← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 17/2004 van 29 januari 2004 Rolnummer 2635 In zake : de
prejudiciële vraag over de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen,
gesteld door de Raad van State. Het Ar samengesteld uit de voorzitters M.
Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, M. Bossuyt, E. D(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 17/2004 van 29 januari 2004 Rolnummer 2635 In zake : de prejudiciële vraag over de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen, gesteld door de Raad van State. Het Ar samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, M. Bossuyt, E. D(...) | Extrait de l'arrêt n° 17/2004 du 29 janvier 2004 Numéro du rôle : 2635 En cause : la question préjudicielle concernant la loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle des actes administratifs, posée par le Conseil d'Etat. La composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, A(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 17/2004 van 29 januari 2004 | Extrait de l'arrêt n° 17/2004 du 29 janvier 2004 |
Rolnummer 2635 | Numéro du rôle : 2635 |
In zake : de prejudiciële vraag over de wet van 29 juli 1991 | En cause : la question préjudicielle concernant la loi du 29 juillet |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen, | 1991 relative à la motivation formelle des actes administratifs, posée |
gesteld door de Raad van State. | par le Conseil d'Etat. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. |
P. Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, A. Alen en J.-P. Moerman, | Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij arrest nr. 115.425 van 4 februari 2003 in zake C. Verheyden tegen | Par arrêt n° 115.425 du 4 février 2003 en cause de C. Verheyden contre |
de Kamer van volksvertegenwoordigers, waarvan de expeditie ter griffie | la Chambre des représentants, dont l'expédition est parvenue au greffe |
van het Arbitragehof is ingekomen op 18 februari 2003, heeft de Raad | de la Cour d'arbitrage le 18 février 2003, le Conseil d'Etat a posé la |
van State de volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
« Interprétée comme n'incluant pas dans son champ d'application les | |
actes administratifs des assemblées législatives ou de leurs organes | |
« Schendt de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke | relatifs aux membres de leur personnel, la loi du 29 juillet 1991 |
motivering van de bestuurshandelingen, in die zin geïnterpreteerd dat | |
de bestuurshandelingen van de wetgevende vergaderingen of van hun | |
organen met betrekking tot de leden van hun personeel niet onder het | relative à la motivation formelle des actes administratifs |
toepassingsgebied van die wet vallen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? » | viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution ? » |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de wet van 29 juli 1991 | B.1. La question préjudicielle se rapporte à la loi du 29 juillet 1991 |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen, | relative à la motivation formelle des actes administratifs, |
in die zin geïnterpreteerd dat het toepassingsgebied ervan zich niet | interprétée comme n'incluant pas dans son champ d'application les |
uitstrekt tot de bestuurshandelingen van de wetgevende vergaderingen | actes administratifs des assemblées législatives ou de leurs organes |
of van hun organen met betrekking tot de leden van hun personeel. | relatifs aux membres de leur personnel. |
B.2.1. De relevante bepalingen van de in het geding zijnde wet luiden : | B.2.1. Les dispositions pertinentes de la loi en cause énoncent : |
« Artikel 1.Voor de toepassing van deze wet moeten worden verstaan |
« Article 1er.Pour l'application de la présente loi, il y a lieu |
onder : | d'entendre par : |
- Bestuurshandeling : de eenzijdige rechtshandeling met individuele | - acte administratif : l'acte juridique unilatéral de portée |
strekking die uitgaat van een bestuur en die beoogt rechtsgevolgen te | individuelle émanant d'une autorité administrative et qui a pour but |
hebben voor één of meer bestuurden of voor een ander bestuur; | de produire des effets juridiques à l'égard d'un ou de plusieurs |
administrés ou d'une autre autorité administrative; | |
- autorité administrative : les autorités administratives au sens de | |
- Bestuur : de administratieve overheden als bedoeld in artikel 14 van | l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat; |
de gecoördineerde wetten op de Raad van State; | |
- Bestuurde : elke natuurlijke of rechtspersoon in zijn betrekkingen | - administré : toute personne physique ou morale dans ses rapports |
