← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 122/2003 van 24 september 2003 Rolnummer 2535 In zake
: de prejudiciële vraag over artikel 1, 3 o , eerste lid, van artikel III, Overgangsbepalingen,
van de wet van 14 juli 1976 betreffende de wederzijdse Het Arbitragehof, samengesteld
uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 122/2003 van 24 september 2003 Rolnummer 2535 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, 3 o , eerste lid, van artikel III, Overgangsbepalingen, van de wet van 14 juli 1976 betreffende de wederzijdse Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) | Extrait de l'arrêt n° 122/2003 du 24 septembre 2003 Numéro du rôle : 2535 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , 3 o , alinéa 1 er , de l'article III, Dispositions transitoires, de la lo La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, M.(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 122/2003 van 24 september 2003 | Extrait de l'arrêt n° 122/2003 du 24 septembre 2003 |
Rolnummer 2535 | Numéro du rôle : 2535 |
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, 3o, eerste lid, van | En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1er, 3o, |
alinéa 1er, de l'article III, Dispositions transitoires, de la loi du | |
artikel III, Overgangsbepalingen, van de wet van 14 juli 1976 | 14 juillet 1976 relative aux droits et devoirs respectifs des époux et |
betreffende de wederzijdse rechten en verplichtingen van echtgenoten | aux régimes matrimoniaux, posée par la Cour d'appel de Gand. |
en de huwelijksvermogensstelsels, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. | |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. |
P. Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, A. Alen en J.-P. Moerman, | Martens, M. Bossuyt, E. De Groot, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij arrest van 10 oktober 2002 in zake D. Lievois tegen C. Pee, | Par arrêt du 10 octobre 2002 en cause de D. Lievois contre C. Pee, |
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op | |
21 oktober 2002, heeft het Hof van Beroep te Gent de volgende | dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 21 |
prejudiciële vraag gesteld : | octobre 2002, la Cour d'appel de Gand a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt het artikel 1, 3o, van de overgangsbepalingen van de wet van | « L'article 1er, 3o, des dispositions transitoires de la loi du 14 |
14 juli 1976 (artikel 3) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in | juillet 1976 (article 3) viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
zoverre daaruit volgt dat het recht tot overname van de gezinswoning, | Constitution en tant qu'il s'ensuit que le droit à la reprise du |
dat ingevolge artikel 1, 2o, van de overgangsbepalingen van de wet van | logement familial, qui, conformément à l'article 1er, 2o, des |
14 juli 1976 (artikel 3) verleend is aan de echtparen die vóór de | dispositions transitoires de la loi du 14 juillet 1976 (article 3) est |
accordé aux époux qui étaient mariés avant l'entrée en vigueur de la | |
inwerkingtreding van de wet van 14 juli 1976 gehuwd waren zonder | loi du 14 juillet 1976 sans avoir établi de conventions matrimoniales |
huwelijksvoorwaarden te hebben gemaakt of na het aannemen van het | |
stelsel van wettelijke gemeenschap, ontzegd is aan de echtparen die | ou qui avaient adopté le régime de la communauté légale, est refusé |
vóór de inwerkingtreding van de wet van 14 juli 1976 gehuwd waren na | aux époux qui, avant l'entrée en vigueur de la loi du 14 juillet 1976, |
het aannemen van hetzij een stelsel die de gemeenschap beperkt tot de | étaient mariés en ayant adopté soit un régime de communauté réduite |
aanwinsten, hetzij het stelsel van algehele gemeenschap, hetzij het | |
stelsel van scheiding van goederen onder beding van een gemeenschap | aux acquêts, soit le régime de la communauté universelle ou le régime |
van aanwinsten ? » | de séparation de biens avec société d'acquêts ? » |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 1, 1o tot 3o, van artikel III, overgangsbepalingen, van | B.1. L'article 1er, 1o à 3o, de l'article III, Dispositions |
de wet van 14 juli 1976 betreffende de wederzijdse rechten en | transitoires, de la loi du 14 juillet 1976 relative aux droits et |
verplichtingen van echtgenoten en de huwelijksvermogensstelsels | devoirs respectifs des époux et aux régimes matrimoniaux (Moniteur |
(Belgisch Staatsblad , 18 september 1976) luidt : | belge , 18 septembre 1976) énonce : |
« Overeenkomstig de volgende regels zijn de bepalingen van deze wet | « Les dispositions de la présente loi sont applicables, suivant les |
van toepassing op de echtgenoten die vóór de inwerkingtreding van deze | règles ci-après, aux époux mariés avant la date de son entrée en |
wet zijn gehuwd zonder huwelijksvoorwaarden te hebben gemaakt of na | |
het stelsel van gemeenschap te hebben aangenomen dan wel het stelsel | vigueur sans avoir établi de conventions matrimoniales ou après avoir |
van scheiding van goederen of het dotaal stelsel te hebben gekozen, | adopté un régime en communauté ou après avoir choisi le régime de la |
waarin een gemeenschap van aanwinsten is bedongen als omschreven in de | séparation de biens ou celui des biens dotaux comportant une société |
artikelen 1498 en 1499 van het Burgerlijk Wetboek : | d'acquêts régie par les articles 1498 et 1499 du Code civil : |
1o Gedurende een termijn van één jaar te rekenen van de | 1o Pendant un délai d'un an prenant cours à l'entrée en vigueur de la |
inwerkingtreding van deze wet kunnen de echtgenoten ten overstaan van | présente loi, les époux peuvent déclarer devant notaire qu'ils |
een notaris verklaren dat zij hun wettelijk of bedongen | entendent maintenir sans changement, leur régime matrimonial légal ou |
huwelijksvermogensstelsel ongewijzigd wensen te handhaven. | conventionnel. |
2o Indien een dergelijke verklaring niet wordt afgelegd, zullen de | 2o A défaut de pareille déclaration, les époux qui n'avaient pas |
echtgenoten die geen huwelijksvoorwaarden hebben gemaakt of het | établi de conventions matrimoniales ou avaient adopté le régime de la |
stelsel van wettelijke gemeenschap hebben aangenomen, bij het | communauté légale, seront dès l'expiration du délai, soumis aux |
verstrijken van die termijn onderworpen zijn aan de bepalingen van de artikelen 1398 tot 1450 betreffende het wettelijk stelsel, onverminderd hetgeen zij bij huwelijkscontract hebben bedongen betreffende de voordelen aan beide echtgenoten of aan een van hen. Evenwel kunnen zij, zonder het verstrijken van die termijn af te wachten, ten overstaan van een notaris verklaren dat zij zich onmiddellijk wensen te onderwerpen aan de bepalingen betreffende het wettelijk stelsel. 3o Indien de verklaring bedoeld in 1o niet wordt afgelegd, zullen de echtgenoten die de gemeenschap beperkt tot de aanwinsten of de algemene gemeenschap hebben aangenomen, bij het verstrijken van die termijn onderworpen zijn aan de bepalingen van de artikelen 1415 tot 1426 voor alles wat betrekking heeft op het bestuur van de gemeenschap en van de eigen goederen, alsook aan de bepalingen van de artikelen | dispositions des articles 1398 à 1450 concernant le régime légal, sans préjudice des clauses de leur contrat de mariage comportant des avantages aux deux époux ou à l'un d'eux. Ils peuvent toutefois, sans attendre l'expiration de ce délai, déclarer devant notaire, qu'ils entendent se soumettre immédiatement aux dispositions régissant le régime légal. 3o A défaut de la déclaration visée au 1o, les époux qui avaient adopté la communauté réduite aux acquêts ou la communauté universelle seront, dès l'expiration du délai, soumis aux dispositions des articles 1415 à 1426 pour tout ce qui concerne la gestion de la communauté et de leurs biens propres, ainsi qu'à celles des articles |
1408 tot 1414 betreffende de gemeenschappelijke schulden en de rechten | 1408 à 1414 définissant les dettes communes et réglant les droits des |
van de schuldeisers. | créanciers. |
Hetzelfde geldt voor de echtgenoten die de scheiding van goederen of | Il en sera de même pour les époux ayant choisi le régime de la |
het dotaal stelsel hebben gekozen onder beding van een gemeenschap van | séparation de biens ou le régime dotal, tout en ayant stipulé une |
aanwinsten als omschreven in de artikelen 1498 en 1499 van het | société d'acquêts régie par les articles 1498 et 1499 du Code civil |
Burgerlijk Wetboek, doch uitsluitend wat die gemeenschap betreft. » | mais en ce qui concerne cette société seulement. » |
De artikelen 1446 en 1447 van het Burgerlijk Wetboek, die te dezen | Les articles 1446 et 1447 du Code civil, également en cause en |
eveneens in het geding zijn, luiden : | l'espèce, disposent : |
« Art. 1446.Wanneer het wettelijk stelsel eindigt door het overlijden |
« Art. 1446.Lorsque le régime légal prend fin par le décès d'un des |
van een der echtgenoten, kan de langstlevende, tegen opleg indien | époux, le conjoint survivant peut se faire attribuer par préférence, |
daartoe grond bestaat, zich bij voorrang doen toewijzen een van de | moyennant soulte s'il y a lieu, un des immeubles servant au logement |
onroerende goederen die tot gezinswoning dient, samen met het aldaar | |
aanwezige huisraad, en het onroerend goed dat dient voor de | de la famille avec les meubles meublants qui le garnissent et |
uitoefening van zijn beroep, samen met de roerende zaken die aldaar | l'immeuble servant à l'exercice de sa profession avec les meubles à |
aanwezig zijn voor beroepsdoeleinden. | usage professionnel qui le garnissent. |
Art. 1447.Wanneer het wettelijk stelsel eindigt door echtscheiding, |
Art. 1447.Lorsque le régime légal prend fin par le divorce, la |
scheiding van tafel en bed of scheiding van goederen, kan elk der | séparation de corps ou la séparation de biens, chacun des époux peut |
echtgenoten in de loop van de vereffeningsprocedure aan de rechtbank | au cours des opérations de liquidation, demander au tribunal de faire |
te zijnen voordele toepassing van artikel 1446 vragen. | application à son profit des dispositions visées à l'article 1446. |
De rechtbank beslist met inachtneming van de maatschappelijke en | Le tribunal statue en considération des intérêts sociaux et familiaux |
gezinsbelangen die erbij betrokken zijn en van de vergoedings- of | en cause et des droits de récompense ou de créance au profit de |
vorderingsrechten van de andere echtgenoot. | l'autre époux. |
De rechtbank bepaalt de datum waarop de eventuele opleg opeisbaar | Le tribunal fixe la date de l'exigibilité de la soulte éventuelle. » |
wordt. » B.2. De in het geding zijnde bepaling voert een verschil in | B.2. La disposition en cause instaure une différence de traitement |
behandeling in tussen echtgenoten die zijn gehuwd vóór de | entre les époux mariés avant la date d'entrée en vigueur de la loi du |
inwerkingtreding van de wet van 14 juli 1976 betreffende de | 14 juillet 1976 relative aux droits et devoirs respectifs des époux et |
wederzijdse rechten en verplichtingen van echtgenoten en de | |
huwelijksvermogensstelsels, naargelang zij gehuwd waren onder het | aux régimes matrimoniaux, selon qu'ils se sont mariés sous le régime |
wettelijk stelsel (artikel 1, 2o), dan wel met een huwelijkscontract | légal (article 1er, 2o), ou en ayant adopté le régime conventionnel de |
onder de algemene gemeenschap, onder de gemeenschap van aanwinsten | la communauté universelle, de la communauté réduite aux acquêts |
(artikel 1, 3o, eerste lid), onder de scheiding van goederen met | (article 1er, 3o, alinéa 1er), de la séparation de biens avec une |
gemeenschap van aanwinsten of onder het dotaal stelsel met gemeenschap | société d'acquêts ou du régime dotal avec une société d'acquêts |
van aanwinsten (artikel 1, 3o, tweede lid). De bij die wet ingevoerde | (article 1er, 3o, alinéa 2). Les règles instaurées par cette loi en ce |
regels met betrekking tot de vereffening en de verdeling, en | qui concerne la liquidation et le partage, et en particulier l'article |
inzonderheid het in het bodemgeschil aangevoerde artikel 1447 van het | 1447 du Code civil invoqué dans l'instance principale, qui prévoit la |
Burgerlijk Wetboek, dat voorziet in de mogelijkheid van toewijzing bij | |
voorrang van het onroerend goed dat tot gezinswoning dient, zijn van | possibilité d'attribuer préférentiellement l'immeuble servant au |
toepassing op de eerste categorie van echtgenoten, terwijl zij niet | logement de la famille, sont applicables à la première catégorie de |
van toepassing zijn op de tweede categorie van echtgenoten. Dat | conjoints mais non à la seconde. Cette différence de traitement serait |
verschil in behandeling zou discriminatoir zijn, inzonderheid voor de | discriminatoire, en particulier à l'égard des époux qui se sont mariés |
echtgenoten die vóór 28 september 1976 gehuwd waren onder het bedongen | avant le 28 septembre 1976 sous le régime conventionnel de la |
gemeenschapsstelsel van de scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten. B.3. Het verschil in behandeling tussen beide categorieën van echtgenoten berust op een objectief criterium, namelijk de aard van het huwelijksvermogensstelsel dat zij vóór de inwerkingtreding van de wet van 14 juli 1976 hebben aangenomen door al dan niet een huwelijkscontract te hebben gesloten. B.4. De pertinentie van dat onderscheid werd als volgt verantwoord : « Uitgaande van de opvatting dat een huwelijkscontract een overeenkomst tussen echtgenoten is die tussen de overeenkomstsluitende partijen als wet geldt, wijzigt het de inhoud ervan slechts in die zin | séparation de biens avec société d'acquêts. B.3. La différence de traitement entre les deux catégories de conjoints repose sur un critère objectif, à savoir la nature du régime matrimonial que les époux ont adopté avant l'entrée en vigueur de la loi du 14 juillet 1976, en ayant ou non conclu un contrat de mariage. B.4. La pertinence de cette distinction a été justifiée comme suit : « Partant de l'idée qu'un contrat de mariage constitue une convention entre époux, qui fait la loi des parties contractantes, il n'en |
dat het in het stelsel dat zij hebben gekozen, de nieuwe beheersregels | modifie le contenu qu'en introduisant dans le régime choisi par eux |
van de gemeenschap of van de eigen goederen invoegt. » (Parl. St. , | les nouvelles règles de gestion de la communauté ou des biens propres. |
Senaat, 1975-1976, nr. 683/2, p. 92) | » (Doc. parl. , Sénat, 1975-1976, no 683/2, p. 92) |
B.5. De wet van 14 juli 1976 heeft in hoofdzaak beoogd de juridische | B.5. La loi du 14 juillet 1976 a pour objectif principal de |
ontvoogding van de gehuwde vrouw, tot stand gebracht door de wet van | concrétiser, dans la législation relative aux régimes matrimoniaux, |
30 april 1958 betreffende de wederzijdse rechten en plichten van de | l'émancipation juridique de la femme mariée consacrée par la loi du 30 |
echtgenoten, te concretiseren in de wetgeving betreffende de huwelijksvermogensstelsels : | avril 1958 relative aux droits et devoirs respectifs des époux : |
« Vanaf het ogenblik dat aan de gehuwde vrouw volle rechtsbekwaamheid | « Dès l'instant où l'on reconnaît à la femme mariée une pleine |
wordt toegekend, [...] moet deze onafhankelijkheid haar normale | capacité juridique, [...] cette indépendance doit trouver sa |
tegenhanger vinden op het gebied van de huwelijksvermogensstelsels. De | contrepartie normale dans le domaine des régimes matrimoniaux. L'une |
ene hervorming gaat niet zonder de andere. Het bekrachtigen van de | |
handelingsbekwaamheid van de gehuwde vrouw zonder daarbij de | des réformes ne va pas sans l'autre. Consacrer la capacité civile de |
huwelijksvermogensstelsels te wijzigen of aan te passen, zou er op | la femme mariée, sans modifier ou aménager les régimes matrimoniaux, |
neerkomen een theoretisch werk te leveren dat praktisch denkbeeldig | serait faire oeuvre théorique et pratiquement illusoire. » (Doc. parl. |
blijft. » (Parl. St. , Senaat, 1964-1965, nr. 138, p. 1; Parl. St. , | , Sénat, 1964-1965, no 138, p. 1; Doc. parl. , Sénat, 1976-1977, no |
Senaat, 1976-1977, nr. 683/2, p. 1) | 683/2, p. 1) |
B.6. De in het geding zijnde maatregel kan niet worden beschouwd als | B.6. La mesure en cause ne saurait être considérée comme |
onevenredig met de doelstelling van de wet van 14 juli 1976 in het | disproportionnée à l'objectif de la loi du 14 juillet 1976, en |
algemeen, en van de overgangsbepaling waarbij de toepassing van de | général, et de la disposition transitoire excluant l'application des |
regels inzake de vereffening en de verdeling worden uitgesloten, in | règles relatives à la liquidation et au partage, en particulier. |
het bijzonder. | |
De bevestiging van de handelingsbekwaamheid van de gehuwde vrouw was | La confirmation de la capacité civile de la femme mariée ne s'imposait |
immers slechts noodzakelijk ten aanzien van het bestuur van de | en effet qu'en ce qui concerne la gestion de la communauté et des |
gemeenschap en van de eigen goederen (artikelen 1415 tot 1426 van het | biens propres (articles 1415 à 1426 du Code civil) et en ce qui |
Burgerlijk Wetboek), alsmede de daarmee onlosmakelijk verbonden | concerne la question, qui y est indissolublement liée, du règlement |
problematiek van de regeling van de gemeenschappelijke schulden en de | |
rechten van de schuldeisers (artikelen 1408 tot 1414 van het | des dettes communes et des droits des créanciers (articles 1408 à 1414 |
Burgerlijk Wetboek), en vereiste derhalve niet noodzakelijk de | du Code civil), et elle n'exigeait dès lors pas nécessairement |
toepassing van de regels die de vereffening en de verdeling van het | l'application des règles régissant la liquidation et le partage du |
huwelijksvermogensstelsel beheersen. De wetgever vermocht derhalve | régime matrimonial. Le législateur pouvait donc considérer, en se |
ervan uit te gaan dat die rechtsproblematiek, op basis van het | basant sur le principe de la prévisibilité pour les époux concernés et |
beginsel van de voorzienbaarheid voor de betrokken echtgenoten en | compte tenu de la diversité des modalités pouvant caractériser un |
rekening houdend met de diversiteit aan modaliteiten die een | régime matrimonial conventionnel, que cette problématique juridique |
conventioneel huwelijksvermogensstelsel kan karakteriseren, geregeld | demeurerait régie par les dispositions qui étaient applicables au |
zou blijven door de bepalingen die van toepassing waren bij de | moment de l'adoption de ce régime. |
aanneming van dat stelsel. | |
De bepaling van artikel 47, § 3, van artikel IV van de wet van 14 juli | La disposition de l'article 47, § 3, de l'article IV de la loi du 14 |
1976, dat de opheffings- en wijzigingsbepalingen bevat en de in de | juillet 1976, qui contient des dispositions abrogatoires et |
paragrafen 1 en 2 vermelde artikelen toepasselijk verklaart in zoverre | modificatives et déclare les articles énumérés aux paragraphes 1er et |
zij noodzakelijk zijn voor de vereffening van het | 2 applicables dans la mesure où ils sont nécessaires à la liquidation |
huwelijksvermogensstelsel, is slechts de bevestiging van de | du régime matrimonial, ne fait que confirmer l'exclusion de |
uitsluiting van de toepassing van de nieuwe bepalingen betreffende de | l'application des nouvelles dispositions régissant la liquidation et |
vereffening en de verdeling ten aanzien van die categorie van | le partage à cette catégorie d'époux ayant adopté, avant l'entrée en |
echtgenoten die vóór de inwerkingtreding van die wet een bedongen | vigueur de cette loi, un régime matrimonial conventionnel. |
huwelijksvermogensstelsel hebben aangenomen. | |
Overigens verhindert niets die categorie van echtgenoten hun | Rien n'empêche du reste cette catégorie d'époux de modifier leur |
conventioneel stelsel te wijzigen om die maatregelen te bedingen | régime conventionnel, pour y inclure celles des mesures que le |
waarin de wetgever voor hen niet heeft voorzien. | législateur n'a pas prévues pour eux. |
De wetgever heeft het imperatief karakter van de aanpassing van de | Le but du législateur a été de faire en sorte que l'adaptation |
wetgeving betreffende de huwelijksvermogensstelsels aan de | impérative de la législation sur les régimes matrimoniaux à la |
rechtsbekwaamheid van de gehuwde vrouw, willen verzoenen met de | capacité juridique de la femme mariée puisse se concilier avec le |
eerbied voor de wilsautonomie van de partijen. | respect de l'autonomie de la volonté des parties. |
B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 1, 3o, van artikel III, Overgangsbepalingen, van de wet van 14 | L'article 1er, 3o, de l'article III, Dispositions transitoires, de la |
juli 1976 betreffende de wederzijdse rechten en verplichtingen van | loi du 14 juillet 1976 relative aux droits et devoirs respectifs des |
echtgenoten en de huwelijksvermogensstelsels, aldus geïnterpreteerd | époux et aux régimes matrimoniaux, interprété en ce sens que l'article |
dat artikel 1447 van het Burgerlijk Wetboek niet van toepassing is op | 1447 du Code civil n'est pas applicable aux catégories d'époux visées |
de daarin bedoelde categorieën van echtgenoten, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | dans l'article précité, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 september 2003. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 septembre 2003. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
A. Arts. | A. Arts. |