← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 154/2003 van 26 november 2003 Rolnummer 2637 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende artikel 151 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999
houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gest Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 154/2003 van 26 november 2003 Rolnummer 2637 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 151 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gest Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) | Extrait de l'arrêt n° 154/2003 du 26 novembre 2003 Numéro du rôle : 2637 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 151 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire, La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, M.(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 154/2003 van 26 november 2003 | Extrait de l'arrêt n° 154/2003 du 26 novembre 2003 |
Rolnummer 2637 | Numéro du rôle : 2637 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 151 van het | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 151 du |
decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie | décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de |
van de ruimtelijke ordening, gesteld door de Rechtbank van eerste | l'aménagement du territoire, posées par le Tribunal de première |
aanleg te Ieper. | instance d'Ypres. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. |
P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke, | Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée du |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 7 februari 2003 in zake het Vlaamse Gewest tegen de | Par jugement du 7 février 2003 en cause de la Région flamande contre |
n.v. Floralux, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof | la s.a. Floralux, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
is ingekomen op 25 februari 2003, heeft de Rechtbank van eerste aanleg | d'arbitrage le 25 février 2003, le Tribunal de première instance |
te Ieper de volgende prejudiciële vragen gesteld : | d'Ypres a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« 1. Schendt artikel 151 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de | « 1. L'article 151 du décret du 18 mai 1999 portant organisation de |
organisatie van de ruimtelijke ordening (Belgisch Staatsblad van 8 | l'aménagement du territoire (Moniteur belge du 8 juin 1999) viole-t-il |
juni 1999) de regels die door of krachtens de Grondwet zijn | les règles qui sont établies par la Constitution ou en vertu de |
vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de | celle-ci pour déterminer les compétences respectives de l'Etat, des |
Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten, inbegrepen de regels voorzien | communautés et des régions, en ce compris les règles prévues par |
door artikel 124bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989, in zover | l'article 124bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989, en tant qu'il |
zij de gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur als orgaan van het | habilite l'inspecteur urbaniste régional, en qualité d'organe de la |
Vlaamse Gewest machtigt om bij dagvaarding in eigen naam één van de in | Région flamande, à intenter auprès du tribunal civil (tribunal de |
première instance), par citation en son nom propre, une des actions en | |
artikel 149 van het zo-even vermelde decreet voorziene | réparation prévues par l'article 149 du décret précité ? |
herstelvorderingen bij de burgerlijke rechtbank (rechtbank van eerste | |
aanleg) in te leiden ? | |
2. Schendt artikel 151 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de | 2. L'article 151 du décret du 18 mai 1999 portant organisation de |
organisatie van de ruimtelijke ordening (Belgisch Staatsblad van 8 | l'aménagement du territoire (Moniteur belge du 8 juin 1999) viole-t-il |
juni 1999) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zover zij de | les articles 10 et 11 de la Constitution, en tant qu'il habilite |
gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur als orgaan van het Vlaamse | l'inspecteur urbaniste régional, en qualité d'organe de la Région |
Gewest machtigt om bij dagvaarding in eigen naam één van de in artikel | flamande, à intenter auprès du tribunal civil (tribunal de première |
instance), par citation en son nom propre, une des actions en | |
149 van het zo-even vermelde decreet voorziene herstelvorderingen bij | réparation prévues par l'article 149 du décret précité, alors que |
de burgerlijke rechtbank (rechtbank van eerste aanleg) in te leiden, | |
terwijl de gewestelijke inspecteur niet over rechtspersoonlijkheid en | l'inspecteur régional ne dispose pas de la personnalité juridique et, |