met het bestuur. | avec les autorités administratives. |
Art. 2.De bestuurshandelingen van de besturen bedoeld in artikel 1 |
Art. 2.Les actes administratifs des autorités administratives visées |
moeten uitdrukkelijk worden gemotiveerd. | à l'article premier doivent faire l'objet d'une motivation formelle. |
Art. 3.De opgelegde motivering moet in de akte de juridische en |
Art. 3.La motivation exigée consiste en l'indication, dans l'acte, |
feitelijke overwegingen vermelden die aan de beslissing ten grondslag | des considérations de droit et de fait servant de fondement à la |
liggen. | décision. |
Zij moet afdoende zijn. | Elle doit être adéquate. |
[...] » | [...] » |
B.2.2. Volgens de verwijzende rechter zou de ambtenaren van de | B.2.2. D'après le juge a quo, les agents des assemblées législatives |
wetgevende vergaderingen of van hun organen het fundamentele recht | |
zijn ontzegd dat zou bestaan in de uitdrukkelijke motivering van de op | ou de leurs organes seraient privés du droit fondamental que |
hen betrekking hebbende handelingen, omdat de bestuurshandelingen | constituerait la motivation formelle des actes qui les concernent, |
uitgaande van die vergaderingen of van hun organen ten aanzien van de | parce que les actes administratifs pris par ces assemblées ou leurs |
leden van hun personeel niet onder het toepassingsgebied van de | organes à l'égard des membres de leur personnel n'entreraient pas dans |
voormelde wet zouden ressorteren. | |
B.3. Zich terdege bewust van de moeilijkheid om het begrip « bestuur | le champ d'application de la loi précitée. |
», zoals vastgesteld in artikel 1 van de in het geding zijnde wet, te | B.3. Conscient de la difficulté de définir la notion d'« autorité |
definiëren, heeft de wetgever gekozen voor een verwijzing naar artikel | administrative » visée à l'article 1er de la loi en cause, le |
14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State en de daarop | législateur a opté en faveur d'une référence à l'article 14 des lois |
betrekking hebbende rechtspraak (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr. | coordonnées sur le Conseil d'Etat et à la jurisprudence qui s'y |
215-3, p. 13). | rapporte (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° 215-3, p. 13). |
B.4.1. Bij de totstandkoming van de wet van 29 juli 1991 was de Raad | B.4.1. Au moment de l'adoption de la loi du 29 juillet 1991, le |
van State niet bevoegd voor administratieve handelingen van wetgevende | Conseil d'Etat n'était pas compétent à l'égard des actes |
vergaderingen of van hun organen ten aanzien van de leden van hun | administratifs des assemblées législatives ou de leurs organes |
personeel. | concernant les membres de leur personnel. |
B.4.2. In het arrest nr. 31/96 van 15 mei 1996 heeft het Hof voor | B.4.2. Dans l'arrêt n° 31/96, du 15 mai 1996, la Cour a dit pour droit |
recht gezegd dat « de ontstentenis van enig beroep tot | que « le défaut de tout recours en annulation des actes administratifs |
nietigverklaring van bestuurshandelingen uitgaande van een wetgevende | émanant d'une assemblée législative ou de ses organes, alors qu'un tel |
vergadering of van haar organen, terwijl een dergelijk beroep tot | recours en annulation peut être introduit contre des actes |
nietigverklaring kan worden ingesteld tegen bestuurshandelingen | administratifs émanant d'une autorité administrative, viole le |
uitgaande van een bestuurlijke overheid, [...] het grondwettelijke | |
gelijkheids- en niet-discriminatiebeginsel, neergelegd in de artikelen | principe constitutionnel d'égalité et de non-discrimination inscrit |
10 en 11 van de Grondwet, [schendt] ». | aux articles 10 et 11 de la Constitution ». |
B.4.3. Om uitvoering te geven aan het arrest van het Hof, heeft | B.4.3. Pour donner exécution à l'arrêt précité de la Cour, l'article 2 |
artikel 2 van de wet van 25 mei 1999 artikel 14, § 1, van de | de la loi du 25 mai 1999 a modifié l'article 14, § 1er, des lois |
gecoördineerde wetten op de Raad van State in die zin gewijzigd dat de | coordonnées sur le Conseil d'Etat de manière à habiliter la section |
afdeling administratie van de Raad van State ook bevoegd is om kennis | d'administration du Conseil d'Etat à connaître aussi des recours en |
te nemen van de beroepen tot nietigverklaring ingesteld « tegen de | annulation contre « les actes administratifs des assemblées |
administratieve handelingen van wetgevende vergaderingen of van hun | |
organen, [...] met betrekking tot overheidsopdrachten en leden van hun | législatives ou de leurs organes, [...] relatifs aux marchés publics |
personeel ». Uit de parlementaire besprekingen die aan de aanneming van de | et aux membres de leur personnel ». |
voormelde wet zijn voorafgegaan, blijkt dat de wetgever niet alle | Il ressort des discussions parlementaires qui ont précédé l'adoption |
bestuurshandelingen uitgaande van de wetgevende vergaderingen of van | de la loi précitée que le législateur n'a pas entendu soumettre tous |
hun organen heeft willen onderwerpen aan de bevoegdheid van de Raad | les actes administratifs émanant des assemblées législatives ou de |
van State, maar diens bevoegdheid heeft willen beperken tot sommige | leurs organes à la juridiction du Conseil d'Etat, mais a voulu limiter |
handelingen, zoals die ten aanzien van het personeel, aangezien dat de | la compétence de ce dernier à certains actes tels ceux pris à l'égard |
meest gangbare bestuurshandelingen zijn en zij, in tegenstelling tot | du personnel dès lors qu'ils sont les actes administratifs les plus |
andere handelingen, geen politiek karakter hebben (Parl. St., Kamer, | courants et ne comportent pas, au contraire d'autres actes, de |
1997-1998, nr. 1733/1, p. 3). | caractère politique (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1733/1, p. 3). |
B.5. De parlementaire voorbereiding die aan de aanneming van de wet | B.5. Les travaux préparatoires qui ont précédé l'adoption de la loi |
betreffende de uitdrukkelijke motivering is voorafgegaan, toont aan | sur la motivation formelle montrent que le législateur envisageait que |
dat de wetgever beoogde dat het toepassingsgebied van die wet de | le champ d'application de cette loi suive l'évolution |
mogelijke ontwikkeling van de rechtspraak met betrekking tot artikel | |
14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State zou volgen. | jurisprudentielle que pouvait connaître l'article 14 des lois |
coordonnées sur le Conseil d'Etat. | |
De in het geding zijnde wet werd aangenomen op een ogenblik dat de | La loi en cause a été adoptée à une époque où le législateur ne |
pouvait prévoir la modification législative qu'allait subir l'article | |
wetgever de wetswijziging van artikel 14 van de gecoördineerde wetten | 14 des lois coordonnées. La question préjudicielle posée en l'espèce |
niet kon voorzien. In de te dezen gestelde prejudiciële vraag wordt | invite précisément la Cour à se prononcer sur la différence de |
het Hof precies verzocht zich uit te spreken over het verschil in | |
behandeling dat voortvloeit uit het feit dat, zoals aangegeven door de | traitement qui provient de ce que le champ d'application de la loi du |
verwijzende rechter, het toepassingsgebied van de wet van 29 juli 1991 | 29 juillet 1991 n'a pas été, comme le relève le juge a quo, |
niet uitdrukkelijk werd gewijzigd naar aanleiding van die | formellement modifié à la suite de cette évolution. |
ontwikkeling. B.6.1. Hoewel de wetgevende vergaderingen over het residu van de | B.6.1. Si les assemblées législatives sont détentrices du résidu de |
soevereiniteit beschikken en, wegens hun eigen karakter, een volledige | souveraineté et doivent, en raison de leur caractère propre, voir leur |
onafhankelijkheid moeten genieten, ziet het Hof niet in hoe die | indépendance totalement garantie, la Cour n'aperçoit pas en quoi cette |
onafhankelijkheid zou kunnen worden aangetast door in de akte de | indépendance pourrait être atteinte par l'indication, dans l'acte, des |
juridische en feitelijke overwegingen te vermelden die ten grondslag | considérations de droit et de fait servant de fondement à la décision |
liggen aan een beslissing die zij ten aanzien van hun personeel nemen, | qu'elles prennent à l'égard de leur personnel, dès lors que cette |
aangezien die beslissing geen enkel politiek karakter heeft en | décision n'a aucun caractère politique et ne participe nullement à |
geenszins verband houdt met de wetgevende functie. | l'exercice de la fonction législative. |
B.6.2. De vereiste van uitdrukkelijke motivering voorgeschreven door | B.6.2. L'obligation de motivation formelle prescrite par la loi du 29 |
de wet van 29 juli 1991 versterkt de bescherming van de bestuurde, | juillet 1991 renforce la protection de l'administré ainsi que le |
alsook de jurisdictionele controle van de bestuurshandelingen door de | contrôle juridictionnel sur les actes administratifs qui est exercé |
Raad van State. | par le Conseil d'Etat. |
Vermits de wetgever de bestuurshandelingen van de wetgevende | Dès lors que le législateur a décidé de soumettre les actes |
vergaderingen of hun organen met betrekking tot hun personeel heeft | |
onderworpen aan hetzelfde rechtsbeschermingsstelsel als datgene dat | administratifs des assemblées législatives ou de leurs organes, en ce |
van toepassing is op de handelingen van de bestuurlijke overheden, is | qui concerne leur personnel, au même régime de protection juridique |
het niet verantwoord dat de uitdrukkelijke motiveringsplicht niet op | que celui applicable aux actes des autorités administratives, il n'est |
de eerstgenoemde van toepassing zou worden geacht. Naast het feit dat | pas justifié que l'obligation de motivation formelle ne soit pas |
de personeelsleden van de wetgevende vergaderingen of hun organen | applicable aux premiers. Outre le fait que les membres du personnel |
verstoken zouden blijven van een waarborg tegen de mogelijke | des assemblées législatives ou de leurs organes seraient privés d'une |
willekeur, zou de ontstentenis van uitdrukkelijke motiveringsplicht | garantie contre l'arbitraire éventuel, l'absence d'obligation de |
het de Raad van State onmogelijk maken een doeltreffende toetsing uit | motivation formelle ne permettrait pas au Conseil d'Etat d'exercer un |
te oefenen. | contrôle efficace. |
B.7. Uit wat voorafgaat volgt dat, voor zover de wet van 29 juli 1991 | B.7. Il résulte de ce qui précède qu'interprétée comme n'incluant pas |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen in | dans son champ d'application les actes administratifs des assemblées |
die zin wordt geïnterpreteerd dat zij de bestuurshandelingen van de | législatives ou de leurs organes relatifs aux membres de leur |
wetgevende vergaderingen of van hun organen met betrekking tot de | personnel, la loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle |
leden van hun personeel niet in haar toepassingsgebied opneemt, ze | des actes administratifs n'est pas compatible avec les articles 10 et |
niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | 11 de la Constitution. |
B.8. Het Hof stelt echter vast dat de wet van 29 juli 1991 een andere | B.8. La Cour constate, toutefois, que la loi du 29 juillet 1991 peut |
interpretatie kan krijgen, die haar met de voormelde | recevoir une autre interprétation, qui la rendrait compatible avec les |
grondwetsbepalingen bestaanbaar maakt. | dispositions constitutionnelles précitées. |
Rekening houdende met de onder B.5 vermelde elementen kan immers | En effet, compte tenu des éléments repris en B.5, il peut être |
worden gesteld dat, hoewel hij de individuele handelingen uitgaande | considéré que, bien qu'il ait visé les actes individuels qui émanent |
van de besturen heeft beoogd, de wetgever van 1991 de handelingen | des autorités administratives, le législateur de 1991 n'a pas entendu |
uitgaande van de wetgevende vergaderingen of hun organen ten aanzien | exclure de l'obligation de motivation formelle les actes pris par les |
van hun personeel niet van de uitdrukkelijke motiveringsplicht heeft | assemblées législatives ou leurs organes à l'égard de leur personnel, |
willen uitsluiten, nu die handelingen onder het toepassingsgebied van | dès lors que ces actes entrent dans le champ d'application de |
artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State | l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat auquel le |
ressorteren, waarnaar de wetgever precies wilde verwijzen. | législateur entendait précisément renvoyer. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- De wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van | - La loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle des |
de bestuurshandelingen, in die zin geïnterpreteerd dat de | actes administratifs, interprétée comme n'incluant pas dans son champ |
bestuurshandelingen van de wetgevende vergaderingen of van hun organen | d'application les actes administratifs des assemblées législatives ou |
met betrekking tot de leden van hun personeel niet in het | de leurs organes relatifs aux membres de leur personnel, viole les |
toepassingsgebied ervan zijn opgenomen, schendt de artikelen 10 en 11 | articles 10 et 11 de la Constitution. |
van de Grondwet. | |
- De wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van | - La loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle des |
de bestuurshandelingen, in die zin geïnterpreteerd dat de | actes administratifs, interprétée comme incluant dans son champ |
bestuurshandelingen van de wetgevende vergaderingen of van hun organen | d'application les actes administratifs des assemblées législatives ou |
met betrekking tot de leden van hun personeel in het toepassingsgebied | de leurs organes relatifs aux membres de leur personnel, ne viole pas |
ervan zijn opgenomen, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | les articles 10 et 11 de la Constitution. |
niet. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 29 januari 2004. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 29 janvier 2004. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |