Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 38/2004 van 10 maart 2004 Rolnummer 2748 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 37 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de jeugd, gesteld door het Hof Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 38/2004 van 10 maart 2004 Rolnummer 2748 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 37 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de jeugd, gesteld door het Hof Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 38/2004 du 10 mars 2004 Numéro du rôle : 2748 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 37 du décret de la Communauté française du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la jeunesse, posée par la Cour d'appel La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 38/2004 van 10 maart 2004 Extrait de l'arrêt n° 38/2004 du 10 mars 2004
Rolnummer 2748 Numéro du rôle : 2748
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 37 van het decreet En cause : la question préjudicielle concernant l'article 37 du décret
van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de de la Communauté française du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la
jeugd, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. jeunesse, posée par la Cour d'appel de Liège.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en L. Lavrysen, Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et L. Lavrysen, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 27 juni 2003 in zake C. Warenghien tegen de directeur Par arrêt du 27 juin 2003 en cause de C. Warenghien contre le
van de dienst gerechtelijke bescherming en anderen, waarvan de directeur du service de protection judiciaire et autres, dont
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 1 juli l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 1er
2003, heeft het Hof van Beroep te Luik de volgende prejudiciële vraag juillet 2003, le Cour d'appel de Liège a posé la question
gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt de bepaling vervat in artikel 37 van het decreet [van de « La disposition contenue à l'article 37 du décret [de la Communauté
Franse Gemeenschap] van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de française] du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la jeunesse qui prévoit
jeugd, die erin voorziet dat hetzij een van de personen die het
ouderlijk gezag uitoefenen of die de jongere in rechte of in feite que, soit une des personnes investies de l'autorité parentale ou ayant
onder hun bewaring hebben, hetzij de jongere boven de veertien jaar, la garde du jeune en droit ou en fait, soit le jeune de plus de 14 ans
hetzij de jongere van minder dan veertien (zoals nader gepreciseerd) au moins, soit le jeune de moins de 14 ans (selon les précisions
voor de jeugdrechtbank een betwisting kan brengen die betrekking heeft indiquées) peuvent introduire devant le tribunal de la jeunesse une
op de toekenning, de weigering van toekenning of de nadere regels voor contestation relative à l'octroi, au refus d'octroi ou aux modalités
de toepassing van een individuele maatregel tot hulpverlening, de d'application d'une mesure d'aide individuelle, ne viole-t-elle pas
artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat zij de andere personen die les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle ne permet pas
bij de hulpverlenende maatregel betrokken zijn, meer bepaald de aux autres personnes intéressées par la mesure d'aide et plus
grootouders en meer algemeen de leefgenoten bedoeld in artikel 7, particulièrement aux grands-parents et plus généralement aux familiers
tweede lid, van het decreet van 4 maart 1991 niet toestaat het beroep visés par l'article 7, alinéa 2, du décret du 4 mars 1991, d'exercer
waarin zij voorziet in te stellen, waarbij zij aldus een verschil in le recours qu'elle organise opérant, ainsi, une différence de
behandeling invoert tussen de personen die in de bepaling worden traitement entre les personnes qu'elle désigne et celles qu'elle ne
aangewezen en de personen die niet erin worden aangewezen ? » désigne pas ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 37 van het B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 37 du décret de la
decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake Communauté française du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la jeunesse,
hulpverlening aan de jeugd, zoals gewijzigd bij het decreet van 5 mei tel qu'il a été modifié par le décret du 5 mai 1999, qui dispose :
1999, dat bepaalt :
« De jeugdrechtbank beslist over de betwistingen betreffende de « Le tribunal de la jeunesse connaît des contestations relatives à
toekenning, de weigering van toekenning of de nadere regels voor de l'octroi, au refus d'octroi ou aux modalités d'application d'une
toepassing van een individuele maatregel tot hulpverlening die voor haar worden gebracht : mesure d'aide individuelle portées devant lui :
1° door één van de personen die het ouderlijk gezag uitoefenen of die 1° par une des personnes investies de l'autorité parentale ou ayant la
de jongere in rechte of in feite onder hun bewaring hebben; garde du jeune en droit ou en fait;
2° door de jongere boven de veertien jaar; 2° par le jeune âgé de quatorze ans au moins;
3° in het geval dat, wat een jongere van minder dan veertien betreft, 3° dans le cas où, à propos d'un jeune âgé de moins de quatorze ans,
de personen bedoeld bij 1° de zaak bij de rechtbank niet aanhangig les personnes visées au 1° s'abstiennent de saisir le tribunal :
maken : a) hetzij door de jongere zelf; a) soit par le jeune personnellement;
b) hetzij door een voogd ad hoc aangesteld door de voorzitter van de b) soit par un tuteur ad hoc désigné par le président du tribunal de
rechtbank van eerste aanleg op het verzoek van gelijk welke première instance à la requête de tout intéressé et au besoin par le
belanghebbende en in voorkomend geval door de procureur des Konings; procureur du Roi;
c) hetzij een voogd ad hoc aan te stellen door de voorzitter van de c) soit un tuteur ad hoc à désigner par le président du tribunal de
rechtbank van eerste aanleg op het verzoek van dezelfden indien het première instance à la requête des mêmes s'il apparaît que le jeune
blijkt dat de jongere van minder dan veertien jaar geen klare kijk âgé de moins de quatorze ans ne jouit pas du discernement sur la
heeft op de kwestie waarop de betwisting slaat; in dat geval schort de question sur laquelle porte la contestation, auquel cas, le tribunal
jeugdrechtbank haar uitspraak op tot wanneer de voogd ad hoc de la Jeunesse sursoit à statuer jusqu'à ce que le tuteur ad hoc soit
aangesteld is. désigné.
De jeugdrechtbank maakt een einde aan de betwisting door de partijen Le tribunal de la jeunesse met fin à la contestation en obtenant
tot overeenstemming te brengen. l'accord des parties.
Indien de verzoening faalt, beslecht de jeugdrechtbank de voor haar Si la conciliation échoue, le tribunal de la jeunesse tranche la
gebrachte betwisting. contestation portée devant lui.
De beslissing van de jeugdrechtbank levert geen beletsel op voor het La décision du tribunal de la jeunesse ne fait pas obstacle à la
treffen en uitvoeren van een schikking die, later tussen de partijen conclusion et à la mise en oeuvre d'un accord dérogeant à la décision
tot stand gekomen, afwijkt van de rechterlijke beslissing. Die judiciaire, ultérieurement intervenu entre les parties. Cet accord
schikking kan aan de jeugdrechtbank worden medegedeeld. » peut être communiqué au tribunal de la jeunesse. »
B.2.1. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over een B.2.1. Le juge a quo interroge la Cour au sujet d'une éventuelle
eventuele discriminatie, wat betreft het recht om het beroep waarin
die bepaling voorziet voor de jeugdrechtbank in te stellen, tussen de discrimination, en ce qui concerne le droit de saisir le tribunal de
houders van het recht om een rechtsvordering in te stellen die in de la jeunesse du recours organisé par cette disposition, entre les
bepaling worden aangewezen en de personen die niet erin worden titulaires du droit d'action qu'elle désigne et les personnes qui ne
aangewezen, « meer bepaald de grootouders », en « meer algemeen de sont pas désignées, « plus particulièrement [les] grands-parents », et
leefgenoten bedoeld in artikel 7, tweede lid, van [hetzelfde] decreet « plus généralement [les] familiers visés par l'article 7, alinéa 2,
». B.2.2. Uit het arrest waarbij het Hof een vraag wordt gesteld, blijkt dat het de grootvader is van het kind voor wie de betwiste maatregel is genomen, die de zaak bij het verwijzende rechtscollege aanhangig heeft gemaakt. Het Hof beperkt dan ook zijn onderzoek van de vraag tot het verschil in behandeling waartoe artikel 37 aanleiding geeft, wat betreft het recht om een rechtsvordering in te stellen dat bij dat artikel is ingevoerd, tussen de personen die erin worden beoogd en die dat recht hebben, en de grootouders die, doordat zij in die hoedanigheid niet door de bepaling worden aangewezen, daarvan zijn uitgesloten. du [même] décret ». B.2.2. Il apparaît de l'arrêt qui interroge la Cour que la juridiction a quo a été saisie par le grand-père de l'enfant qui fait l'objet de la mesure contestée. La Cour limite dès lors son examen de la question à la différence de traitement créée par l'article 37, en ce qui concerne le droit d'action qu'il institue, entre les personnes qu'il vise, titulaires de ce droit, et les grands-parents, qui, n'étant pas cités en cette qualité par la disposition, en sont exclus.
B.3. Krachtens artikel 7, tweede lid, van het voormelde decreet van 4 B.3. En vertu de l'article 7, alinéa 2, du décret précité du 4 mars
maart 1991 worden, wanneer de directeur van de hulpverlening aan de 1991, lorsque le directeur de l'aide à la jeunesse met en oeuvre une
jeugd een hulpverlenende maatregel in werking stelt die de mesure d'aide imposée par le tribunal de la jeunesse sur la base de
jeugdrechtbank op grond van artikel 38 van hetzelfde decreet heeft l'article 38 du même décret, « l'enfant et ses familiers sont associés
opgelegd, « het kind en zijn leefgenoten bij die maatregel betrokken ». à cette mesure ».
In artikel 1, 4°, van hetzelfde decreet wordt het begrip « leefgenoten L'article 1er, 4°, du même décret définit la notion de « familiers »
» gedefinieerd als « de personen waaruit het familiaal leefmilieu van comme comprenant « les personnes qui composent le milieu familial de
de jongere bestaat, met inbegrip van de opvangouders ». Men kan ervan vie du jeune en ce compris les parents d'accueil ». Il peut être
uitgaan dat in vele gevallen de grootouders van het betrokken kind estimé que les grands-parents de l'enfant concerné pourront souvent
kunnen worden beschouwd als « leefgenoten » in de zin van het decreet. être considérés comme des « familiers » au sens du décret.
B.4. Dès lors, quand le tribunal de la jeunesse décide d'une mesure de
placement de l'enfant hors de son milieu familial sur la base de
B.4. Wanneer de jeugdrechtbank op grond van artikel 38 van het decreet l'article 38 du décret, ses grands-parents peuvent, en vertu de
beslist het kind tijdelijk buiten zijn familiaal leefmilieu te
huisvesten, kunnen zijn grootouders, op basis van artikel 7, tweede l'article 7, alinéa 2, du décret du 4 mars 1991 précité, demander au
lid, van het voormelde decreet van 4 maart 1991, de directeur van de directeur de l'aide à la jeunesse d'être associés à l'application de
hulpverlening aan de jeugd verzoeken om bij de toepassing van die
maatregel te worden betrokken. cette mesure.
Zij beschikken echter niet over een rechtsmiddel wanneer hun verzoek Ils ne disposent cependant pas de recours contre un refus opposé à
door de directeur van de hulpverlening aan de jeugd wordt geweigerd, leur demande par le directeur de l'aide à la jeunesse, étant donné
aangezien zij niet worden beoogd in artikel 37, dat voorziet in de qu'ils ne sont pas visés par l'article 37 qui organise les recours
rechtsmiddelen tegen de beslissingen van de adviseur in het kader van contre les décisions du conseiller dans le cadre de l'aide consentie
toegekende hulp, en van de directeur in het kader van de et du directeur dans le cadre de la mise en oeuvre d'une mesure d'aide
inwerkingstelling van een opgelegde hulpverlenende maatregel. imposée.
B.5. Uit de parlementaire voorbereiding van het decreet van 4 maart B.5. Il ressort des travaux préparatoires du décret du 4 mars 1991 que
1991 blijkt dat de decreetgever het recht om het beroep in te stellen le législateur décrétal n'a octroyé le droit d'introduire le recours
waarin het in het geding zijnde artikel 37 voorziet, alleen heeft organisé par l'article 37 en cause qu'aux personnes « disposant d'un
toegekend aan de personen « die beschikken over een recht over het
kind », « om te vermijden dat de rechtbank overbelast wordt, wat voor droit sur l'enfant », « afin d'éviter un engorgement du tribunal
iedereen nadelig zou zijn » (Parl. St., Franse Gemeenschapsraad, préjudiciable à tous » (Doc., Conseil de la Communauté française,
1990-1991, nr. 165/1, p. 27). 1990-1991, n° 165/1, p. 27).
B.6.1. Sinds de aanneming van die bepaling werd aan de grootouders het B.6.1. Depuis l'adoption de cette disposition, les grands-parents se
recht toegekend persoonlijk contact met hun kleinkinderen te sont vu reconnaître un droit aux relations personnelles à l'égard de
onderhouden, door de invoering van artikel 375bis in het Burgerlijk leurs petits-enfants, par l'introduction de l'article 375bis dans le
Wetboek, dat bepaalt : Code civil, qui dispose :
« De grootouders hebben het recht persoonlijk contact met het kind te « Les grands-parents ont le droit d'entretenir des relations
onderhouden. Datzelfde recht kan aan ieder ander persoon worden personnelles avec l'enfant. Ce même droit peut être octroyé à toute
toegekend, indien hij aantoont dat hij met het kind een bijzondere autre personne, si celle-ci justifie d'un lien d'affection particulier
affectieve band heeft. avec lui.
Bij gebreke van een overeenkomst tussen de partijen, wordt over de A défaut d'accord entre les parties, l'exercice de ce droit est réglé
uitoefening van dat recht in het belang van het kind op verzoek van de
partijen of van de procureur des Konings beslist door de dans l'intérêt de l'enfant par le tribunal de la jeunesse à la demande
jeugdrechtbank. » des parties ou du procureur du Roi. »
B.6.2. De parlementaire voorbereiding van de wet van 13 april 1995 B.6.2. Les travaux préparatoires de la loi du 13 avril 1995 qui a
waarbij die bepaling in het Burgerlijk Wetboek is ingevoerd, toont aan introduit cette disposition dans le Code civil montrent que le
dat de wetgever het voornemen had om, in het belang van de grootouders législateur avait l'intention de créer un droit aux relations
en van het kind, een recht op persoonlijk contact in te voeren (Parl. personnelles, dans l'intérêt des grands-parents et de l'enfant (Doc.
St., Kamer, 1990-1991, nr. 1412/1, pp. 2-3; Parl. St., Kamer, parl., Chambre, 1990-1991, n° 1412/1, pp. 2-3; Doc. parl., Chambre,
1988-1989, nr. 848/1, pp. 1-2; Parl. St., Senaat, 1994-1995, nr. 1988-1989, n° 848/1, pp. 1-2; Doc. parl., Sénat, 1994-1995, n° 1270/2,
1270/2, p. 3). p. 3).
B.7.1. De doelstelling een overbelasting van de rechtbanken te B.7.1. L'objectif d'éviter l'engorgement des tribunaux ne saurait
vermijden, kan echter niet verantwoorden dat aan bepaalde categorieën
van rechtzoekenden de gerechtelijke bescherming wordt ontnomen van de justifier que certaines catégories de justiciables soient privés de la
rechten die hun bij wet zijn toegekend. Wanneer een maatregel tot protection judiciaire des droits qui leur sont accordés par la loi.
gevolg heeft dat de grootouders verhinderd worden hun recht op Lorsqu'une mesure a pour effet que les grands-parents sont empêchés
persoonlijk contact met het kind uit te oefenen, moeten zij die d'exercer leur droit aux relations personnelles avec l'enfant, ils
beslissing kunnen aanvechten voor de jeugdrechtbank, die, afhankelijk doivent pouvoir contester cette décision devant le tribunal de la
van de situatie van het kind en de maatregelen die ten aanzien van dat jeunesse, qui décidera, en fonction de la situation de l'enfant et des
kind moeten worden genomen, zal beslissen of het verantwoord is, mesures qu'il s'impose de prendre à son égard, s'il est justifié,
rekening houdend met zijn belang, hun recht op persoonlijk contact met compte tenu de son intérêt, de limiter ou de suspendre leur droit aux
het kind te beperken of op te schorten. relations personnelles avec l'enfant.
B.7.2. Doordat zij tot gevolg heeft dat de grootouders verhinderd B.7.2. En ce qu'elle a pour effet d'empêcher les grands-parents de
worden de weigering te betwisten van de directeur van de hulpverlening contester le refus qui leur est opposé par le directeur de l'aide à la
aan de jeugd om hen te betrekken bij de uitvoering van een jeunesse d'être associés à la mise en oeuvre d'une mesure d'aide
hulpverlenende maatregel waartoe de jeugdrechtbank ten aanzien van hun décidée par le tribunal de la jeunesse à l'égard de leur petit-enfant,
kleinkind heeft beslist, doet de bepaling waarbij hun het recht wordt
ontzegd een betwisting bij de jeugdrechtbank aanhangig te maken, op la disposition qui leur dénie le droit de saisir le tribunal de la
onverantwoorde wijze afbreuk aan hun recht om persoonlijk contact met jeunesse porte une atteinte injustifiée à leur droit d'entretenir des
het kind te onderhouden. relations personnelles avec l'enfant.
B.8. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse positive.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 37 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 L'article 37 du décret de la Communauté française du 4 mars 1991
inzake hulpverlening aan de jeugd schendt de artikelen 10 en 11 van de relatif à l'aide à la jeunesse viole les articles 10 et 11 de la
Grondwet, doordat het de grootouders van het kind voor wie de Constitution en ce qu'il ne permet pas aux grands-parents de l'enfant
hulpverlenende maatregel werd genomen, niet toestaat het beroep waarin concerné par la mesure d'aide d'exercer le recours qu'il organise.
het voorziet, in te stellen.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 maart 2004. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 mars 2004.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^