Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 137/2004 van 22 juli 2004 Rolnummer 2802 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7bis, tweede en vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters M. Boss(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 137/2004 van 22 juli 2004 Rolnummer 2802 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7bis, tweede en vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters M. Boss(...) Extrait de l'arrêt n° 137/2004 du 22 juillet 2004 Numéro du rôle : 2802 En cause : le recours en annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4, de l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet 1967 organisant le statut social des travailleurs indépend La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges M. Bossuyt, J.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 137/2004 van 22 juli 2004 Extrait de l'arrêt n° 137/2004 du 22 juillet 2004
Rolnummer 2802 Numéro du rôle : 2802
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7bis, tweede en En cause : le recours en annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4,
vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 de l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet 1967 organisant le statut social
houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen
(ingevoegd bij de programmawet van 24 december 2002), zoals vervangen des travailleurs indépendants (inséré par la loi-programme du 24
bij artikel 42 van de programmawet van 8 april 2003, ingesteld door P. décembre 2002), tel qu'il a été remplacé par l'article 42 de la
De Leenheer en anderen. loi-programme du 8 avril 2003, introduit par P. De Leenheer et autres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges M.
M. Bossuyt, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, Bossuyt, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels,
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitter A. Arts, Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 15 oktober Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 15
2003 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 16 octobre 2003 et parvenue au greffe le 16 octobre 2003, un recours en
oktober 2003, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 7bis, annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4, de l'arrêté royal n° 38
tweede en vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli
1967 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen du 27 juillet 1967 organisant le statut social des travailleurs
(ingevoegd bij de programmawet van 24 december 2002), zoals vervangen indépendants (inséré par la loi-programme du 24 décembre 2002), tel
bij artikel 42 van de programmawet van 8 april 2003 (bekendgemaakt in qu'il a été remplacé par l'article 42 de la loi-programme du 8 avril
het Belgisch Staatsblad van 17 april 2003), door P. De Leenheer, 2003 (publiée au Moniteur belge du 17 avril 2003), a été introduit par
wonende te 9160 Lokeren, Bakkerstraat 79, S. Dewulf, wonende te 9820 P. De Leenheer, demeurant à 9160 Lokeren, Bakkerstraat 79, S. Dewulf,
Merelbeke, Gontrode Heirweg 40, C. Jourquin, wonende te 9230 Wetteren, demeurant à 9820 Merelbeke, Gontrode Heirweg 40, C. Jourquin,
Lange Wegel 113, A. Moens, wonende te 9041 Gent, Eeckhoutdriesstraat demeurant à 9230 Wetteren, Lange Wegel 113, A. Moens, demeurant à 9041
9, M. Plovie, wonende te 9230 Wetteren, Prinses Josephine Gand, Eeckhoutdriesstraat 9, M. Plovie, demeurant à 9230 Wetteren,
Charlottelaan 21, I. Van Coppenolle, wonende te 9800 Deinze, Prinses Josephine Charlottelaan 21, I. Van Coppenolle, demeurant à
Bredestraat 128, F. Wouters, wonende te 9230 Wetteren, Slommerdonk 15, 9800 Deinze, Bredestraat 128, F. Wouters, demeurant à 9230 Wetteren,
P. Degrieck, wonende te 9840 Zevergem, Pont Noord 4, en L. Vercruysse, Slommerdonk 15, P. Degrieck, demeurant à 9840 Zevergem, Pont Noord 4,
wonende te 8820 Torhout, Oostendestraat 282. et L. Vercruysse, demeurant à 8820 Torhout, Oostendestraat 282.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van het belang Quant à l'intérêt
B.1.1. De Ministerraad oordeelt dat de zevende verzoekende partij niet B.1.1. Le Conseil des ministres estime que la septième partie
doet blijken van het vereiste belang, vermits die partij de voordelen requérante ne justifie pas de l'intérêt requis, puisqu'elle bénéficie
van het sociaal statuut van de meewerkende echtgenoot geniet, en des avantages du statut social de conjoint aidant et n'est par
bijgevolg niet rechtstreeks en ongunstig kan worden geraakt door het
bestreden artikel. De omstandigheid dat haar echtgenoot zou overwegen conséquent pas directement et défavorablement affectée par l'article
een vennootschap op te richten, wat tot gevolg zou hebben dat de attaqué. La circonstance que son mari envisagerait de créer une
verzoekende partij de voordelen van het sociaal statuut van de société, ce qui aurait pour effet qu'elle perdrait les avantages du
meewerkende echtgenoot zou verliezen, heeft volgens de Ministerraad statut social de conjoint aidant, n'a aucune influence, selon le
geen enkele invloed op de rechten die zij thans geniet. Conseil des ministres, sur les droits dont elle jouit actuellement.
