Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 119/2003 van 24 september 2003 Rolnummer 2419 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 87 en volgende van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 119/2003 van 24 september 2003 Rolnummer 2419 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 87 en volgende van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...) Extrait de l'arrêt n° 119/2003 du 24 septembre 2003 Numéro du rôle : 2419 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 87 et suivants de la loi du 1 er août 1985 portant des mesures fiscales et autres La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, P(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 119/2003 van 24 september 2003 Extrait de l'arrêt n° 119/2003 du 24 septembre 2003
Rolnummer 2419 Numéro du rôle : 2419
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 87 en En cause : la question préjudicielle concernant les articles 87 et
volgende van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere suivants de la loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et
bepalingen (bescherming van personen die schuldeiser en schuldenaar autres (protection des personnes créancières et débitrices de certains
zijn van sommige openbare besturen en instellingen van openbaar nut), pouvoirs publics et organismes d'intérêt public), posée par la Cour du
gesteld door het Arbeidshof te Antwerpen. travail d'Anvers.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L.
L. François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 19 april 2002 in zake de n.v. Rederij Flandria tegen de Par arrêt du 19 avril 2002 en cause de la s.a. Rederij Flandria contre
Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (R.S.Z.), waarvan de expeditie ter l'Office national de sécurité sociale (O.N.S.S.), dont l'expédition
griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 26 april 2002, heeft het est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 26 avril 2002, la
Arbeidshof te Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : Cour du travail d'Anvers a posé la question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 87 en volgende van de wet van 1 augustus 1985 « Les articles 87 et suivants de la loi du 1er août 1985 portant des
houdende fiscale en andere bepalingen, de artikelen 6 en/of 6bis van mesures fiscales et autres violent-ils les articles 6 et/ou 6bis de la
de Grondwet, meer bepaald door de opschorting van de eisbaarheid van Constitution, plus précisément en excluant la suspension de
onder meer Rijksdienst voor Sociale Zekerheidschulden uit te sluiten l'exigibilité des dettes, notamment de l'Office national de sécurité
voor schuldvorderingen die de aanvrager heeft uit hoofde van werken, sociale, pour les créances que le demandeur possède, en raison de
leveringen of diensten ten overstaan van het Vlaamse Gewest, aan travaux, de fournitures ou de services, à l'égard de la Région
dewelke van rechtswege door de Belgische Staat dezelfde bevoegdheden flamande, à laquelle l'Etat belge a transféré d'office les mêmes
werden overgedragen vanaf 1 januari 1989 ingevolge de staatshervorming compétences à partir du 1er janvier 1989, par suite de la réforme de
in België doorgevoerd ? » l'Etat réalisée en Belgique ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 87, § 1, B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 87, § 1er, alinéa
eerste lid, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere 1er, de la loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et
bepalingen, dat luidt : autres, qui dispose :
« De opeisbaarheid van de schuldvorderingen van de Staat uit hoofde « L'exigibilité des créances de l'Etat au titre de l'impôt des
van de personenbelasting, de vennootschapsbelasting, de belasting der personnes physiques, de l'impôt des sociétés, de l'impôt des
niet-verblijfhouders en de belasting over de toegevoegde waarde, en de non-résidents et de la taxe sur la valeur ajoutée et l'exigibilité des
opeisbaarheid van de schuldvorderingen van de Rijksdienst voor Sociale créances de l'Office national de sécurité sociale et de l'Institut
Zekerheid en van het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der national d'assurances sociales pour travailleurs indépendants sont
zelfstandigen worden opgeschort zo de schuldenaar, natuurlijke persoon suspendues dans le cas où le débiteur, personne physique ou personne
of privaatrechtelijke rechtspersoon wegens werken, leveringen of morale de droit privé, possède une ou des créances certaines,
diensten, een schuldvordering of schuldvorderingen die onbetwistbaar exigibles et libres de tout engagement à l'égard des tiers, dont lui
zijn, opeisbaar en vrij van elke verbintenis ten aanzien van derden op sont redevables, en raison de travaux, de fournitures ou de services,
de Staat bezit of op de instellingen van openbaar nut bedoeld bij de l'Etat ou les organismes d'intérêt public visés par la loi du 16 mars
wet van 16 maart 1954 betreffende de controle van sommige instellingen 1954 relative au contrôle de certains organismes d'intérêt public à
van openbaar nut, met uitzondering van de autonome overheidsbedrijven l'exception des entreprises publiques autonomes classées à l'article 1er,
gerangschikt in artikel 1, § 4, van de wet van 21 maart 1991 § 4, de la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines
betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven entreprises publiques économiques, que le Roi désigne par arrêté
die de Koning bij een in Ministerraad overlegd besluit aanwijst. » délibéré en Conseil des Ministres. »
B.1.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of die bepaling de B.1.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition viole les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt « door de opschorting van articles 10 et 11 de la Constitution « en excluant la suspension de
de eisbaarheid van onder meer [socialezekerheidsschulden] uit te l'exigibilité des dettes, entre autres [...] de sécurité sociale, pour
sluiten voor schuldvorderingen die de aanvrager heeft uit hoofde van les créances que le demandeur possède, en raison de travaux, de
werken, leveringen of diensten ten overstaan van het Vlaamse Gewest, fournitures ou de services, à l'égard de la Région flamande, à
aan [welke] van rechtswege door de Belgische Staat dezelfde laquelle l'Etat belge a transféré d'office les mêmes compétences à
bevoegdheden werden overgedragen vanaf 1 januari 1989 ingevolge de partir du 1er janvier 1989, par suite de la réforme de l'Etat réalisée
staatshervorming in België doorgevoerd ». en Belgique. »
B.2. Met de uitvaardiging van de in het geding zijnde bepaling heeft B.2. En adoptant la disposition en cause, le législateur a voulu
de wetgever de financiële positie van de ondernemingen die met de améliorer la situation financière des entreprises qui contractent avec
overheid contracteren en die vaak met laattijdige betalingen door de l'autorité publique et sont souvent confrontées à des retards de
openbare besturen worden geconfronteerd, willen verbeteren (Parl. St. paiement de la part des administrations publiques (Doc. parl. , Sénat,
, Senaat, 1984-1985, nr. 873-1, p. 33, en nr. 873-2/5o, p. 34). De 1984-1985, no 873-1, p. 33, et no 873-2/5o, p. 34). Les bénéficiaires
begunstigden van het systeem zijn alle natuurlijke personen of
privaatrechtelijke rechtspersonen die een schuldvordering op de Staat du système sont toutes les personnes physiques ou personnes morales de
bezitten uit hoofde van werken, leveringen of diensten, voor zover die droit privé qui possèdent une créance certaine, exigible et libre de
schuldvordering onbetwistbaar, opeisbaar en vrij is van elke tout engagement à l'égard des tiers, dont l'Etat est redevable en
verbintenis ten aanzien van derden. Indien die schuldeisers tegelijk raison de travaux, de fournitures ou de services. Si ces créanciers
schuldenaar zijn van de socialezekerheidsdiensten of van de fiscus, sont en même temps débiteurs des services de sécurité sociale ou du
kunnen zij om opschorting verzoeken van die schulden ten belope van fisc, ils peuvent demander la suspension de ces dettes à concurrence
het bedrag waarvoor zij schuldeiser van de Staat zijn. Indien de du montant de leur créance sur l'Etat. Si la suspension est accordée,
opschorting wordt toegestaan kunnen de Rijksdienst voor Sociale l'Office national de sécurité sociale, ou le fisc peut réclamer
Zekerheid of de fiscus hun schuldvordering rechtstreeks opeisen bij de directement à l'Etat le paiement de la créance et cette réclamation de
Staat en hun vordering tot betaling geldt als beslag onder derden
lastens de Staat of de instelling van openbaar nut die schuldenaar is paiement vaut saisie-arrêt entre les mains de l'Etat ou de l'organisme
(artikelen 88 en 89). d'intérêt public débiteur (articles 88 et 89).
B.3.1. De vraag naar de eventuele schending van het B.3.1. La question d'une éventuelle violation du principe d'égalité ne
gelijkheidsbeginsel kan te dezen niet los worden gezien van de peut, en l'espèce, être examinée sans avoir égard au partage de
bevoegdheidsverdeling tussen de Staat en de gewesten zoals geregeld in compétences entre l'Etat et les régions réglé par la Constitution et
de Grondwet en in de wetten tot hervorming der instellingen. les lois de réformes institutionnelles.
B.3.2. Zoals de artikelen 1, 2 en 3 van de Grondwet het uitdrukken, is B.3.2. Ainsi que l'expriment les articles 1er, 2 et 3 de la
België een federale Staat en vindt elk van de gemeenschappen en Constitution, la Belgique est un Etat fédéral et chacune des
gewesten in die bepalingen de grondslag van een autonomie die tot communautés et régions puise dans ces dispositions le fondement d'une
uiting komt door de bevoegdheidsverdeling. autonomie qui se traduit par la répartition de compétences.
Gelet op die autonomie is de federale wetgever niet bevoegd om, bij Compte tenu de cette autonomie, le législateur fédéral n'est pas
gewone wet, het mechanisme van de opschorting van onder meer compétent pour étendre, par une loi ordinaire, le mécanisme de la
socialezekerheidsschulden, zoals geregeld in de in het geding zijnde suspension des dettes, notamment de sécurité sociale, tel qu'il est
bepaling, uit te breiden tot de schuldvorderingen die de schuldenaar bezit op de gewesten of op de instellingen van openbaar nut die ervan afhangen. B.3.3. De federale wetgever heeft derhalve door de aanneming van artikel 87 van de wet van 1 augustus 1985 het gelijkheidsbeginsel niet kunnen schenden door de mogelijkheid van de opschorting van schulden aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid toe te staan wanneer de schuldenaar een schuldvordering heeft op de Staat en niet wanneer hij een schuldvordering heeft op het gewest, nu hij voor dat laatste geval bij gewone wet niet bevoegd was. Omgekeerd zouden de gewesten de desbetreffende regeling al evenmin kunnen uitbreiden tot schuldvorderingen wegens werken, leveringen of diensten verricht voor hun rekening, nu hun bevoegdheid zich niet uitstrekt tot de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, die onder de bevoegdheid van de federale wetgever ressorteert. réglé dans la disposition en cause, aux créances que le débiteur possède sur les régions ou les organismes d'intérêt public qui en dépendent. B.3.3. En adoptant l'article 87 de la loi du 1er août 1985, le législateur fédéral n'a dès lors pas pu violer le principe d'égalité en autorisant la suspension des dettes envers l'Office national de sécurité sociale lorsque le débiteur possède une créance sur l'Etat, mais non lorsqu'il possède une créance sur la région, car le législateur fédéral ordinaire n'était pas compétent dans ce dernier cas. Inversement, les régions ne pourraient pas non plus étendre la réglementation en cause aux créances résultant de travaux, fournitures et services réalisés pour leur compte, étant donné que leur compétence ne s'étend pas à l'Office national de sécurité sociale, lequel relève de la compétence du législateur fédéral.
B.3.4. Het verschil in behandeling vindt derhalve zijn oorsprong in de B.3.4. La différence de traitement trouve dès lors son origine dans la
bevoegdheidsverdeling tussen de Staat en de gewesten en is verantwoord répartition des compétences entre l'Etat et les régions et elle est
door de autonomie die krachtens de Grondwet aan de onderscheiden justifiée par l'autonomie des différents législateurs qui est inscrite
wetgevers toekomt. dans la Constitution.
B.4.1. Volgens de appellante voor het Arbeidshof moet bij de B.4.1. Selon l'appelante devant la Cour du travail, il doit aussi être
beantwoording van de prejudiciële vraag ook rekening worden gehouden tenu compte, pour répondre à la question préjudicielle, de l'article
met artikel 61 van de bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende 61 de la loi spéciale du 16 janvier 1989 relative au financement des
de financiering van de gemeenschappen en de gewesten. Die bepaling communautés et des régions. Cette disposition règle la succession
regelt de rechtsopvolging van de Staat door de gewesten in de juridique des régions à l'Etat dans les matières qui leur sont
aangelegenheden die zijn overgedragen door de bijzondere wet van 8 attribuées par la loi spéciale du 8 août 1988 modifiant la loi
augustus 1988 tot wijziging van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles.
tot hervorming der instellingen. Dans l'affaire pendante devant le juge a quo , c'est l'application de
In de zaak voor de verwijzende rechter staat de toepassing ter l'article 87 de la loi du 1er août 1985 qui est en cause, concernant
discussie van artikel 87 van de wet van 1 augustus 1985 met betrekking les créances dont l'autorité publique est redevable en raison de
tot schuldvorderingen op de overheid wegens het uitvoeren van l'exploitation d'un service de bacs sur l'Escaut. La matière des
veerdiensten op de Schelde. De aangelegenheid van de veerdiensten services de bacs relève de la compétence en matière de travaux publics
maakt deel uit van de bevoegdheid inzake openbare werken en vervoer en et de transport et a été transférée aux régions par l'article 6, § 1er,
is bij artikel 6, § 1, X, 6o, van de bijzondere wet van 8 augustus X, 6o, de la loi spéciale du 8 août 1980, inséré par la loi spéciale
1980, zoals ingevoegd door de bijzondere wet van 8 augustus 1988, aan du 8 août 1988. Selon l'appelante devant le juge a quo , les
de gewesten overgedragen. Volgens de appellante voor de verwijzende créanciers doivent pouvoir demander l'application de la disposition en
rechter moeten de schuldeisers minstens voor de schuldvorderingen die cause tout au moins pour les créances que la région a reprises de
het gewest van de Staat heeft overgenomen met betrekking tot l'Etat concernant des prestations de services de bacs antérieures au 1er janvier 1989.
prestaties voor veerdiensten, geleverd vóór 1 januari 1989, de B.4.2. La règle générale en matière de succession juridique est
toepassing kunnen vragen van de in het geding zijnde bepaling. contenue dans l'article 61, § 1er, alinéa 1er, de la loi spéciale
B.4.2. De algemene regel inzake rechtsopvolging ligt besloten in
artikel 61, § 1, eerste lid, van de voormelde bijzondere wet van 16 précitée du 16 janvier 1989, lequel dispose :
januari 1989, dat luidt :
« Tenzij in deze wet anders wordt bepaald, nemen de Gemeenschappen en « A moins que la présente loi n'en dispose autrement, les Communautés
Gewesten de rechten en verplichtingen van de Staat over die betrekking et les Régions succèdent aux droits et obligations de l'Etat relatifs
hebben op de bevoegdheden die hen worden toegekend bij de wet van 8 aux compétences qui leur sont attribuées par la loi du 8 août 1988
augustus 1988 tot wijziging van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 modifiant la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
tot hervorming der instellingen, met inbegrip van de rechten en
verplichtingen die voortkomen uit de hangende en toekomstige institutionnelles, en ce compris les droits et obligations résultant
gerechtelijke procedures. » de procédures judiciaires en cours et à venir. »
Artikel 61, § 1, eerste lid, vestigt in beginsel een integrale L'article 61, § 1er, alinéa 1er, établit en principe une succession
rechtsopvolging van de Staat door het gewest vanaf 1 januari 1989, juridique intégrale de la région à l'Etat à partir du 1er janvier
datum van inwerkingtreding van de bijzondere financieringswet. Bij 1989, date de l'entrée en vigueur de la loi spéciale de financement. A
wijze van uitzondering blijft de Staat echter gebonden door sommige titre exceptionnel, l'Etat demeure toutefois lié par certaines dettes
schulden van vóór die datum, krachtens artikel 61, in de gevallen en antérieures à cette date, en vertu de l'article 61, dans les cas et
onder de voorwaarden bepaald in dat artikel. aux conditions fixés par cet article.
B.4.3. Wanneer de Staat op grond van de bijzondere wet van 16 januari B.4.3. Quand l'Etat demeure lié, en vertu de la loi spéciale du 16
1989 gebonden blijft door schulden uit het verleden in aangelegenheden janvier 1989, par des dettes du passé dans des matières qui ont été
die door de bijzondere wet van 8 augustus 1988 aan het gewest zijn transférées aux régions par la loi spéciale du 8 août 1988, les
overgedragen, kunnen de schuldeisers zich voor die schuldvorderingen créanciers peuvent invoquer l'application de l'article 87 de la loi du
op de toepassing van artikel 87 van de wet van 1 augustus 1985 1er août 1985 à ces créances.
beroepen. B.4.4. Wanneer het gewest op grond van artikel 61, § 1, eerste lid, B.4.4. Quand, en vertu de l'article 61, § 1er, alinéa 1er, la région
schulden uit de periode van vóór 1 januari 1989 dient over te nemen doit reprendre des dettes de l'Etat datant de la période antérieure au
van de Staat, in aangelegenheden die door de bijzondere wet van 8 augustus 1988 aan het gewest zijn overgedragen, brengt die rechtsopvolging voor de schuldeisers van de Staat een wettelijke schuldvernieuwing tot stand door verandering van schuldenaar. B.4.5. Vermits de rechtsopvolging in dat geval integraal is, moeten de schuldeisers voor die schuldvorderingen de toepassing kunnen vragen van de wet van 1 augustus 1985. Een andere interpretatie zou leiden tot een ongelijke behandeling van schuldeisers naargelang de vordering die zij hadden op de Staat voor prestaties geleverd vóór 1 januari 1989, betrekking had op een aangelegenheid die tot de bevoegdheid van de Staat is blijven behoren of op een aangelegenheid overgedragen aan de gewesten, en in dit laatste geval, naargelang de bijzondere wetgever al dan niet in een rechtsopvolging heeft voorzien. Zij zou 1er janvier 1989, dans des matières qui ont été transférées à la région par la loi spéciale du 8 août 1988, cette succession crée pour le créancier de l'Etat une novation légale par changement de débiteur. B.4.5. Puisque la succession juridique est dans ce cas intégrale, les créanciers doivent pouvoir demander l'application de la loi du 1er août 1985 pour ces créances. Une autre interprétation conduirait à un traitement inégal des créanciers, pour des prestations antérieures au 1er janvier 1989, selon que la créance qu'ils détenaient sur l'Etat avait trait à une matière demeurée de la compétence de l'Etat ou à une matière transférée aux régions et, dans ce dernier cas, selon que le législateur spécial a ou non prévu la succession juridique. Elle
tevens op discriminerende wijze afbreuk doen aan het beginsel volgens porterait également atteinte, de manière discriminatoire, au principe
hetwelk men slechts rechten of verplichtingen kan afstaan waarvan men selon lequel nul ne peut céder que des droits ou obligations dont il
houder is. Krachtens dat beginsel kan de rechtsopvolging van de Staat est titulaire. En vertu de ce principe, la succession des régions à
door de gewesten niet een wettelijk mechanisme van opschorting in het l'Etat ne peut mettre en cause un mécanisme légal de suspension dont
gedrang brengen waarvoor aan de toepassingsvoorwaarden was voldaan les conditions d'application étaient réalisées avant le 1er janvier
vóór 1 januari 1989. 1989.
B.4.6. Het staat aan de rechter ten gronde om te onderzoeken of, en in B.4.6. Il appartient au juge du fond d'examiner si et dans quelle
welke mate, de schuldvorderingen van appellante voor het Arbeidshof mesure les créances que détient l'appelante devant la Cour du travail
betrekking hebben op prestaties geleverd vóór 1 januari 1989. ont trait à des prestations antérieures au 1er janvier 1989.
B.5. Onder het voorbehoud uitgedrukt in B.4.5, dient de prejudiciële B.5. Sous la réserve exprimée en B.4.5, la question préjudicielle
vraag ontkennend te worden beantwoord. appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Onder het voorbehoud uitgedrukt in B.4.5, schendt artikel 87 van de Sous la réserve exprimée en B.4.5, l'article 87 de la loi du 1er août
wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen de 1985 portant des mesures fiscales et autres ne viole pas les articles
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 september 2003. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 septembre 2003.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^