Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2750 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van de programmawet van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteit(...) Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2750 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van de programmawet van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteit(...) Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en voorzitter A. (...) Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2750 En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la loi-programme du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'as(...) La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du présiden(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 123/2004 van 7 juli 2004 Extrait de l'arrêt n° 123/2004 du 7 juillet 2004
Rolnummer 2750 Numéro du rôle : 2750
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 115 tot 134 van En cause : le recours en annulation des articles 115 à 134 de la
de programmawet (I) van 24 december 2002, ingesteld door het « Verbond loi-programme (I) du 24 décembre 2002, introduit par la « Fédération
M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's M.R.B. - Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en
in België » en anderen. Belgique » et autres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, en composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, et du
voorzitter A. Arts, en de rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. président A. Arts, et des juges E. De Groot, A. Alen, J.-P. Moerman,
Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier L. E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier L. Potoms, présidée
Potoms, onder voorzitterschap van rechter R. Henneuse, par le juge R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat ter griffie van het Hof is ingekomen op 1 juli Par requête parvenue au greffe de la Cour le 1er juillet 2003, la «
2003, hebben het « Verbond M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Fédération M.R.B. - Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous
Ziekteverzekering, Alle risico's in België », met maatschappelijke
zetel te 1210 Brussel, Sint-Lazaruslaan 2, de v.z.w. « Association des Risques en Belgique », dont le siège social est établi à 1210
Bruxelles, boulevard Saint-Lazare 2, l'a.s.b.l. Association des
Supérieurs Majeurs de Belgique », met maatschappelijke zetel te 1030 Supérieurs Majeurs de Belgique, dont le siège social est établi à 1030
Brussel, Vooruitgangstraat 333, en M.-J. Henricot, M. de Waerseghers, Bruxelles, rue du Progrès 333, et M.-J. Henricot, M. de Waerseghers,
H. Florent en A. Habaru, wonende te 5020 Namen, place du Couvent 3, H. Florent et A. Habaru, demeurant à 5020 Namur, place du Couvent 3,
beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 115 tot 134 van de ont introduit un recours en annulation des articles 115 à 134 de la
programmawet (I) van 24 december 2002 (bekendgemaakt in het Belgisch loi-programme (I) du 24 décembre 2002 (publiée au Moniteur belge du 31
Staatsblad van 31 december 2002). décembre 2002).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Wat het belang van de verzoekende partijen betreft Quant à l'intérêt des parties requérantes
B.1.1. De eerste verzoekende partij, het « Verbond M.R.B. - Verbond B.1.1. La première partie requérante, la « Fédération M.R.B. -
van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's in België », is Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en Belgique »,
een verbond van ziekenfondsen voor Belgische religieuzen en est une fédération mutuelle réservée aux religieux et missionnaires de
missionarissen. Belgique.
De tweede verzoekende partij, de « Association des Supérieurs Majeurs La deuxième partie requérante, « l'Association des Supérieurs Majeurs
de Belgique », is een vereniging zonder winstoogmerk van mannelijke de Belgique », est une association sans but lucratif qui regroupe les
religieuzen die leven in een religieuze gemeenschap in Wallonië of religieux masculins vivant dans une communauté religieuse située en
Brussel. Wallonie ou à Bruxelles.
B.1.2. Volgens de Ministerraad zouden de bestreden bepalingen geen B.1.2. Selon le Conseil des Ministres, les dispositions attaquées
rechtstreekse weerslag hebben op de situatie van de leden van de n'auraient pas d'incidence directe sur la situation des affiliés de la
eerste verzoekende partij. Bovendien zou het collectieve belang waarop première partie requérante. L'intérêt collectif dont celle-ci se
zij zich beroept, beperkt zijn tot de individuele belangen van haar prévaut serait, en outre, limité aux intérêts individuels de ses
leden. De Ministerraad voert eveneens aan dat het belang van de tweede verzoekende partij niet voldoende duidelijk zou zijn, noch voldoende rechtstreeks om het vereiste belang te vormen. B.1.3. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat het collectief belang niet tot de individuele belangen van de leden is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat het maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd. membres. Le Conseil des Ministres soutient également que l'intérêt de la deuxième partie requérante ne serait pas suffisamment précis ni direct pour constituer l'intérêt requis. B.1.3. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que l'intérêt collectif ne soit pas limité aux intérêts individuels des membres; que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet social; enfin, qu'il n'apparaisse pas que l'objet social ne soit pas ou plus réellement poursuivi.
B.1.4.1. Volgens artikel 2 van zijn statuten heeft het « Verbond B.1.4.1. Selon l'article 2 de ses statuts, la « Fédération M.R.B. -
M.R.B. - Verbond van Mutualiteiten, Ziekteverzekering, Alle risico's Fédération mutualiste d'assurance maladie, Tous Risques en Belgique »
in België » onder meer tot taak in te staan voor de terugbetaling van a notamment pour tâche, outre de se porter garante du remboursement
de geneeskundige verstrekkingen aan zijn leden of de personen te des prestations de santé, à ses membres ou aux personnes qui sont
hunnen laste, en de nodige hulp, voorlichting, begeleiding en bijstand établies à leur charge, l'octroi d'aide, d'information, de guidance et
te verlenen bij het vervullen van zijn opdracht. d'assistance lors de l'accomplissement de sa mission.
De bestreden bepalingen, die tot doel hebben verschillende bepalingen Les dispositions attaquées, qui ont pour objet de modifier plusieurs
te wijzigen van de wet van 27 februari 1987 betreffende de dispositions de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux
tegemoetkomingen aan personen met een handicap, zijn niet vreemd aan personnes handicapées, ne sont pas étrangères à l'objet social que
het maatschappelijk doel dat de verzoekende vereniging nastreeft. Door poursuit l'association requérante. En modifiant la notion de ménage de
het begrip « huishouden » zo te wijzigen dat de religieuze
gemeenschappen waarvan haar leden deel uitmaken onder dat begrip telle sorte qu'elle est susceptible d'englober les communautés
kunnen vallen, heeft de in het geding zijnde wet een rechtstreekse en religieuses dont sont membres ses affiliés, la loi en cause a une
ongunstige weerslag op de situatie van die laatsten, die dreigen te incidence directe et défavorable sur la situation de ces derniers, qui
worden uitgesloten van het voordeel van de tegemoetkoming voor risquent de se voir exclus du bénéfice de l'allocation pour personne
personen met een handicap die zij krachtens de vroegere wet ontvingen. handicapée qu'ils percevaient en vertu de la loi ancienne.
B.1.4.2. De exceptie wordt verworpen. B.1.4.2. L'exception est rejetée.
B.1.4.3. Wat de « Association des Supérieurs Majeurs de Belgique » B.1.4.3. Quant à l' « Association des Supérieurs Majeurs de Belgique
betreft, kan men in artikel 2 van haar statuten lezen dat haar doel », on peut lire à l'article 2 de ses statuts qu'elle poursuit comme
bestaat in de studie en het zoeken naar oplossingen met betrekking tot but l'étude et la recherche de solutions concernant le développement
de ontwikkeling en de goede werking van elk van de religieuze et la bonne marche de chacun des instituts religieux et des sociétés
instellingen en van de apostolische leefgemeenschappen in het de vie apostolique en particulier, ainsi que la présentation à ses
bijzonder, alsook het verlenen van algemene materiële of morele
bijstand aan haar leden, met het oog op de oprichting, de membres de façon générale, d'un concours matériel ou moral, pour
ontwikkeling, de bevordering en de instandhouding van hun instellingen fonder, développer, promouvoir et entretenir leurs instituts et leurs
en werken, zowel in België als in het buitenland. oeuvres, tant en Belgique qu'à l'étranger.
Bepalingen die betrekking hebben op de financiële situatie van Des dispositions qui concernent la situation financière de certains
bepaalde leden van de vereniging wegens hun handicap, houden onvoldoende rechtstreeks verband met materiële bijstand - zelfs in de vorm van financiële inkomsten - die bestemd is om religieuze instellingen of apostolische leefgemeenschappen op te richten, te ontwikkelen, te bevorderen of in stand te houden. De tegemoetkomingen aan personen met een handicap die, zoals de verzoekende partijen overigens eraan herinneren, de persoon met een handicap in staat stellen in zijn behoeften aan onder meer medische zorg, die een gevolg zijn van zijn handicap, te voorzien, mogen geenszins worden verward met de middelen die de instellingen en gemeenschappen waarvan personen met een handicap deel uitmaken, nodig hebben voor hun werking en ontwikkeling. membres de l'association en raison de leur handicap ne présentent pas un lien suffisamment direct avec un concours matériel, même sous la forme de ressources financières, destiné à fonder, développer, promouvoir et entretenir des instituts religieux ou des sociétés de vie apostolique. Les allocations aux personnes handicapées, qui, comme le rappellent d'ailleurs les parties requérantes, permettent à la personne handicapée de subvenir à ses besoins de soins médicaux ou autres, générés par son handicap, ne peuvent nullement se confondre avec les ressources nécessaires aux instituts et sociétés dont sont membres des personnes handicapées pour leur fonctionnement et leur développement.
B.1.4.4. Het beroep dat is ingesteld door de tweede verzoekende partij B.1.4.4. Le recours introduit par la deuxième partie requérante est
is onontvankelijk. irrecevable.
B.1.5. De Ministerraad betwist het belang van de derde verzoekster, B.1.5. Le Conseil des Ministres conteste l'intérêt à agir de la
M.-J. Henricot, om in rechte te treden omdat zij niet gehandicapt is troisième partie requérante, M.-J. Henricot, au motif que celle-ci
en bijgevolg geen aanspraak maakt op een in de in het geding zijnde n'est pas handicapée et ne perçoit dès lors aucune allocation visée
wet bedoelde tegemoetkoming. par la loi en cause.
B.1.6.1. Aangezien zij niet gehandicapt is, wordt de derde verzoekster B.1.6.1. N'étant atteinte d'aucune forme de handicap, la troisième
niet rechtstreeks geraakt door de in het geding zijnde bepalingen. partie requérante n'est pas directement affectée par les dispositions en cause.
B.1.6.2. Het beroep dat is ingesteld door de derde verzoekster is B.1.6.2. Le recours introduit par la troisième partie requérante est
onontvankelijk. irrecevable.
B.1.7.1. De Ministerraad betwist eveneens het belang van de vijfde en B.1.7.1. Le Conseil des Ministres conteste également l'intérêt à agir
zesde verzoekende partij om in rechte te treden omdat zij ouder zijn des cinquième et sixième parties requérantes au motif que celles-ci
dan 65 jaar en niet langer aanspraak kunnen maken op een sont âgées de plus de 65 ans et ne peuvent plus prétendre à
inkomensvervangende tegemoetkoming, noch op een l'allocation de remplacement de revenus et à l'allocation
integratietegemoetkoming. Wat de tegemoetkoming voor hulp aan d'intégration. Quant à l'allocation pour l'aide aux personnes âgées,
bejaarden betreft, bepaalt artikel 23 van het koninklijk besluit van 5 l'article 23 de l'arrêté royal du 5 mars 1990 consacré à cette
maart 1990, dat betrekking heeft op die tegemoetkoming, dat, indien in allocation prévoit que lorsque dans un ménage, plusieurs personnes ont
een huishouden verscheidene personen recht hebben op een droit à une allocation, il est tenu compte, pour chacun des
tegemoetkoming, voor ieder van de gerechtigden rekening wordt gehouden bénéficiaires, de la totalité des revenus du ménage, divisé par le
met de totaliteit van het inkomen van het huishouden, gedeeld door het
aantal personen van wie het inkomen in aanmerking genomen werd voor de nombre de personnes dont le revenu est pris en compte pour le calcul
berekening van de tegemoetkoming. de l'allocation.
