← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 82/2004 van 12 mei 2004 Rolnummer 2707 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 335, § 1 en § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld
door de Rechtbank van eerste aanleg te Luik."
| Uittreksel uit arrest nr. 82/2004 van 12 mei 2004 Rolnummer 2707 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 1 en § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Luik. | Extrait de l'arrêt n° 82/2004 du 12 mai 2004 Numéro du rôle : 2707 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1 er et § 3, alinéa 1 er , du Code civil, posée par le Tribunal de première ins La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 82/2004 van 12 mei 2004 | Extrait de l'arrêt n° 82/2004 du 12 mai 2004 |
| Rolnummer 2707 | Numéro du rôle : 2707 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 1 en § 3, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1er |
| eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van | et § 3, alinéa 1er, du Code civil, posée par le Tribunal de première |
| eerste aanleg te Luik. | instance de Liège. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. |
| L. François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en E. Derycke, | François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 23 mei 2003 in zake D. Thonon tegen N. Gochel, waarvan | Par jugement du 23 mai 2003 en cause de D. Thonon contre N. Gochel, |
| de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 30 mei | dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 30 |
| 2003, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Luik de volgende | mai 2003, le Tribunal de première instance de Liège a posé la question |
| prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 335, § 1 en § 3, eerste lid, van het Burgerlijk | « Les articles 335, § 1er, et 335, § 3, alinéa 1er, du Code civil |
| Wetboek, in samenhang gelezen met artikel 319bis van het Burgerlijk | combinés avec l'article 319bis du Code civil, violent-ils les articles |
| Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het ertoe | 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils ont pour résultat qu'un |
| leidt dat een kind de naam van zijn vader niet kan dragen zonder de | enfant ne peut porter le nom de son père sans l'accord de la mère |
| instemming van de moeder, terwijl de afstamming van vaderszijde en die | alors que les filiations paternelle et maternelle ont été établies par |
| van moederszijde werden vastgesteld door gelijktijdige stappen van de | une démarche simultanée du père et de la mère au cours de laquelle |
| vader en de moeder, waarbij deze laatste heeft ingestemd met de | celle-ci a marqué son accord sur l'établissement de la filiation |
| vaststelling van de afstamming van vaderszijde ? » | paternelle ? » |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek stelt op algemene wijze de | B.1. L'article 335 du Code civil détermine de façon générale les |
| regels van de naamsverkrijging als een gevolg van de afstamming vast : | règles de l'attribution du nom comme une conséquence de la filiation : |
| « § 1. Het kind wiens afstamming alleen van vaderszijde vaststaat of | « § 1er. L'enfant dont seule la filiation paternelle est établie ou |
| wiens afstamming van vaderszijde en van moederszijde tegelijkertijd | dont la filiation paternelle et la filiation maternelle sont établies |
| komen vast te staan, draagt de naam van zijn vader, behalve wanneer de | en même temps, porte le nom de son père, sauf si le père est marié et |
| vader gehuwd is en een kind erkent dat tijdens het huwelijk bij een | reconnaît un enfant conçu pendant le mariage par une autre femme que |
| andere vrouw dan zijn echtgenote is verwekt. | son épouse. |
| § 2. Het kind wiens afstamming alleen van moederszijde vaststaat, | § 2. L'enfant dont seule la filiation maternelle est établie, porte le |
| draagt de naam van zijn moeder. | nom de sa mère. |
| § 3. Indien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de | § 3. Si la filiation paternelle est établie après la filiation |
| afstamming van moederszijde, blijft de naam van het kind onveranderd. | maternelle, aucune modification n'est apportée au nom de l'enfant. |
| Evenwel kunnen de ouders samen of een van hen, indien de andere | Toutefois, les père et mère ensemble ou l'un d'eux, si l'autre est |
| overleden is, in een door de ambtenaar van de burgerlijke stand | décédé peuvent déclarer, dans un acte dressé par l'officier de l'état |
| opgemaakte akte verklaren dat het kind de naam van zijn vader zal | civil, que l'enfant portera le nom de son père. |
| dragen. Bij vooroverlijden van de vader of gedurende zijn huwelijk kan die | Cet acte ne peut être dressé, en cas de prédécès du père ou durant son |
| akte niet worden opgemaakt zonder de instemming van de echtgenote met | mariage, sans l'accord du conjoint avec lequel il était marié au |
| wie hij gehuwd was op het ogenblik van de vaststelling van de | moment de l'établissement de la filiation. |
| afstamming. Die verklaring moet worden gedaan binnen een jaar te rekenen van de | Cette déclaration doit être faite dans l'année à compter du jour où |
| dag waarop de personen die de verklaring doen, de vaststelling van de | les déclarants ont eu connaissance de l'établissement de la filiation |
| afstamming hebben vernomen en voor de meerderjarigheid of de | et avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant. |
| ontvoogding van het kind. | |
| Van de verklaring wordt melding gemaakt op de kant van de akte van | Mention de la déclaration est faite en marge de l'acte de naissance et |
| geboorte en van de andere akten betreffende het kind. » | des autres actes concernant l'enfant. » |
| B.2. Artikel 319bis van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.2. L'article 319bis du Code civil dispose : |
| « Wanneer de vader gehuwd is en een kind erkent dat is verwekt bij een | « Si le père est marié et reconnaît un enfant conçu par une femme |
| vrouw waarvan hij niet de echtgenoot is, moet de akte van erkenning | |
| bovendien bij verzoekschrift ter homologatie voorgelegd worden aan de | autre que son épouse, l'acte de reconnaissance doit en outre être |
| rechtbank van eerste aanleg van de woonplaats van het kind. De | présenté par requête pour homologation au tribunal de première |
| echtgenoot of de echtgenote van de verzoeker dient in het geding | instance du domicile de l'enfant. L'époux ou l'épouse du demandeur |
| betrokken te worden. | doit être appelé à la cause. |
| De rechtbank behandelt het verzoek in raadkamer en hoort de partijen | Le tribunal instruit la demande en chambre du conseil et entend les |
| en het openbaar ministerie. | parties et le ministère public. |
| Zij wijst het verzoek tot homologatie af indien wordt bewezen dat de | Il rejette la demande d'homologation s'il est prouvé que le requérant |
| verzoeker niet de vader is. | n'est pas le père de l'enfant. |
| De erkenning wordt definitief vanaf de inschrijving van het vonnis van | La reconnaissance est définitive à partir du moment où le jugement |
| homologatie in de rand van de akte van erkenning en heeft uitwerking | d'homologation est inscrit en marge de l'acte de reconnaissance et |
| vanaf de datum van het verzoekschrift. » | elle sortit ses effets à partir de la date de la requête. » |
| B.3.1. Hoewel in de prejudiciële vraag niet wordt gepreciseerd tussen | B.3.1. Bien que la question préjudicielle ne précise pas entre quelles |
| welke personen de in het geding zijnde bepalingen een verschil in | personnes les dispositions en cause créeraient une différence de |
| behandeling zouden teweegbrengen en in het verwijzend vonnis naar een | traitement et que le jugement a quo se réfère à une « discrimination |
| « discriminatie tussen [...] situaties » (p. 6) wordt verwezen, kan, | entre [des] situations » (p. 6), il peut être admis, en se référant à |
| met verwijzing naar de motivering van dat vonnis, worden aangenomen | la motivation de ce jugement, que la question porte sur la différence |
| dat de vraag betrekking heeft op het verschil in behandeling tussen | de traitement entre enfants nés hors mariage créée, quant à |
| buitenhuwelijkse kinderen, dat, ten aanzien van de toekenning van de | |
| naam van de vader aan het kind, voortvloeit uit artikel 335, § 1 en § | l'attribution à l'enfant du nom du père, par l'article 335, § 1er et § |
| 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang gelezen met | 3, alinéa 1er, du Code civil, combiné avec l'article 319bis du même |
| artikel 319bis van hetzelfde Wetboek, naargelang de vader gehuwd is | Code, suivant que le père est marié avec une autre femme que la mère |
| met een andere vrouw dan de moeder van het kind of niet gehuwd is : in | de l'enfant ou n'est pas marié : dans le second cas, lorsque la |
| het tweede geval, wanneer de afstamming van moederszijde en de | filiation maternelle et la filiation paternelle sont établies en même |
| afstamming van vaderszijde gelijktijdig zijn vastgesteld, draagt het | |
| kind de naam van zijn vader (artikel 335, § 1); in het eerste geval | temps, l'enfant porte le nom de son père (article 335, § 1er); dans le |
| kan het de naam van zijn vader niet dragen zonder de instemming van de | premier cas, il ne peut le porter sans l'accord de sa mère (article |
| moeder (artikel 335, § 3, eerste lid), zelfs wanneer de vaststelling | 335, § 3, alinéa 1er), même lorsque l'établissement de la filiation |
| van de afstamming van moederszijde en van de afstamming van | maternelle et de la filiation paternelle, quoique non simultané, |
| vaderszijde, hoewel die niet gelijktijdig gebeurde, voortvloeit uit | |
| gelijktijdige initiatieven. Het verschil ontstaat uit het feit dat | procède d'une démarche simultanée. La différence provient de ce que |
| artikel 319bis, in het eerste geval, bepaalt dat de akte van erkenning | l'article 319bis prévoit, dans le premier cas, que l'acte de |
| van de afstamming van vaderszijde moet worden gehomologeerd en dat de | reconnaissance de la filiation paternelle doit être homologué et que |
| erkenning pas uitwerking heeft vanaf de datum van het verzoekschrift | la reconnaissance ne produit ses effets qu'à partir de la date de la |
| tot homologatie, en niet vanaf de erkenningsakte. | requête en homologation, et non à partir de l'acte de reconnaissance. |
| B.3.2. In tegenstelling tot wat de Ministerraad beweert, vormen de in | B.3.2. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, les |
| het geding zijnde categorieën van personen vergelijkbare categorieën, | catégories de personnes en cause constituent des catégories |
| in zoverre het in beide gevallen gaat om de toekenning van de naam van | comparables en ce qu'il s'agit dans les deux cas de l'attribution du |
| de vader aan het buitenhuwelijkse kind, en vloeit het verschil in | nom du père à l'enfant né hors mariage et la différence de traitement |
| behandeling waarvan zij het voorwerp zijn, niet alleen voort uit | dont elles sont l'objet ne résulte pas, comme le fait apparaître le |
| artikel 335, § 3, zoals blijkt uit B.3.1, maar uit alle in het geding | B.3.1, du seul article 335, § 3, mais de l'ensemble des dispositions |
| zijnde bepalingen. | en cause. |
| B.4.1. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op | B.4.1. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des |
| overwegingen van sociaal nut. In tegenstelling tot de toekenning van | considérations d'utilité sociale. Elle est, contrairement à |
| de voornaam wordt zij door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, | l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une |
| enerzijds, de familienaam op een eenvoudige en eenvormige wijze te | part, à déterminer le nom de famille de manière simple et uniforme et, |
| bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere | d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine |
| onveranderlijkheid te geven. | invariabilité. |
| B.4.2. Anders dan het recht om een naam te dragen, kan het recht om | B.4.2. Contrairement au droit de porter un nom, celui de donner son |
| zijn familienaam aan zijn kind te geven niet als een grondrecht worden | nom de famille à son enfant ne peut être considéré comme un droit |
| beschouwd. Wat de regeling van de naamgeving betreft, beschikt de | fondamental. En matière de réglementation de l'attribution du nom, le |
| wetgever derhalve over een ruime beoordelingsbevoegdheid. | législateur dispose par conséquent d'un pouvoir d'appréciation étendu. |
| B.5.1. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek is ondergebracht in het | B.5.1. L'article 335 du Code civil fait partie du chapitre relatif aux |
| hoofdstuk betreffende de gevolgen van de afstamming. Het stelt op | effets de la filiation. Il fixe de manière générale les règles |
| algemene wijze de regels van de naamgeving als gevolg van de | relatives à l'attribution du nom considérée comme effet de la |
| afstamming vast. | filiation. |
| B.5.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde | B.5.2. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition en cause |
| bepaling blijkt dat de wetgever heeft overwogen dat de | que le législateur a considéré que le changement de nom par suite du |
| naamsverandering ten gevolge van het feit dat de afstamming van | fait que la filiation paternelle a été établie après la filiation |
| vaderszijde na de afstamming van moederszijde werd vastgesteld, | maternelle peut être contraire aux intérêts de l'enfant (Doc. parl., |
| strijdig kan zijn met de belangen van het kind (Parl. St., Kamer, | |
| 1983-1984, nr. 305/1, pp. 17-18, en Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. | Chambre, 1983-1984, n° 305/1, pp. 17-18, et Doc. parl., Sénat, |
| 904-2, pp. 125-126). Op grond van die overweging heeft hij bepaald dat | 1984-1985, n° 904-2, pp. 125-126). Sur la base de cette considération, |
| de naam van het kind wiens afstamming reeds van moederszijde | il a disposé que le nom de l'enfant dont la filiation maternelle est |
| vaststaat, in beginsel onveranderd blijft wanneer nadien de afstamming | déjà établie reste en principe inchangé lorsque la filiation |
| van vaderszijde komt vast te staan. De wetgever heeft niettemin | paternelle est établie à son tour. Le législateur a néanmoins prévu la |
| voorzien in de mogelijkheid om een naamswijziging door te voeren, door | possibilité de procéder à un changement de nom, moyennant une |
| het afleggen van een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke | déclaration devant l'officier de l'état civil. |
| stand. B.5.3. Gebruik makend van de hem toekomende beoordelingsbevoegdheid, | B.5.3. Le législateur, usant du pouvoir d'appréciation qui lui |
| heeft de wetgever in het raam van de afstamming de naamgeving geregeld | appartient, a, en matière de filiation, réglé l'attribution du nom en |
| met inachtneming van de in B.4.1 uiteengezette beginselen. | ayant égard aux principes énoncés en B.4.1. |
| Het is niet onredelijk te bepalen dat, wanneer het kind de naam van | Il n'est pas déraisonnable de prévoir que, lorsque l'enfant porte le |
| zijn moeder draagt omdat zijn vader met een andere vrouw was gehuwd en | nom de sa mère parce que son père était marié à une autre femme et que |
| de afstamming van moederszijde dus eerst werd vastgesteld, de | la filiation maternelle a donc été établie la première, la |
| vervanging van die naam door die van de vader enkel nog mogelijk is op | substitution à ce nom de celui du père n'est possible qu'à la |
| voorwaarde dat de vader en de moeder, of een van hen indien de andere | condition que le père et la mère, ou l'un d'eux si l'autre est décédé, |
| overleden is, daartoe een verklaring afleggen bij de ambtenaar van de | fassent une déclaration à cet effet auprès de l'officier de l'état |
| burgerlijke stand. De wetgever mocht ervan uitgaan dat de ouders het | civil. Le législateur a pu partir du principe que les parents sont le |
| best het belang van het kind kunnen beoordelen. Dat is het geval tot | mieux placés pour apprécier l'intérêt de l'enfant. Il en est ainsi |
| diens meerderjarigheid of ontvoogding : het gegeven dat hun onenigheid | jusqu'à la majorité ou l'émancipation de celui-ci : la circonstance |
| niet vanaf het begin blijkt, is niet relevant. Het is evenmin | |
| onredelijk dat de wetgever, rekening houdend met het maatschappelijk | que leur désaccord n'apparaisse pas dès l'origine est irrelevante. Il |
| nut van de bestendigheid van de naam, erin heeft voorzien dat in geval | n'est pas déraisonnable non plus, compte tenu de l'utilité sociale de |
| van onenigheid tussen de vader en de moeder de reeds aan het kind | la fixité du nom, que le législateur ait prévu qu'en cas de désaccord |
| toegekende naam onveranderd zal blijven. | entre le père et la mère, le nom attribué à l'enfant sera maintenu. |
| B.5.4. Het gegeven dat de moeder, zoals te dezen, vooraf zou hebben | B.5.4. La circonstance que la mère aurait, comme en l'espèce, consenti |
| ingestemd met de erkenning door de vader of daarmee niet zou hebben | au préalable à la reconnaissance faite par le père ou n'y aurait pas |
| ingestemd heeft in dat opzicht geen belang, aangezien de vaststelling | consenti est à cet égard indifférente puisque l'établissement de la |
| van de afstamming en de naamgeving niet volledig beheerst worden door | filiation et l'attribution du nom n'obéissent pas entièrement aux |
| dezelfde beginselen. | mêmes principes. |
| B.6. De gevolgen van de in het geding zijnde regel kunnen des te | B.6. Les effets de la règle en cause risquent d'autant moins d'être |
| minder onevenredig zijn daar de wet van 15 mei 1987 betreffende de | disproportionnés que la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et |
| namen en voornamen het mogelijk maakt een naamsverandering te | |
| verkrijgen en daar de overheid die met die verandering belast is, niet | prénoms permet d'obtenir un changement de nom et que l'autorité de qui |
| anders zou kunnen dan het verzoek dat iemand tot haar richt om de naam | ce changement dépend ne pourrait manquer de considérer comme sérieuse |
| van zijn vader te dragen, als ernstig te beschouwen. | la demande que quelqu'un lui ferait de porter le nom de son père. |
| B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. Il y a lieu de répondre par la négative à la question préjudicielle. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 335, § 1 en § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, in | L'article 335, § 1er et § 3, alinéa 1er, du Code civil, combiné avec |
| samenhang gelezen met artikel 319bis van hetzelfde Wetboek, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | l'article 319bis du même Code, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 mei 2004. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 12 mai 2004. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |