Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 154/2003 van 26 november 2003 Rolnummer 2637 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 151 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gest Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 154/2003 van 26 november 2003 Rolnummer 2637 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 151 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gest Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 154/2003 du 26 novembre 2003 Numéro du rôle : 2637 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 151 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire, La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, M.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 154/2003 van 26 november 2003 Extrait de l'arrêt n° 154/2003 du 26 novembre 2003
Rolnummer 2637 Numéro du rôle : 2637
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 151 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 151 du
decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de
van de ruimtelijke ordening, gesteld door de Rechtbank van eerste l'aménagement du territoire, posées par le Tribunal de première
aanleg te Ieper. instance d'Ypres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke, Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 7 februari 2003 in zake het Vlaamse Gewest tegen de Par jugement du 7 février 2003 en cause de la Région flamande contre
n.v. Floralux, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof la s.a. Floralux, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
is ingekomen op 25 februari 2003, heeft de Rechtbank van eerste aanleg d'arbitrage le 25 février 2003, le Tribunal de première instance
te Ieper de volgende prejudiciële vragen gesteld : d'Ypres a posé les questions préjudicielles suivantes :
« 1. Schendt artikel 151 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de « 1. L'article 151 du décret du 18 mai 1999 portant organisation de
organisatie van de ruimtelijke ordening (Belgisch Staatsblad van 8 l'aménagement du territoire (Moniteur belge du 8 juin 1999) viole-t-il
juni 1999) de regels die door of krachtens de Grondwet zijn les règles qui sont établies par la Constitution ou en vertu de
vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de celle-ci pour déterminer les compétences respectives de l'Etat, des
Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten, inbegrepen de regels voorzien communautés et des régions, en ce compris les règles prévues par
door artikel 124bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989, in zover l'article 124bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989, en tant qu'il
zij de gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur als orgaan van het habilite l'inspecteur urbaniste régional, en qualité d'organe de la
Vlaamse Gewest machtigt om bij dagvaarding in eigen naam één van de in Région flamande, à intenter auprès du tribunal civil (tribunal de
première instance), par citation en son nom propre, une des actions en
artikel 149 van het zo-even vermelde decreet voorziene réparation prévues par l'article 149 du décret précité ?
herstelvorderingen bij de burgerlijke rechtbank (rechtbank van eerste
aanleg) in te leiden ?
2. Schendt artikel 151 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de 2. L'article 151 du décret du 18 mai 1999 portant organisation de
organisatie van de ruimtelijke ordening (Belgisch Staatsblad van 8 l'aménagement du territoire (Moniteur belge du 8 juin 1999) viole-t-il
juni 1999) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zover zij de les articles 10 et 11 de la Constitution, en tant qu'il habilite
gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur als orgaan van het Vlaamse l'inspecteur urbaniste régional, en qualité d'organe de la Région
Gewest machtigt om bij dagvaarding in eigen naam één van de in artikel flamande, à intenter auprès du tribunal civil (tribunal de première
instance), par citation en son nom propre, une des actions en
149 van het zo-even vermelde decreet voorziene herstelvorderingen bij réparation prévues par l'article 149 du décret précité, alors que
de burgerlijke rechtbank (rechtbank van eerste aanleg) in te leiden,
terwijl de gewestelijke inspecteur niet over rechtspersoonlijkheid en l'inspecteur régional ne dispose pas de la personnalité juridique et,
aldus niet over de door artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek partant, de la qualité requise par l'article 17 du Code judiciaire
vereiste hoedanigheid beschikt om dergelijke rechtsvorderingen in te stellen ? » pour intenter de telles actions ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
De in het geding zijnde bepalingen Les dispositions en cause
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 151 van het B.1. Les questions préjudicielles sont relatives à l'article 151 du
decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de
van de ruimtelijke ordening. Die bepaling maakt deel uit van afdeling l'aménagement du territoire. Cette disposition fait partie de la
3, « Herstelmaatregelen », van hoofdstuk I, « Strafbepalingen », van section 3, « Mesures de réparation », du chapitre Ier, « Dispositions
titel V, « Handhavingsmaatregelen », en luidt : pénales », du titre V, « Mesures conservatoires », laquelle section
dispose ce qui suit :
« Afdeling 3. - Herstelmaatregelen « Section 3. - Mesures de réparation

Art. 149.§ 1. Naast de straf beveelt de rechtbank, op vordering van

Art. 149.§ 1er. Outre la peine, le tribunal ordonne, sur requête de

de stedenbouwkundige inspecteur, of van het college van burgemeester [l']inspecteur urbaniste, ou du collège des bourgmestre et échevins de
en schepenen van de gemeente op wier grondgebied de werken, la commune sur le territoire de laquelle les travaux, opérations ou
handelingen of wijzigingen, bedoeld in artikel 146, werden uitgevoerd, modifications visés à l'article 146 ont été exécutés, de remettre le
de plaats in de oorspronkelijke toestand te herstellen of het lieu en son état initial ou de cesser l'utilisation contraire, et/ou
strijdige gebruik te staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te d'exécuter des travaux de construction ou d'adaptation et/ou de payer
voeren en/of een geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het une amende égale à la plus-value acquise par le bien [à la suite de]
goed door het misdrijf heeft verkregen. l'infraction.
De meerwaarde kan niet worden gevorderd in de volgende gevallen : La plus-value ne peut plus être réclamée dans les cas suivants :
1o bij herhaling van een misdrijf, strafbaar gesteld in dit decreet; 1o en cas de répétition d'une infraction, rendue punissable par le présent décret;
2o bij het niet naleven van een bevel tot staking; 2o en cas de non-respect d'un ordre de cessation;
3o indien het misdrijf onaanvaardbare stedenbouwkundige hinder 3o lorsque l'infraction provoque des nuisances urbanistiques
veroorzaakt voor de buren; inadmissibles pour les voisins;
4o indien het misdrijf een ernstige inbreuk is op de essentiële 4o lorsque l'infraction constitue une violation grave des
stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming krachtens het prescriptions urbanistiques essentielles en matière de destination en
ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg. vertu du plan d'exécution spatial ou du plan d'aménagement.
De Vlaamse regering kan nadere voorwaarden bepalen voor de gevallen Le Gouvernement flamand peut déterminer d'autres modalités pour les
waarin de meerwaarde niet gevorderd kan worden. cas où la plus-value ne peut pas être réclamée.
Indien de vorderingen van de stedenbouwkundige inspecteur en van het Lorsque les actions de [l']inspecteur urbaniste et du collège des
college van burgemeester en schepenen niet overeenstemmen, heeft de bourgmestre et échevins ne [concordent] pas, l'action du premier cité
vordering van de eerstgenoemde voorrang. est prioritaire.
De rechtbank bepaalt voor de uitvoering van de herstelmaatregelen een Pour l'exécution des mesures de réparation, le tribunal fixe un délai
termijn die één jaar niet mag overschrijden en na het verstrijken van qui ne peut dépasser un an et après l'expiration de ce délai
deze termijn van uitvoering, op vordering van de stedenbouwkundige d'exécution, sur requête de [l']inspecteur urbaniste ou du collège des
inspecteur of van het college van burgemeester of schepenen, een bourgmestre et échevins, une astreinte par journée de retard dans la
dwangsom per dag vertraging in de tenuitvoerlegging van de mise en oeuvre de la mesure de réparation.
herstelmaatregel.
§ 2. De herstelvordering wordt bij het parket ingeleid bij gewone § 2. L'action en réparation est introduite auprès du parquet par
brief, in naam van het Vlaamse Gewest of van het college van lettre ordinaire, au nom de la Région flamande ou du collège des
burgemeester en schepenen, door de stedenbouwkundige inspecteurs en de bourgmestre et échevins, par les inspecteurs urbanistes et les
aangestelden van het college van burgemeester en schepenen. préposés du collège des bourgmestre et échevins.
§ 3. Wanneer wordt geopteerd voor de vordering van bouw- of § 3. Lorsque l'action porte sur une demande de travaux de construction
aanpassingswerken en/of de betaling van een geldsom gelijk aan de ou d'adaptation et/ou le paiement d'un montant égal à la plus-value,
meerwaarde, dient deze vordering uitdrukkelijk te worden gemotiveerd cette action doit être explicitement motivée du point de vue de
vanuit het oogpunt van de ruimtelijke ordening, de verenigbaarheid met l'aménagement du territoire, de la compatibilité avec l'environnement
de onmiddellijke omgeving en de ernst van de overtreding. immédiat et de la gravité de l'infraction.
§ 4. De vordering vermeldt minstens de geldende voorschriften, en een § 4. La requête mentionne au moins les prescriptions applicables, et
omschrijving van de toestand voorafgaand aan het misdrijf. Een recent une description de la situation préalable à l'infraction. Un extrait
uittreksel uit het plannenregister wordt bijgevoegd. récent du registre des plans sera joint à la requête.
De Vlaamse regering kan extra voorwaarden bepalen waaraan de brief, Le Gouvernement flamand peut déterminer des conditions supplémentaires
vermeld in § 2, eerste lid, en het bijgevoegde dossier moeten auxquelles la lettre, visée au § 2, alinéa premier, ainsi que le
beantwoorden. dossier joint à ce courrier doivent répondre.
§ 5. De rechtbank bepaalt het bedrag van de meerwaarde. § 5. Le tribunal détermine le montant de la plus-value.
Bij een veroordeling tot de betaling van een geldsom gelijk aan de En cas de condamnation au paiement d'un montant égal à la plus-value,
meerwaarde kan de veroordeelde zich op een geldige wijze kwijten door la personne condamnée peut s'acquitter valablement en remettant les
binnen een jaar na de uitspraak de plaats te herstellen in de lieux dans l'état initial ou en mettant fin à l'utilisation contraire,
oorspronkelijke toestand of het strijdige gebruik te staken. dans l'année suivant le jugement.
De Vlaamse regering bepaalt de regels voor de berekening van het te Le Gouvernement flamand détermine le mode de calcul du montant à
vorderen bedrag en de betaling van de meerwaarde. réclamer et de paiement de la plus-value.

Art. 150.Indien de herstelvordering van de burgerlijke partij

Art. 150.Lorsque l'action en réparation de la partie civile d'une

enerzijds en die van stedenbouwkundige inspecteur of het college van part, et celle de [l']inspecteur urbaniste ou du collège des
burgemeester en schepenen anderzijds niet overeenstemmen, bepaalt de bourgmestre et échevins d'autre part, ne [concordent] pas, le tribunal
rechtbank de gevorderde herstelmaatregel die ze passend acht. détermine la mesure de réparation requise qu'il juge appropriée.

Art. 151.De stedenbouwkundige inspecteur en het college van

Art. 151.L'inspecteur urbaniste et le collège des bourgmestre et

burgemeester en schepenen kunnen ook voor de rechtbank van eerste échevins peuvent également devant le tribunal de première instance,
aanleg, zetelend in burgerlijke aangelegenheden, in het ambtsgebied siégeant en matière civile, dans le ressort duquel les travaux,
waarvan de werken, de handelingen of de wijzigingen, bedoeld in opérations ou modifications visés à l'article 146 sont totalement ou
artikel 146, geheel of gedeeltelijk worden uitgevoerd, de partiellement exécutés, requérir les mesures de réparation telles que
herstelmaatregelen vorderen zoals omschreven in artikel 149, § 1. De définies à l'article 149, § 1er. Les dispositions de l'article 149, §
bepalingen van artikel 149, § 1, tweede lid, §§ 3, 4 en 5 en artikel 1er, alinéa deux, §§ 3, 4 et 5, et de l'article 150 sont également
150 zijn hierop van toepassing. » d'application. »
Over de eerste prejudiciële vraag Concernant la première question préjudicielle
B.2.1. Het Hof dient te onderzoeken of artikel 151 van het decreet B.2.1. La Cour doit examiner si l'article 151 du décret relatif à
houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening in overeenstemming l'aménagement du territoire est conforme aux règles répartitrices de
is met de bevoegdheidverdelende regels, in zoverre het de compétences en tant qu'il autorise l'inspecteur urbaniste à requérir
stedenbouwkundige inspecteur toestaat uit eigen naam de en son nom propre, devant le tribunal de première instance siégeant en
herstelmaatregelen bedoeld in artikel 146, § 1, te vorderen voor de matière civile, les mesures de réparation visées à l'article 146, § 1er.
rechtbank van eerste aanleg, zitting houdende in burgerlijke zaken.
B.2.2. Krachtens artikel 6, § 1, I, 1o, van de bijzondere wet van 8 B.2.2. En vertu de l'article 6, § 1er, I, 1o, de la loi spéciale du 8
augustus 1980 tot hervorming der instellingen zijn de gewesten bevoegd août 1980 de réformes institutionnelles, les régions sont compétentes
inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening. en matière d'urbanisme et d'aménagement du territoire.
Naar luid van artikel 11 van dezelfde bijzondere wet kunnen de Aux termes de l'article 11 de la même loi spéciale, les décrets
decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de peuvent ériger en infraction les manquements à leurs dispositions et
straffen wegens de niet-naleving bepalen. établir les peines punissant ces manquements.
B.2.3. Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, hebben de B.2.3. Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils
Grondwetgever en de bijzondere wetgever aan de gemeenschappen en de ne disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux
gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot het uitvaardigen van régions toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières
regels die eigen zijn aan de hun toegewezen aangelegenheden. Behoudens qui leur ont été transférées. Sauf dispositions contraires, le
andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het gehele législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions
beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées.
gemeenschappen en gewesten overgedragen. B.2.4. Leur compétence en matière d'aménagement du territoire ne
B.2.4. De bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening staat de gewesten permet pas aux régions d'édicter des règles relatives à la compétence
niet toe regels uit te vaardigen met betrekking tot de bevoegdheid en des juridictions et à la procédure applicable devant celles-ci. En
de procedure voor de rechtscolleges. Krachtens de artikelen 145 en 146 vertu des articles 145 et 146 de la Constitution, c'est au législateur
van de Grondwet behoort de omschrijving van de bevoegdheden van de fédéral seul qu'il appartient de définir les compétences des
rechtscolleges tot de uitsluitende bevoegdheid van de federale juridictions. Le pouvoir de fixer les règles de procédure devant les
wetgever. Het vaststellen van procedureregels voor de rechtscolleges juridictions appartient à ce dernier en vertu de sa compétence
komt aan de federale wetgever toe op grond van zijn residuaire
bevoegdheid. résiduaire.
B.3.1. De uitoefening door de gewesten van hun bevoegdheid inzake B.3.1. L'exercice par les régions de leur compétence en matière
ruimtelijke ordening veronderstelt dat zij de maatregelen kunnen d'aménagement du territoire suppose qu'elles puissent déterminer les
bepalen die het herstel van de goede ordening van de ruimte mogelijk mesures permettant de restaurer le bon aménagement du territoire
maken nadat die is verstoord. lorsque celui-ci a été perturbé.
B.3.2. Op grond van artikel 149, § 1, van het decreet houdende de B.3.2. En vertu de l'article 149, § 1er, du décret sur l'aménagement
organisatie van de ruimtelijke ordening beveelt de rechtbank, naast de du territoire, outre la peine, le tribunal ordonne de remettre les
straf, de plaats in de oorspronkelijke toestand te herstellen of het lieux en leur état initial ou de cesser l'utilisation abusive, et/ou
strijdige gebruik te staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te d'exécuter des travaux de construction ou d'adaptation et/ou de payer
voeren en/of een geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het une somme d'argent égale à la plus-value acquise par le bien à la
goed door het misdrijf heeft verkregen. suite de l'infraction.
Die maatregelen zijn geen straffen. Doordat zij afhankelijk zijn van Ces mesures ne sont pas des peines. Toutefois, étant donné qu'elles
de vaststelling van een misdrijf, is de vordering ervan evenwel sont subordonnées à la constatation d'une infraction, la demande
verbonden met de publieke vordering. concernant ces mesures est liée à l'action publique.
B.3.3. De in artikel 149, § 1, van het decreet houdende de organisatie B.3.3. Les mesures de réparation établies à l'article 149, § 1er, du
van de ruimtelijke ordening bepaalde herstelmaatregelen vallen binnen décret sur l'aménagement du territoire entrent dans le concept de
het concept van teruggave dat wordt aangewend in artikel 44 van het restitution utilisé par l'article 44 du Code pénal.
Strafwetboek. B.3.4. Hoewel zij een burgerrechtelijk karakter heeft, is de teruggave B.3.4. Bien qu'elle ait un caractère civil, la restitution est liée à
verbonden met de openbare orde en is zij door sommige aspecten een met l'ordre public et est, par certains aspects, un accessoire
de strafsanctie onlosmakelijk verbonden accessorium; zij is namelijk indivisiblement lié à la sanction pénale; en effet, elle est le
het verlengde ervan, nu zij erop gericht is - buiten de prolongement de celle-ci puisqu'elle tend - au-delà de la condamnation
strafrechtelijke veroordeling - te vermijden dat de situatie van pénale - à empêcher que subsiste une situation perpétuant
overtreding blijft voortbestaan. l'infraction.
B.3.5. In zoverre artikel 149, § 1, van het decreet houdende de B.3.5. En tant qu'il dispose que le juge ordonne les mesures de
organisatie van de ruimtelijke ordening bepaalt dat de rechter réparation et fixe le délai d'exécution de celles-ci, l'article 149, §
herstelmaatregelen beveelt en de termijn voor de uitvoering ervan 1er, du décret sur l'aménagement du territoire est conforme à
bepaalt, is het in overeenstemming met de krachtens artikel 11 van de l'habilitation donnée au législateur décrétal par l'article 11 de la
bijzondere wet van 8 augustus 1980 aan de decreetgever verleende loi spéciale du 8 août 1980 : la compétence d'ériger en infraction les
machtiging : het recht om de niet-inachtneming van de decreten manquements aux décrets et d'établir les peines punissant ces
strafbaar te stellen en om de straffen wegens de niet-inachtneming te manquements implique celle d'imposer l'élimination de l'objet de
bepalen, impliceert het recht om de verwijdering van het voorwerp van
het misdrijf op te leggen en de modaliteiten ervan te regelen. l'infraction et d'en régler les modalités.
B.3.6. Het behoort tot de bevoegdheid van de gewesten inzake B.3.6. Il relève de la compétence des régions en matière d'aménagement
ruimtelijke ordening om de keuze van de herstelmaatregel aan de daartoe meest geschikt geachte overheid over te laten. Artikel 149, § 2, van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening laat die keuze in beginsel aan de stedenbouwkundige inspecteur en aan het college van burgemeester en schepenen. Het machtigt die overheden niet om een misdrijf bij de strafgerechten aanhangig te maken, doch enkel om de wijze van herstel aan te geven die in het algemeen belang moet worden uitgesproken indien het misdrijf is bewezen. De herstelvordering is derhalve afhankelijk van de beslissing van het openbaar ministerie om het misdrijf al dan niet te vervolgen. B.4.1. Het algemeen stedenbouwkundig belang, behartigd door de stedenbouwkundige inspecteur en door het college van burgemeester en schepenen, kan vereisen dat, ook in de gevallen waarin de strafvordering niet tot een veroordeling leidt, de herstelmaatregelen bepaald in artikel 149, § 1, van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening kunnen worden opgelegd. du territoire de laisser le choix de la mesure de réparation à l'autorité jugée la plus apte à cette fin. L'article 149, § 2, du décret sur l'aménagement du territoire laisse en principe ce choix à l'inspecteur urbaniste et au collège des bourgmestre et échevins. Il n'habilite pas ces autorités à saisir les juridictions répressives d'une infraction mais seulement à désigner le mode de réparation qui doit être prononcé dans l'intérêt général si l'infraction est prouvée. L'action en réparation est donc subordonnée à la décision du ministère public de poursuivre ou non l'infraction. B.4.1. L'intérêt général en matière d'urbanisme que défendent l'inspecteur urbaniste et le collège des bourgmestre et échevins peut commander que, même dans les cas où l'action publique n'aboutit pas à une condamnation, les mesures de réparation visées à l'article 149, § 1er, du décret relatif à l'aménagement du territoire puissent être imposées.
B.4.2. De in artikel 151 van het decreet aan de stedenbouwkundige B.4.2. La faculté que donne l'article 151 du décret à l'inspecteur
inspecteur verleende mogelijkheid om ook voor de burgerlijke rechter urbaniste de demander également devant le juge civil ces mesures de
die herstelmaatregelen te vorderen beoogt de verwijdering van het réparation vise à permettre l'élimination de l'objet de l'infraction
voorwerp van het stedenbouwmisdrijf of het ongedaan maken van een en matière d'urbanisme ou la suppression d'un enrichissement illicite.
onrechtmatige verrijking. Aldus ligt die bepaling in het verlengde van Cette disposition se situe donc dans le prolongement du pouvoir
de aan die overheid verleende bevoegdheid om aan de strafrechter de conféré à cette autorité de demander au juge pénal l'application de
toepassing van diezelfde maatregelen te vragen en moet ze bijgevolg ces mêmes mesures et elle doit par conséquent être considérée comme
worden geacht te behoren tot de bevoegdheid aan de gewesten toegekend ressortissant à la compétence attribuée aux régions par les articles
door de artikelen 6, § 1, I, 1o, en 11 van de bijzondere wet van 8 6, § 1er, I, 1o, et 11 de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
augustus 1980 tot hervorming der instellingen. institutionnelles.
B.5.1. Doordat artikel 151 van het decreet echter bepaalt dat de B.5.1. En ce qu'il dispose toutefois que la mesure de réparation doit
herstelmaatregel moet worden gevorderd voor de rechtbank van eerste être demandée devant le tribunal de première instance, siégeant en
aanleg, zitting houdende in burgerlijke aangelegenheden in het matière civile, dans le ressort duquel les travaux, opérations ou
ambtsgebied waarvan de werken, de handelingen of de wijzigingen, modifications visés à l'article 146 sont totalement ou partiellement
bedoeld in artikel 146, geheel of gedeeltelijk worden uitgevoerd, exécutés, l'article 151 du décret règle certains aspects de la
regelt die bepaling aspecten van de materiële en de territoriale compétence matérielle et territoriale des juridictions.
bevoegdheid van de rechtscolleges.
Volgens de Ministerraad is de in het geding zijnde bepaling aangetast Selon le Conseil des ministres, la disposition en cause est entachée
door bevoegdheidsoverschrijding doordat zij afwijkt van de algemene d'excès de compétence parce qu'elle déroge à la règle générale de
territoriale bevoegdheidsregel vervat in artikel 624 van het compétence territoriale que contient l'article 624 du Code judiciaire,
Gerechtelijk Wetboek, die de eiser de keuze laat zijn vordering voor lequel laisse au demandeur le choix de porter sa demande devant l'une
één van de daarin vermelde rechtscolleges te brengen. Tevens zou ze des juridictions mentionnées dans cet article. La disposition en cause
afbreuk doen aan de materiële taakverdeling tussen de rechtbank van porterait également atteinte à la répartition matérielle des tâches
eerste aanleg en de vrederechter. entre le tribunal de première instance et le juge de paix.
B.5.2. Zoals is vermeld onder B.2.4, behoort het regelen van de B.5.2. Comme il est indiqué au B.2.4, c'est au législateur fédéral
bevoegdheid van de rechtscolleges in beginsel tot de bevoegdheid van qu'il appartient en principe de régler la compétence des juridictions.
de federale wetgever.
Krachtens artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot Toutefois, en vertu de l'article 10 de la loi spéciale du 8 août 1980
hervorming der instellingen kunnen de decreten evenwel de réformes institutionnelles, les décrets peuvent porter des
rechtsbepalingen bevatten in aangelegenheden waarvoor de Raden niet dispositions de droit relatives à des matières pour lesquelles les
bevoegd zijn, voor zover die bepalingen noodzakelijk zijn voor de Conseils ne sont pas compétents, dans la mesure où ces dispositions
uitoefening van hun bevoegdheid. Sinds de wijziging van artikel 19, § sont nécessaires à l'exercice de leur compétence. Depuis la
1, van dezelfde bijzondere wet van 8 augustus 1980 door de bijzondere modification de l'article 19, § 1er, de la même loi spéciale du 8 août
wet van 16 juli 1993 kunnen de gewesten ook een beroep doen op artikel 1980 par la loi spéciale du 16 juillet 1993, les régions peuvent
10 om de door de Grondwet aan de federale wetgever voorbehouden également invoquer l'article 10 pour régler des matières que la
aangelegenheden te regelen. Daartoe is vereist dat een dergelijke Constitution a réservées au législateur fédéral. Il est requis à cette
regeling noodzakelijk kan worden geacht voor de uitoefening van de fin que la réglementation adoptée puisse être considérée comme
bevoegdheden van het gewest, dat die aangelegenheid zich tot een nécessaire à l'exercice des compétences de la région, que la matière
gedifferentieerde regeling leent en dat de weerslag van de betrokken se prête à un régime différencié et que l'incidence des dispositions
bepalingen op die aangelegenheid slechts marginaal is. en cause sur cette matière ne soit que marginale.
B.6.1. Luidens artikel 568 van het Gerechtelijk Wetboek neemt de B.6.1. Aux termes de l'article 568 du Code judiciaire, le tribunal de
rechtbank van eerste aanleg kennis van alle vorderingen, behalve die première instance connaît de toutes demandes, hormis celles qui sont
welke rechtstreeks voor het hof van beroep en het Hof van Cassatie directement dévolues à la cour d'appel et à la Cour de cassation. Il
komen. Aldus beschikt zij in beginsel over de volheid van bevoegdheid. dispose donc en principe de la plénitude de compétence. Conformément à
Luidens artikel 590 van het Gerechtelijk Wetboek neemt de vrederechter l'article 590 du Code judiciaire, le juge de paix connaît de toutes
kennis van alle vorderingen waarvan het bedrag 1.860 euro niet te demandes dont le montant n'excède pas 1.860 euros, hormis celles qui
boven gaat, behalve die welke de wet aan zijn rechtsmacht onttrekt, sont soustraites par la loi à sa juridiction, notamment les demandes
inzonderheid de vorderingen bedoeld in de artikelen 569 tot 571, 574 prévues aux articles 569 à 571, 574 et 578 à 583.
en 578 tot 583. Die algemene bepalingen regelen de bevoegdheid van de rechtbank van Ces dispositions générales ne règlent pas la compétence du tribunal de
eerste aanleg en van de vrederechter niet op uitputtende wijze. Ook première instance et du juge de paix de manière exhaustive. D'autres
andere bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek en tal van bijzondere dispositions du Code judiciaire et de nombreuses règles particulières
regelingen kennen bevoegdheden toe aan de hoven en rechtbanken. attribuent des compétences aux cours et tribunaux.
B.6.2. Omwille van de coherentie van het contentieux inzake B.6.2. Afin d'assurer la cohérence du contentieux en matière
ruimtelijke ordening en stedenbouw en om de nodige continuïteit met de d'aménagement du territoire et d'urbanisme ainsi que la nécessaire
continuité avec le régime antérieur, le législateur décrétal a pu
vroegere regeling te bewaren, vermocht de decreetgever het juger qu'il était nécessaire de désigner le tribunal de première
noodzakelijk te achten voor het vorderen van herstelmaatregelen de instance comme étant la juridiction matériellement compétente pour
rechtbank van eerste aanleg als materieel bevoegd rechtscollege aan te connaître des demandes de mesures de réparation (Doc., Parlement
wijzen (Parl. St., Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1, pp. 8 en 9). Op flamand, 1998-1999, no 1, pp. 8 et 9). En vertu de l'article 569, 16o,
grond van artikel 569, 16o, van het Gerechtelijk Wetboek is dat
rechtscollege reeds bevoegd voor de vorderingen tot schadevergoeding du Code judiciaire, cette juridiction est déjà compétente pour les
op grond van de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de demandes d'indemnités fondées sur la loi du 29 mars 1962 organique de
ruimtelijke ordening en van de stedebouw. De in het geding zijnde l'aménagement du territoire et de l'urbanisme. La disposition en cause
bepaling heeft slechts een marginale weerslag op de n'a qu'une incidence marginale sur la répartition des compétences
bevoegdheidsverdeling tussen de rechtbank van eerste aanleg en de entre le tribunal de première instance et le juge de paix : d'une
vrederechter : enerzijds, sluit zij aan bij vergelijkbare bevoegdheden
die de rechtbank van eerste aanleg reeds uitoefent; anderzijds, part, elle se rattache à des compétences similaires que le tribunal de
voorziet artikel 590 van het Gerechtelijk Wetboek erin dat de wet première instance exerce déjà; d'autre part, l'article 590 du Code
bepaalde bevoegdheden mag onttrekken aan de rechtsmacht van de judiciaire prévoit que la loi peut soustraire certaines compétences à
vrederechter, zodat de federale wetgever zelf heeft aangenomen dat die la juridiction du juge de paix, de sorte que le législateur fédéral
aangelegenheid zich tot een gedifferentieerde regeling leent. Aldus is admet lui-même que la matière se prête à un règlement différencié. Les
voldaan aan de toepassingsvereisten van artikel 10. conditions d'application de l'article 10 sont donc remplies.
B.7.1. Volgens artikel 624 van het Gerechtelijk Wetboek kan een B.7.1. Selon l'article 624 du Code judiciaire, hormis les cas où la
vordering, met uitzondering van de gevallen waarin de wet
uitdrukkelijk bepaalt welke rechter territoriaal bevoegd is om kennis loi détermine expressément le juge territorialement compétent pour
te nemen van de vordering, naar keuze van de eiser worden gebracht connaître de la demande, celle-ci peut, au choix du demandeur, être
voor de in die bepaling opgesomde rechtscolleges. portée devant les juridictions citées dans cet article.
B.7.2. Wegens het territoriaal karakter van de herstelmaatregelen B.7.2. En raison du caractère territorial des mesures de réparation,
vermocht de decreetgever het noodzakelijk te achten de rechter van de le législateur décrétal a jugé nécessaire de désigner comme
plaats waar de werken, de handelingen of de wijzigingen worden juridiction compétente le juge du lieu où les travaux, opérations ou
uitgevoerd, als bevoegd rechtscollege aan te wijzen. Artikel 624 van modifications sont exécutés. L'article 624 du Code judiciaire dispose
het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat het keuzerecht van de eiser que le choix du demandeur ne s'exerce que lorsque le législateur n'a
slechts geldt wanneer de wetgever niet zelf uitdrukkelijk de
territoriaal bevoegde rechter heeft aangewezen, waaruit blijkt dat, pas désigné lui-même expressément le juge territorialement compétent,
volgens de federale wetgever zelf, die materie zich tot een ce qui montre que, selon le législateur fédéral lui-même, cette
gedifferentieerde regeling leent en dat kan worden afgeweken van de matière se prête à un règlement différencié et qu'il peut être dérogé
keuzevrijheid van de eiser. Doordat artikel 151 van het decreet à la liberté de choix du demandeur. En tant que l'article 151 du
décret relatif à l'aménagement du territoire désigne comme juge
ruimtelijke ordening de rechter bedoeld in artikel 624, 2o, van het compétent le juge visé à l'article 624, 2o, du Code judiciaire, il
Gerechtelijk Wetboek bevoegd maakt, blijft hij bovendien binnen de reste en outre dans les limites de cette disposition et l'incidence de
grenzen van die bepaling, en de weerslag van artikel 151 op de l'article 151 sur les règles relatives à la compétence territoriale
territoriale bevoegdheidsregeling is beperkt, zodat aan de
toepassingsvereisten van artikel 10 van de bijzondere wet is voldaan. est limitée, de sorte que les conditions d'application de l'article 10
de la loi spéciale sont remplies.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Over de tweede prejudiciële vraag Quant à la deuxième question préjudicielle
B.9.1. De verwijzende rechter beoogt van het Hof te vernemen of B.9.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 151 du décret
artikel 151 van het decreet van ruimtelijke ordening de artikelen 10 relatif à l'aménagement du territoire viole les articles 10 et 11 de
en 11 van de Grondwet schendt, in zoverre die bepaling de la Constitution en tant qu'il habilite l'inspecteur urbaniste à
stedenbouwkundige inspecteur machtigt om uit eigen naam bij de requérir en son nom propre devant le juge civil des mesures de
burgerlijke rechter herstelmaatregelen te vorderen, terwijl hij niet réparation, alors que ce fonctionnaire ne dispose pas de la qualité
over de door artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalde exigée par l'article 17 du Code judiciaire.
hoedanigheid beschikt.
B.9.2. Artikel 17 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : B.9.2. L'article 17 du Code judiciaire dispose :
« De rechtsvordering kan niet worden toegelaten, indien de eiser geen « L'action ne peut être admise si le demandeur n'a pas qualité et
hoedanigheid en geen belang heeft om ze in te dienen. » intérêt pour la former. »
B.9.3. Door te bepalen dat de stedenbouwkundige inspecteur B.9.3. En disposant que l'inspecteur urbaniste peut requérir des
herstelmaatregelen mag vorderen, heeft de decreetgever, zonder enige mesures de réparation, le législateur décrétal, sans créer aucune
discriminatie in het leven te roepen, hem de hoedanigheid en het discrimination, lui a reconnu la qualité et l'intérêt à agir dans la
belang toegekend om in de aangelegenheid van de ruimtelijke ordening, matière de l'aménagement du territoire, qui relève de sa compétence.
die tot zijn bevoegdheid behoort, op te treden.
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 151 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 L'article 151 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant
houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening schendt niet de organisation de l'aménagement du territoire ne viole ni les règles
regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer
bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de Staat, de les compétences respectives de l'Etat, des communautés et des régions,
gemeenschappen en de gewesten noch de artikelen 10 en 11 van de ni les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il autorise
Grondwet, doordat het de stedenbouwkundige inspecteur toestaat l'inspecteur urbaniste à requérir des mesures de réparation devant le
herstelmaatregelen te vorderen voor de rechtbank van eerste aanleg, tribunal de première instance, siégeant en matière civile, dans le
zitting houdende in burgerlijke zaken in het ambtsgebied waarvan de ressort duquel les travaux, opérations ou modifications visés à
werken, de handelingen of de wijzigingen bedoeld in artikel 146, l'article 146 sont totalement ou partiellement exécutés.
geheel of gedeeltelijk worden uitgevoerd.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 26 november 2003. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 26 novembre 2003.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^