Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 89/2003 van 24 juni 2003 Rolnummer : 2448. In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1, vijfde lid, van het besluit van de Regent van 5 oktober 1948 houdende goedkeuring van de tekst van de samengeorden Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 89/2003 van 24 juni 2003 Rolnummer : 2448. In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1, vijfde lid, van het besluit van de Regent van 5 oktober 1948 houdende goedkeuring van de tekst van de samengeorden Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 89/2003 du 24 juin 2003 Numéro du rôle : 2448. En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1 er , alinéa 5, de l'arrêt(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 89/2003 van 24 juni 2003 Extrait de l'arrêt n° 89/2003 du 24 juin 2003
Rolnummer : 2448. Numéro du rôle : 2448.
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1, vijfde lid, En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1er,
van het besluit van de Regent van 5 oktober 1948 houdende goedkeuring alinéa 5, de l'arrêté du Régent du 5 octobre 1948 approuvant le texte
van de tekst van de samengeordende wetten op de vergoedingspensioenen, des lois coordonnées sur les pensions de réparation, tel qu'il a été
zoals gewijzigd bij artikel 31, § 1, van de wet van 7 juni 1989, modifié par l'article 31, § 1er, de la loi du 7 juin 1989, posées par
gesteld door de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen. le Tribunal de première instance d'Anvers.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Snappe, Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe,
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitter A. Arts, Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 21 mei 2002 in zake E. Goossenaerts tegen de Belgische Par jugement du 21 mai 2002 en cause de E. Goossenaerts contre l'Etat
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage
ingekomen op 29 mei 2002, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te le 29 mai 2002, le Tribunal de première instance d'Anvers a posé les
Antwerpen de volgende prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt artikel 1, vijfde lid, van de samengeordende wetten op de 1. « L'article 1er, alinéa 5, des lois coordonnées sur les pensions de
vergoedingspensioenen (besluit van de Regent van 5 oktober 1948), réparation (arrêté du Régent du 5 octobre 1948), modifié par l'article
zoals gewijzigd bij artikel 31, § 1, van de wet van 7 juni 1989, 31, § 1er, de la loi du 7 juin 1989 instaurant de nouvelles mesures en
houdende instelling van nieuwe maatregelen ten behoeve van de
oorlogsslachtoffers, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre faveur des victimes de la guerre, viole-t-il les articles 10 et 11 de
dat, wanneer een gemeenrechtelijke vergoeding reeds werd toegekend la Constitution en tant qu'il prévoit que, lorsqu'une indemnité de
voor een schadelijk feit ten laste van een staatsorgaan of van de droit commun a déjà été accordée en réparation d'un dommage, à charge
openbare schatkist, ze in mindering moet worden gebracht van het d'un organe de l'Etat ou du Trésor public, elle doit être déduite du
bedrag van het pensioen toegekend op basis van voornoemde wet ? » montant de la pension accordée sur la base de la loi précitée ? »
2. « Schendt dezelfde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet 2. « La même disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la
in zoverre dat cumulatie tussen gemeenrechtelijke vergoeding op basis Constitution en tant que le cumul de l'indemnité de droit commun
van de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek en de accordée sur la base des articles 1382 et suivants du Code civil et
vergoedingspensioenen krachtens de samengeordende wetten op de des pensions de réparation accordées en vertu des lois coordonnées sur
vergoedingspensioenen toegelaten is, indien het schadelijk feit toe te
rekenen zou zijn aan een persoon die niet de hoedanigheid van les pensions de réparation est autorisé si le fait dommageable était
staatsorgaan heeft ? » imputable à une personne qui n'a pas la qualité d'organe de l'Etat ? »
3. « Schendt dezelfde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet 3. « La même disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la
in zoverre dat ze aan de militair niet toestaat te kiezen tussen Constitution en tant qu'elle n'autorise pas le militaire à choisir
forfaitaire regeling en gemeenrechtelijke vergoedingsregeling of entre le régime forfaitaire et le régime d'indemnisation de droit
schendt artikel 1, vijfde lid, van de bedoelde samengeordende wetten commun ou l'article 1er, alinéa 5, des lois coordonnées sur les
op de vergoedingspensioenen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet pensions de réparation viole-t-il les articles 10 et 11 de la
wanneer deze bepaling gelezen wordt dat het slachtoffer, militair, Constitution lorsque cette disposition est lue en ce sens qu'elle
uitsluit van een keuze ? » prive la victime militaire d'un choix ? »
4. « Schendt de bedoelde bepaling de artikelen 10 en 11 van de 4. « La disposition visée viole-t-elle les articles 10 et 11 de la
Grondwet in zoverre dat zij op identieke wijze van toepassing is op Constitution en tant qu'elle s'applique de manière identique aux
beroepsmilitairen als op dienstplichtigen, terwijl eerstgenoemden een militaires de carrière et aux miliciens, alors que les premiers
bénéficient d'un statut professionnel et d'une rémunération
beroepsstatuut en een beroepsbezoldiging genieten en laatstgenoemden professionnelle mais que les seconds ne bénéficient pas d'un tel
een dergelijk statuut en een dergelijke bezoldiging niet genieten ? » statut ni d'une telle rémunération ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 1, vijfde lid, van de wetten op de vergoedingspensioenen, B.1. L'article 1er, alinéa 5, des lois sur les pensions de réparation,
samengeordend bij het besluit van de Regent van 5 oktober 1948, zoals coordonnées par l'arrêté du Régent du 5 octobre 1948, tel qu'il a été
vervangen door artikel 31, § 1, van de wet van 7 juni 1989 houdende remplacé par l'article 31, § 1er, de la loi du 7 juin 1989 instaurant
instelling van nieuwe maatregelen ten behoeve van de oorlogsslachtoffers, bepaalt : de nouvelles mesures en faveur des victimes de la guerre, dispose :
« Al de krachtens deze wet toegekende pensioenen en vergoedingen « Toutes les pensions et indemnités accordées en exécution de la
vormen een forfaitaire vergoeding die de lichamelijke schade, zowel de présente loi constituent une réparation forfaitaire couvrant
materiële als de morele, volledig dekt. De toekenning van het pensioen l'intégralité du préjudice corporel, qu'il soit matériel ou moral.
sluit de latere toekenning uit, voor hetzelfde schadelijk feit, van L'octroi de la pension exclut l'attribution ultérieure pour le même
een vergoeding ten laste van de Openbare Schatkist die zou fait dommageable d'une indemnisation à charge du Trésor public qui
voortvloeien uit de toepassing van de artikelen 1382 en volgende van résulterait de l'application des articles 1382 et suivants du Code
het Burgerlijk Wetboek; indien een dergelijke vergoeding reeds werd civil; si une telle indemnisation a déjà été accordée, elle vient en
toegekend, wordt zij in mindering gebracht van het bedrag van het déduction du montant de la pension et des indemnités. Ces dispositions
pensioen en van de vergoedingen. Deze bepalingen dekken de couvrent la responsabilité de l'organe de l'Etat, agent matériel de
verantwoordelijkheid van het Staatsorgaan, materieel verwekker van het
ongeval dat aanleiding gegeven heeft tot de toekenning van het l'accident qui a donné lieu à l'octroi de la pension. »
pensioen. » B.2. De prejudiciële vragen strekken ertoe van het Hof te vernemen of B.2. Les questions préjudicielles demandent à la Cour si la
de voormelde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt disposition précitée viole les articles 10 et 11 de la Constitution en
doordat zij erin voorziet dat de gemeenrechtelijke schadevergoeding ce qu'elle prévoit que l'indemnité de réparation de droit commun à
ten laste van de Openbare Schatkist in mindering wordt gebracht van charge du Trésor public est déduite de la pension de réparation, alors
het vergoedingspensioen, terwijl dit niet het geval zou zijn voor de que ce ne serait pas le cas de l'indemnité de droit commun à charge
gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van een derde (eerste en tweede d'un tiers (première et deuxième questions préjudicielles), en ce
prejudiciële vraag), doordat zij de militairen niet zou toestaan te qu'elle ne permettrait pas aux militaires de choisir entre la pension
kiezen tussen het vergoedingspensioen en de gemeenrechtelijke de réparation et l'indemnité de droit commun (troisième question
vergoeding (derde prejudiciële vraag) en doordat zij op identieke préjudicielle) et en ce qu'elle s'applique de façon identique aux
wijze van toepassing is op beroepsmilitairen en dienstplichtigen militaires de carrière et aux miliciens (quatrième question
(vierde prejudiciële vraag). préjudicielle).
Ten aanzien van de eerste en tweede prejudiciële vraag Quant aux première et deuxième questions préjudicielles
B.3. In het arrest nr. 99/2000 heeft het Hof voor recht gezegd dat B.3. Dans l'arrêt no 99/2000, la Cour a dit pour droit que l'article 1er,
artikel 1, vijfde lid, van de op 5 oktober 1948 samengeordende wetten alinéa 5, des lois coordonnées le 5 octobre 1948 sur les pensions de
op de vergoedingspensioenen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet réparation viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il
schendt, doordat het bepaalt dat de toekenning van een
vergoedingspensioen uitsluit dat voor hetzelfde schadelijke feit een
schadeloosstelling ten laste van de Openbare Schatkist wordt prévoit que l'octroi d'une pension de réparation exclut l'attribution,
toegekend, die zou voortvloeien uit de toepassing van de artikelen pour le même fait dommageable, d'une indemnisation à charge du Trésor
1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek. public qui résulterait de l'application des articles 1382 et suivants
Over de regel dat het vergoedingspensioen wordt verrekend met de du Code civil. La Cour ne s'est pas prononcée sur la règle en vertu de laquelle
gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van de overheid, heeft het Hof l'indemnité de droit commun à charge de l'autorité publique est
geen uitspraak gedaan. déduite de la pension de réparation.
B.4. Het vergoedingspensioen ten laste van de overheid bedoeld in de B.4. La pension de réparation à charge de l'autorité visée par la
in het geding zijnde bepaling strekt ertoe, op forfaitaire wijze en disposition en cause tend à réparer, de manière forfaitaire et sans
zonder dat moet worden aangetoond dat de overheid een fout heeft qu'il doive être démontré que l'autorité a commis une faute, le
begaan, de schade te vergoeden die werd opgelopen tijdens een ongeval dommage encouru lors d'un accident ou d'une maladie survenu au cours
of ziekte gedurende en door het feit van de dienst. et par le fait du service.
B.5. De toekenning van het vergoedingspensioen bedoeld in de in het B.5. L'octroi de la pension de réparation prévue par la disposition en
geding zijnde bepaling biedt elk slachtoffer de waarborg dat zijn cause offre à chaque victime la garantie qu'elle sera indemnisée,
schade, zij het op forfaitaire wijze, wordt vergoed, maar sluit niet
uit dat het slachtoffer, indien het van oordeel is dat het toegekende fût-ce de façon forfaitaire, du dommage qu'elle a subi mais n'exclut
vergoedingspensioen niet de volledige schade dekt, met toepassing van pas que cette victime réclame une indemnité de droit commun en
de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek een application des articles 1382 et suivants du Code civil, si elle
gemeenrechtelijke schadevergoeding vordert. estime que la pension de réparation octroyée ne couvre pas la totalité
B.6. Het vergoedingspensioen behoort tot het geheel van de du dommage. B.6. La pension de réparation fait partie de l'ensemble des régimes de
socialezekerheidsregelingen. In het raam van een beleid van sécurité sociale. Dans le cadre d'une politique de maîtrise des
kostenbeheersing komt het de wetgever toe te beoordelen, rekening dépenses, il appartient au législateur d'apprécier, compte tenu de la
houdend met de finaliteit van de verschillende uitkeringen en te dezen finalité des différentes allocations et, en l'espèce, de l'équilibre
met het in de diverse sectoren van de sociale zekerheid te verzekeren financier à assurer dans les divers secteurs de la sécurité sociale,
financiële evenwicht of, en in voorkomend geval in welke mate, de si et, le cas échéant, dans quelle mesure les différentes allocations
onderscheiden uitkeringen die rechtstreeks of onrechtstreeks ten laste qui sont directement ou indirectement à charge du Trésor peuvent être
komen van de Schatkist, vatbaar zijn voor samenvoeging. De wetgever cumulées. Ce faisant, le législateur ne peut toutefois méconnaître le
vermag hierbij evenwel het beginsel van gelijkheid en principe d'égalité et de non-discrimination.
niet-discriminatie niet te miskennen.