B.1.7.2. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad beweert, kunnen B.1.7.2. Contrairement à ce qu'affirme le Conseil des Ministres, les
bejaarden die ouder zijn dan 65 jaar een inkomensvervangende personnes âgées de plus de 65 ans peuvent continuer à percevoir une
tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming blijven trekken. allocation de remplacement de revenus ou une allocation d'intégration.
Artikel 2, §§ 1 en 2, van de wet van 27 februari 1987 bepaalt Si l'article 2, §§ 1er et 2, de la loi du 27 février 1987 prévoit que
weliswaar dat de persoon met een handicap zijn aanvraag voor een la personne handicapée doit introduire sa demande d'allocation avant
tegemoetkoming moet indienen vóór de leeftijd van 65 jaar, maar d'avoir atteint l'âge de 65 ans, l'article 5 de la même loi indique
artikel 5 van dezelfde wet geeft aan dat het recht op een que le droit à l'allocation de remplacement de revenus ou à
inkomensvervangende tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming
blijft bestaan na de leeftijd van 65 jaar voor zover het zonder l'allocation d'intégration continue à exister après l'âge de 65 ans
onderbreking betaalbaar blijft. pour autant qu'il reste payable sans interruption.
B.1.7.3. De exceptie wordt verworpen. B.1.7.3. L'exception est rejetée.
Wat de draagwijdte van het beroep betreft Quant à l'étendue du recours
B.2. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de artikelen B.2. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 115 à
115 tot 134 van de programmawet (I) van 24 december 2002. Uit het 134 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002. Il ressort toutefois
ingediende verzoekschrift en uit de uiteenzetting van de middelen de la requête introduite et de l'exposé des moyens que sont seuls en
blijkt echter dat alleen de artikelen 121 en 134 van die wet in het cause les articles 121 et 134 de ladite loi. La Cour limite son examen
geding zijn. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die bepalingen. à ces dispositions.
Ten gronde Quant au fond
B.3.1. Bij artikel 121 van de programmawet (I) van 24 december 2002 B.3.1. L'article 121 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002
wordt artikel 7 van de wet van 27 februari 1987 « betreffende de remplace l'article 7 de la loi du 27 février 1987 « relative aux
tegemoetkomingen aan personen met een handicap » door de volgende bepaling vervangen : « § 1. De in artikel 1 bedoelde tegemoetkomingen kunnen enkel toegekend worden indien het bedrag van het inkomen van de persoon met een handicap en het bedrag van het inkomen van de personen met wie hij een huishouden vormt, het in artikel 6 bedoelde bedrag van de tegemoetkomingen niet overschrijdt. De Koning bepaalt bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad wat moet worden verstaan onder ' inkomen ' en door wie, volgens welke criteria en op welke wijze het bedrag ervan moet worden bepaald. De Koning kan, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, bepalen dat sommige inkomsten of delen van het inkomen, onder de voorwaarden die Hij bepaalt, niet of slechts gedeeltelijk in aanmerking worden genomen. Hij kan daarbij een onderscheid maken naargelang het gaat om een inkomensvervangende tegemoetkoming, een integratietegemoetkoming of een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden. Hij kan eveneens een onderscheid maken naargelang de allocations aux personnes handicapées » par la disposition suivante : « § 1er. Les allocations visées à l'article 1er ne peuvent être accordées que si le montant du revenu de la personne handicapée et le montant du revenu des personnes avec lesquelles elle forme un ménage ne dépasse pas le montant des allocations visé à l'article 6. Le Roi détermine par arrêté délibéré en Conseil des Ministres ce qu'il faut entendre par ' revenu ' et par qui, selon quels critères et de quelle manière le montant doit en être fixé. Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, déterminer que certains revenus ou parties de revenus, dans les conditions qu'Il détermine, ne sont que partiellement ou ne sont pas pris en considération. Il peut opérer une distinction en fonction du fait qu'il s'agit d'une allocation de remplacement de revenus, d'une allocation d'intégration ou d'une allocation pour l'aide aux personnes âgées. Il peut aussi opérer une distinction en fonction de
gerechtigde behoort tot categorie A, B of C, naargelang de graad van l'appartenance du bénéficiaire à la catégorie A, B ou C, en fonction
zelfredzaamheid van de persoon met een handicap, naargelang het gaat du degré d'autonomie de la personne handicapée, en fonction du fait
om het inkomen van de persoon met een handicap zelf of om het inkomen qu'il s'agit du revenu de la personne handicapée elle-même ou du
van de leden van zijn huishouden, of naargelang de bron van het revenu des membres de son ménage, ou en fonction de l'origine des
inkomen. revenus.
§ 2. De persoon met een handicap en de leden van zijn huishouden § 2. La personne handicapée et les membres de son ménage sont tenus de
moeten hun rechten laten gelden op de uitkeringen en vergoedingen faire valoir leurs droits aux prestations et indemnités auxquelles ils
waarop ze aanspraak kunnen maken krachtens een andere Belgische of peuvent prétendre en vertu d'une autre législation belge ou étrangère
buitenlandse wetgeving of krachtens de regels van toepassing op het ou en vertu de règles applicables au personnel d'une institution
personeel van een internationale openbare instelling en die hun grond internationale publique et qui trouvent leur fondement dans une
vinden in een beperking van het verdienvermogen of op sociale limitation de la capacité de gain ou à des prestations sociales
uitkeringen inzake ziekte en invaliditeit, werkloosheid, relatives à la maladie et l'invalidité, au chômage, aux accidents du
arbeidsongevallen, beroepsziekten, rust- en overlevingspensioenen, de travail, aux maladies professionnelles, aux pensions de retraite et de
inkomensgarantie voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor survie, à la garantie de revenus aux personnes âgées et au revenu
bejaarden, of die hun grond vinden in een gebrek aan of vermindering garanti pour personnes âgées, ou qui trouvent leur fondement dans un
van de zelfredzaamheid, of in de artikelen 1382 en volgende van het manque ou une réduction de l'autonomie, ou dans les articles 1382 et
Burgerlijk Wetboek betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid. suivants du Code civil relatif à la responsabilité civile.
§ 3. Onder ' huishouden ' moet worden verstaan elke samenwoning van § 3. Il y a lieu d'entendre par « ménage » toute cohabitation de
personen die een economische entiteit vormen gewoon door het feit dat personnes qui forment une entité économique du simple fait que ces
deze personen de dagelijkse kosten voor hun levensonderhoud personnes supportent en commun, principalement, les frais journaliers
hoofdzakelijk gemeenschappelijk dragen. pour assurer leur subsistance.
Het bestaan van een huishouden wordt vermoed wanneer meerdere personen L'existence d'un ménage est présumée lorsque plusieurs personnes ont
hun hoofdverblijfplaats op hetzelfde adres hebben. Het tegenbewijs kan leur résidence principale à la même adresse. La preuve du contraire
met alle mogelijke middelen worden geleverd. peut être apportée par tous les moyens possibles.
§ 4. De in artikel 1 bedoelde tegemoetkomingen kunnen worden toegekend § 4. Les allocations visées à l'article 1er peuvent être accordées à
als voorschot op de uitkeringen en vergoedingen waarop de aanvrager titre d'avance sur les prestations et indemnités auxquelles le
aanspraak kan maken krachtens een andere Belgische of buitenlandse demandeur peut prétendre en vertu d'une autre législation belge ou
wetgeving of krachtens regels van toepassing op het personeel van een étrangère ou en vertu de règles applicables au personnel d'une
internationale openbare instelling en die hun grond vinden in een institution internationale publique et qui trouvent leur fondement
beperking van het verdienvermogen of op sociale uitkeringen inzake dans une limitation de la capacité de gain ou à des prestations
ziekte en invaliditeit, werkloosheid, arbeidsongevallen, sociales relatives à la maladie et l'invalidité, au chômage, aux
beroepsziekten, rust- en overlevingspensioenen, de inkomensgarantie accidents du travail, aux maladies professionnelles, aux pensions de
voor ouderen en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, of die hun retraite et de survie, à la garantie de revenus aux personnes âgées et
au revenu garanti pour personnes âgées, ou qui trouvent leur fondement
grond vinden in een gebrek aan of vermindering van de zelfredzaamheid, dans un manque ou une réduction de l'autonomie, ou dans les articles
of in de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek 1382 et suivants du Code civil relatif à la responsabilité civile.
betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid. Le Roi détermine, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, dans
De Koning bepaalt, bij een besluit vastgesteld na overleg in de quelles conditions, selon quelles modalités et jusqu'à concurrence de
Ministerraad, onder welke voorwaarden, op welke wijze en tot welk quel montant ces avances peuvent être accordées, ainsi que leur mode
bedrag deze voorschotten kunnen worden toegekend, alsmede de wijze de récupération. Le service ou l'organisme payeur est subrogé aux
waarop ze kunnen worden teruggevorderd. De uitbetalingsdienst of droits du bénéficiaire jusqu'à concurrence du montant des avances
-instelling treedt in de rechten van de gerechtigde tot het bedrag van
de toegekende voorschotten. » versées. »
B.3.2. Artikel 134 van dezelfde programmawet bepaalde oorspronkelijk : B.3.2. Quant à l'article 134 de la même loi-programme, il disposait :
« Dit hoofdstuk treedt in werking op 1 juli 2003, met uitzondering van « Le présent chapitre entre en vigueur le 1er juillet 2003, à
artikel 128 dat in werking treedt op 1 januari 2003. » l'exception de l'article 128 qui entre en vigueur le 1er janvier 2003. »
Het werd echter vervangen bij artikel 275 van de programmawet van 22 Il a toutefois été remplacé par l'article 275 de la loi-programme du
december 2003, dat luidt als volgt : 22 décembre 2003 prévoyant ce qui suit :
« De artikelen 115, 118, 122, 123, 125, 126, 127, 130, 131, 132 en 133 « Les articles 115, 118, 122, 123, 125, 126, 127, 130, 131, 132 en 133
treden in werking op 1 juli 2003. entrent en vigueur le 1er juillet 2003.
Het artikel 128 treedt in werking op 1 januari 2003. L'article 128 entre en vigueur le 1er janvier 2003.
De artikelen 116, 117, 119, 120, 121, 124 en 129 treden in werking op Les articles 116, 117, 119, 120, 121, 124 et 129 entrent en vigueur le
1 juli 2004. » 1er juillet 2004. »
B.4. Aangezien geen enkel beroep is ingesteld tegen artikel 275 van de B.4. Dès lors qu'aucun recours n'a été introduit contre l'article 275
programmawet van 22 december 2003 (bekendgemaakt in het Belgisch de la loi-programme du 22 décembre 2003 (publiée au Moniteur belge du
Staatsblad van 31 december 2003), is het derde middel zonder voorwerp. 31 décembre 2003), le troisième moyen est sans objet.
B.5. In een eerste middel voeren de verzoekende partijen een schending B.5. Dans un premier moyen, les parties requérantes allèguent la
aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door artikel 121, § 3, violation des articles 10 et 11 de la Constitution par l'article 121,
van de programmawet (I) van 24 december 2002 doordat het het begrip « § 3, de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 en ce que celui-ci
huishouden » definieert als « elke samenwoning van personen die een définit la notion de ménage par « toute cohabitation de personnes qui
economische entiteit vormen gewoon door het feit dat deze personen de forment une entité économique du simple fait que ces personnes
dagelijkse kosten voor hun levensonderhoud hoofdzakelijk supportent en commun, principalement, les frais journaliers pour
gemeenschappelijk dragen ». De bestreden bepaling zou verder gaan dan assurer leur subsistance ». La disposition incriminée dépasserait les
de doelstellingen die de wetgever heeft nagestreefd en zou aanleiding objectifs poursuivis par le législateur et créerait une discrimination
geven tot discriminatie door een identieke behandeling van, enerzijds, en traitant de manière identique, d'une part, les ménages ordinaires
de gewone huishoudens en, anderzijds, de huishoudens die dat niet et, d'autre part, ceux qui ne le sont pas, comme c'est le cas des
zijn, zoals de religieuze gemeenschappen of lekengemeenschappen. communautés religieuses ou laïques.
B.6.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de aangevochten bepaling B.6.1. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition
blijkt dat de wetgever, door de definitie van het begrip « huishouden incriminée qu'en modifiant la définition de la notion de ménage, le
» te wijzigen, de criteria en modaliteiten voor toekenning van de législateur entendait adapter les critères et les modalités d'octroi
tegemoetkomingen aan personen met een handicap nauwer wilde doen des allocations aux personnes handicapées aux formes actuelles de
aansluiten bij de huidige samenlevingsvormen, door niet alleen cohabitation, en tenant compte non seulement des revenus propres de la
rekening te houden met het eigen inkomen van de persoon met een personne handicapée, mais aussi de ceux des personnes avec lesquelles
handicap, maar ook met dat van de personen met wie hij een huishouden la personne handicapée forme ce ménage (Doc. parl., Chambre,
vormt (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, pp. 86 tot 88 en 2002-2003, DOC 50-2124/001, pp. 86 à 88 et 92).
92). Zich ervan bewust dat de administratie onmogelijk elke afzonderlijke Conscient que l'administration ne pouvait examiner chaque situation de
feitelijke levenssituatie kon uitpluizen, heeft de wetgever geopteerd vie particulière, le législateur a opté pour un système de présomption
voor een systeem van vermoeden van het bestaan van een huishouden d'existence d'un ménage lorsque deux ou plusieurs personnes sont
wanneer twee of meer personen op hetzelfde adres gedomicilieerd zijn, domiciliées à la même adresse, en laissant toutefois la possibilité à
waarbij echter aan de betrokkene de mogelijkheid wordt gelaten om met l'intéressé de démontrer par tous les moyens possibles que la
alle mogelijke middelen aan te tonen dat de feitelijke toestand situation de fait se distingue de la situation juridique dont témoigne
afwijkt van de juridische, zoals die blijkt uit het rijksregister le registre national (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001,
(Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 92). p. 92).
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat, ter gelegenheid van een Dans les travaux préparatoires, il est relevé qu'à la suite d'une
voorstel van amendement, de Minister van Sociale Zaken in de Commissie proposition d'amendement, le ministre des Affaires sociales a déclaré
voor de sociale aangelegenheden heeft verklaard : en Commission des affaires sociales :
« [...] het ten gronde eens te zijn met de indiener van de « [...] partager l'avis de l'auteur de l'amendement sur le fond. Il
amendementen. Hij wijst er evenwel op dat de personen die voorheen souligne cependant que les personnes qui pouvaient déjà bénéficier du
reeds van het gewaarborgd minimuminkomen konden genieten hun verworven revenu minimum garanti ne perdent pas leurs droits acquis. Il n'en
rechten niet verliezen. Dit neemt niet weg dat een oplossing moet demeure pas moins que l'on doit trouver une solution pour les
worden gevonden voor de kloosterlingen, maar de bespreking van de religieux, bien que la discussion de la loi-programme ne paraisse pas
programmawet lijkt hiervoor niet het juiste ogenblik » (Parl. St., être le moment le plus propice » (Doc. parl., Sénat, 2002-2003, n°
Senaat, 2002-2003, nr. 2-1390/3, p. 63). 2-1390/3, p. 63).
B.6.2. Door te bepalen dat elke samenwoning van personen die een B.6.2. En disposant que toute cohabitation de personnes qui forment
economische entiteit vormen door het feit dat zij de dagelijkse kosten une entité économique du fait qu'elles supportent en commun,
voor hun levensonderhoud hoofdzakelijk gemeenschappelijk dragen een « principalement, les frais journaliers pour assurer leur subsistance,
huishouden » is, zonder het aantal personen noch de aard van hun sans prendre en considération le nombre de ces personnes ni la nature
samenwoning in aanmerking te nemen, is de wetgever verder gegaan dan de leur cohabitation, le législateur est allé au-delà de l'objectif
het doel dat hij nastreeft. Aangezien hij de definitie van het begrip qu'il poursuit. Dès lors qu'il entendait adapter la définition du
" huishouden " nauwer wilde doen aansluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen om andere samenlevingsvormen dan het huwelijk - die een weerslag kunnen hebben op het inkomen van het huishouden - in aanmerking te nemen, kan louter op grond van het criterium van het gemeenschappelijk dragen van dagelijkse kosten onvoldoende onderscheid worden gemaakt tussen die nieuwe samenlevingsvormen en andere vormen van het gemeenschappelijk dragen van de dagelijkse kosten die reeds vóór de goedkeuring van de bestreden wet bestonden en die van het begrip « huishouden » waren uitgesloten. Daaruit volgt dat, in zoverre het tot gevolg heeft dat de religieuze of lekengemeenschappen onder het begrip « huishouden » vallen, het ménage à l'évolution de la société pour prendre en compte d'autres formes de cohabitation que celle du mariage qui peuvent influencer les revenus de ce ménage, le critère tiré de la seule prise en charge commune des frais journaliers ne permet pas de distinguer suffisamment ces nouvelles formes de cohabitation d'autres formes de prise en charge commune de frais journaliers qui existaient avant l'adoption de la loi incriminée et qui se trouvaient exclues de la notion de ménage. Il s'ensuit qu'en ce qu'il a pour effet d'inclure les communautés religieuses ou laïques dans la notion de ménage, le critère employé en
criterium dat de wetgever te dezen heeft aangewend, niet pertinent is l'occurrence par le législateur n'est pas pertinent par rapport à
in het licht van het doel dat hij wilde nastreven. l'objectif que celui-ci entendait poursuivre.
B.6.3. Het feit dat het vermoeden van het bestaan van een huishouden B.6.3. La circonstance que la présomption d'existence d'un ménage
met alle wettelijke middelen kan worden weerlegd, waarbij de puisse être renversée par toute voie de droit, un large pouvoir
administratie een ruime beoordelingsbevoegdheid wordt toegekend, doet d'appréciation étant laissé à l'administration, ne modifie rien à ce
niets af aan die vaststelling. De ontstentenis van precieze criteria constat. En effet, l'absence de critères précis permettant de
op grond waarvan de samenwoning van personen in de zin die de wetgever distinguer la cohabitation de personnes au sens que le législateur a
daaraan heeft willen geven, kan worden onderscheiden van andere entendu lui donner, par rapport à d'autres formes de cohabitation
samenlevingsvormen die hij duidelijk niet tot het begrip « huishouden qu'il n'avait manifestement pas l'intention d'inclure dans la notion
» wilde rekenen, brengt immers voor de personen die het wettelijk de ménage, crée dans le chef des personnes qui pourraient envisager le
vermoeden zouden willen weerleggen een onzekerheid teweeg die renversement de la présomption légale une incertitude incompatible
onverenigbaar is met het gelijkheidsbeginsel. avec le principe d'égalité.
B.7. Het middel is gegrond. B.7. Le moyen est fondé.
B.8. Aangezien het tweede middel niet tot een ruimere vernietiging kan B.8. Etant donné que le deuxième moyen ne peut mener à une annulation
leiden, dient het niet te worden onderzocht. plus étendue, il ne doit pas être examiné.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
vernietigt artikel 121 van de programmawet (I) van 24 december 2002. annule l'article 121 de la loi-programme (I) du 24 décembre 2002.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 2004. janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juillet 2004.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De wnd. voorzitter, Le président f.f.,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^