B.1.2. In haar memorie van antwoord wijst de zevende verzoekende B.1.2. Dans son mémoire en réponse, la septième partie requérante
partij erop dat haar echtgenoot ondertussen een vennootschap heeft indique que son mari a constitué une société dans l'intervalle et
opgericht en legt daarvoor de nodige bewijsstukken neer. Daaruit volgt produit les pièces justificatives nécessaires. Il s'ensuit que la
dat de rechtssituatie van de zevende verzoekende partij rechtstreeks situation juridique de la septième partie requérante peut être
en ongunstig kan worden geraakt door het bestreden artikel. directement et défavorablement affectée par l'article attaqué.
B.1.3. De exceptie wordt verworpen. B.1.3. L'exception est rejetée.
Ten aanzien van het bestreden artikel en de omvang van het beroep Quant à l'article attaqué et à l'étendue du recours
B.2.1. Het beroep beoogt de vernietiging van artikel 42 van de B.2.1. Le recours vise à faire annuler l'article 42 de la
programmawet van 8 april 2003, in zoverre dat artikel, enerzijds, een loi-programme du 8 avril 2003 en tant que cet article, d'une part,
nieuw tweede lid toevoegt aan paragraaf 1 van artikel 7bis van het ajoute un alinéa 2 nouveau au paragraphe 1er de l'article 7bis de
koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet 1967 organisant le statut social
sociaal statuut der zelfstandigen (hierna : koninklijk besluit nr. 38) des travailleurs indépendants (ci-après : l'arrêté royal n° 38) et,
en, anderzijds, een wijziging aanbrengt in het derde lid - dat d'autre part, modifie l'alinéa 3 - devenu l'alinéa 4 à la suite de
ingevolge het bestreden artikel het vierde lid is geworden - van l'article attaqué - de ce même paragraphe.
diezelfde paragraaf.
Paragraaf 1 van artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38, zoals Le paragraphe 1er de l'article 7bis de l'arrêté royal n° 38, tel qu'il
vervangen door het bestreden artikel, luidt als volgt : a été remplacé par l'article attaqué, est libellé comme suit :
« § 1. De echtgenoot of echtgenote van een zelfstandige bedoeld in « § 1er. L'époux ou l'épouse d'un travailleur indépendant visé à
artikel 2, die, in de loop van een bepaald jaar, geen l'article 2, qui, au cours d'une année déterminée, n'exerce pas
beroepsactiviteit uitoefent die voor hem eigen rechten opent op d'activité professionnelle lui ouvrant des droits propres à des
uitkeringen in een verplichte regeling voor pensioenen, prestations dans un régime obligatoire de pension et d'allocations
kinderbijslagen en ziekte- en invaliditeitsverzekering, die minstens familiales et d'assurance contre la maladie et l'invalidité, au moins
gelijkwaardig zijn aan die van het sociaal statuut der zelfstandigen, égales à celles du statut social des travailleurs indépendants, ni ne
noch een uitkering geniet in het raam van de sociale zekerheid die bénéficie d'une prestation dans le cadre du régime de la sécurité
voor hem dergelijke eigen rechten opent, wordt vermoed, voor datzelfde sociale lui ouvrant de tels droits propres, est présumé, pour cette
jaar, met uitzondering van de kwartalen tijdens dewelke de geholpen même année, à l'exception des trimestres au cours desquels
zelfstandige geen activiteit uitoefent die de onderwerping aan dit l'indépendant aidé n'exerce pas d'activité entraînant
besluit met zich meebrengt, meewerkende echtgenoot te zijn en l'assujettissement au présent arrêté, être un conjoint aidant et par
bijgevolg onderworpen te zijn aan dit besluit als helper in de zin van conséquent être assujetti à cet arrêté en tant qu'aidant au sens de
artikel 6. l'article 6.
Het voorgaand lid is niet van toepassing op de echtgenoot of de L'alinéa précédent ne s'applique pas au conjoint d'un dirigeant
echtgenote van een zelfstandig bedrijfsleider zoals bedoeld in artikel 32 WIB 1992. d'entreprise indépendant visé à l'article 32 du CIR 1992.
Personen bedoeld in het eerste lid, die niet voldoen aan de Les personnes visées à l'alinéa 1er qui ne satisfont pas à la
omschrijving van artikel 6, dienen een verklaring op erewoord, waarvan description de l'article 6 doivent souscrire une déclaration sur
de toepassingsmodaliteiten door de Koning worden bepaald, af te leggen l'honneur pour le renversement de cette présomption, déclaration dont
om dit vermoeden te weerleggen. Bij niet-naleving van deze le Roi fixe les modalités d'application. En cas de non respect de
verplichting is er verval van recht op uitkeringen, onverminderd de cette obligation, il y a perte du droit aux allocations, sans
mogelijkheid voor de Koning om een administratieve boete van maximaal préjudice de la possibilité pour le Roi d'infliger une amende
500 euro op te leggen. administrative de 500 euros maximum.
Het toepassingsgebied van dit artikel wordt verruimd tot de ongehuwde Le champ d'application de cet article est étendu à l'aidant non marié
helper van een zelfstandige die met die zelfstandige, die geen d'un travailleur indépendant qui est lié à ce travailleur indépendant,
bedrijfsleider is zoals bedoeld in het tweede lid, verbonden is door non dirigeant d'entreprise au sens de l'alinéa 2, par une déclaration
een verklaring van wettelijke samenwoning. De Koning bepaalt de nadere de cohabitation légale. Le Roi fixe les modalités d'application
regels voor de toepassing ten aanzien van de betrokken personen. » relatives aux personnes concernées. »
B.2.2. Uit het door de verzoekende partijen aangevoerde middel blijkt B.2.2. Le moyen pris par les parties requérantes fait apparaître que
dat het beroep gericht is tegen het tweede lid van paragraaf 1 van le recours est dirigé contre l'alinéa 2 du paragraphe 1er de l'article
artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38 en tegen de in het 7bis de l'arrêté royal n° 38 et contre les mots « non dirigeant
vierde lid van die paragraaf opgenomen woorden « die geen d'entreprise au sens de l'alinéa 2 » qui figurent à l'alinéa 4 de ce
bedrijfsleider is zoals bedoeld in het tweede lid ». même paragraphe.
Ten aanzien van de in de bestreden bepalingen vervatte maatregel Quant à la mesure contenue dans les dispositions attaquées
B.3.1. De bestreden bepalingen dienen te worden begrepen als B.3.1. Les dispositions attaquées doivent être considérées comme des
correcties op het bij de programmawet (I) van 24 december 2002 corrections apportées au statut social et fiscal des conjoints aidants
ingevoerde sociaal en fiscaal statuut van de meewerkende echtgenoten, instauré par la loi-programme (I) du 24 décembre 2002, raison pour
reden waarom die bepalingen, luidens artikel 44 van de programmawet laquelle ces dispositions, en vertu de l'article 44 de la
van 8 april 2003, uitwerking hebben met ingang van 1 januari 2003, loi-programme du 8 avril 2003, produisent leurs effets le 1er janvier
2003, date à laquelle le statut social et fiscal des conjoints aidants
datum waarop het bij de programmawet (I) van 24 december 2002 instauré par la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 est entré en
ingevoerde sociaal en fiscaal statuut van de meewerkende echtgenoten
in werking is getreden. vigueur.
Uit de memorie van toelichting bij het ontwerp dat heeft geleid tot de Il ressort de l'exposé des motifs du projet qui a conduit à la
programmawet (I) van 24 december 2002 blijkt dat de wetgever, loi-programme (I) du 24 décembre 2002 que le législateur, bien que le
niettegenstaande de tekst van de wet anders kon worden
geïnterpreteerd, van meet af aan de bedoeling had de echtgenoten van texte de la loi pouvait recevoir une autre interprétation, avait dès
personen die fiscaalrechtelijk als bedrijfsleiders moeten worden le départ l'intention d'exclure du nouveau statut social et fiscal des
beschouwd uit te sluiten van het nieuwe sociaal en fiscaal statuut van conjoints aidants les conjoints de personnes qui, sur le plan fiscal,
de meewerkende echtgenoten (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC doivent être considérées comme des dirigeants d'entreprise (Doc.
50-2124/001, p. 22). parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 22).
Luidens de memorie van toelichting bij het ontwerp dat heeft geleid Selon l'exposé des motifs du projet qui a conduit aux dispositions
tot de bestreden bepalingen heeft de wetgever de oorspronkelijke attaquées, le législateur a expressément voulu faire figurer
bedoeling uitdrukkelijk in de tekst van artikel 7bis van het l'intention originaire dans le texte de l'article 7bis de l'arrêté
koninklijk besluit nr. 38 willen opnemen (Parl. St., Kamer, 2002-2003, royal n° 38 (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2343/001, p. 16).
DOC 50-2343/001, p. 16).
B.3.2. Ofschoon het beroep tot vernietiging zich beperkt tot artikel B.3.2. Bien que le recours en annulation soit limité à l'article 42 de
42 van de programmawet van 8 april 2003, dient eveneens rekening te la loi-programme du 8 avril 2003, il convient de tenir compte aussi
worden gehouden met de artikelen 96 en 99 van de programmawet van 22 des articles 96 et 99 de la loi-programme du 22 décembre 2003. Ces
december 2003. Door die artikelen worden de bepalingen met betrekking articles corrigent à nouveau, avec effet au 1er janvier 2003, les
tot het sociaal statuut van de meewerkende echtgenoten opnieuw, met dispositions relatives au statut social des conjoints aidants. Selon
ingang van 1 januari 2003, gecorrigeerd. Naar luid van de memorie van l'exposé des motifs, le législateur a une nouvelle fois voulu adapter
toelichting heeft de wetgever de « letter van de wet » opnieuw willen « la lettre de la loi » à l'intention originaire et a voulu combler
aanpassen aan de oorspronkelijke bedoeling en enkele lacunes willen certaines lacunes initialement passées inaperçues (Doc. parl.,
opvullen die in een vroegere fase over het hoofd werden gezien (Parl.
St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 46 en 47). Teneinde elke Chambre, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 46 et 47). Afin de supprimer
mogelijke onduidelijkheid weg te nemen, werd artikel 7, 1°, van het
koninklijk besluit nr. 38 overgenomen « in die zin dat ondubbelzinnig toute ambiguïté, l'article 7, 1°, de l'arrêté royal n° 38 a été
wordt bepaald dat men als meewerkende echtgenoot, met ingang van 1 rétabli « dans une rédaction précisant de manière non équivoque que
januari 2003, hetzij onder toepassing valt van artikel 7bis hetzij les conjoints aidants sont, à partir du 1er janvier 2003, soit soumis
niet verzekeringsplichtig is in het sociaal statuut der zelfstandigen à l'article 7bis, soit non assujettis au statut social des
» (ibid., p. 47). travailleurs indépendants » (ibid, p. 47).
Ten gronde Quant au fond
B.4. Volgens de verzoekende partijen schenden de bestreden bepalingen B.4. Selon les parties requérantes, les dispositions attaquées violent
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat de echtgenoten en de les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que les conjoints et
wettelijk samenwonende partners van zelfstandige bedrijfsleiders, les partenaires cohabitants légaux des dirigeants d'entreprise
zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992, zonder objectieve en indépendants visés à l'article 32 du C.I.R. 1992 sont exclus, sans
redelijke verantwoording worden uitgesloten van het voor de justification objective et raisonnable, du statut social applicable
meewerkende echtgenoten van toepassing zijnde sociaal statuut, zoals aux conjoints aidants, tel qu'il est réglé par l'article 7bis de
geregeld in artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38. l'arrêté royal n° 38.
B.5.1. Luidens het eerste lid van paragraaf 1 van artikel 7bis van het B.5.1. Selon les termes de l'alinéa 1er du paragraphe 1er de l'article
koninklijk besluit nr. 38 wordt de echtgenoot of de echtgenote van een 7bis de l'arrêté royal n° 38, l'époux ou l'épouse d'un travailleur
zelfstandige vermoed meewerkende echtgenoot te zijn en bijgevolg als indépendant est présumé être un conjoint aidant et par conséquent être
helper te zijn onderworpen aan het besluit, wanneer die echtgenoot of assujetti à cet arrêté en tant qu'aidant, lorsqu'il ou elle n'exerce
echtgenote geen beroepsactiviteit uitoefent die eigen rechten opent op pas d'activité professionnelle lui ouvrant des droits propres à
bepaalde uitkeringen, noch een uitkering geniet in het raam van de certaines prestations, ni ne bénéficie d'une prestation dans le cadre
sociale zekerheid die dergelijke rechten opent. Het laatste lid van du régime de la sécurité sociale lui ouvrant de tels droits propres.
die paragraaf bepaalt dat dit vermoeden, onder de door de Koning te Le dernier alinéa de ce paragraphe dispose que cette présomption
bepalen nadere voorwaarden, ook geldt voor de ongehuwde helper van een s'applique également, selon des modalités à fixer par le Roi, à
zelfstandige die met die zelfstandige verbonden is door een verklaring l'aidant non marié d'un travailleur indépendant qui est lié à ce
van wettelijke samenwoning. travailleur indépendant par une déclaration de cohabitation légale.
B.5.2. Rekening houdend met de artikelen 96 en 99 van de programmawet B.5.2. Compte tenu des articles 96 et 99 de la loi-programme du 22
van 22 december 2003, zoals beschreven in B.3.2, brengen de bestreden décembre 2003, tels qu'ils sont mentionnés au B.3.2, les dispositions
bepalingen met zich mee dat de echtgenoten en de wettelijk attaquées ont pour effet que les conjoints et les partenaires
samenwonende partners van zelfstandige bedrijfsleiders, zoals bedoeld cohabitants légaux des dirigeants d'entreprise indépendants visés à
in artikel 32 van het W.I.B. 1992, worden uitgesloten van het in l'article 32 du C.I.R. 1992 sont exclus du statut social des conjoints
artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38 geregelde sociaal aidants réglé par l'article 7bis de l'arrêté royal n° 38.
statuut van de meewerkende echtgenoten. Ces conjoints et partenaires se trouvent par conséquent dans
Bijgevolg verkeren die echtgenoten en partners, in tegenstelling tot l'impossibilité, contrairement à d'autres conjoints et partenaires
andere echtgenoten en partners van zelfstandigen, in de onmogelijkheid d'indépendants, d'accéder au statut social des indépendants en qualité
om, in de hoedanigheid van meewerkende echtgenoot, toe te treden tot
het sociaal statuut van de zelfstandigen. de conjoint aidant.