B.7. Door te bepalen dat de gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van B.7. En disposant que l'indemnité de droit commun payée à charge du
de Schatkist in mindering wordt gebracht van het vergoedingspensioen, Trésor public est défalquée de la pension de réparation, la
doet de in het geding zijnde bepaling een onderscheid tussen disposition en cause crée une distinction entre les victimes, selon
slachtoffers ontstaan naargelang de schade het gevolg is van de fout que le dommage est causé par la faute de l'autorité publique ou par
van de overheid of van een derde die niet de « hoedanigheid van staatsorgaan » heeft. In het laatste geval zou volgens de verwijzende rechter de gemeenrechtelijke vergoeding niet in mindering worden gebracht van het vergoedingspensioen. Dat verschil in behandeling berust op een objectief criterium en staat in verband met het nagestreefde doel dat erin bestaat te vermijden dat de Staat een persoon voor dezelfde schade tweemaal zou moeten vergoeden. Nu de bepaling niet eraan in de weg staat dat elk slachtoffer waarvoor de overheid aansprakelijk is volledig wordt vergoed, doet het verschil in behandeling geen onevenredige gevolgen ontstaan. B.8. De eerste twee prejudiciële vragen moeten ontkennend worden beantwoord. Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag B.9. De prejudiciële vraag gaat uit van de sinds het arrest nr. 99/2000 achterhaalde lezing dat de in het geding zijnde bepaling de militairen niet zou toestaan te kiezen tussen het vergoedingspensioen en de gemeenrechtelijke vergoeding. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat elk slachtoffer hetzij eerst een vergoedingspensioen kan vragen, celle d'un tiers qui n'a pas la qualité d'un « organe de l'Etat ». Dans ce dernier cas, selon le juge a quo , l'indemnité de droit commun ne serait pas déduite de la pension de réparation. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif et est proportionnée au but poursuivi, qui consiste à éviter que l'Etat indemnise deux fois une victime pour le même dommage. Dès lors que la disposition n'empêche pas que chaque victime vis-à-vis de laquelle l'autorité est responsable soit totalement indemnisée, la différence de traitement n'a pas d'effets disproportionnés. B.8. Les première et deuxième questions préjudicielles appellent une réponse négative. Quant à la troisième question préjudicielle B.9. La question préjudicielle repose sur une lecture, dépassée depuis l'arrêt de la Cour no 99/2000, selon laquelle la disposition en cause ne permettrait pas aux militaires de choisir entre la pension de réparation et l'indemnité de droit commun. Il ressort de ce qui précède que chaque victime peut, soit demander d'abord une pension de
hetzij eerst een gemeenrechtelijke vergoeding kan vorderen en dat het in ieder geval recht heeft op het hoogste van beide bedragen. B.10. Er is dus geen aanleiding om de prejudiciële vraag te beantwoorden. Ten aanzien van de vierde prejudiciële vraag B.11. Het vergoedingspensioen is ingevoerd om de slachtoffers van een ongeval aanspraak te bieden op een vergoeding zonder dat moet worden aangetoond dat de overheid een fout heeft begaan. De wetgever heeft in dat verband gekozen voor een vergoeding die rechtstreeks in verband staat met de opgelopen schade, ongeacht het statuut of het loon van het slachtoffer. B.12. Rekening houdend met de doelstelling van het vergoedingspensioen en met de mogelijkheid voor het slachtoffer om tevens een gemeenrechtelijke vergoeding te vorderen, kan de gelijke behandeling van beroepsmilitairen en dienstplichtigen niet als een discriminatie worden beschouwd. B.13. De vierde prejudiciële vraag moet ontkennend worden beantwoord. Om die redenen, het Hof réparation, soit réclamer d'abord une indemnité de droit commun, et qu'elle a droit en tout état de cause au plus élevé des deux montants. B.10. Il n'y a donc pas lieu de répondre à la question préjudicielle. Quant à la quatrième question préjudicielle B.11. La pension de réparation a été instaurée en vue de permettre aux victimes d'un accident d'obtenir une indemnité sans qu'elles doivent démontrer que l'autorité publique a commis une faute. Le législateur a opté pour une indemnité qui est directement liée au dommage encouru, sans avoir égard au statut ou à la rémunération de la victime. B.12. Compte tenu de l'objectif de la pension de réparation et de la possibilité pour la victime de réclamer aussi une indemnité de droit commun, l'égalité de traitement des militaires de carrière et des miliciens ne saurait être considérée comme discriminatoire. B.13. La quatrième question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 1, vijfde lid, van de op 5 oktober 1948 samengeordende - L'article 1er, alinéa 5, des lois sur les pensions de réparation,
wetten op de vergoedingspensioenen schendt niet de artikelen 10 en 11 coordonnées le 5 octobre 1948, ne viole pas les articles 10 et 11 de
van de Grondwet doordat het in een verrekening van het la Constitution en ce qu'il prévoit que l'indemnité de droit commun
vergoedingspensioen met de gemeenrechtelijke vergoeding ten laste van octroyée à charge du Trésor public est déduite de la pension de
de Schatkist voorziet. réparation.
- Dezelfde bepaling schendt evenmin de artikelen 10 en 11 van de - La même disposition ne viole pas davantage les articles 10 et 11 de
Grondwet doordat het zonder onderscheid van toepassing is op de la Constitution en ce qu'elle s'applique sans distinction aux
beroepsmilitairen en de dienstplichtigen. militaires de carrière et aux miliciens.
- De derde prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. - La troisième question préjudicielle n'appelle pas de réponse.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 juni 2003. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 juin 2003.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Arts A. Arts
^