Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 49/2004 van 24 maart 2004 Rolnummer 2660 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg, ingesteld door de v.z.w. Association franco Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 49/2004 van 24 maart 2004 Rolnummer 2660 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg, ingesteld door de v.z.w. Association franco Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) Extrait de l'arrêt n° 49/2004 du 24 mars 2004 Numéro du rôle : 2660 En cause : le recours en annulation de l'article 44 de la loi du 22 août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé, introduit par l'a.s.b.l. Association franco La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 49/2004 van 24 maart 2004 Extrait de l'arrêt n° 49/2004 du 24 mars 2004
Rolnummer 2660 Numéro du rôle : 2660
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 44 van de wet van 22 En cause : le recours en annulation de l'article 44 de la loi du 22
augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg, ingesteld août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé, introduit
door de v.z.w. Association francophone d'institutions de santé. par l'a.s.b.l. Association francophone d'institutions de santé.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L.
L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 maart 2003 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 maart mars 2003 et parvenue au greffe le 10 mars 2003, l'a.s.b.l.
2003, heeft de v.z.w. Association francophone d'institutions de santé, Association francophone d'institutions de santé, dont le siège est
met zetel te 1000 Brussel, Sint-Jansstraat 32, beroep tot vernietiging établi à 1000 Bruxelles, rue Saint-Jean 32, a introduit un recours en
ingesteld van artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 houdende annulation de l'article 44 de la loi du 22 août 2002 portant des
maatregelen inzake gezondheidszorg (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 10 september 2002). mesures en matière de soins de santé (publiée au Moniteur belge du 10 septembre 2002).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling Quant à la disposition entreprise
B.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van artikel 44 van B.1. La partie requérante demande l'annulation de l'article 44 de la
de wet van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake loi du 22 août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé,
gezondheidszorg. Dat artikel bepaalt : qui dispose :
« In [de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987] « Dans [...] [la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 août 1987], il
wordt in hoofdstuk V van Titel II een artikel 107quater ingevoegd, est inséré dans le chapitre V du Titre II, un article 107quater,
luidend als volgt : libellé comme suit :
' § 1. Een forfaitaire bijdrage van de patiënten die zich aanmelden in ' § 1er. Une contribution forfaitaire des patients qui se présentent
een eenheid voor spoedgevallenzorg, kan enkel door het ziekenhuis dans une unité de soins d'urgence ne peut être exigée par l'hôpital
worden gevorderd overeenkomstig de voorwaarden bepaald door de Koning, que conformément aux conditions fixées par le Roi, par un arrêté
bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad. De Koning délibéré en Conseil des ministres. Le Roi fixe le montant de cette
bepaalt het bedrag van die bijdrage, bij een besluit vastgesteld na contribution par un arrêté délibéré en Conseil des ministres.
overleg in de Ministerraad. § 2. De Koning onderwerpt deze regeling twee jaar na de § 2. Le Roi procède à une évaluation du présent dispositif deux ans
inwerkingtreding ervan aan een evaluatie en dient terzake bij de après l'entrée en vigueur de celui-ci et présente un rapport à ce
federale Wetgevende Kamers een verslag in. ' » sujet aux Chambres législatives fédérales. ' »
Ten aanzien van het belang om in rechte te treden Quant à l'intérêt à agir
B.2.1. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende B.2.1. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt à agir de
vereniging om in rechte te treden. l'association requérante.
B.2.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een B.2.2. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un
collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une
van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que
belang; dat het collectief belang niet tot de individuele belangen van l'intérêt collectif ne soit pas limité aux intérêts individuels des
de leden is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden membres; que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet
norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat het social; enfin, qu'il n'apparaisse pas que l'objet social ne soit pas
maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd. ou plus réellement poursuivi.
B.2.3. De v.z.w. Association francophone d'institutions de santé heeft B.2.3. L'a.s.b.l. Association francophone d'institutions de santé a
met name tot doel : « een op solidariteit berustend gezondheidsbeleid, notamment pour objet : « la défense et la promotion d'une politique de
de gelijke toegang tot de gezondheidszorg, de zorgverstrekking binnen santé basée sur la solidarité, l'égalité d'accès aux soins, la
multidisciplinaire teams te vrijwaren en te bevorderen [...] ». Dat pratique des soins au sein d'équipes multidisciplinaires [...] ». Cet
maatschappelijk doel is onderscheiden van het algemeen belang en is objet social se distingue de l'intérêt général et n'est pas limité aux
niet beperkt tot de individuele belangen van de leden. Het beroep tot intérêts individuels des membres. Le recours en annulation n'est pas
vernietiging is niet vreemd aan dat doel, aangezien een wet wordt étranger à cet objet, dès lors qu'il attaque une loi qui permet
bestreden die het mogelijk maakt een forfaitaire bijdrage op te leggen d'exiger une contribution forfaitaire des patients qui se présentent
aan de patiënten die zich tot een spoeddienst wenden, en aldus de dans une unité de soins d'urgence et restreint ainsi l'accès aux soins
toegang tot de spoedgevallenzorg beperkt. d'urgence.
Ten gronde Quant au fond
B.3. De middelen zijn afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en B.3. Les moyens sont pris de la violation des articles 10 et 11, pris
11, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23, van de Grondwet, isolément ou combinés avec l'article 23, de la Constitution en ce que
in zoverre de bestreden bepaling het mogelijk zou maken een la disposition entreprise permettrait d'imposer à la plupart des
forfaitaire bijdrage op te leggen aan de meeste personen die zich in personnes qui se font soigner dans un service d'urgence une
een spoeddienst laten behandelen en aldus de toegang tot eenheden voor contribution forfaitaire restreignant ainsi l'accès aux unités de
spoedgevallenzorg van een ziekenhuis beperken en in zoverre zij de soins d'urgence, et en ce qu'elle charge le Roi de fixer tant le
Koning ermee belast zowel het bedrag als de voorwaarden voor de montant que les conditions d'établissement de la contribution
vaststelling van de bij die bepaling ingevoerde forfaitaire bijdrage forfaitaire qu'elle établit, sans fixer les objectifs ou les critères
te bepalen, zonder de doelstellingen, noch de criteria vast te stellen
waarmee Hij rekening zou moeten houden, waardoor aldus aan de dont Il devrait tenir compte, ce qui aurait pour effet que les
instellingen voor gezondheidszorg en de betrokken zieken de waarborgen institutions de soins et les malades concernés sont ainsi privés des
worden ontnomen die zijn verbonden aan het optreden van de wetgever. garanties liées à l'intervention du législateur.
B.4. Uit de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling B.4. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition entreprise
blijkt dat de wetgever het « ondoelmatig gebruik van de faciliteiten que le législateur a voulu limiter « une utilisation inefficiente des
op spoedopname » heeft willen inperken. Teneinde hiervoor een facilités offertes par les urgences ». Afin de trouver une solution à
oplossing te vinden, dient, volgens dezelfde parlementaire
voorbereiding, « gestreefd te worden naar een regeling die de ce problème, il convient, selon les mêmes travaux préparatoires, « de
problematiek van de wachtdiensten in zijn globaliteit aanpakt, zowel trouver une réglementation qui aborde la problématique des services de
op het niveau spoedopname als op het niveau huisarts en het niveau garde dans sa globalité, tant au niveau des urgences qu'au niveau des
patiënt ». Een van de maatregelen daartoe is de « reglementering met médecins généralistes et à celui des patients ». Une des mesures
betrekking tot een bijdrage aan het ziekenhuis ». prises à cette fin est la « réglementation, [...], d'une cotisation à l'hôpital ».
Volgens de wetgever mag « het bekomen van een financiële opbrengst in Selon le législateur, « l'obtention d'un profit financier en soi ne
se [...] niet het voornaamste doel zijn, noch [...] leiden tot het
aanscherpen van concurrentie tussen de ziekenhuizen » (Parl. St., peut ni être le but principal, ni exacerber la concurrence entre les
Kamer, 2001-2002, DOC 50-1905/001, p. 30). hôpitaux » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1905/001, p. 30)
B.5.1. Door het een ziekenhuis mogelijk te maken een forfaitaire B.5.1. En permettant à un hôpital de réclamer, conformément aux
bijdrage, overeenkomstig de voorwaarden bepaald door de Koning, bij in conditions fixées par le Roi, par un arrêté délibéré en Conseil des
Ministerraad overlegd besluit, te vorderen van de patiënten die zich ministres, une contribution forfaitaire des patients qui, sans urgence
zonder medische urgentie tot een eenheid voor spoedgevallenzorg médicale, se présentent dans une unité de soins d'urgence, le
wenden, heeft de wetgever een verschil in behandeling ingevoerd tussen législateur a instauré une différence de traitement entre ces patients
die patiënten en de andere patiënten. et les autres patients.
B.5.2. Dat verschil in behandeling berust op een objectief criterium : B.5.2. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif :
het beroep op een eenheid voor spoedgevallenzorg. Het is tevens
relevant ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde le recours à une unité de soins d'urgence. Elle est également
doelstellingen. Het heeft, enerzijds, tot gevolg het bedrag van de pertinente au regard des buts poursuivis par le législateur. Elle a
bijdrage te beperken dat door de ziekenhuizen kan worden gevorderd. pour effet, d'une part, de limiter le montant de la contribution qui
Het maakt het, anderzijds, mogelijk het oneigenlijk gebruik van de peut être réclamée par les hôpitaux. Elle permet, d'autre part, de
door de spoeddiensten geboden faciliteiten te beperken. De zorg om te limiter l'utilisation impropre des facilités offertes par les
vermijden dat personen zich tot een eenheid voor spoedgevallenzorg urgences. Le souci d'éviter que des personnes s'adressent à une unité
wenden terwijl zij in redelijkheid niet kunnen aannemen dat zij zich de soins d'urgence alors qu'elles ne peuvent raisonnablement
in een toestand van medische urgentie bevinden, verantwoordt de considérer qu'elles se trouvent dans une situation d'urgence médicale
bekritiseerde maatregel in zijn beginsel. justifie dans son principe la mesure critiquée.
B.6.1. Artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 is dusdanig B.6.1. L'article 44 de la loi du 22 août 2002 est rédigé de manière
geformuleerd dat het zich ertoe beperkt te verbieden dat de
forfaitaire bijdrage wordt gevorderd buiten de door de Koning telle qu'il se borne à interdire que la contribution forfaitaire soit
vastgestelde voorwaarden en dat zij het door Hem vastgestelde bedrag exigée en dehors des conditions fixées par le Roi et qu'elle dépasse
overschrijdt. le montant fixé par Lui.
B.6.2. De aan de Koning opgedragen bevoegdheid om het bedrag van de B.6.2. La délégation donnée au Roi d'arrêter le montant de la
forfaitaire bijdrage en de voorwaarden inzake de verschuldigdheid contribution forfaitaire et de fixer les conditions de sa débition ne
ervan vast te stellen, miskent op zich de in het middel aangevoerde méconnaît pas, par elle-même, les dispositions invoquées au moyen. De
bepalingen niet. Uit het feit dat de wetgever de Koning ertoe heeft ce que le législateur a habilité le Roi à prendre des mesures
gemachtigd uitvoeringsmaatregelen te nemen, kan niet worden afgeleid d'exécution, il ne peut se déduire qu'il L'aurait autorisé à
dat hij Hem zou hebben toegestaan het beginsel van gelijkdheid en méconnaître le principe d'égalité et de non-discrimination.
niet-discriminatie te schenden.
B.6.3. Uit de tekst van de wet blijkt evenwel - en dat punt wordt B.6.3. Toutefois, il ressort du texte de la loi - et ce point est
bevestigd door de tekst van het koninklijk besluit van 19 februari confirmé par le texte de l'arrêté royal d'exécution du 19 février 2003
2003 tot uitvoering ervan (Belgisch Staatsblad van 28 februari 2003) - dat de mogelijkheid om de betaling van een bijdrage, waartegenover geen bijkomende zorgverstrekking staat, al dan niet op te leggen, aan het discretionaire oordeel van elk ziekenhuis zal worden overgelaten. Hoewel een dergelijke maatregel in beginsel verantwoord is, brengt de ontstentenis van aanwijzingen omtrent de elementen waarop de verschuldigdheid van de bijdrage berust, een onzekerheid teweeg, waardoor die maatregel onverenigbaar wordt met het gelijkheidsbeginsel. B.7. De gevolgen van de bestreden bepaling dienen evenwel op de in het dictum vermelde wijze te worden gehandhaafd, teneinde de administratieve moeilijkheden te voorkomen die zouden voortvloeien uit (Moniteur belge du 28 février 2003) - que l'opportunité de réclamer ou non le paiement d'une contribution, qui n'est pas la contrepartie d'une prestation supplémentaire de soins, sera laissée à la discrétion de chaque hôpital. Si une telle mesure est justifiée dans son principe, l'absence d'indication quant aux éléments qui conditionnent la débition de la contribution crée une incertitude qui la rend incompatible avec le principe d'égalité. B.7. Il convient cependant de maintenir les effets de la disposition attaquée dans la mesure indiquée au dispositif, pour éviter les
de terugwerkende kracht van de vernietiging, in het bijzonder voor een difficultés administratives qu'entraînerait l'effet rétroactif de
bijdrage waarvan het huidige bedrag, zoals het bij het koninklijk l'annulation, spécialement à propos d'une contribution dont le montant
besluit van 19 februari 2003 is vastgesteld, tot 12,50 euro is beperkt actuel, tel qu'il est fixé par l'arrêté royal du 19 février 2003, est
en rekening houdend met het feit dat de wetgever de Koning ermee heeft limité à 12,50 euros et compte tenu de ce que le législateur a chargé
belast de maatregel twee jaar na de inwerkingtreding van dat le Roi de procéder à une évaluation de la mesure deux ans après
koninklijk besluit te evalueren. l'entrée en vigueur de l'arrêté royal précité.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
- vernietigt artikel 107quater, § 1, van de wet op de ziekenhuizen, - annule l'article 107quater, § 1er, de la loi sur les hôpitaux
gecoördineerd op 7 augustus 1987, ingevoegd bij artikel 44 van de wet coordonnée le 7 août 1987, inséré par l'article 44 de la loi du 22
van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg; août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé;
- handhaaft de gevolgen van de vernietigde bepaling tot 31 juli 2005. - maintient les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 juillet 2005.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 maart 2004. janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 mars 2004.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^