B.6.1. De in de bestreden bepalingen bedoelde echtgenoten en partners B.6.1. Les conjoints et partenaires visés par la disposition attaquée
worden onderscheiden van andere echtgenoten en partners van sont distingués des autres conjoints et partenaires d'indépendants en
zelfstandigen, doordat zij echtgenoot of partner zijn van een ce qu'ils sont les conjoints ou partenaires d'un dirigeant
zelfstandige bedrijfsleider, zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992. Onder de in dat artikel bedoelde zelfstandige bedrijfsleiders dienen te worden begrepen de natuurlijke personen die hetzij een opdracht als bestuurder, zaakvoerder, vereffenaar of gelijksoortige functies uitoefenen, hetzij in de vennootschap een leidende functie of een leidende werkzaamheid van dagelijks bestuur, van commerciële, financiële of technische aard uitoefenen buiten een arbeidsovereenkomst. Daaruit volgt dat natuurlijke personen slechts als bedrijfsleiders kunnen worden aangezien, in zoverre ze hun opdracht, functie of werkzaamheid uitoefenen in het kader van een rechtspersoon. B.6.2. De bestreden bepalingen creëren aldus een onderscheid gebaseerd d'entreprise indépendant visé à l'article 32 du C.I.R. 1992. Il y a lieu d'entendre par dirigeants d'entreprise indépendants visés par cet article les personnes physiques qui soit exercent un mandat d'administrateur, de gérant, de liquidateur ou des fonctions analogues soit exercent au sein de la société une fonction dirigeante ou une activité dirigeante de gestion journalière, d'ordre commercial, financier ou technique, en dehors d'un contrat de travail. Il s'ensuit que des personnes physiques peuvent être considérées comme dirigeants d'entreprise pour autant seulement qu'elles exercent leur mission, fonction ou activité dans le cadre d'une personne morale. B.6.2. Les dispositions attaquées créent donc une distinction fondée sur la nature de l'activité professionnelle indépendante du conjoint
op de aard van de zelfstandige beroepswerkzaamheid van de echtgenoot ou du partenaire. Alors que les conjoints et les partenaires de
of van de partner. Terwijl de echtgenoten en de partners van beoefenaars van vrije beroepen, handelaars, nijveraars en landbouwers die hun beroepswerkzaamheden niet uitoefenen in het kader van een rechtspersoon, vermoed worden meewerkende echtgenoot te zijn en bijgevolg onderworpen te zijn aan het sociaal statuut van de zelfstandigen, is het niet mogelijk als meewerkende echtgenoot te worden beschouwd wanneer de echtgenoot of de partner zijn opdracht, functie of werkzaamheid als zelfstandige, uitoefent in het kader van een rechtspersoon. Het onderscheid berust bijgevolg op een objectief criterium. B.7.1. Tijdens de parlementaire voorbereiding werden de aangevochten titulaires de professions libérales, de commerçants, d'industriels ou d'agriculteurs qui n'exercent pas leurs activités professionnelles dans le cadre d'une personne morale sont présumés être des conjoints aidants et être par conséquent assujettis au statut social des indépendants, il n'est pas possible pour une personne d'être considérée comme conjoint aidant lorsque le conjoint ou le partenaire de cette personne exerce sa mission, sa fonction ou son activité en tant qu'indépendant dans le cadre d'une personne morale. La distinction repose par conséquent sur un critère objectif. B.7.1. Au cours des travaux préparatoires, les dispositions attaquées
bepalingen verantwoord als volgt : ont été justifiées comme suit :
« [...] na het eerste lid wordt een nieuw lid ingevoegd waarbij « [...] insertion, après le premier alinéa, d'un nouvel alinéa
uitdrukkelijk de echtgenoten van zelfstandige bedrijfsleiders worden excluant explicitement les conjoints des dirigeants d'entreprise
uitgesloten van het toepassingsgebied van het nieuwe statuut van de indépendants du champ d'application du nouveau statut des conjoints
meewerkende echtgenoten. Deze bepaling ligt in het verlengde van de aidants. Cette disposition s'inscrit dans la ligne de la législation
terzake geldende fiscale wetgeving die het voor deze personen fiscale en vigueur en la matière qui dispose que ces personnes n'ont
onmogelijk maakt een meewerkinkomen toe te kennen aan hun echtgenoot. pas la possibilité d'attribuer à leur conjoint un revenu fiscal
Om redenen van coherentie tussen de fiscale en de sociale wetgeving d'aidant. Pour des raisons de cohérence entre les législations fiscale
was het noodzakelijk te verhinderen dat deze personen op sociaal vlak et sociale, il était indispensable d'empêcher que ces personnes
wel zouden onderworpen zijn aan het specifieke statuut voor soient, par contre, sur le plan social, soumises au statut spécifique
meewerkende echtgenoten. » (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC des conjoints aidants. » (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC
50-2343/001, pp. 16 en 17) 50-2343/001, pp. 16 et 17)
B.7.2. Uit de parlementaire voorbereiding, zoals geciteerd in B.7.1, B.7.2. Il ressort des travaux préparatoires cités au B.7.1 que le
blijkt dat de wetgever het sociaal statuut van de meewerkende législateur a voulu aligner le statut social des conjoints aidants sur
echtgenoten heeft willen afstemmen op hun fiscaal statuut, en meer in leur statut fiscal et, en particulier, sur la règle contenue dans
het bijzonder op de in artikel 33 van het W.I.B. 1992 vervatte regel, l'article 33 du C.I.R. 1992, en vertu de laquelle toutes les
naar luid waarvan alle toekenningen van een deel van de winst en de attributions d'une quote-part de bénéfices ou de profits au conjoint
baten aan de meewerkende echtgenoot die tijdens het belastbaar aidant qui, pendant la période imposable, n'exerce pas d'activité
tijdperk geen beroepsactiviteit uitoefent die voor hem rechten opent professionnelle lui ouvrant des droits propres à des prestations dans
op uitkeringen in een verplichte regeling voor pensioenen, un régime obligatoire de pension, d'allocations familiales et
kinderbijslagen en ziekte- en invaliditeitsverzekering die minstens d'assurance contre la maladie et l'invalidité, au moins égales à
gelijkwaardig zijn aan die van het sociaal statuut van zelfstandigen, celles du statut social des travailleurs indépendants, ni ne bénéficie
noch een uitkering geniet binnen het raam van de sociale zekerheid die d'une prestation dans le cadre du régime de la sécurité sociale lui
voor hem dergelijke rechten opent, fiscaalrechtelijk als « ouvrant de tels droits propres sont considérées, sur le plan fiscal,
bezoldigingen van meewerkende echtgenoten » worden beschouwd. comme des « rémunérations des conjoints aidants ».
De in artikel 33 van het W.I.B. 1992 vervatte regel is door de La règle qui figure à l'article 33 du C.I.R. 1992 a été insérée dans
programmawet (I) van 24 december 2002, onder de volgende le Code des impôts sur les revenus par la loi-programme (I) du 24
verantwoording, in het Wetboek van de inkomstenbelastingen ingevoegd : décembre 2002, avec la justification suivante :
« Het is inderdaad zo dat het herdefiniëren van de toekenning aan de « En effet, la redéfinition de l'attribution au conjoint aidant comme
medewerkende echtgenoot op sociaal vlak als zijnde een volledig eigen un revenu qui lui est propre sur le plan social et qui peut servir de
inkomen van de medewerkende echtgenoot dat als grondslag kan dienen base pour le calcul des cotisations sociales et ouvre donc des droits
voor de berekening van sociale bijdragen en dus sociale rechten opent, sociaux, est seulement applicable s'il en est de même sur le plan
enkel werkbaar is indien dit ook op fiscaal vlak zo is. Momenteel is fiscal. A l'heure actuelle, l'attribution d'une partie des bénéfices
de toekenning van een deel van de winst of de baten immers geen ou profits n'est en tout cas pas considérée comme un revenu
volwaardig beroepsinkomen. Het zorgt enkel voor een herverdeling van professionnel à part entière. Il s'agit seulement d'une redistribution
de hogere inkomsten van de ene echtgenoot over de beide echtgenoten. » des revenus les plus élevés de l'un des conjoints sur les deux
(Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 27) conjoints. » (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 27)
B.7.3. De wetgever vermocht van oordeel te zijn dat het inkomen van de B.7.3. Le législateur a pu considérer que le revenu du conjoint aidant
meewerkende echtgenoot enkel als basis kan dienen voor de berekening ne pouvait servir de base au calcul de cotisations sociales ouvrant
van sociale bijdragen, die leiden tot socialezekerheidsrechten, des droits de sécurité sociale que lorsque ce revenu était aussi
wanneer dat inkomen ook fiscaal als een volwaardig beroepsinkomen pleinement qualifié de revenu professionnel sur le plan fiscal. Il
wordt gekwalificeerd. Daaruit volgt eveneens dat de wetgever van s'ensuit également que le législateur a pu considérer que lorsqu'on ne
oordeel vermocht te zijn dat wanneer fiscaalrechtelijk niet kan worden peut pas parler d'un véritable revenu professionnel du point de vue du
gesproken van een volwaardig beroepsinkomen, er evenmin sprake kan droit fiscal, on ne peut pas non plus parler d'un revenu professionnel
zijn van een beroepsinkomen dat als basis kan dienen voor de pouvant servir de base au calcul de cotisations sociales.
berekening van sociale bijdragen.
B.8.1. Door te verwijzen naar de in het fiscaal recht geldende B.8.1. En ce qu'il fait référence au régime en vigueur dans le droit
regeling moet de wetgever worden geacht, bij het aannemen van de fiscal, il y a lieu de présumer que le législateur, en adoptant les
bestreden bepalingen, eenzelfde doelstelling te hebben nagestreefd als dispositions attaquées, poursuivait le même objectif que lors de
bij het aannemen van de fiscale regeling waarnaar wordt verwezen. l'adoption du régime fiscal auquel il est fait référence.
B.8.2. De fiscale regel die het de bedrijfsleiders onmogelijk maakt B.8.2. La règle fiscale qui interdit aux dirigeants d'entreprise
een meewerkinkomen toe te kennen aan hun echtgenoten, vindt zijn d'attribuer un revenu de conjoint aidant à leurs conjoints trouve son
oorsprong in het koninklijk besluit van 20 december 1996 « houdende origine dans l'arrêté royal du 20 décembre 1996 « portant des mesures
diverse fiscale maatregelen, met toepassing van de artikelen 2, § 1, fiscales diverses en application des articles 2, § 1er, et 3, § 1er,
en 3, § 1, 2° en 3°, van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot 2° et 3°, de la loi du 26 juillet 1996 visant à réaliser les
realisatie van de budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan
de Europese Economische en Monetaire Unie », dat bekrachtigd werd bij conditions budgétaires de la participation de la Belgique à l'Union
de wet van 13 juni 1997. économique et monétaire européenne », confirmé par la loi du 13 juin 1997.
Bij dat koninklijk besluit werd de voor de werkende vennoten van Cet arrêté royal a supprimé la possibilité qui existait pour les
personenvennootschappen bestaande mogelijkheid om fiscaalrechtelijk associés actifs de sociétés de personnes d'attribuer, sur le plan
een « meewerkinkomen » toe te kennen aan de meewerkende echtgenoten - fiscal, une quote-part des revenus au conjoint aidant - possibilité
mogelijkheid die niet bestond voor bestuurders van
kapitaalvennootschappen - afgeschaft, met als doel « het eenvormig qui n'existait pas pour les administrateurs de sociétés de capitaux -,
maken van het belastingstelsel van kapitaal- en en vue d'« uniformiser le régime d'imposition des sociétés de capitaux
personenvennootschappen [...] [en] van het belastingsstelsel dat van et des sociétés de personnes [...] [et d'] uniformiser le régime
toepassing is op inkomsten van natuurlijke personen uit een opdracht d'imposition des revenus résultant pour les personnes physiques d'un
van bestuurder of zaakvoerder van een vennootschap » (Verslag aan de mandat d'administrateur ou de gérant d'une société » (Rapport au Roi,
Koning, Belgisch Staatsblad van 31 december 1996, vierde editie, p. Moniteur belge du 31 décembre 1996, 4ème édition, p. 32635) et en
32635) en met de verantwoording dat de voor de werkende vennoten van
personenvennootschappen bestaande mogelijkheid « een overblijfsel donnant comme justification que la possibilité qui existait pour les
[was] uit de tijd waarin de aan de werkende vennoten toegekende associés actifs de sociétés de personnes était « un vestige de
inkomsten als ondernemingswinst werden aangemerkt en waarin de l'époque où les revenus alloués aux associés actifs étaient considérés
vennoten van personenvennootschappen konden kiezen voor het belasten comme des bénéfices d'une entreprise et où les associés des sociétés
van de inkomsten van de vennootschap in de personenbelasting » (ibid., de personnes pouvaient opter pour la taxation des revenus de la
p. 32641). société à l'impôt des personnes physiques » (ibid., p. 32641).
Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 13 juni 1997, die het koninklijk besluit van 20 december 1996 heeft bekrachtigd, verklaarde de bevoegde Minister bovendien : « De zin van de maatregel bestaat er voorts in dat een einde wordt gesteld aan een discussie omtrent de werkelijke situatie van de meewerkende echtgenoot ten opzichte van zowel de andere echtgenoot als ten opzichte van de vennootschap. Soms was het niet duidelijk of hij in dienst van de vennootschap was, of werkelijk zijn echtgenoot hielp. » (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 925/8, p. 36) B.9.1. Daaruit volgt dat de wetgever onder meer tot doel had duidelijkheid te scheppen over het statuut van de echtgenoten van bedrijfsleiders van vennootschappen en rechtspersonen, in die zin dat er tussen, enerzijds, de echtgenoten van bedrijfsleiders en, anderzijds, de vennootschap of de rechtspersoon waarin die bedrijfsleiders actief zijn, in beginsel geen juridische relatie bestaat, tenzij die relatie zou worden gecreëerd, bijvoorbeeld in de vorm van een arbeidsovereenkomst, een lastgeving of door toetreding tot het vennootschapscontract. B.9.2. Rekening houdend met het feit dat de wetgever - zoals uiteengezet in B.7.3 - vermocht van oordeel te zijn dat het inkomen van de meewerkende echtgenoot slechts als basis kan dienen voor de berekening van sociale bijdragen wanneer dat inkomen ook fiscaal als een volwaardig beroepsinkomen wordt gekwalificeerd, is het in de bestreden bepalingen gecreëerde onderscheid tussen, enerzijds, echtgenoten en partners van bedrijfsleiders en, anderzijds, echtgenoten en partners van andere zelfstandigen, pertinent ten aanzien van de in B.9.1 aangehaalde doelstelling. De uitsluiting van de echtgenoten van bedrijfsleiders, zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992, van het sociaal statuut der zelfstandigen zou onevenredige gevolgen hebben indien zij ertoe zou leiden die echtgenoten te beroven van ieder voordeel inzake socialezekerheidsrechten. De bestreden bepalingen leiden evenwel niet tot dergelijke gevolgen, vermits de echtgenoten, zonder persoonlijke bijdragen te hebben betaald, via hun echtgenoot afgeleide socialezekerheidsrechten genieten, onder meer inzake kinderbijslag, ziekteverzekering en pensioenen. Bovendien beschikken de echtgenoten en de partners van bedrijfsleiders in beginsel over de mogelijkheid hun activiteit zodanig te organiseren dat daardoor eigen socialezekerheidsrechten worden geopend. De door de verzoekende partijen aangevoerde omstandigheid dat bepaalde deontologische voorschriften ertoe zouden leiden dat personen die niet over een bepaalde beroepstitel beschikken, verhinderd worden vennoot of lasthebber van een vennootschap te worden, is niet van die aard dat daardoor de evenredigheid van de bestreden bepalingen in het gedrang zou worden gebracht. B.10. Uit die overwegingen volgt dat de niet-onderwerping van de echtgenoten en de wettelijk samenwonende partners van bedrijfsleiders, zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992, aan het in artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38 geregelde sociaal statuut van de meewerkende echtgenoten niet als discriminerend kan worden beschouwd. Het middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 juli 2004. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, Au cours des travaux préparatoires de la loi du 13 juin 1997, qui a confirmé l'arrêté royal du 20 décembre 1996, le ministre compétent a déclaré en outre : « La mesure vise par ailleurs à mettre un terme à la discussion portant sur la situation réelle du conjoint aidant tant à l'égard de l'autre conjoint qu'à l'égard de la société. Il n'apparaissait pas toujours clairement si le conjoint aidant travaillait au service de la société ou s'il aidait véritablement l'autre conjoint. » (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 925/8, p. 36) B.9.1. Il s'ensuit que le législateur avait notamment pour but de clarifier le statut des conjoints des dirigeants d'entreprise des sociétés et des personnes morales, en ce sens qu'entre les conjoints des dirigeants d'entreprise, d'une part, et la société ou la personne morale dans laquelle ces dirigeants d'entreprise sont actifs, d'autre part, il n'existe en principe aucune relation juridique, à moins que cette relation soit créée, par exemple sous la forme d'un contrat de travail ou d'un mandat ou par l'adhésion au contrat de société. B.9.2. Compte tenu du fait que le législateur a pu considérer - comme exposé au B.7.3 - que le revenu du conjoint aidant ne pouvait servir de base au calcul de cotisations sociales que s'il était aussi qualifié de revenu professionnel véritable sur le plan fiscal, la distinction qu'opèrent les dispositions attaquées entre, d'une part, les conjoints et partenaires des dirigeants d'entreprise et, d'autre part, les conjoints et partenaires des autres indépendants est pertinente au regard de l'objectif mentionné au B.9.1. L'exclusion des conjoints des dirigeants d'entreprise visés à l'article 32 du C.I.R. 1992 du statut social des indépendants aurait des conséquences disproportionnées si elle aboutissait à priver ces conjoints de tout avantage en matière de droits de sécurité sociale. Les dispositions attaquées n'ont toutefois pas de tels effets puisque les époux, sans avoir payé de cotisations personnelles, bénéficient, via leur conjoint, de droits de sécurité sociale dérivés, notamment en matière d'allocations familiales, d'assurance-maladie et de pensions. En outre, les conjoints et partenaires des dirigeants d'entreprise ont en principe la possibilité d'organiser leurs activités de manière telle que celles-ci leur ouvrent des droits propres de sécurité sociale. La circonstance alléguée par les parties requérantes, que certaines règles déontologiques conduiraient à ce que des personnes qui ne disposent pas d'un titre professionnel déterminé soient empêchées de devenir associés ou mandataires d'une société, n'est pas de nature à remettre en cause la proportionnalité des dispositions attaquées. B.10. Il résulte de ces considérations que le fait que les conjoints et partenaires cohabitants légaux des dirigeants d'entreprise visés à l'article 32 du C.I.R. 1992 ne soient pas soumis au statut social des conjoints aidants réglé par l'article 7bis de l'arrêté royal n° 38 ne peut être considéré comme discriminatoire. Le moyen ne peut être accueilli. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 juillet 2004. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président,
A. Arts. A. Arts.
^