aldus niet over de door artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek | partant, de la qualité requise par l'article 17 du Code judiciaire |
vereiste hoedanigheid beschikt om dergelijke rechtsvorderingen in te stellen ? » | pour intenter de telles actions ? » |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
De in het geding zijnde bepalingen | Les dispositions en cause |
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 151 van het | B.1. Les questions préjudicielles sont relatives à l'article 151 du |
decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie | décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de |
van de ruimtelijke ordening. Die bepaling maakt deel uit van afdeling | l'aménagement du territoire. Cette disposition fait partie de la |
3, « Herstelmaatregelen », van hoofdstuk I, « Strafbepalingen », van | section 3, « Mesures de réparation », du chapitre Ier, « Dispositions |
titel V, « Handhavingsmaatregelen », en luidt : | pénales », du titre V, « Mesures conservatoires », laquelle section |
dispose ce qui suit : | |
« Afdeling 3. - Herstelmaatregelen | « Section 3. - Mesures de réparation |
Art. 149.§ 1. Naast de straf beveelt de rechtbank, op vordering van |
Art. 149.§ 1er. Outre la peine, le tribunal ordonne, sur requête de |
de stedenbouwkundige inspecteur, of van het college van burgemeester | [l']inspecteur urbaniste, ou du collège des bourgmestre et échevins de |
en schepenen van de gemeente op wier grondgebied de werken, | la commune sur le territoire de laquelle les travaux, opérations ou |
handelingen of wijzigingen, bedoeld in artikel 146, werden uitgevoerd, | modifications visés à l'article 146 ont été exécutés, de remettre le |
de plaats in de oorspronkelijke toestand te herstellen of het | lieu en son état initial ou de cesser l'utilisation contraire, et/ou |
strijdige gebruik te staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te | d'exécuter des travaux de construction ou d'adaptation et/ou de payer |
voeren en/of een geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het | une amende égale à la plus-value acquise par le bien [à la suite de] |
goed door het misdrijf heeft verkregen. | l'infraction. |
De meerwaarde kan niet worden gevorderd in de volgende gevallen : | La plus-value ne peut plus être réclamée dans les cas suivants : |
1o bij herhaling van een misdrijf, strafbaar gesteld in dit decreet; | 1o en cas de répétition d'une infraction, rendue punissable par le présent décret; |
2o bij het niet naleven van een bevel tot staking; | 2o en cas de non-respect d'un ordre de cessation; |
3o indien het misdrijf onaanvaardbare stedenbouwkundige hinder | 3o lorsque l'infraction provoque des nuisances urbanistiques |
veroorzaakt voor de buren; | inadmissibles pour les voisins; |
4o indien het misdrijf een ernstige inbreuk is op de essentiële | 4o lorsque l'infraction constitue une violation grave des |
stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming krachtens het | prescriptions urbanistiques essentielles en matière de destination en |
ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg. | vertu du plan d'exécution spatial ou du plan d'aménagement. |
De Vlaamse regering kan nadere voorwaarden bepalen voor de gevallen | Le Gouvernement flamand peut déterminer d'autres modalités pour les |
waarin de meerwaarde niet gevorderd kan worden. | cas où la plus-value ne peut pas être réclamée. |
Indien de vorderingen van de stedenbouwkundige inspecteur en van het | Lorsque les actions de [l']inspecteur urbaniste et du collège des |
college van burgemeester en schepenen niet overeenstemmen, heeft de | bourgmestre et échevins ne [concordent] pas, l'action du premier cité |
vordering van de eerstgenoemde voorrang. | est prioritaire. |
De rechtbank bepaalt voor de uitvoering van de herstelmaatregelen een | Pour l'exécution des mesures de réparation, le tribunal fixe un délai |
termijn die één jaar niet mag overschrijden en na het verstrijken van | qui ne peut dépasser un an et après l'expiration de ce délai |
deze termijn van uitvoering, op vordering van de stedenbouwkundige | d'exécution, sur requête de [l']inspecteur urbaniste ou du collège des |
inspecteur of van het college van burgemeester of schepenen, een | bourgmestre et échevins, une astreinte par journée de retard dans la |
dwangsom per dag vertraging in de tenuitvoerlegging van de | mise en oeuvre de la mesure de réparation. |
herstelmaatregel. | |
§ 2. De herstelvordering wordt bij het parket ingeleid bij gewone | § 2. L'action en réparation est introduite auprès du parquet par |
brief, in naam van het Vlaamse Gewest of van het college van | lettre ordinaire, au nom de la Région flamande ou du collège des |
burgemeester en schepenen, door de stedenbouwkundige inspecteurs en de | bourgmestre et échevins, par les inspecteurs urbanistes et les |
aangestelden van het college van burgemeester en schepenen. | préposés du collège des bourgmestre et échevins. |
§ 3. Wanneer wordt geopteerd voor de vordering van bouw- of | § 3. Lorsque l'action porte sur une demande de travaux de construction |
aanpassingswerken en/of de betaling van een geldsom gelijk aan de | ou d'adaptation et/ou le paiement d'un montant égal à la plus-value, |
meerwaarde, dient deze vordering uitdrukkelijk te worden gemotiveerd | cette action doit être explicitement motivée du point de vue de |
vanuit het oogpunt van de ruimtelijke ordening, de verenigbaarheid met | l'aménagement du territoire, de la compatibilité avec l'environnement |
de onmiddellijke omgeving en de ernst van de overtreding. | immédiat et de la gravité de l'infraction. |
§ 4. De vordering vermeldt minstens de geldende voorschriften, en een | § 4. La requête mentionne au moins les prescriptions applicables, et |
omschrijving van de toestand voorafgaand aan het misdrijf. Een recent | une description de la situation préalable à l'infraction. Un extrait |
uittreksel uit het plannenregister wordt bijgevoegd. | récent du registre des plans sera joint à la requête. |
De Vlaamse regering kan extra voorwaarden bepalen waaraan de brief, | Le Gouvernement flamand peut déterminer des conditions supplémentaires |
vermeld in § 2, eerste lid, en het bijgevoegde dossier moeten | auxquelles la lettre, visée au § 2, alinéa premier, ainsi que le |
beantwoorden. | dossier joint à ce courrier doivent répondre. |
§ 5. De rechtbank bepaalt het bedrag van de meerwaarde. | § 5. Le tribunal détermine le montant de la plus-value. |
Bij een veroordeling tot de betaling van een geldsom gelijk aan de | En cas de condamnation au paiement d'un montant égal à la plus-value, |
meerwaarde kan de veroordeelde zich op een geldige wijze kwijten door | la personne condamnée peut s'acquitter valablement en remettant les |
binnen een jaar na de uitspraak de plaats te herstellen in de | lieux dans l'état initial ou en mettant fin à l'utilisation contraire, |
oorspronkelijke toestand of het strijdige gebruik te staken. | dans l'année suivant le jugement. |
De Vlaamse regering bepaalt de regels voor de berekening van het te | Le Gouvernement flamand détermine le mode de calcul du montant à |
vorderen bedrag en de betaling van de meerwaarde. | réclamer et de paiement de la plus-value. |
Art. 150.Indien de herstelvordering van de burgerlijke partij |
Art. 150.Lorsque l'action en réparation de la partie civile d'une |
enerzijds en die van stedenbouwkundige inspecteur of het college van | part, et celle de [l']inspecteur urbaniste ou du collège des |
burgemeester en schepenen anderzijds niet overeenstemmen, bepaalt de | bourgmestre et échevins d'autre part, ne [concordent] pas, le tribunal |
rechtbank de gevorderde herstelmaatregel die ze passend acht. | détermine la mesure de réparation requise qu'il juge appropriée. |
Art. 151.De stedenbouwkundige inspecteur en het college van |
Art. 151.L'inspecteur urbaniste et le collège des bourgmestre et |
burgemeester en schepenen kunnen ook voor de rechtbank van eerste | échevins peuvent également devant le tribunal de première instance, |
aanleg, zetelend in burgerlijke aangelegenheden, in het ambtsgebied | siégeant en matière civile, dans le ressort duquel les travaux, |
waarvan de werken, de handelingen of de wijzigingen, bedoeld in | opérations ou modifications visés à l'article 146 sont totalement ou |
artikel 146, geheel of gedeeltelijk worden uitgevoerd, de | partiellement exécutés, requérir les mesures de réparation telles que |
herstelmaatregelen vorderen zoals omschreven in artikel 149, § 1. De | définies à l'article 149, § 1er. Les dispositions de l'article 149, § |
bepalingen van artikel 149, § 1, tweede lid, §§ 3, 4 en 5 en artikel | 1er, alinéa deux, §§ 3, 4 et 5, et de l'article 150 sont également |
150 zijn hierop van toepassing. » | d'application. » |
Over de eerste prejudiciële vraag | Concernant la première question préjudicielle |
B.2.1. Het Hof dient te onderzoeken of artikel 151 van het decreet | B.2.1. La Cour doit examiner si l'article 151 du décret relatif à |
houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening in overeenstemming | l'aménagement du territoire est conforme aux règles répartitrices de |
is met de bevoegdheidverdelende regels, in zoverre het de | compétences en tant qu'il autorise l'inspecteur urbaniste à requérir |
stedenbouwkundige inspecteur toestaat uit eigen naam de | en son nom propre, devant le tribunal de première instance siégeant en |
herstelmaatregelen bedoeld in artikel 146, § 1, te vorderen voor de | matière civile, les mesures de réparation visées à l'article 146, § 1er. |
rechtbank van eerste aanleg, zitting houdende in burgerlijke zaken. | |
B.2.2. Krachtens artikel 6, § 1, I, 1o, van de bijzondere wet van 8 | B.2.2. En vertu de l'article 6, § 1er, I, 1o, de la loi spéciale du 8 |
augustus 1980 tot hervorming der instellingen zijn de gewesten bevoegd | août 1980 de réformes institutionnelles, les régions sont compétentes |
inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening. | en matière d'urbanisme et d'aménagement du territoire. |
Naar luid van artikel 11 van dezelfde bijzondere wet kunnen de | Aux termes de l'article 11 de la même loi spéciale, les décrets |
decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de | peuvent ériger en infraction les manquements à leurs dispositions et |
straffen wegens de niet-naleving bepalen. | établir les peines punissant ces manquements. |
B.2.3. Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, hebben de | B.2.3. Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils |
Grondwetgever en de bijzondere wetgever aan de gemeenschappen en de | ne disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux |
gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot het uitvaardigen van | régions toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières |
regels die eigen zijn aan de hun toegewezen aangelegenheden. Behoudens | qui leur ont été transférées. Sauf dispositions contraires, le |
andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het gehele | législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions |
beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de | l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées. |
gemeenschappen en gewesten overgedragen. | B.2.4. Leur compétence en matière d'aménagement du territoire ne |
B.2.4. De bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening staat de gewesten | permet pas aux régions d'édicter des règles relatives à la compétence |
niet toe regels uit te vaardigen met betrekking tot de bevoegdheid en | des juridictions et à la procédure applicable devant celles-ci. En |
de procedure voor de rechtscolleges. Krachtens de artikelen 145 en 146 | vertu des articles 145 et 146 de la Constitution, c'est au législateur |
van de Grondwet behoort de omschrijving van de bevoegdheden van de | fédéral seul qu'il appartient de définir les compétences des |
rechtscolleges tot de uitsluitende bevoegdheid van de federale | juridictions. Le pouvoir de fixer les règles de procédure devant les |
wetgever. Het vaststellen van procedureregels voor de rechtscolleges | juridictions appartient à ce dernier en vertu de sa compétence |
komt aan de federale wetgever toe op grond van zijn residuaire | |
bevoegdheid. | résiduaire. |
B.3.1. De uitoefening door de gewesten van hun bevoegdheid inzake | B.3.1. L'exercice par les régions de leur compétence en matière |
ruimtelijke ordening veronderstelt dat zij de maatregelen kunnen | d'aménagement du territoire suppose qu'elles puissent déterminer les |
bepalen die het herstel van de goede ordening van de ruimte mogelijk | mesures permettant de restaurer le bon aménagement du territoire |
maken nadat die is verstoord. | lorsque celui-ci a été perturbé. |
B.3.2. Op grond van artikel 149, § 1, van het decreet houdende de | B.3.2. En vertu de l'article 149, § 1er, du décret sur l'aménagement |
organisatie van de ruimtelijke ordening beveelt de rechtbank, naast de | du territoire, outre la peine, le tribunal ordonne de remettre les |
straf, de plaats in de oorspronkelijke toestand te herstellen of het | lieux en leur état initial ou de cesser l'utilisation abusive, et/ou |
strijdige gebruik te staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te | d'exécuter des travaux de construction ou d'adaptation et/ou de payer |
voeren en/of een geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het | une somme d'argent égale à la plus-value acquise par le bien à la |
goed door het misdrijf heeft verkregen. | suite de l'infraction. |
Die maatregelen zijn geen straffen. Doordat zij afhankelijk zijn van | Ces mesures ne sont pas des peines. Toutefois, étant donné qu'elles |
de vaststelling van een misdrijf, is de vordering ervan evenwel | sont subordonnées à la constatation d'une infraction, la demande |
verbonden met de publieke vordering. | concernant ces mesures est liée à l'action publique. |
B.3.3. De in artikel 149, § 1, van het decreet houdende de organisatie | B.3.3. Les mesures de réparation établies à l'article 149, § 1er, du |
van de ruimtelijke ordening bepaalde herstelmaatregelen vallen binnen | décret sur l'aménagement du territoire entrent dans le concept de |
het concept van teruggave dat wordt aangewend in artikel 44 van het | restitution utilisé par l'article 44 du Code pénal. |
Strafwetboek. B.3.4. Hoewel zij een burgerrechtelijk karakter heeft, is de teruggave | B.3.4. Bien qu'elle ait un caractère civil, la restitution est liée à |
verbonden met de openbare orde en is zij door sommige aspecten een met | l'ordre public et est, par certains aspects, un accessoire |
de strafsanctie onlosmakelijk verbonden accessorium; zij is namelijk | indivisiblement lié à la sanction pénale; en effet, elle est le |
het verlengde ervan, nu zij erop gericht is - buiten de | prolongement de celle-ci puisqu'elle tend - au-delà de la condamnation |
strafrechtelijke veroordeling - te vermijden dat de situatie van | pénale - à empêcher que subsiste une situation perpétuant |
overtreding blijft voortbestaan. | l'infraction. |
B.3.5. In zoverre artikel 149, § 1, van het decreet houdende de | B.3.5. En tant qu'il dispose que le juge ordonne les mesures de |
organisatie van de ruimtelijke ordening bepaalt dat de rechter | réparation et fixe le délai d'exécution de celles-ci, l'article 149, § |
herstelmaatregelen beveelt en de termijn voor de uitvoering ervan | 1er, du décret sur l'aménagement du territoire est conforme à |
bepaalt, is het in overeenstemming met de krachtens artikel 11 van de | l'habilitation donnée au législateur décrétal par l'article 11 de la |
bijzondere wet van 8 augustus 1980 aan de decreetgever verleende | loi spéciale du 8 août 1980 : la compétence d'ériger en infraction les |
machtiging : het recht om de niet-inachtneming van de decreten | manquements aux décrets et d'établir les peines punissant ces |
strafbaar te stellen en om de straffen wegens de niet-inachtneming te | manquements implique celle d'imposer l'élimination de l'objet de |
bepalen, impliceert het recht om de verwijdering van het voorwerp van | |
het misdrijf op te leggen en de modaliteiten ervan te regelen. | l'infraction et d'en régler les modalités. |
B.3.6. Het behoort tot de bevoegdheid van de gewesten inzake | B.3.6. Il relève de la compétence des régions en matière d'aménagement |
ruimtelijke ordening om de keuze van de herstelmaatregel aan de daartoe meest geschikt geachte overheid over te laten. Artikel 149, § 2, van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening laat die keuze in beginsel aan de stedenbouwkundige inspecteur en aan het college van burgemeester en schepenen. Het machtigt die overheden niet om een misdrijf bij de strafgerechten aanhangig te maken, doch enkel om de wijze van herstel aan te geven die in het algemeen belang moet worden uitgesproken indien het misdrijf is bewezen. De herstelvordering is derhalve afhankelijk van de beslissing van het openbaar ministerie om het misdrijf al dan niet te vervolgen. B.4.1. Het algemeen stedenbouwkundig belang, behartigd door de stedenbouwkundige inspecteur en door het college van burgemeester en schepenen, kan vereisen dat, ook in de gevallen waarin de strafvordering niet tot een veroordeling leidt, de herstelmaatregelen bepaald in artikel 149, § 1, van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening kunnen worden opgelegd. | du territoire de laisser le choix de la mesure de réparation à l'autorité jugée la plus apte à cette fin. L'article 149, § 2, du décret sur l'aménagement du territoire laisse en principe ce choix à l'inspecteur urbaniste et au collège des bourgmestre et échevins. Il n'habilite pas ces autorités à saisir les juridictions répressives d'une infraction mais seulement à désigner le mode de réparation qui doit être prononcé dans l'intérêt général si l'infraction est prouvée. L'action en réparation est donc subordonnée à la décision du ministère public de poursuivre ou non l'infraction. B.4.1. L'intérêt général en matière d'urbanisme que défendent l'inspecteur urbaniste et le collège des bourgmestre et échevins peut commander que, même dans les cas où l'action publique n'aboutit pas à une condamnation, les mesures de réparation visées à l'article 149, § 1er, du décret relatif à l'aménagement du territoire puissent être imposées. |
B.4.2. De in artikel 151 van het decreet aan de stedenbouwkundige | B.4.2. La faculté que donne l'article 151 du décret à l'inspecteur |
inspecteur verleende mogelijkheid om ook voor de burgerlijke rechter | urbaniste de demander également devant le juge civil ces mesures de |
die herstelmaatregelen te vorderen beoogt de verwijdering van het | réparation vise à permettre l'élimination de l'objet de l'infraction |
voorwerp van het stedenbouwmisdrijf of het ongedaan maken van een | en matière d'urbanisme ou la suppression d'un enrichissement illicite. |
onrechtmatige verrijking. Aldus ligt die bepaling in het verlengde van | Cette disposition se situe donc dans le prolongement du pouvoir |
de aan die overheid verleende bevoegdheid om aan de strafrechter de | conféré à cette autorité de demander au juge pénal l'application de |
toepassing van diezelfde maatregelen te vragen en moet ze bijgevolg | ces mêmes mesures et elle doit par conséquent être considérée comme |
worden geacht te behoren tot de bevoegdheid aan de gewesten toegekend | ressortissant à la compétence attribuée aux régions par les articles |
door de artikelen 6, § 1, I, 1o, en 11 van de bijzondere wet van 8 | 6, § 1er, I, 1o, et 11 de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes |
augustus 1980 tot hervorming der instellingen. | institutionnelles. |
B.5.1. Doordat artikel 151 van het decreet echter bepaalt dat de | B.5.1. En ce qu'il dispose toutefois que la mesure de réparation doit |
herstelmaatregel moet worden gevorderd voor de rechtbank van eerste | être demandée devant le tribunal de première instance, siégeant en |
aanleg, zitting houdende in burgerlijke aangelegenheden in het | matière civile, dans le ressort duquel les travaux, opérations ou |
ambtsgebied waarvan de werken, de handelingen of de wijzigingen, | modifications visés à l'article 146 sont totalement ou partiellement |
bedoeld in artikel 146, geheel of gedeeltelijk worden uitgevoerd, | exécutés, l'article 151 du décret règle certains aspects de la |
regelt die bepaling aspecten van de materiële en de territoriale | compétence matérielle et territoriale des juridictions. |
bevoegdheid van de rechtscolleges. | |
Volgens de Ministerraad is de in het geding zijnde bepaling aangetast | Selon le Conseil des ministres, la disposition en cause est entachée |
door bevoegdheidsoverschrijding doordat zij afwijkt van de algemene | d'excès de compétence parce qu'elle déroge à la règle générale de |
territoriale bevoegdheidsregel vervat in artikel 624 van het | compétence territoriale que contient l'article 624 du Code judiciaire, |
Gerechtelijk Wetboek, die de eiser de keuze laat zijn vordering voor | lequel laisse au demandeur le choix de porter sa demande devant l'une |
één van de daarin vermelde rechtscolleges te brengen. Tevens zou ze | des juridictions mentionnées dans cet article. La disposition en cause |
afbreuk doen aan de materiële taakverdeling tussen de rechtbank van | porterait également atteinte à la répartition matérielle des tâches |
eerste aanleg en de vrederechter. | entre le tribunal de première instance et le juge de paix. |
B.5.2. Zoals is vermeld onder B.2.4, behoort het regelen van de | B.5.2. Comme il est indiqué au B.2.4, c'est au législateur fédéral |
bevoegdheid van de rechtscolleges in beginsel tot de bevoegdheid van | qu'il appartient en principe de régler la compétence des juridictions. |
de federale wetgever. | |
Krachtens artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot | Toutefois, en vertu de l'article 10 de la loi spéciale du 8 août 1980 |
hervorming der instellingen kunnen de decreten evenwel | de réformes institutionnelles, les décrets peuvent porter des |
rechtsbepalingen bevatten in aangelegenheden waarvoor de Raden niet | dispositions de droit relatives à des matières pour lesquelles les |
bevoegd zijn, voor zover die bepalingen noodzakelijk zijn voor de | Conseils ne sont pas compétents, dans la mesure où ces dispositions |
uitoefening van hun bevoegdheid. Sinds de wijziging van artikel 19, § | sont nécessaires à l'exercice de leur compétence. Depuis la |
1, van dezelfde bijzondere wet van 8 augustus 1980 door de bijzondere | modification de l'article 19, § 1er, de la même loi spéciale du 8 août |
wet van 16 juli 1993 kunnen de gewesten ook een beroep doen op artikel | 1980 par la loi spéciale du 16 juillet 1993, les régions peuvent |
10 om de door de Grondwet aan de federale wetgever voorbehouden | également invoquer l'article 10 pour régler des matières que la |
aangelegenheden te regelen. Daartoe is vereist dat een dergelijke | Constitution a réservées au législateur fédéral. Il est requis à cette |
regeling noodzakelijk kan worden geacht voor de uitoefening van de | fin que la réglementation adoptée puisse être considérée comme |
bevoegdheden van het gewest, dat die aangelegenheid zich tot een | nécessaire à l'exercice des compétences de la région, que la matière |
gedifferentieerde regeling leent en dat de weerslag van de betrokken | se prête à un régime différencié et que l'incidence des dispositions |
bepalingen op die aangelegenheid slechts marginaal is. | en cause sur cette matière ne soit que marginale. |
B.6.1. Luidens artikel 568 van het Gerechtelijk Wetboek neemt de | B.6.1. Aux termes de l'article 568 du Code judiciaire, le tribunal de |
rechtbank van eerste aanleg kennis van alle vorderingen, behalve die | première instance connaît de toutes demandes, hormis celles qui sont |
welke rechtstreeks voor het hof van beroep en het Hof van Cassatie | directement dévolues à la cour d'appel et à la Cour de cassation. Il |
komen. Aldus beschikt zij in beginsel over de volheid van bevoegdheid. | dispose donc en principe de la plénitude de compétence. Conformément à |
Luidens artikel 590 van het Gerechtelijk Wetboek neemt de vrederechter | l'article 590 du Code judiciaire, le juge de paix connaît de toutes |
kennis van alle vorderingen waarvan het bedrag 1.860 euro niet te | demandes dont le montant n'excède pas 1.860 euros, hormis celles qui |
boven gaat, behalve die welke de wet aan zijn rechtsmacht onttrekt, | sont soustraites par la loi à sa juridiction, notamment les demandes |
inzonderheid de vorderingen bedoeld in de artikelen 569 tot 571, 574 | prévues aux articles 569 à 571, 574 et 578 à 583. |
en 578 tot 583. Die algemene bepalingen regelen de bevoegdheid van de rechtbank van | Ces dispositions générales ne règlent pas la compétence du tribunal de |
eerste aanleg en van de vrederechter niet op uitputtende wijze. Ook | première instance et du juge de paix de manière exhaustive. D'autres |
andere bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek en tal van bijzondere | dispositions du Code judiciaire et de nombreuses règles particulières |
regelingen kennen bevoegdheden toe aan de hoven en rechtbanken. | attribuent des compétences aux cours et tribunaux. |
B.6.2. Omwille van de coherentie van het contentieux inzake | B.6.2. Afin d'assurer la cohérence du contentieux en matière |
ruimtelijke ordening en stedenbouw en om de nodige continuïteit met de | d'aménagement du territoire et d'urbanisme ainsi que la nécessaire |
continuité avec le régime antérieur, le législateur décrétal a pu | |
vroegere regeling te bewaren, vermocht de decreetgever het | juger qu'il était nécessaire de désigner le tribunal de première |
noodzakelijk te achten voor het vorderen van herstelmaatregelen de | instance comme étant la juridiction matériellement compétente pour |
rechtbank van eerste aanleg als materieel bevoegd rechtscollege aan te | connaître des demandes de mesures de réparation (Doc., Parlement |
wijzen (Parl. St., Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1, pp. 8 en 9). Op | flamand, 1998-1999, no 1, pp. 8 et 9). En vertu de l'article 569, 16o, |
grond van artikel 569, 16o, van het Gerechtelijk Wetboek is dat | |
rechtscollege reeds bevoegd voor de vorderingen tot schadevergoeding | du Code judiciaire, cette juridiction est déjà compétente pour les |
op grond van de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de | demandes d'indemnités fondées sur la loi du 29 mars 1962 organique de |
ruimtelijke ordening en van de stedebouw. De in het geding zijnde | l'aménagement du territoire et de l'urbanisme. La disposition en cause |
bepaling heeft slechts een marginale weerslag op de | n'a qu'une incidence marginale sur la répartition des compétences |
bevoegdheidsverdeling tussen de rechtbank van eerste aanleg en de | entre le tribunal de première instance et le juge de paix : d'une |
vrederechter : enerzijds, sluit zij aan bij vergelijkbare bevoegdheden | |
die de rechtbank van eerste aanleg reeds uitoefent; anderzijds, | part, elle se rattache à des compétences similaires que le tribunal de |
voorziet artikel 590 van het Gerechtelijk Wetboek erin dat de wet | première instance exerce déjà; d'autre part, l'article 590 du Code |
bepaalde bevoegdheden mag onttrekken aan de rechtsmacht van de | judiciaire prévoit que la loi peut soustraire certaines compétences à |
vrederechter, zodat de federale wetgever zelf heeft aangenomen dat die | la juridiction du juge de paix, de sorte que le législateur fédéral |
aangelegenheid zich tot een gedifferentieerde regeling leent. Aldus is | admet lui-même que la matière se prête à un règlement différencié. Les |
voldaan aan de toepassingsvereisten van artikel 10. | conditions d'application de l'article 10 sont donc remplies. |
B.7.1. Volgens artikel 624 van het Gerechtelijk Wetboek kan een | B.7.1. Selon l'article 624 du Code judiciaire, hormis les cas où la |
vordering, met uitzondering van de gevallen waarin de wet | |
uitdrukkelijk bepaalt welke rechter territoriaal bevoegd is om kennis | loi détermine expressément le juge territorialement compétent pour |
te nemen van de vordering, naar keuze van de eiser worden gebracht | connaître de la demande, celle-ci peut, au choix du demandeur, être |
voor de in die bepaling opgesomde rechtscolleges. | portée devant les juridictions citées dans cet article. |
B.7.2. Wegens het territoriaal karakter van de herstelmaatregelen | B.7.2. En raison du caractère territorial des mesures de réparation, |
vermocht de decreetgever het noodzakelijk te achten de rechter van de | le législateur décrétal a jugé nécessaire de désigner comme |
plaats waar de werken, de handelingen of de wijzigingen worden | juridiction compétente le juge du lieu où les travaux, opérations ou |
uitgevoerd, als bevoegd rechtscollege aan te wijzen. Artikel 624 van | modifications sont exécutés. L'article 624 du Code judiciaire dispose |
het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat het keuzerecht van de eiser | que le choix du demandeur ne s'exerce que lorsque le législateur n'a |
slechts geldt wanneer de wetgever niet zelf uitdrukkelijk de | |
territoriaal bevoegde rechter heeft aangewezen, waaruit blijkt dat, | pas désigné lui-même expressément le juge territorialement compétent, |
volgens de federale wetgever zelf, die materie zich tot een | ce qui montre que, selon le législateur fédéral lui-même, cette |
gedifferentieerde regeling leent en dat kan worden afgeweken van de | matière se prête à un règlement différencié et qu'il peut être dérogé |
keuzevrijheid van de eiser. Doordat artikel 151 van het decreet | à la liberté de choix du demandeur. En tant que l'article 151 du |
décret relatif à l'aménagement du territoire désigne comme juge | |
ruimtelijke ordening de rechter bedoeld in artikel 624, 2o, van het | compétent le juge visé à l'article 624, 2o, du Code judiciaire, il |
Gerechtelijk Wetboek bevoegd maakt, blijft hij bovendien binnen de | reste en outre dans les limites de cette disposition et l'incidence de |
grenzen van die bepaling, en de weerslag van artikel 151 op de | l'article 151 sur les règles relatives à la compétence territoriale |
territoriale bevoegdheidsregeling is beperkt, zodat aan de | |
toepassingsvereisten van artikel 10 van de bijzondere wet is voldaan. | est limitée, de sorte que les conditions d'application de l'article 10 |
de la loi spéciale sont remplies. | |
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Over de tweede prejudiciële vraag | Quant à la deuxième question préjudicielle |
B.9.1. De verwijzende rechter beoogt van het Hof te vernemen of | B.9.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 151 du décret |
artikel 151 van het decreet van ruimtelijke ordening de artikelen 10 | relatif à l'aménagement du territoire viole les articles 10 et 11 de |
en 11 van de Grondwet schendt, in zoverre die bepaling de | la Constitution en tant qu'il habilite l'inspecteur urbaniste à |
stedenbouwkundige inspecteur machtigt om uit eigen naam bij de | requérir en son nom propre devant le juge civil des mesures de |
burgerlijke rechter herstelmaatregelen te vorderen, terwijl hij niet | réparation, alors que ce fonctionnaire ne dispose pas de la qualité |
over de door artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalde | exigée par l'article 17 du Code judiciaire. |
hoedanigheid beschikt. | |
B.9.2. Artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.9.2. L'article 17 du Code judiciaire dispose : |
« De rechtsvordering kan niet worden toegelaten, indien de eiser geen | « L'action ne peut être admise si le demandeur n'a pas qualité et |
hoedanigheid en geen belang heeft om ze in te dienen. » | intérêt pour la former. » |
B.9.3. Door te bepalen dat de stedenbouwkundige inspecteur | B.9.3. En disposant que l'inspecteur urbaniste peut requérir des |
herstelmaatregelen mag vorderen, heeft de decreetgever, zonder enige | mesures de réparation, le législateur décrétal, sans créer aucune |
discriminatie in het leven te roepen, hem de hoedanigheid en het | discrimination, lui a reconnu la qualité et l'intérêt à agir dans la |
belang toegekend om in de aangelegenheid van de ruimtelijke ordening, | matière de l'aménagement du territoire, qui relève de sa compétence. |
die tot zijn bevoegdheid behoort, op te treden. | |
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 151 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 | L'article 151 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant |
houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening schendt niet de | organisation de l'aménagement du territoire ne viole ni les règles |
regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het | établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer |
bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de Staat, de | les compétences respectives de l'Etat, des communautés et des régions, |
gemeenschappen en de gewesten noch de artikelen 10 en 11 van de | ni les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il autorise |
Grondwet, doordat het de stedenbouwkundige inspecteur toestaat | l'inspecteur urbaniste à requérir des mesures de réparation devant le |
herstelmaatregelen te vorderen voor de rechtbank van eerste aanleg, | tribunal de première instance, siégeant en matière civile, dans le |
zitting houdende in burgerlijke zaken in het ambtsgebied waarvan de | ressort duquel les travaux, opérations ou modifications visés à |
werken, de handelingen of de wijzigingen bedoeld in artikel 146, | l'article 146 sont totalement ou partiellement exécutés. |
geheel of gedeeltelijk worden uitgevoerd. | |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 26 november 2003. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 26 novembre 2003. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
A. Arts. | A. Arts. |