quant à la recevabilité des moyens B.3.1. Le Conseil des Ministres excipe de l'irrecevabilité de tous les moyens et en particulier du cinquième, parce que ceux-ci ne sont pas de nature à améliorer concrètement la situation des parties requérantes ni à faire disparaître aucun préjudice qu'elles subiraient concrètement. B.3.2. Pour les mêmes motifs que ceux mentionnés au B.1.3, l'exception soulevée par le Conseil des Ministres est jointe à l'examen du fond. Quant au premier moyen
10 en 11, mede gelezen in het licht van artikel 11bis, van de B.4.1. Selon le premier moyen, la loi attaquée viole les articles 10
Grondwet, doordat de bepalingen van de bestreden wet, zonder redelijke et 11, lus notamment à la lumière de l'article 11bis, de la
Constitution, en ce que ses dispositions traitent de la même manière
verantwoording, wezenlijk verschillende situaties op dezelfde wijze des situations fondamentalement différentes, sans justification
behandelen. raisonnable.
B.4.2. De verzoekende partijen voeren aan dat er een objectief B.4.2. Les parties requérantes font valoir qu'il existe une différence
verschil bestaat tussen personen die een gezin wensen te stichten met objective entre les personnes qui souhaitent fonder une famille avec
een persoon van het andere geslacht en personen die een une personne de l'autre sexe et les personnes qui souhaitent
leefgemeenschap willen vormen met een persoon van gelijk geslacht. constituer une communauté de vie avec une personne de même sexe.
B.4.3. Het Hof mag een gelijke behandeling slechts afkeuren wanneer B.4.3. La Cour ne peut critiquer un traitement identique que si deux
twee categorieën van personen die zich ten aanzien van de betwiste catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard
maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke de la mesure considérée, sont essentiellement différentes font l'objet
wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke d'un traitement identique sans qu'apparaisse une justification
verantwoording bestaat. raisonnable.
B.4.4. De bestreden wet stelt het huwelijk open voor personen van B.4.4. La loi attaquée ouvre le mariage aux personnes de même sexe
hetzelfde geslacht (de artikelen 2 en 3) en wijzigt daartoe (articles 2 et 3) et modifie à cette fin diverses dispositions du Code
verscheidene bepalingen van het Burgerlijk Wetboek. Een deel van de civil. Une partie des dispositions modificatives ont pour objet de
wijzigingsbepalingen heeft tot doel het huwelijk tussen personen van permettre que le mariage entre personnes de même sexe suive les règles
hetzelfde geslacht mogelijk te maken volgens regels die gelden voor
het huwelijk tussen personen van verschillend geslacht (de artikelen applicables au mariage entre personnes de sexe différent (articles 4,
4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 en 17). Andere wijzigingsbepalingen 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 et 17). D'autres dispositions modificatives
bevatten uitzonderingen op de regels die gelden voor gehuwde personen contiennent des exceptions aux règles applicables aux personnes
van verschillend geslacht (de artikelen 3, 13, 14, 15 en 16). De mariées de sexe différent (articles 3, 13, 14, 15 et 16). Les
overige wijzigingsbepalingen (de artikelen 18, 19, 20 en 21) betreffen dispositions modificatives restantes (articles 18, 19, 20 et 21)
diverse artikelen van het Burgerlijk Wetboek en beogen, naar luid van concernent divers articles du Code civil et visent, aux dires des
de parlementaire voorbereiding, « vergetelheden » van de wetgever weg travaux préparatoires, à remédier à des oublis du législateur en même
te werken, waardoor de betreffende bepalingen tegelijkertijd temps qu'à rendre les dispositions concernées neutres du point de vue
geslachtsneutraal worden gemaakt (Parl. St., Senaat, 2001-2002, nr. 2-1173/1, pp. 8 en 9). du sexe (Doc. parl., Sénat, 2001-2002, n° 2-1173/1, pp. 8 et 9).
B.4.5. Het openstellen van het huwelijk voor personen van hetzelfde B.4.5. Dans les développements relatifs à la proposition qui a abouti
geslacht werd in de toelichting bij het voorstel, dat tot de bestreden à la loi attaquée, l'ouverture du mariage aux personnes du même sexe
wet heeft geleid, verantwoord als volgt : est justifiée comme suit :
« In onze samenleving wordt het huwelijk door de meerderheid nog « Dans notre société, le mariage est encore considéré par la majorité
steeds beschouwd als de ideale basis voor het duurzaam samenleven van des gens comme la base idéale pour la communauté de vie durable de
twee personen. Hoewel er in het Burgerlijk Wetboek nergens wordt deux personnes. Bien que le Code civil ne stipule nulle part que
bepaald dat het huwelijk slechts gesloten kan worden tussen personen seules des personnes de sexe différent peuvent contracter mariage,
van verschillend geslacht, is men er in de rechtsleer en rechtspraak steeds vanuit gegaan dat het geslachtsverschil een positieve vereiste is om het huwelijk te kunnen sluiten. De logica daartoe was het gegeven dat het huwelijk is gericht op voortplanting. [...] Vandaag moet worden vastgesteld dat deze verklaring achterhaald is. Kinderen worden immers zowel binnen als buiten het [lees : het huwelijk] verwekt en geboren en veel gehuwden beschouwen het verwekken van kinderen niet langer meer als het belangrijkste doel van deze verbintenis. In onze hedendaagse samenleving wordt het huwelijk beleefd en aangevoeld als een (vormgebonden) verbintenis tussen twee personen, met als voornaamste doel het creëren van een duurzame samenlevingsband. Het huwelijk biedt beide partners de mogelijkheid om hun band en de gevoelens die ze voor elkaar hebben tegenover de buitenwereld te bevestigen. Gelet op de veranderde tijdsgeest - het huwelijk dient thans voornamelijk om de innige band tussen twee personen te veruiterlijken en te bevestigen en verliest zijn procreatief karakter - is er geen enkele reden meer om het huwelijk niet open te stellen voor personen van hetzelfde geslacht. » (Parl. St., Senaat, 2001-2002, nr. 2-1173/1, doctrine et jurisprudence ont toujours considéré que la différence de sexe est une condition positive de la conclusion du mariage. La logique qui sous-tendait cela procédait de l'idée que le but du mariage était la procréation. [...] Force est de constater aujourd'hui que cette explication est dépassée. En effet, des enfants sont conçus et naissent aussi bien dans le mariage qu'en dehors de celui-ci, et beaucoup de couples mariés ne considèrent plus la procréation comme la finalité essentielle du mariage. Dans notre société contemporaine, le mariage est vécu et ressenti comme une relation (formelle) entre deux personnes, ayant comme but principal la création d'une communauté de vie durable. Le mariage offre aux deux partenaires la possibilité d'affirmer au grand jour leur relation et les sentiments qu'ils ont l'un pour l'autre. Les mentalités ayant évolué - aujourd'hui, le mariage sert essentiellement à extérioriser et à affirmer la relation intime de deux personnes et perd son caractère procréatif -, il n'y a plus aucune raison de ne pas ouvrir le mariage aux personnes du même sexe.
pp. 1 en 2) » (Doc. parl., Sénat, 2001-2002, n° 2-1173/1, pp. 1 et 2)
B.4.6. Het staat aan de wetgever de aard en de voorwaarden van het B.4.6. Il appartient au législateur de déterminer la nature et les
huwelijk te bepalen. Hij dient daarbij evenwel onder meer het conditions du mariage. Il doit toutefois respecter, à cette occasion,
grondwettelijke beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te notamment, le principe constitutionnel d'égalité et de
eerbiedigen. non-discrimination.
B.4.7. Uit de parlementaire voorbereiding - zoals geciteerd in B.4.5 - blijkt dat de wetgever het huwelijk voortaan heeft geconcipieerd als een instituut met als voornaamste doel het creëren van een duurzame levensgemeenschap tussen twee personen, waarvan de gevolgen worden geregeld door de wet. Ten aanzien van het aldus ingevulde huwelijksconcept (het creëren van een duurzame levensgemeenschap) is het verschil tussen, enerzijds, personen die een levensgemeenschap willen vormen met een persoon van het andere geslacht, en, anderzijds, personen die dit wensen te doen met een persoon van hetzelfde geslacht, niet zodanig dat deze laatsten moeten worden uitgesloten van de mogelijkheid een huwelijk aan te gaan. B.4.8. Artikel 11bis van de Grondwet leidt niet tot een ander besluit. Het middel kan niet worden aangenomen. Ten aanzien van het tweede en vierde middel B.5.1. Volgens het tweede middel schenden de bestreden bepalingen de B.4.7. Il ressort des travaux préparatoires - cités au B.4.5 - que le législateur conçoit désormais le mariage comme une institution ayant pour but principal la création, entre deux personnes, d'une communauté de vie durable, dont les effets sont réglés par la loi. Au regard d'une telle conception du mariage (la création d'une communauté de vie durable), la différence entre, d'une part, les personnes qui souhaitent former une communauté de vie avec une personne de l'autre sexe et, d'autre part, les personnes qui souhaitent former une telle communauté avec une personne de même sexe n'est pas telle qu'il faille exclure pour ces dernières la possibilité de se marier. B.4.8. L'article 11bis de la Constitution ne conduit pas à une autre conclusion. Le moyen ne peut être accueilli. Quant aux deuxième et quatrième moyens B.5.1. Aux termes du deuxième moyen, les dispositions attaquées
artikelen 11, 11bis en 21, tweede lid, van de Grondwet en, in violent les articles 11, 11bis et 21, alinéa 2, de la Constitution et,
samenhang gelezen met artikel 10 van de Grondwet, artikel 12 van het combinés avec l'article 10 de celle-ci, l'article 12 de la Convention
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, artikel 23 van het européenne des droits de l'homme, l'article 23 du Pacte international
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en de relatif aux droits civils et politiques et « les principes généraux de
« algemene rechtsbeginselen van de beschaafde naties ». droit des nations civilisées ».
B.5.2. In een eerste onderdeel betogen de verzoekende partijen dat de B.5.2. Dans une première branche, les parties requérantes affirment
bestreden wet artikel 21, tweede lid, van de Grondwet schendt, que la loi attaquée viole l'article 21, alinéa 2, de la Constitution,
aangezien het in dat artikel vervatte huwelijksconcept geïnterpreteerd étant donné que le concept de mariage contenu dans cet article doit
dient te worden als zijnde gebaseerd op partners van verschillend geslacht. être interprété comme visant des partenaires de sexe différent.
B.5.3. Artikel 21, tweede lid, van de Grondwet luidt als volgt : B.5.3. L'article 21, alinéa 2, de la Constitution énonce :
« Het burgerlijk huwelijk moet altijd aan de huwelijksinzegening voorafgaan, behoudens de uitzonderingen door de wet te stellen, indien daartoe redenen zijn. » Met die bepaling heeft de Grondwetgever in 1831 een einde willen maken aan de - in die tijd - geldende praktijk, waarbij sommigen, in de overtuiging dat de inzegening van een religieus huwelijk volstond om burgerlijke gevolgen teweeg te brengen, enkel een religieus huwelijk sloten. Het tweede lid van artikel 21 van de Grondwet regelt bijgevolg niet de voorwaarden van het huwelijk en heeft evenmin tot doel of tot gevolg het burgerlijk huwelijk afhankelijk te maken van een of andere religieuze invulling ervan. « Le mariage civil devra toujours précéder la bénédiction nuptiale, sauf les exceptions à établir par la loi, s'il y a lieu. » Par cette disposition, le Constituant a voulu mettre fin, en 1831, à la pratique, courante à cette époque, suivant laquelle certaines personnes, convaincues que la bénédiction du mariage religieux suffisait pour produire des effets civils, ne se mariaient que religieusement. L'alinéa 2 de l'article 21 de la Constitution ne règle donc pas les conditions du mariage et n'a pas non plus pour objet ou pour effet de faire dépendre le mariage civil de l'une ou l'autre conception religieuse du mariage.
Artikel 21, tweede lid, van de Grondwet heeft bijgevolg niet de L'article 21, alinéa 2, de la Constitution n'a dès lors pas la portée
draagwijdte die de verzoekende partijen eraan geven. que les parties requérantes lui confèrent.
Het eerste onderdeel van het tweede middel kan niet worden aangenomen. Le deuxième moyen ne peut être accueilli en sa première branche.
B.5.4. Volgens het tweede onderdeel van het tweede middel is de B.5.4. Selon la seconde branche du deuxième moyen, la loi attaquée est
bestreden wet in strijd met bepalingen die uitdrukking geven aan de « contraire aux dispositions qui traduisent « la dualité sexuelle
fundamentele tweeslachtigheid van de mens » als uitgangspunt van de fondamentale du genre humain » en tant que postulat de l'ordre
Belgische grondwettelijke orde, zoals onder meer de artikelen 10 en constitutionnel belge, tels notamment les articles 10 et 11bis de la
11bis van de Grondwet, artikel 12 van het Europees Verdrag voor de Constitution, l'article 12 de la Convention européenne des droits de
Rechten van de Mens, artikel 23 van het Internationaal Verdrag inzake l'homme, l'article 23 du Pacte international relatif aux droits civils
burgerrechten en politieke rechten (in het bijzonder lid 1) en de « et politiques (en particulier son paragraphe 1) et « les principes
algemene rechtsbeginselen van de beschaafde naties ». généraux de droit des nations civilisées ».
B.5.5. Artikel 10, derde lid, van de Grondwet bepaalt : B.5.5. L'article 10, alinéa 3, de la Constitution dispose :
« De gelijkheid van vrouwen en mannen is gewaarborgd. » « L'égalité des femmes et des hommes est garantie. »
Artikel 11bis, eerste lid, van de Grondwet bepaalt : L'article 11bis, alinéa 1er, de la Constitution dispose :
« De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen voor vrouwen en mannen de gelijke uitoefening van hun rechten en vrijheden, en bevorderen meer bepaald hun gelijke toegang tot de door verkiezing verkregen mandaten en de openbare mandaten. » B.5.6. Met de artikelen 10, derde lid, en 11bis heeft de Grondwetgever beoogd, enerzijds, het beginsel van gelijkheid van mannen en vrouwen uitdrukkelijk in de Grondwet op te nemen en, anderzijds, een grondwettelijke basis te creëren voor maatregelen die tot doel hebben ongelijkheden tussen vrouwen en mannen te bestrijden. De omstandigheid dat de Grondwet, door middel van de artikelen 10, derde lid, en 11bis, een bijzonder belang toekent aan de gelijkheid tussen vrouwen en mannen, brengt niet met zich mee dat de « « La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent aux femmes et aux hommes l'égal exercice de leurs droits et libertés, et favorisent notamment leur égal accès aux mandats électifs et publics. » B.5.6. Par les articles 10, alinéa 3, et 11bis, le législateur a voulu, d'une part, inscrire expressément le principe de l'égalité des hommes et des femmes dans la Constitution et, d'autre part, fournir un fondement constitutionnel aux mesures visant à combattre les inégalités entre femmes et hommes. La circonstance que la Constitution attribue une importance particulière à l'égalité entre hommes et femmes, par le biais des articles 10, alinéa 3, et 11bis, n'a pas pour effet que la « dualité
fundamentele tweeslachtigheid van de mens » als een uitgangspunt van sexuelle fondamentale du genre humain » puisse être considérée comme
de Belgische grondwettelijke orde kan worden aangezien. un principe de l'ordre constitutionnel belge.
De artikelen 10, derde lid, en 11bis van de Grondwet hebben niet de Les articles 10, alinéa 3, et 11bis de la Constitution n'ont pas la
draagwijdte die de verzoekende partijen eraan verlenen. portée que leur confèrent les parties requérantes.
B.5.7. Artikel 12 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens B.5.7. L'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme
luidt als volgt : est libellé comme suit :
« Mannen en vrouwen van huwbare leeftijd hebben het recht te huwen en « A partir de l'âge nubile, l'homme et la femme ont le droit de se
een gezin te stichten volgens de nationale wetten welke de uitoefening marier et de fonder une famille selon les lois nationales régissant
van dit recht beheersen. » l'exercice de ce droit. »
Artikel 23 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en L'article 23 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten luidt als volgt : politiques énonce :
« 1. Het gezin vormt de natuurlijke en fundamentele kern van de maatschappij en heeft het recht op bescherming door de maatschappij en de Staat. 2. Het recht van mannen en vrouwen van huwbare leeftijd een huwelijk aan te gaan en een gezin te stichten wordt erkend. 3. Geen huwelijk wordt gesloten zonder de vrije en volledige toestemming van de aanstaande echtgenoten. 4. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag nemen passende maatregelen ter verzekering van de gelijke rechten en verantwoordelijkheden van de echtgenoten wat het huwelijk betreft, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan. In geval van ontbinding van het huwelijk wordt voorzien in de noodzakelijke « 1. La famille est l'élément naturel et fondamental de la société et a droit à la protection de la société et de l'Etat. 2. Le droit de se marier et de fonder une famille est reconnu à l'homme et à la femme à partir de l'âge nubile. 3. Nul mariage ne peut être conclu sans le libre et plein consentement des futurs époux. 4. Les Etats parties au présent Pacte prendront les mesures appropriées pour assurer l'égalité de droits et de responsabilités des époux au regard du mariage, durant le mariage et lors de sa dissolution. En cas de dissolution, des dispositions seront prises
bescherming van eventuele kinderen. » afin d'assurer aux enfants la protection nécessaire. »
B.5.8. De artikelen 12 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de B.5.8. L'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme
Mens en 23.2 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en et l'article 23.2 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten houden voor de Staten die partij zijn bij die politiques imposent aux Etats qui sont parties à ces conventions
verdragen, de verplichting in om de levensgemeenschap tussen een man l'obligation de reconnaître comme un mariage la communauté de vie d'un
en een vrouw die wensen te huwen en die voldoen aan de bij de homme et d'une femme qui souhaitent se marier et qui remplissent les
nationale wetten gestelde voorwaarden, als een huwelijk te erkennen. conditions posées par les lois nationales.
De aangehaalde verdragsbepalingen - ook niet artikel 23.1 van het Les dispositions conventionnelles invoquées - pas plus que l'article
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten - 23.1 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques -
kunnen niet in die zin worden geïnterpreteerd dat zij de ne peuvent être interprétées en ce sens qu'elles obligeraient les
verdragsluitende partijen zouden verplichten de « fundamentele Etats contractants à considérer la « dualité sexuelle fondamentale du
tweeslachtigheid van de mens » als een uitgangspunt van hun genre humain » comme un fondement de leur ordre constitutionnel.
grondwettelijke orde te nemen.
Artikel 12 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en L'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme et
artikel 23 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en l'article 23 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten hebben niet de draagwijdte die de verzoekende partijen eraan verlenen. Bijgevolg is er geen sprake van een discriminatoire behandeling in het genot van de in het middel aangehaalde fundamentele rechten. B.6.1. In zoverre de verzoekende partijen betogen dat de bestreden wet afbreuk doet aan « het recht [van het gezin] op bescherming door de maatschappij en de Staat », zoals bedoeld in artikel 23.1 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, valt het tweede onderdeel van het tweede middel samen met het vierde middel. politiques n'ont pas la portée que leur confèrent les parties requérantes. Il ne saurait dès lors être question d'un traitement discriminatoire dans la jouissance des droits fondamentaux cités au moyen. B.6.1. En tant que les parties requérantes soutiennent que la loi attaquée porte atteinte « au droit de la famille à la protection de la société et de l'Etat » visé à l'article 23.1 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, la seconde branche du deuxième moyen se confond avec le quatrième moyen.
Volgens het vierde middel schendt de bestreden wet artikel 12 van het Selon le quatrième moyen, la loi attaquée viole l'article 12 de la
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, artikel 23 van het Convention européenne des droits de l'homme, l'article 23 du Pacte
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en de international relatif aux droits civils et politiques et les principes
algemene rechtsbeginselen van de beschaafde naties, in samenhang généraux de droit des nations civilisées, combinés avec les articles
gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat het 10 et 11 de la Constitution, en étendant le mariage à une institution
huwelijk wordt uitgebreid tot een instelling die niet kan worden qui ne saurait être définie comme un mariage au sens des dispositions
omschreven als een huwelijk in de zin van de aangehaalde conventionnelles citées, ce qui aurait pour effet d'affaiblir la
verdragsbepalingen, waardoor de relatieve beschermingspositie van position de protection relative des personnes mariées de sexe
gehuwden van verschillend geslacht wordt verzwakt, terwijl artikel 23 différent, alors que l'article 23 du Pacte international relatif aux
van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke droits civils et politiques oblige l'Etat belge à prendre des mesures
rechten de Belgische Staat verplicht maatregelen te nemen ter en vue de la protection du mariage.
bescherming van het huwelijk. B.6.2. Bij de interpretatie van de in het middel aangehaalde B.6.2. Dans l'interprétation des dispositions conventionnelles citées
verdragsbepalingen dient rekening te worden gehouden met artikel 53 au moyen, il doit être tenu compte de l'article 53 de la Convention
van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 5.2 européenne des droits de l'homme et de l'article 5.2 du Pacte
van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke international relatif aux droits civils et politiques.
rechten. B.6.3. Artikel 53 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens B.6.3. L'article 53 de la Convention européenne des droits de l'homme
luidt als volgt : est libellé comme suit :
« Geen bepaling van dit Verdrag zal worden uitgelegd als beperkingen « Aucune des dispositions de la présente Convention ne sera
op te leggen of inbreuk te maken op de Rechten van de mens en de interprétée comme limitant ou portant atteinte aux droits de l'homme
fundamentele vrijheden, welke verzekerd kunnen worden ingevolge de et aux libertés fondamentales qui pourraient être reconnus
wetten van enige Hoge Verdragsluitende Partij of ingevolge enig ander conformément aux lois de toute Partie contractante ou à toute autre
Verdrag waarbij de Hoge Verdragsluitende Partij partij is. » Convention à laquelle cette Partie contractante est partie. »
Artikel 5.2 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en L'article 5.2 du Pacte international relatif aux droits civils et
politieke rechten luidt als volgt : politiques énonce :
« Het is niet toegestaan enig fundamenteel recht van de mens dat in « Il ne peut être admis aucune restriction ou dérogation aux droits
een land, ingevolge wettelijke bepalingen, overeenkomsten, fondamentaux de l'homme reconnus ou en vigueur dans tout Etat partie
voorschriften of gewoonten, wordt erkend of bestaat, te beperken of au présent Pacte en application de lois, de conventions, de règlements
ervan af te wijken, onder voorwendsel dat dit Verdrag die rechten niet ou de coutumes, sous prétexte que le présent Pacte ne les reconnaît
erkent of dat het deze slechts in mindere mate erkent. » pas ou les reconnaît à un moindre degré. »
B.6.4. Uit de in B.6.3 geciteerde bepalingen vloeit voort dat artikel
12 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel B.6.4. Il résulte des dispositions citées au B.6.3 que l'article 12 de
23.2 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke la Convention européenne des droits de l'homme et l'article 23.2 du
rechten niet zodanig kunnen worden uitgelegd dat zij Staten die partij Pacte international relatif aux droits civils et politiques ne peuvent
zijn bij voormelde verdragen zouden verhinderen het in die bepalingen être interprétés en ce sens qu'ils empêcheraient des Etats qui sont
gewaarborgde recht toe te kennen aan personen die dat recht willen parties aux conventions précitées d'accorder le droit garanti par ces
uitoefenen met personen van hetzelfde geslacht. dispositions aux personnes qui souhaitent exercer ce droit avec des
personnes de même sexe.
B.6.5. Volgens het vierde middel heeft de bestreden wet tot gevolg dat B.6.5. Selon le quatrième moyen, la disposition attaquée a pour effet
op discriminerende wijze afbreuk wordt gedaan aan artikel 23.1 van het qu'il est porté atteinte de manière discriminatoire à l'article 23.1
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, naar du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en
luid waarvan het gezin recht heeft op « bescherming door de vertu duquel la famille a droit « à la protection de la société et de
maatschappij en de Staat ». l'Etat ».
B.6.6. De verzoekende partijen tonen niet aan en het Hof ziet niet hoe B.6.6. Les parties requérantes ne démontrent pas et la Cour n'aperçoit
de « relatieve beschermingspositie » van het gezin door de bestreden pas en quoi la « position de protection relative » de la famille
bepalingen zou kunnen worden verzwakt, nu de bestreden wet geen enkele pourrait être affaiblie par les dispositions attaquées, dès lors que
materiële wijziging aanbrengt in de wettelijke bepalingen die de la loi entreprise n'apporte aucune modification matérielle aux
gevolgen van het burgerlijk huwelijk van personen van verschillend dispositions légales qui régissent les effets du mariage civil de
geslacht beheersen. personnes de sexe différent.
Bijgevolg kan er evenmin sprake zijn van een discriminatie in het Il ne saurait dès lors pas non plus exister de discrimination dans la
genot van de in het middel aangehaalde rechten. jouissance des droits évoqués dans le moyen.
B.6.7. Het tweede en het vierde middel kunnen niet worden aangenomen. B.6.7. Les deuxième et quatrième moyens ne peuvent être accueillis.
Ten aanzien van het derde middel Quant au troisième moyen
B.7.1. Volgens het derde middel schendt de bestreden wet de artikelen
19 en 21, tweede lid, van de Grondwet en, in samenhang gelezen met B.7.1. Selon le troisième moyen, la loi attaquée viole les articles 19
artikel 10 van de Grondwet, de artikelen 9 en 12 van het Europees et 21, alinéa 2, de la Constitution ainsi que les articles 9 et 12 de
Verdrag voor de Rechten van de Mens en de artikelen 18 en 23 van het la Convention européenne des droits de l'homme et les articles 18 et
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, 23 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques,
doordat gelovige burgers die in overeenstemming met de geboden en combinés avec l'article 10 de la Constitution, en ce que les citoyens
voorschriften van hun godsdienst een religieus huwelijk wensen te croyants qui souhaitent se marier religieusement, conformément aux
sluiten, vooraf dienen toe te treden tot een instelling die rites de leur religion, doivent préalablement adhérer à une
fundamenteel tegengesteld is aan hun geloofsovertuigingen en de institution qui est fondamentalement contraire à leurs convictions de
voorschriften van hun godsdienst. foi et aux préceptes de leur religion.
B.7.2. De nadelen die de verzoekende partijen beweren te ondervinden, B.7.2. Les préjudices que les parties requérantes prétendent subir ne
vloeien niet voort uit de bestreden wet, maar uit artikel 21, tweede résultent pas de la loi attaquée mais de l'article 21, alinéa 2, de la
lid, van de Grondwet. Constitution.
Het Hof is niet bevoegd zich uit te spreken over een beperking van de La Cour n'est pas compétente pour se prononcer sur une limitation de
vrijheid van godsdienst en eredienst die voortvloeit uit een door de la liberté religieuse et de culte qui résulte d'un choix que le
Grondwetgever zelf gemaakte keuze. Constituant a lui-même opéré.
Het derde middel kan niet worden aangenomen. Le troisième moyen ne peut être accueilli.
Ten aanzien van het vijfde middel Quant au cinquième moyen
B.8.1. Volgens het vijfde middel schendt de bestreden wet artikel 10 B.8.1. Selon le cinquième moyen, la loi attaquée viole l'article 10 de
van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 19 la Constitution, lu séparément ou en combinaison avec son article 19,
ervan, met artikel 9 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en met artikel 18 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, doordat zij het niet mogelijk maakt met meer dan één partner tegelijk te huwen. B.8.2. De aan het Hof toevertrouwde toetsing van wettelijke normen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet vereist dat de categorie van personen ten aanzien van wie een mogelijke discriminatie wordt aangevoerd, het voorwerp uitmaakt van een pertinente vergelijking met een andere categorie, hetgeen te dezen niet het geval is. Het vijfde middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 oktober 2004. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, avec l'article 9 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 18 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en ce qu'elle ne permet pas de se marier simultanément avec plus d'un partenaire. B.8.2. Le contrôle des normes législatives au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, confié à la Cour, exige que la catégorie des personnes à l'égard desquelles une éventuelle discrimination est alléguée fasse l'objet d'une comparaison pertinente avec une autre catégorie, ce qui n'est pas le cas en l'espèce. Le cinquième moyen ne peut être accueilli. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 octobre 2004. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président,
A. Arts. A. Arts.
^