← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 96/2003 van 2 juli 2003 Rolnummer 2497 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende de artikelen 301, 307bis en 1134 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 1288 van het
Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtba Het Arbitragehof, samengesteld
uit de rechters M. Bossuyt en L. François, waarnemend voorzitters(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 96/2003 van 2 juli 2003 Rolnummer 2497 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 301, 307bis en 1134 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 1288 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtba Het Arbitragehof, samengesteld uit de rechters M. Bossuyt en L. François, waarnemend voorzitters(...) | Extrait de l'arrêt n° 96/2003 du 2 juillet 2003 Numéro du rôle : 2497 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 301, 307bis et 1134 du Code civil et à l'article 1288 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de première i La Cour d'arbitrage, composée des juges M. Bossuyt et L. François, faisant fonction de président(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 96/2003 van 2 juli 2003 | Extrait de l'arrêt n° 96/2003 du 2 juillet 2003 |
| Rolnummer 2497 | Numéro du rôle : 2497 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 301, 307bis | En cause : la question préjudicielle relative aux articles 301, 307bis |
| en 1134 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 1288 van het | et 1134 du Code civil et à l'article 1288 du Code judiciaire, posée |
| Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Turnhout. | par le Tribunal de première instance de Turnhout. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de rechters M. Bossuyt en L. François, waarnemend | composée des juges M. Bossuyt et L. François, faisant fonction de |
| voorzitters, en de rechters P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. | présidents, et des juges P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
| Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, | Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée |
| onder voorzitterschap van rechter M. Bossuyt, | par le juge M. Bossuyt, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 24 juni 2002 in zake J. Van der Linden tegen A. Leysen, | Par jugement du 24 juin 2002 en cause de J. Van der Linden contre A. |
| waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op | Leysen, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
| 4 juli 2002, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Turnhout de | d'arbitrage le 4 juillet 2002, le Tribunal de première instance de |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | Turnhout a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schenden de artikelen 301, 307bis en 1134 van het Burgerlijk Wetboek | « Les articles 301, 307bis et 1134 du Code civil et l'article 1288 du |
| en 1288 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de | Code judiciaire violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, |
| Grondwet, geïnterpreteerd in die zin dat de wijziging van een | interprétés en ce sens que la modification d'une pension alimentaire |
| onderhoudsuitkering tussen echtgenoten na echtscheiding door | entre époux après un divorce par consentement mutuel n'est possible |
| onderlinge toestemming slechts mogelijk is met wederzijds akkoord van | que par le biais d'un accord entre les époux divorcés ou par |
| de gescheiden echtgenoten of toepassing van de regels van het algemeen | application des règles du droit commun des obligations, cependant |
| verbintenissenrecht, terwijl een dergelijke wijziging in rechte en | qu'une telle modification est possible en droit et sans accord entre |
| zonder wederzijds akkoord wel mogelijk is : | époux : |
| 1o voor de onderhoudsuitkering tussen echtgenoten na echtscheiding op | 1o pour la pension alimentaire entre époux après un divorce pour cause |
| grond van feiten of feitelijke scheiding, mits voldaan is aan het | déterminée ou pour cause de séparation de fait, moyennant le respect |
| bepaalde in artikel 301, § 3, of 307bis van het Burgerlijk Wetboek; | du prescrit de l'article 301, § 3, ou 307bis du Code civil; |
| 2o voor de onderhoudsbijdrage voor de kinderen na echtscheiding door | 2o pour la contribution à l'entretien des enfants après un divorce par |
| onderlinge toestemming, mits voldaan is aan het bepaalde in artikel | consentement mutuel, moyennant le respect du prescrit de l'article |
| 1288, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek ? » | 1288, alinéa 2, du Code judiciaire ? » |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid, met de | B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 301, |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de artikelen 301, 307bis en 1134 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 1288 van het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre een wijziging van een onderhoudsuitkering tussen echtgenoten na echtscheiding door onderlinge toestemming slechts mogelijk is met akkoord van de gescheiden echtgenoten of met toepassing van de regels van het algemeen verbintenissenrecht, terwijl een dergelijke wijziging, onder bepaalde voorwaarden, bij rechterlijke beslissing en zonder akkoord mogelijk is voor de onderhoudsuitkering tussen echtgenoten na echtscheiding op grond van bepaalde feiten of feitelijke scheiding, en voor de onderhoudsuitkering voor de kinderen na echtscheiding door onderlinge toestemming. | 307bis et 1134 du Code civil et de l'article 1288 du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en tant qu'une modification de la pension alimentaire à payer par l'un des époux à l'autre, après un divorce par consentement mutuel, n'est possible que de l'accord des époux divorcés ou en application des règles du droit commun des obligations, alors qu'une telle modification est possible sous certaines conditions, par voie judiciaire et sans accord, pour la pension alimentaire à payer par l'un des époux à l'autre, après un divorce pour cause déterminée ou pour cause de séparation de fait, et pour la contribution à l'entretien des enfants, après un divorce par consentement mutuel. |
| B.2. De in het geding zijnde artikelen luiden : | B.2. Les dispositions en cause sont libellées comme suit : |
| Artikel 301 van het Burgerlijk Wetboek : | Article 301 du Code civil : |
| « § 1. De rechtbank kan aan de echtgenoot die de echtscheiding heeft | « § 1er. Le tribunal peut accorder à l'époux qui a obtenu le divorce, |
| verkregen, uit de goederen en de inkomsten van de andere echtgenoot, | sur les biens et les revenus de l'autre époux, une pension pouvant |
| een uitkering toekennen die, rekening houdend met zijn inkomsten en | permettre au bénéficiaire, compte tenu de ses revenus et possibilités, |
| mogelijkheden, hem in staat stellen kan in zijn bestaan te voorzien op | d'assurer son existence dans des conditions équivalentes à celles dont |
| een gelijkwaardige wijze als tijdens het samenleven. | il bénéficiait durant la vie commune. |
| § 2. De rechtbank die de uitkering toekent stelt vast dat deze van | § 2. Le tribunal qui accorde la pension constate que celle-ci est |
| rechtswege aangepast wordt aan de schommelingen van het indexcijfer | adaptée de plein droit aux fluctuations de l'indice des prix à la |
| van de consumptieprijzen. | consommation. |
| Het basisbedrag van de uitkering stemt overeen met het indexcijfer van | |
| de consumptieprijzen van de maand gedurende welke het vonnis of het | Le montant de base de la pension correspond à l'indice des prix à la |
| arrest dat de echtscheiding uitspreekt, kracht van gewijsde heeft | consommation du mois au cours duquel le jugement ou l'arrêt prononçant |
| verkregen, tenzij de rechtbank er anders over beslist. Om de twaalf | le divorce est coulé en force de chose jugée, à moins que le tribunal |
| maanden wordt het bedrag van de uitkering van rechtswege aangepast in | en décide autrement. Tous les 12 mois, le montant de la pension est |
| verhouding tot de verhoging of de verlaging van het indexcijfer van de | adapté en fonction de la hausse ou de la baisse de l'indice des prix à |
| consumptieprijzen van de overeenstemmende maand. | la consommation du mois correspondant. |
| Deze wijzigingen worden op de uitkeringen toegepast vanaf de vervaldag | Ces modifications sont appliquées à la pension dès l'échéance qui suit |
| die volgt op de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad van het in | la publication au Moniteur belge de l'indice nouveau à prendre en |
| aanmerking te nemen nieuwe indexcijfer. | considération. |
| De rechtbank kan nochtans in bepaalde omstandigheden een ander systeem | Le tribunal peut, dans certains cas, appliquer un autre système |
| van aanpassing van de uitkering aan de kosten van levensonderhoud | d'adaptation de la pension au coût de la vie. |
| toepassen. § 3. Indien de uitkering, ingevolge omstandigheden onafhankelijk van | § 3. Si, par suite de circonstances indépendantes de la volonté du |
| de wil van de uitkeringsgerechtigde, in ruime mate ontoereikend is | bénéficiaire de la pension, celle-ci n'est plus suffisante et ce dans |
| geworden om de in § 1 bedoelde toestand te waarborgen, kan de | une mesure importante, pour sauvegarder la situation prévue au § 1er, |
| rechtbank de uitkering verhogen. | le tribunal peut augmenter la pension. |
| Indien de toestand van de uitkeringsgerechtigde een ingrijpende | Si, par suite d'une modification sensible de la situation du |
| wijziging heeft ondergaan zodat het bedrag van de uitkering niet meer | bénéficiaire, le montant de la pension ne se justifie plus, le |
| verantwoord is, kan de rechtbank de uitkering verminderen of opheffen. | tribunal peut réduire ou supprimer la pension. |
| Dit geldt eveneens bij ingrijpende wijziging van de toestand van de | Ceci vaut également en cas de modification sensible de la situation du |
| uitkeringsplichtige ingevolge omstandigheden onafhankelijk van zijn | débiteur de la pension par suite de circonstances indépendantes de sa |
| wil. | volonté. |
| § 4. Het bedrag van de uitkering mag in geen geval hoger zijn dan een | § 4. En aucun cas, le montant de la pension ne peut excéder le tiers |
| derde van de inkomsten van de tot uitkering gehouden echtgenoot. | des revenus de l'époux débiteur de la pension. |
| § 5. De uitkering kan te allen tijde door een kapitaal worden | § 5. La pension peut à tout moment être remplacée par un capital, de |
| vervangen op grond van een overeenkomst tussen de partijen | l'accord des parties, homologué par le tribunal. A la demande de |
| gehomologeerd door de rechtbank. De rechtbank kan ook de kapitalisatie | l'époux débiteur de la pension, le tribunal peut également accorder, à |
| te allen tijde toekennen op aanvraag van de tot uitkering gehouden | tout moment, la capitalisation. |
| echtgenoot. § 6. De uitkering is niet meer verschuldigd bij het overlijden van de | § 6. La pension n'est plus due au décès de l'époux débiteur, mais le |
| tot uitkering gehouden echtgenoot, maar de echtgenoot aan wie de | |
| uitkering toekwam mag levensonderhoud vorderen ten bezware van de | créancier peut demander des aliments à charge de la succession, et ce |
| nalatenschap, dit volgens de voorwaarden voorzien in artikel 205, §§ | aux conditions prévues à l'article 205, §§ 2, 3, 4 et 5, du Code |
| 2, 3, 4 en 5 van het Burgerlijk Wetboek. » | civil. » |
| Artikel 307bis van het Burgerlijk Wetboek : | Article 307bis du Code civil : |
| « De uitkering tot levensonderhoud krachtens de artikelen 306 en 307 | « La pension alimentaire accordée en vertu des articles 306 et 307 |
| mag een derde gedeelte van de inkomsten van de schuldenaar te boven | |
| gaan en wordt aangepast of afgeschaft al naar de wijzigingen in de | pourra excéder le tiers des revenus du débiteur et être adaptée ou |
| behoeften en de bestaansmiddelen van partijen. De nalatenschap van de | supprimée selon les modifications des besoins et des ressources des |
| schuldenaar, vooroverleden zonder kinderen uit zijn huwelijk met de | parties. La succession du débiteur prédécédé sans laisser d'enfants de |
| overlevende achter te laten, is aan de laatstgenoemde levensonderhoud | son mariage avec le survivant, doit des aliments à ce dernier selon |
| verschuldigd volgens de regels van artikel 205. » | les règles de l'article 205. » |
| Artikel 1134 van het Burgerlijk Wetboek : | Article 1134 du Code civil : |
| « Alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan, strekken degenen die | « Les conventions légalement formées tiennent lieu de loi à ceux qui |
| deze hebben aangegaan, tot wet. | les ont faites. |
| Zij kunnen niet herroepen worden dan met hun wederzijdse toestemming | Elles ne peuvent être révoquées que de leur consentement mutuel, ou |
| of op de gronden door de wet erkend. | pour les causes que la loi autorise. |
| Zij moeten te goeder trouw worden ten uitvoer gebracht. » | Elles doivent être exécutées de bonne foi. » |
| Artikel 1288 van het Gerechtelijk Wetboek : | Article 1288 du Code judiciaire : |
| « Zij zijn ertoe gehouden hun overeenkomst omtrent de volgende punten | « Ils sont tenus de constater par écrit leur convention visant : |
| bij geschrift vast te leggen : 1o de verblijfplaats van elk van beide echtgenoten gedurende de proeftijd; 2o het gezag over de persoon en het beheer van de goederen van de kinderen en het recht op persoonlijk contact zoals bedoeld in artikel 374, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek wat betreft de kinderen bedoeld in artikel 1254, zowel gedurende de proeftijd als na de echtscheiding; 3o de bijdrage van elk van beide echtgenoten in het levensonderhoud, de opvoeding en de passende opleiding van voornoemde kinderen, onverminderd de rechten hen door Hoofdstuk V van Titel V van Boek I van het Burgerlijk Wetboek toegekend; 4o het bedrag van de eventuele uitkering te betalen door de ene echtgenoot aan de andere, gedurende de proeftijd en na de echtscheiding, de formule voor de eventuele aanpassing van die uitkering aan de kosten van levensonderhoud, de omstandigheden waaronder dit bedrag na de echtscheiding kan worden herzien en de nadere bepalingen ter zake. | 1o la résidence de chacun des époux pendant le temps des épreuves; 2o l'autorité sur la personne et l'administration des biens des enfants et le droit aux relations personnelles visé à l'article 374, alinéa 4, du Code civil en ce qui concerne les enfants visés à l'article 1254, tant pendant le temps des épreuves qu'après le divorce; 3o la contribution de chacun des époux à l'entretien, à l'éducation et à la formation adéquate desdits enfants, sans préjudice des droits qui leur sont reconnus par le Chapitre V, Titre V, Livre premier, du Code civil; 4o le montant de l'éventuelle pension à payer par l'un des époux à l'autre pendant les épreuves et après le divorce, la formule de son éventuelle adaptation au coût de la vie, les circonstances dans lesquelles et les modalités selon lesquelles ce montant pourra être révisé après le divorce. |
| Wanneer nieuwe omstandigheden buiten de wil van de partijen hun | Lorsque des circonstances nouvelles et indépendantes de la volonté des |
| toestand of die van de kinderen ingrijpend wijzigen, kunnen de | parties modifient sensiblement leur situation ou celle des enfants, |
| beschikkingen bedoeld in het 2o en het 3o van het voorgaande lid na de | les dispositions visées aux 2o et 3o de l'alinéa précédent peuvent |
| echtscheiding worden herzien door de bevoegde rechter. » | être révisées après le divorce, par le juge compétent. » |
| Wat betreft het verschil in behandeling met betrekking tot een | Quant à la différence de traitement concernant une modification |
| eventuele wijziging van de onderhoudsuitkering tussen uit de echt | éventuelle de la pension alimentaire entre époux divorcés, en fonction |
| gescheiden echtgenoten, naar gelang van de aard van de echtscheiding | de la nature du divorce |
| B.3.1. Het in het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag | B.3.1. La différence de traitement évoquée dans la première partie de |
| aangehaalde verschil in behandeling met betrekking tot een eventuele | la question préjudicielle, concernant une éventuelle modification de |
| wijziging van de onderhoudsuitkering tussen uit de echt gescheiden | la pension alimentaire entre époux divorcés, est fondée sur un critère |
| echtgenoten steunt op een objectief criterium, namelijk de aard van de | objectif, à savoir la nature du divorce. Le divorce pour cause |
| echtscheiding. De echtscheiding op grond van bepaalde feiten en de echtscheiding op grond van een feitelijke scheiding berusten immers op een bewezen of een vermoede schuld van één van de beide echtgenoten. Zij geven aanleiding tot de vaststelling van een onderhoudsuitkering voor de onschuldige echtgenoot tot concretisering van de wettelijke onderhoudsverplichting. Aan de echtscheiding door onderlinge toestemming is daarentegen elk schuldcriterium vreemd : zij berust op een volgehouden akkoord van de echtgenoten om het huwelijk te beëindigen en brengt geen verdere wettelijke onderhoudsverplichting tussen gewezen echtgenoten teweeg, onverminderd hun recht om met toepassing van de regels van het verbintenissenrecht een | déterminée et le divorce pour cause de séparation de fait reposent en effet sur une faute prouvée ou présumée d'un des deux conjoints. Ils donnent lieu, en vue d'assurer l'obligation légale d'entretien, à la fixation d'une pension alimentaire en faveur de l'époux innocent. Toute notion de faute est en revanche absente dans le cas du divorce par consentement mutuel : celui-ci repose sur un accord persistant des époux de mettre un terme au mariage et il n'entraîne aucune obligation légale ultérieure d'entretien entre les ex-époux, sans préjudice du |
| onderhoudsuitkering te bedingen waarvan de uit de echt scheidende | droit qu'ils ont de s'accorder, en application des règles du droit des |
| partijen zelf vrijelijk de modaliteiten bepalen. Met toepassing van | obligations, sur une pension alimentaire dont ils déterminent |
| artikel 1134 van het Burgerlijk Wetboek strekt de ter zake bedongen | eux-mêmes librement les modalités. En application de l'article 1134 du |
| overeenkomst de partijen tot wet. | Code civil, la convention formée en la matière tient lieu de loi entre |
| B.3.2. Gelet op het conventioneel karakter van de echtscheiding door onderlinge toestemming, is het niet onevenredig dat de wetgever niet heeft voorzien in bijzondere voorwaarden waaronder, na de echtscheiding, een conventioneel bedongen onderhoudsuitkering tussen gewezen echtgenoten zou kunnen worden gewijzigd op een manier die afwijkt van het gemeen verbintenissenrecht dat de totstandkoming van hun overeenkomst beheerst. De echtgenoten hebben immers steeds de mogelijkheid - en hebben die ook steeds gehad - om in hun overeenkomst, indien die voorziet in een onderhoudsuitkering, de voorwaarden en de modaliteiten te bepalen volgens welke het bedrag ervan voor herziening vatbaar zou zijn. | les parties. B.3.2. Compte tenu du caractère conventionnel du divorce par consentement mutuel, il n'est pas disproportionné que le législateur n'ait pas prévu les conditions particulières dans lesquelles, après le divorce, la pension alimentaire fixée conventionnellement par les ex-époux pourrait être modifiée d'une manière dérogeant au droit commun des obligations qui régit l'adoption de leur convention. En effet, les conjoints ont toujours la possibilité - et l'ont toujours eue - d'indiquer dans leur convention, si celle-ci prévoit une pension alimentaire, les conditions et les modalités quant à la révision du montant de celle-ci. |
| B.4.1. De appellant voor het verwijzende rechtscollege betwist noch de | B.4.1. L'appelant devant le juge a quo ne conteste ni les principes |
| voormelde beginselen van die specifieke regeling noch het | précités de ce régime spécifique ni son caractère non discriminatoire. |
| niet-discriminerende karakter ervan. Volgens hem vloeit een | Selon lui, une discrimination découle toutefois de l'article 1288, |
| discriminatie evenwel voort uit artikel 1288, eerste lid, 4o, van het | alinéa 1er, 4o, du Code judiciaire, qui dispose désormais |
| Gerechtelijk Wetboek, dat thans - en anders dan vóór de wijziging van | explicitement - et contrairement à ce qui était le cas avant la |
| die bepaling bij artikel 27, 3o, van de wet van 30 juni 1994 houdende | modification de cette disposition par l'article 27, 3o, de la loi du |
| wijziging van artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek en van de | 30 juin 1994 modifiant l'article 931 du Code judiciaire et les |
| bepalingen betreffende de procedures van echtscheiding - uitdrukkelijk | dispositions relatives aux procédures du divorce - que les époux sont |
| bepaalt dat de echtgenoten ertoe zijn gehouden, naast het bedrag van | |
| de eventuele uitkering te betalen door de ene echtgenoot aan de | tenus de constater par écrit, outre le montant de l'éventuelle pension |
| andere, « de formule voor de eventuele aanpassing van die uitkering | à payer par l'un des époux à l'autre, « la formule de son éventuelle |
| aan de kosten van levensonderhoud, de omstandigheden waaronder dit | adaptation au coût de la vie, les circonstances dans lesquelles et les |
| bedrag na de echtscheiding kan worden herzien en de nadere bepalingen | modalités selon lesquelles ce montant pourra être révisé après le |
| ter zake » bij geschrift vast te leggen. Pas sedert de | divorce ». C'est seulement depuis l'entrée en vigueur de la loi |
| inwerkingtreding van de voornoemde wet van 30 juni 1994 zou er, in het kader van de regeling van de echtscheiding door onderlinge toestemming, een equivalent bestaan met betrekking tot de wijzigbaarheid van de onderhoudsuitkering tussen gewezen echtgenoten. De appellant meent dan ook gediscrimineerd te zijn door het vroegere artikel 1288, 4o, van het Gerechtelijk Wetboek dat, ten tijde van de vaststelling van de overeenkomst in het kader van zijn echtscheiding door onderlinge toestemming, slechts voorzag in het vastleggen van « het bedrag van de eventuele uitkering te betalen door de ene echtgenoot aan de andere, gedurende de proeftijd en na de echtscheiding ». B.4.2. Artikel 1288, eerste lid, 4o, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het werd vervangen bij artikel 27, 3o, van de voormelde wet van | précitée du 30 juin 1994 qu'existerait, dans le régime du divorce par consentement mutuel, un équivalent concernant la possibilité de modifier la pension alimentaire consentie entre les ex-époux. L'appelant estime dès lors être discriminé par l'ancien article 1288, 4o, du Code judiciaire qui, au moment où la convention préalable à son divorce par consentement mutuel a été établie, prévoyait seulement de fixer « le montant de la pension éventuelle à payer par l'un des époux à l'autre, pendant le temps des épreuves et après le divorce ». B.4.2. L'article 1288, alinéa 1er, 4o, du Code judiciaire, tel qu'il a |
| 30 juni 1994, « heeft tot doel onder de aandacht van de echtgenoten te | été remplacé par l'article 27, 3o, de la loi précitée du 30 juin 1994, |
| brengen dat het, indien zulks strookt met hun wensen, noodzakelijk is | « vise à attirer l'attention des époux sur la nécessité de prévoir des |
| om te voorzien in een beding tot herziening van het onderhoudsgeld. | |
| Bij ontstentenis van dergelijk beding kunnen de echtgenoten, gelet op | clauses de révisibilité de la pension, si telle est bien sûr leur |
| de contractuele aard van de echtscheiding door onderlinge toestemming, | volonté. A défaut de telles clauses et en vertu de la nature |
| geen herziening van het onderhoudsgeld voor de rechtbank vorderen. De | contractuelle du divorce par consentement mutuel, un ex-époux ne |
| partijen kunnen voorzien in een indexeringsbeding en aangeven onder | pourra solliciter cette révision en justice. Les parties pourront |
| welke omstandigheden het onderhoudsgeld kan worden gewijzigd » | prévoir une clause d'indexation et les circonstances dans lesquelles |
| (verantwoording van het amendement nr. 165, Parl. St. , Kamer, B.Z. | la pension pourra être modifiée » (justification de l'amendement no |
| 1991-1992, nr. 545/13, p. 2). Uit de parlementaire bespreking ervan | 165, Doc. parl. , Chambre, S.E. 1991-1992, no 545/13, p. 2). Il |
| blijkt dat het grondbeginsel van het contractenrecht, namelijk artikel | ressort des débats parlementaires que le principe fondamental du droit |
| 1134 van het Burgerlijk Wetboek, diende te worden gerespecteerd. Het | des contrats, à savoir l'article 1134 du Code civil, devait être |
| desbetreffende amendement poogde te verhelpen dat « in vele gevallen, | respecté. L'amendement en cause tentait de remédier au fait que « dans |
| [de echtgenoten], nalaten te vermelden onder welke omstandigheden de | de nombreux cas les ex-époux oublient de mentionner dans quelles |
| uitkering na echtscheiding kan worden gewijzigd. Door ab initio te | conditions la pension alimentaire peut être modifiée. La mention ab |
| vermelden in welke gevallen en onder welke omstandigheden herziening | initio des cas et des conditions [dans lesquelles cette pension pourra |
| mogelijk is, kunnen geschillen worden voorkomen » (Parl. St. , Kamer, | être révisée] permettra d'éviter tout contentieux à cet égard » (Doc. |
| B.Z. 1991-1992, nr. 545/14, p. 109). Bij de bespreking werd | parl. , Chambre, S.E. 1991-1992, no 545/14, p. 109). Lors de la |
| uitdrukkelijk besloten dat de nieuwe tekst de volgende beginselen | discussion, il a été explicitement décidé que le nouveau texte |
| heeft vastgesteld : « voor het onderhoudsgeld tussen echtgenoten wordt | consacre les principes suivants : « En ce qui concerne la pension à |
| het contractueel karakter van de overeenkomst gerespecteerd[;] de | payer par l'un des époux à l'autre, le caractère contractuel de la |
| partijen kunnen voorzien in een beding tot indexering en aangeven | convention est respecté[;] les parties peuvent prévoir une clause |
| onder welke omstandigheden dat onderhoudsgeld kan gewijzigd worden[;] | d'indexation et spécifier les circonstances dans lesquelles la pension |
| bij ontstentenis van dergelijk beding kunnen de echtgenoten geen | pourra être modifiée[;] à défaut de telles clauses, aucun des ex-époux |
| herziening van het onderhoudsgeld voor de rechtbank vorderen[;] de | ne pourra demander une révision de la pension en justice[;] les |
| beschikkingen betreffende de kinderen kunnen in beginsel herzien | dispositions relatives aux enfants seraient, en principe, révisables » |
| worden » (ibid. , p. 113). | (ibid. , p. 113). |
| B.4.3. Met artikel 27, 3o, van de voormelde wet van 30 juni 1994 heeft | B.4.3. En adoptant l'article 27, 3o, de la loi précitée du 30 juin |
| de wetgever aan de echtgenoten die door onderlinge toestemming uit de | |
| echt willen scheiden, ter zake van de wijzigbaarheid van een | 1994, le législateur n'a pas attribué aux époux qui souhaitent |
| overeengekomen onderhoudsuitkering, geen andere bevoegdheid toegekend | divorcer par consentement mutuel un autre pouvoir que celui dont ils |
| dan die waarover zij reeds beschikten op grond van artikel 1134 van | disposaient en vertu de l'article 1134 du Code civil, en ce qui |
| het Burgerlijk Wetboek. Door de mogelijkheid tot vaststelling van | concerne le caractère révisable de la pension alimentaire convenue. En |
| modaliteiten tot herziening uitdrukkelijk in te schrijven in artikel | |
| 1288, eerste lid, 4o, van het Gerechtelijk Wetboek heeft hij slechts | faisant figurer explicitement dans l'article 1288, alinéa 1er, 4o, du |
| beoogd de partijen bij het sluiten van hun overeenkomst waarin een | Code judiciaire la possibilité de fixer des modalités de révision, il |
| onderhoudsuitkering tussen echtgenoten wordt bedongen, uit te nodigen | vise seulement à inviter les parties à réfléchir aussi à cet aspect et |
| ook hierover na te denken en dit in voorkomend geval te regelen, | à le régler, le cas échéant, lorsqu'elles concluent une convention |
| onverminderd de vaststelling van de gevolgen die uit de afwezigheid | fixant une pension alimentaire entre époux, sans préjudice de la |
| hiervan voortvloeien. Daaruit volgt dat die bepaling uit haar aard | constatation des effets résultant de l'absence de telles dispositions. |
| zelf slechts kon gelden voor de overeenkomsten gesloten na de | Il s'ensuit que cette disposition, de par sa nature même, ne pouvait |
| inwerkingtreding van de wet. Aangezien ten gronde geen wijzigingen werden aangebracht in de mogelijkheden waarover de echtgenoten voordien reeds beschikten, heeft de wetgever met de nieuwe bepaling van artikel 1288, eerste lid, 4o, van het Gerechtelijk Wetboek geen maatregel genomen die onevenredig zou zijn met de doelstelling om op die mogelijkheden uitdrukkelijk te wijzen. B.5. Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Wat betreft, in het geval van een echtscheiding door onderlinge toestemming, het verschil in behandeling met betrekking tot een eventuele wijziging van de onderhoudsuitkering, naar gelang van de begunstigde B.6.1. Het in het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag aangehaalde verschil in behandeling, wat betreft de mogelijkheid tot wijziging van de onderhoudsuitkering in het geval van een echtscheiding door onderlinge toestemming, berust op een objectief criterium, namelijk de band met de uitkeringsgerechtigde en de aard van de verplichtingen van de uitkeringsplichtige. Al hebben echtgenoten die door onderlinge toestemming uit de echt scheiden, na de echtscheiding jegens elkaar niet langer een wettelijke onderhoudsverplichting, toch blijven zij als ouders tegenover hun kinderen gehouden tot een onderhoudsverplichting die van openbare orde is. | s'appliquer qu'aux conventions conclues après l'entrée en vigueur de la loi. Etant donné que, sur le fond, aucune modification n'a été apportée aux possibilités dont les époux disposaient déjà auparavant, le législateur, en adoptant la nouvelle disposition de l'article 1288, alinéa 1er, 4o, du Code judiciaire, n'a pas pris une mesure qui serait disproportionnée à l'objectif d'informer explicitement sur ces possibilités. B.5. La première partie de la question préjudicielle appelle une réponse négative. Quant à la différence de traitement concernant une éventuelle modification de la pension alimentaire, selon le bénéficiaire de celle-ci, en cas de divorce par consentement mutuel B.6.1. La différence de traitement évoquée dans la deuxième partie de la question préjudicielle, concernant la possibilité de modifier la pension alimentaire en cas de divorce par consentement mutuel, repose sur un critère objectif, à savoir le lien avec le bénéficiaire de la pension et la nature des obligations du débiteur d'aliments. Si les époux qui ont divorcé par consentement mutuel n'ont plus aucune obligation légale d'entretien l'un envers l'autre après le divorce, ils sont en revanche, en tant que parents, tenus envers leurs enfants à une obligation d'entretien qui est d'ordre public. |
| B.6.2. Met artikel 1288, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, | B.6.2. En adoptant l'article 1288, alinéa 2, du Code judiciaire, tel |
| zoals ingevoegd bij de voormelde wet van 30 juni 1994, heeft de | qu'il a été inséré par la loi précitée du 30 juin 1994, le |
| wetgever de mogelijkheid gecreëerd om, gelet op de jegens de | législateur, compte tenu de l'obligation d'entretien existant, dans le |
| chef des époux divorcés, en faveur des enfants bénéficiaires visés à | |
| uitkeringsgerechtigde kinderen, bedoeld in artikel 1254 van het | l'article 1254 du Code judiciaire, a donné la possibilité de modifier |
| Gerechtelijk Wetboek, bestaande onderhoudsverplichting van de uit de | la contribution de chacun des époux à l'entretien, à l'éducation et à |
| echt gescheiden echtgenoten, de bijdrage van elk van beide echtgenoten | la formation adéquate desdits enfants, lorsque des circonstances |
| in het levensonderhoud, de opvoeding en de passende opleiding van die kinderen, te laten wijzigen wanneer nieuwe omstandigheden buiten de wil van de partijen hun toestand of die van hun kinderen ingrijpend wijzigen. Het is een met die doelstelling niet onevenredige maatregel, anders dan wat de gewezen echtgenoten zelf betreft, wettelijk te voorzien in de mogelijkheid tot herziening van de onderhoudsuitkering en de herziening van de bijdrage van elk van beide echtgenoten toe te vertrouwen aan de bevoegde rechter. Artikel 1290, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek heeft immers ook aan de rechter de bevoegdheid toegekend toezicht uit te oefenen op de regeling van de overeenkomst met betrekking tot de minderjarige kinderen. | nouvelles et indépendantes de la volonté des parties modifient sensiblement leur situation ou celle des enfants. N'est pas disproportionnée à cet objectif, la mesure qui, contrairement à ce qui concerne les ex-époux divorcés eux-mêmes, inscrit dans la loi la possibilité de réviser la pension alimentaire et confie au juge compétent la révision du montant de la contribution de chacun des époux. En effet, l'article 1290, alinéa 2, du Code judiciaire a aussi confié au juge un contrôle sur le règlement de la convention relative aux enfants mineurs. |
| B.7. Het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag dient ontkennend | B.7. La deuxième partie de la question préjudicielle appelle une |
| te worden beantwoord. | réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| De artikelen 301, 307bis en 1134 van het Burgerlijk Wetboek en artikel | Les articles 301, 307bis et 1134 du Code civil et l'article 1288 du |
| 1288 van het Gerechtelijk Wetboek schenden de artikelen 10 en 11 van | Code judiciaire ne violent pas les articles 10 et 11 de la |
| de Grondwet niet, in zoverre een wijziging van een onderhoudsuitkering | Constitution, en tant qu'une modification de la pension alimentaire à |
| tussen echtgenoten na echtscheiding door onderlinge toestemming | payer par l'un des époux à l'autre, après un divorce par consentement |
| slechts mogelijk is met akkoord van de uit de echt gescheiden | mutuel, n'est possible que de l'accord des époux divorcés ou en |
| echtgenoten of met toepassing van de regels van het algemeen | application des règles du droit commun des obligations. |
| verbintenissenrecht. | |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 2 juli 2003. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 2 juillet 2003. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De wnd. voorzitter, | Le président f.f., |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |