Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 64/2003 van 14 mei 2003 Rolnummer : 2412 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen, gesteld door de voorzitster van de Rechtbank van Koophandel te Brussel. He samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, A. Alen, J.-P. S(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 64/2003 van 14 mei 2003 Rolnummer : 2412 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen, gesteld door de voorzitster van de Rechtbank van Koophandel te Brussel. He samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, A. Alen, J.-P. S(...) Extrait de l'arrêt n° 64/2003 du 14 mai 2003 Numéro du rôle : 2412 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 513 du Code des sociétés, posées par la présidente du Tribunal de commerce de Bruxelles. La Cour d'arbitrage composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 64/2003 van 14 mei 2003 Extrait de l'arrêt n° 64/2003 du 14 mai 2003
Rolnummer : 2412 Numéro du rôle : 2412
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 513 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 513 du
Wetboek van vennootschappen, gesteld door de voorzitster van de Code des sociétés, posées par la présidente du Tribunal de commerce de
Rechtbank van Koophandel te Brussel. Bruxelles.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P.
P. Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, Martens, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij beschikking van 15 april 2002 in zake C. Dewael en anderen tegen Par ordonnance du 15 avril 2002 en cause de C. Dewael et autres contre
de vennootschap naar Frans recht s.a. Total Chimie en anderen, waarvan la s.a. de droit français Total Chimie et autres, dont l'expédition
de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 17 april est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 17 avril 2002, la
2002, heeft de voorzitster van de Rechtbank van Koophandel te Brussel présidente du Tribunal de commerce de Bruxelles a posé les questions
de volgende prejudiciële vragen gesteld : préjudicielles suivantes :
« Is, op grond van de in de [...] motieven [van voormelde beschikking] « Sur base des développements repris dans les motifs [de l'ordonnance
ontwikkelde redenering, het verschil in behandeling ten aanzien van de susdite], la différenciation de traitement qui frappe les actionnaires
minderheidsaandeelhouders van de vennootschappen die een publiek minoritaires des sociétés faisant publiquement appel à l'épargne et
beroep op het spaarwezen doen en van de "besloten" vennootschappen des sociétés "fermées" est-elle objectivement et raisonnablement
objectief en redelijk verantwoord en roept de daaruit voortvloeiende justifiée, et la situation qu'elle engendre n'est-elle pas
situatie al dan niet een met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet constitutive d'une discrimination contraire aux articles 10 et 11 de
strijdige discriminatie in het leven ? Meer bepaald : la Constitution ? Plus précisément,
- Is artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen in strijd met de - l'article 513 du Code des sociétés est-il contraire aux articles 10
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een verschil in et 11 de la Constitution en ce qu'il établit une différence de
behandeling invoert tussen de aandeelhouders van de vennootschappen traitement entre les actionnaires des sociétés ayant fait ou faisant
die een publiek beroep op het spaarwezen doen of hebben gedaan, die de publiquement appel à l'épargne, qui ne peuvent refuser le transfert
automatische overdracht van hun effecten aan de bieder na afloop van automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre de
het uitkoopbod niet kunnen weigeren (artikel 513, § 1, van het Wetboek reprise (article 513, § 1er, du Code des sociétés), et les
van vennootschappen), en de aandeelhouders van een vennootschap die actionnaires d'une société n'ayant pas fait ou ne faisant pas
geen publiek beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, die de publiquement appel à l'épargne, qui peuvent refuser le transfert
automatische overdracht van hun effecten aan de bieder na afloop van automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre de
het uitkoopbod wel kunnen weigeren (artikel 513, § 2, van het Wetboek reprise (article 513, § 2, du Code des sociétés) ?
van vennootschappen) ?
- Is artikel 513, § 1, van het Wetboek van vennootschappen in strijd - l'article 513, § 1er, du Code des sociétés est-il contraire aux
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een verschil articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il établit une
in behandeling invoert tussen, enerzijds, de aandeelhouders die, différence de traitement entre, d'une part, les actionnaires qui,
alleen of in onderling overleg handelend, 95 pct. van de agissant seuls ou de concert, détiennent 95 % des titres conférant le
stemrechtverlenende effecten van een vennootschap die een publiek
beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, bezitten en gerechtigd droit de vote d'une société ayant fait ou faisant publiquement appel à
zijn een openbaar uitkoopbod uit te brengen, en anderzijds, de l'épargne, et sont en droit de lancer une offre publique de reprise
minderheidsaandeelhouders van eenzelfde vennootschap die een et, d'autre part, les actionnaires minoritaires d'une même société qui
dergelijke uitkoop niet kunnen eisen ? » ne peuvent exiger un tel rachat ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
De in het geding zijnde bepaling La disposition en cause
B.1. Artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen bepaalt : B.1. L'article 513 du Code des sociétés dispose :
« § 1. Iedere natuurlijke persoon of iedere rechtspersoon die, alleen « § 1er. Toute personne physique ou morale, qui, agissant seule ou de
of in onderling overleg handelend, 95 % van de stemrechtverlenende effecten van een naamloze vennootschap die een openbaar beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, bezit, kan door middel van een uitkoopbod het geheel van de stemrechtverlenende effecten van deze vennootschap verkrijgen. Na afloop van de procedure worden de niet-aangeboden effecten, ongeacht of de eigenaar ervan zich kenbaar heeft gemaakt, geacht van rechtswege op die persoon te zijn overgegaan met consignatie van de prijs. De niet-aangeboden effecten aan toonder worden van rechtswege omgezet in effecten op naam en worden door de raad van bestuur ingeschreven in het register van de effecten op naam. concert, détient 95 % des titres conférant le droit de vote d'une société anonyme ayant fait ou faisant publiquement appel à l'épargne, peut acquérir la totalité des titres conférant le droit de vote de cette société à la suite d'une offre de reprise. A l'issue de la procédure, les titres non présentés, que le propriétaire se soit ou non manifesté, sont réputés transférés de plein droit à cette personne avec consignation du prix. Les titres au porteur non présentés sont convertis de plein droit en titres nominatifs et sont à l'intervention du conseil d'administration inscrits au registre des titres nominatifs.
Na afloop van het uitkoopbod, wordt de vennootschap niet langer A l'issue de l'offre de reprise, la société ne sera plus considérée
beschouwd als een vennootschap die een openbaar beroep op het comme ayant fait ou faisant publiquement appel à l'épargne, à moins
spaarwezen doet of heeft gedaan, tenzij de door die vennootschap que des obligations émises par cette société ne soient encore
uitgegeven obligaties nog onder het publiek verspreid zijn. répandues dans le public.
§ 2. Iedere natuurlijke persoon of iedere rechtspersoon die, alleen of in onderling overleg handelend, 95 % van de stemrechtverlenende effecten van een naamloze vennootschap die geen openbaar beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan, bezit, kan een uitkoopbod doen om het geheel van de stemrechtverlenende effecten van deze vennootschap te verkrijgen. Met uitzondering van de effecten waarvan de eigenaar uitdrukkelijk en schriftelijk te kennen heeft gegeven dat hij geen afstand ervan wenst te doen, worden de niet-aangeboden effecten na afloop van de procedure geacht van rechtswege op die persoon te zijn overgegaan met consignatie van de prijs. De niet-aangeboden effecten aan toonder alsmede de effecten aan toonder en de gedematerialiseerde effecten waarvan de eigenaar te kennen heeft gegeven dat hij geen afstand ervan wenst te doen, worden van rechtswege omgezet in effecten op naam en worden door de raad van bestuur ingeschreven in het register van de effecten op naam. In voorkomend geval, zijn de kosten verbonden aan een wederomzetting in effecten aan toonder van effecten die met toepassing van deze paragraaf van rechtswege werden omgezet in effecten op naam, ten laste van de vennootschap. Het in het eerste lid van deze paragraaf bedoelde bod is niet § 2. Toute personne physique ou morale, qui, agissant seule ou de concert, détient nonante-cinq pour cent des titres conférant le droit de vote d'une société anonyme n'ayant pas fait ou ne faisant pas publiquement appel à l'épargne, peut faire une offre de reprise portant sur la totalité des titres conférant le droit de vote de cette société. A l'issue de la procédure, à l'exception des titres dont le propriétaire a fait savoir expressément et par écrit qu'il refusait de s'en défaire, les titres non présentés sont réputés transférés de plein droit à cette personne avec consignation du prix. Les titres au porteur non présentés ainsi que les titres au porteur et les titres dématérialisés dont le propriétaire a fait savoir qu'il refusait de s'en défaire sont convertis de plein droit en titres nominatifs et sont à l'intervention du conseil d'administration inscrits au registre des titres nominatifs. Le cas échéant, les frais liés à la reconversion en titres au porteur des titres qui, en application du présent paragraphe, ont été convertis de plein droit en titres nominatifs, sont à charge de la société. L'offre visée à l'alinéa 1er du présent paragraphe n'est soumise ni au
onderworpen aan titel II van het koninklijk besluit nr. 185 van 9 juli titre II de l'arrêté royal no 185 du 9 juillet 1935 sur le contrôle
1935 op de bankcontrole en het uitgifteregime voor titels en effecten, des banques et le régime des émissions de titres et valeurs, ni au
noch aan Hoofdstuk II van de wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking Chapitre II de la loi du 2 mars 1989 relative à la publicité des
van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen participations importantes dans les sociétés cotées en bourse et
en tot reglementering van de openbare overnameaanbiedingen, noch aan réglementant les offres publiques d'acquisition, ni à l'article 4 de
artikel 4 van de wet van 4 december 1990 op de financiële transacties la loi du 4 décembre 1990 relative aux opérations financières et aux
en de financiële markten. marchés financiers.
§ 3. De Koning kan het uitkoopbod reglementeren, en inzonderheid de te § 3. Le Roi peut réglementer l'offre de reprise, et notamment
volgen procedure en de wijze van vaststelling van de prijs van het déterminer la procédure à suivre et les modalités de fixation du prix
uitkoopbod bepalen. Daarbij draagt Hij zorg voor de de l'offre de reprise. A cette fin, Il veille à assurer l'information
informatieverstrekking aan en de gelijke behandeling van de et l'égalité de traitement des porteurs de titres.
effectenhouders. § 4. Het uittreksel uit de in kracht van gewijsde gegane of bij § 4. L'extrait de la décision judiciaire passée en force de chose
voorraad uitvoerbare rechterlijke beslissing waarbij de voorwaarden jugée ou exécutoire par provision se prononçant sur les conditions
van een gedwongen verkoop worden vastgesteld, wordt neergelegd en d'une cession forcée, est déposé et publié conformément à l'article
bekendgemaakt overeenkomstig artikel 75. » 75. »
Wat de eerste prejudiciële vraag betreft Quant à la première question préjudicielle
B.2. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of artikel B.2. Dans la première question préjudicielle, il est demandé à la Cour
513 van het Wetboek van vennootschappen de artikelen 10 en 11 van de si l'article 513 du Code des sociétés viole les articles 10 et 11 de
Grondwet schendt, in zoverre het een verschil in behandeling invoert la Constitution en ce qu'il établit une différence de traitement entre
tussen de aandeelhouders van de vennootschappen die een openbaar les actionnaires des sociétés ayant fait appel à l'épargne publique
beroep op het spaarwezen hebben gedaan (hierna : de « openbare (ci-après : « sociétés publiques »), qui ne peuvent refuser le
vennootschappen »), die de automatische overdracht van hun effecten transfert automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre
aan de bieder na afloop van het uitkoopbod niet kunnen weigeren, en de aandeelhouders van vennootschappen die geen openbaar beroep op het spaarwezen doen (hierna : de « besloten vennootschappen »), die de automatische overdracht van hun effecten aan de bieder na afloop van het uitkoopbod wel kunnen weigeren. B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. de reprise, et les actionnaires des sociétés ne faisant pas publiquement appel à l'épargne (ci-après : « sociétés privées »), qui peuvent refuser le transfert automatique de leurs titres à l'offrant à l'issue de l'offre de reprise. B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé.
B.4.1. In artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen zijn de B.4.1. L'article 513 du Code des sociétés rassemble aujourd'hui les
bepalingen bijeengebracht van artikel 190quinquies van de vroegere dispositions de l'article 190quinquies des anciennes lois coordonnées
gecoördineerde vennootschapswetten, zoals het werd gewijzigd bij de wet van 16 juni 1998. sur les sociétés tel qu'il a été modifié par la loi du 16 juin 1998.
B.4.2. De wet van 13 april 1995 had in de voormelde wetten een artikel B.4.2. La loi du 13 avril 1995 avait inséré un article 190quinquies
190quinquies ingevoegd dat tot doel had « iedere natuurlijke persoon dans les lois précitées qui visait « à permettre à toute personne
of rechtspersoon die alleen of "gezamenlijk" 95 % van de physique ou morale détenant seule ou "de concert" 95 % des titres
stemrechtverlenende effecten van een naamloze vennootschap bezit, de conférant le droit de vote d'une société anonyme, d'acquérir la
mogelijkheid te verlenen het geheel van de effecten van deze totalité des titres de cette société à la suite d'une offre de
vennootschap te verkrijgen na afloop van een uitkoopbod en al dan niet
met het akkoord van de minderheidsaandeelhouders waarvan de effecten reprise, avec ou sans l'accord des actionnaires minoritaires dont les
worden overgenomen » (Parl. St. , Kamer, 1997-1998, nr. 1415/5, p. 2). titres sont repris » (Doc. parl. , Chambre, 1997-1998, no 1415/5, p.
Bij de wet van 13 april 1995 werd dan ook de zogenoemde squeeze out- 2). La loi du 13 avril 1995 rendait donc obligatoire pour tous les
procedure bindend gemaakt voor alle aandeelhouders van naamloze actionnaires des sociétés anonymes, sans distinction, qu'elles fassent
vennootschappen, zonder onderscheid, ongeacht of die vennootschappen ou non appel à l'épargne publique, la procédure dite de squeeze out .
al dan niet een openbaar beroep op het spaarwezen doen.
B.4.3. Met als doelstelling « de dwingende aard van het uitkoopbod te B.4.3. En ayant comme objectif d'« atténuer le caractère contraignant
milderen t.a.v. de naamloze vennootschappen die geen beroep op het de l'offre de reprise à l'égard des sociétés anonymes n'ayant pas fait
spaarwezen doen of hebben gedaan » (Parl. St. , Kamer, 1997-1998, nr. ou ne faisant pas publiquement appel à l'épargne » (Doc. parl. ,
1415/1, p. 1) heeft de wet van 16 juni 1998 het oorspronkelijke Chambre, 1997-1998, no 1415/1, p. 1), la loi du 16 juin 1998 a modifié
artikel 190quinquies gewijzigd en het de aandeelhouders van die l'article 190quinquies initial et a permis aux actionnaires de ces
vennootschappen mogelijk heeft gemaakt uitdrukkelijk hun wil te kennen sociétés de manifester expressément leur volonté de conserver leurs
te geven om hun effecten te behouden. Bovendien worden na afloop van titres. En outre, à l'issue de la procédure d'offre de reprise, les
het uitkoopbod de effecten van een aandeelhouder van dergelijke titres d'un actionnaire d'une telle société qui ne souhaite pas s'en
vennootschap die ze niet van de hand wil doen, van rechtswege omgezet défaire sont convertis de plein droit en titres nominatifs.
in effecten op naam.
In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp dat de wet van 16 L'exposé des motifs du projet de loi qui est devenu la loi du 16 juin
juni 1998 is geworden, wordt het verschil in behandeling dat op die 1998 motive la différence de traitement ainsi établie entre les deux
manier ontstaat tussen beide categorieën van aandeelhouders
gemotiveerd vanuit een eerste overweging volgens welke dat verschil catégories d'actionnaires par une première considération selon
verantwoord kan zijn « voor bijv. familiale vennootschappen waar een laquelle cette différence peut se justifier « dans le cas
lid van de familie soms een symbolisch aandelenpakket bezit, wat hem d'entreprises familiales, par ex., lorsqu'un membre de la famille
bij de werking van de vennootschap betrekt en hem een recht van détient un nombre symbolique d'actions ou de parts, l'impliquant de la
toezicht verleent of voor bijv. personen die om emotionele redenen, sorte dans le fonctionnement de la société et lui conférant un droit
omdat ze bloedverwant van een oprichter van de vennootschap zijn de regard, ou, autre exemple, lorsque des personnes souhaitent
conserver leurs titres pour des raisons sentimentales, parce qu'elles
verder aandeelhouder wensen te blijven » (ibid. ). sont apparentées à un fondateur de la société » (ibid. ).
In het advies bij het voorontwerp dat de wet van 16 juni 1998 is Dans l'avis relatif à l'avant-projet de loi qui est devenu la loi du
geworden, heeft de afdeling wetgeving van de Raad van State geoordeeld 16 juin 1998, la section de législation du Conseil d'Etat a estimé que
dat de verantwoording die de Regering had aangevoerd als verklaring la justification avancée par le Gouvernement pour expliquer
voor het milderen van de procedure voor de minderheidsaandeelhouders l'adoucissement en faveur des actionnaires minoritaires des sociétés
van besloten vennootschappen, niet voldoende was : privées était insuffisante :
« Het resultaat hiervan is dat door de door het ontwerp ingevoerde « Conséquence de cet adoucissement, le régime juridique moins
minder dwingende juridische regeling van het uitkoopbod ten aanzien
van de naamloze vennootschappen die geen openbaar beroep op het contraignant de l'offre de reprise à l'égard des sociétés anonymes
spaarwezen hebben gedaan, een verschil in behandeling ontstaat ten n'ayant pas fait publiquement appel à l'épargne qu'instaure le projet,
nadele van de naamloze vennootschappen, die een openbaar beroep doen crée une différenciation de traitement en défaveur des sociétés
op de spoorders [lees : spaarders] welk verschil in de memorie van anonymes qui font un tel appel à l'épargne, différenciation que
toelichting op een zeer summiere wijze wordt gerechtvaardigd door een l'exposé des motifs justifie très succinctement par une référence aux
verwijzing naar de familiebedrijven; het verschil is dermate groot dat entreprises familiales; la justification de la pertinence de cette
de rechtvaardiging van de relevantie van dat onderscheid in het distinction dans le cas présent doit être développée tant la
onderhavige geval nader moet worden toegelicht, aangezien de différenciation est grande puisque la faculté d'opposition n'est
mogelijkheid van verzet alleen geldt voor de ' besloten ' reconnue que pour les sociétés "fermées". » (Doc. parl. , Chambre,
vennootschappen » (Parl. St. , Kamer, 1997-1998, nr. 1415/1, p. 10). 1997-1998, no 1415/1, p. 10)
Als antwoord hierop wordt in de memorie van toelichting bij het
voornoemde wetsontwerp opgemerkt dat de wetgever de regels voor de En réponse à cela, l'exposé des motifs du projet de loi précité relève
aandeelhouders van vennootschappen die een openbaar beroep op het que le législateur n'a pas entendu changer les règles en ce qui
spaarwezen doen, niet heeft willen veranderen. Voor die concerne les actionnaires des sociétés faisant appel à l'épargne
vennootschappen is de squeeze out- procedure het enige middel om te publique. Pour ces sociétés, le squeeze out est le seul moyen de
ontkomen aan de regeling die werd ingevoerd door de wet van 18 juli sortir du régime introduit par la loi du 18 juillet 1991 modifiant la
1991 tot wijziging van de wet op de handelsvennootschappen, die « was loi sur les sociétés commerciales, qui « a été inspiré par le souci de
ingegeven door de bezorgdheid de kleine aandeelhouders in dergelijke protéger dans ce type de sociétés qui comptent un grand nombre
vennootschappen die een groot aantal aandeelhouders hebben te d'actionnaires les petits actionnaires du pouvoir des grands
beschermen tegen de macht van de grote aandeelhouders. [...] Deze actionnaires. [...] Les lourdes obligations en matière d'information
zware informatieverplichtingen voor deze vennootschappen kunnen in auxquelles sont soumises ces sociétés peuvent être remises en question
vraag worden gesteld wanneer een klein pakket aandelen nog in het
publiek zijn verspreid. De uitkoopregeling zoals ingevoerd door het lorsqu'un petit nombre d'actions est diffusé dans le public. Le régime
huidige artikel 190quinquies biedt terzake een oplossing zodat de de la reprise introduit par l'actuel article 190quinquies offre à ce
vennootschap niet langer wordt gekwalificeerd als een vennootschap die propos une solution qui permet à la société de ne plus être qualifiée
een openbaar beroep op het spaarwezen doet of heeft gedaan » (ibid. , de "société ayant fait ou faisant publiquement appel à l'épargne" »
p. 3). (ibid. , p. 3).
B.5. Het verschil in behandeling tussen de minderheidsaandeelhouders B.5. La différence de traitement entre les actionnaires minoritaires
van « openbare vennootschappen » en die van « besloten vennootschappen des sociétés publiques et ceux des sociétés privées repose sur un
» berust op een objectief criterium : het karakter van de critère objectif : le caractère de la société. Ce critère est
vennootschap. Dat criterium is pertinent daar het onderscheid pertinent puisque la distinction est nécessaire pour poursuivre les
noodzakelijk is om de voormelde specifieke doelstellingen voor die objectifs spécifiques susmentionnés de ces différentes sociétés.
onderscheiden vennootschappen na te streven. B.6. La Cour doit encore contrôler si la différence instaurée par
B.6. Het Hof moet nog nagaan of het bij artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen ingevoerde verschil onder minderheidsaandeelhouders, niet onevenredige wijze afbreuk doet aan de uitoefening van de rechten van de minderheidsaandeelhouders, meer bepaald in de openbare vennootschappen. B.7.1. De besloten vennootschappen dienen inzake de uitkoop van de aandelen van de minderheidsaandeelhouders niet over dezelfde mogelijkheden te beschikken als de vennootschappen die, omdat zij een openbaar beroep op het spaarwezen doen, onderworpen zijn aan strengere regels inzake werking en openbaarheid. De wetgever vermocht dus te bepalen dat de minderheidsaandeelhouders l'article 513 du Code des sociétés entre les actionnaires minoritaires ne porte pas atteinte de manière disproportionnée à l'exercice des droits des actionnaires minoritaires, plus précisément dans les sociétés publiques. B.7.1. Pour les sociétés privées, il n'est pas nécessaire qu'elles disposent des mêmes possibilités, concernant la reprise des parts des actionnaires minoritaires, que les sociétés qui, parce qu'elles font appel à l'épargne publique, sont soumises à des règles de fonctionnement et de publicité plus strictes. Le législateur a donc pu prévoir que les associés minoritaires d'une
van een besloten vennootschap het uitkoopbod van de aandeelhouder die société privée pouvaient refuser l'offre de reprise faite par
95 procent van de effecten bezit, konden weigeren. l'actionnaire qui détient 95 pour cent des titres.
B.7.2. Ten aanzien van de openbare vennootschappen bepaalt artikel 3 B.7.2. En ce qui concerne les sociétés publiques, l'article 3 de la
van de wet van 16 juni 1998 : loi du 16 juin 1998 dispose :
« In artikel 15, § 2, van de wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking « A l'article 15, § 2, de la loi du 2 mars 1989 relative à la
van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen publicité des participations importantes dans les sociétés cotées en
en tot reglementering van de openbare overnameaanbiedingen wordt een 9o bourse et réglementant les offres publiques d'acquisition, est ajouté
toegevoegd luidend als volgt : un 9o libellé comme suit :
"9o het uitkoopbod bepaald in artikel 190quinquies , § 1, van de "9o réglementer l'offre de reprise visée à l'article 190quinquies , §
wetten op de handelsvennootschappen, gecoördineerd op 30 november 1er, des lois sur les sociétés commerciales, coordonnées le 30
1935, reglementeren, en inzonderheid de te volgen procedure en de novembre 1935, et notamment déterminer la procédure à suivre et les
wijze van vaststelling van de prijs van het uitkoopbod bepalen." » modalités de fixation du prix de l'offre de reprise." »
B.7.3. De aandeelhouders van de openbare vennootschappen genieten B.7.3. Les actionnaires des sociétés publiques bénéficient donc, lors
aldus tijdens de uitkoopbodprocedure het voordeel van een controle de la procédure d'offre de reprise, d'un contrôle exercé par la
uitgeoefend door de Commissie voor het Bank- en Financiewezen, die de Commission bancaire et financière qui doit approuver le prospectus de
prospectus van het openbare uitkoopbod moet goedkeuren en de externe l'offre publique de reprise et qui vérifie la régularité externe de la
regelmatigheid van de procedure van het bod nagaat. procédure d'offre.
Overeenkomstig artikel 16 van de voornoemde wet van 2 maart 1989 kan Conformément à l'article 16 de la loi du 2 mars 1989 précitée, la
de Commissie voor het Bank- en Financiewezen, wanneer zij vaststelt Commission bancaire qui constate qu'une opération ou une pratique
dat een verrichting of een praktijk strijdig is met de bepalingen
voorgeschreven door of op grond van artikel 15 van die wet, de contraire aux dispositions prévues par ou en vertu de l'article 15 de
belangen van houders van effecten schaadt, de voorzitter van de cette loi porte atteinte aux intérêts des porteurs de titres peut
rechtbank van koophandel, die uitspraak doet als in kort geding, demander au président du tribunal de commerce, statuant comme en
verzoeken de daarvoor verantwoordelijke persoon het verbod op te référé, d'interdire à la personne qui en est responsable de faire
leggen om gebruik te maken van de rechten of de voordelen die hij uit usage des droits ou de bénéficier des avantages qu'elle peut tirer de
de onregelmatigheid kan halen, ook wanneer die onregelmatigheid l'irrégularité, y compris si cette irrégularité porte sur une
betrekking heeft op een duidelijke onderwaardering van de effecten sous-évaluation manifeste des titres qui font l'objet de l'offre.
waarop het bod slaat.
Bovendien volgt uit de artikelen 57 en 58 van het koninklijk besluit Il résulte en outre des articles 57 et 58 de l'arrêté royal du 8
van 8 november 1989 op de openbare overnameaanbiedingen en de novembre 1989 relatif aux offres publiques d'acquisition et aux
wijzigingen in de controle op vennootschappen, zoals zij werden modifications du contrôle des sociétés, tel qu'ils ont été insérés par
ingevoegd bij artikel 15 van het koninklijk besluit van 11 juni 1997 l'article 15 de l'arrêté royal du 11 juin 1997 (Moniteur belge , 8
(Belgisch Staatsblad , 8 juli 1997) en, wat betreft artikel 57, zoals juillet 1997) et, s'agissant de l'article 57, tel que celui-ci a été
dit inmiddels werd gewijzigd bij artikel 43 van het koninklijk besluit modifié dans l'intervalle par l'article 43 de l'arrêté royal du 21
van 21 april 1999 (Belgisch Staatsblad , 19 juni 1999), dat de houders avril 1999 (Moniteur belge , 19 juin 1999), que les titulaires des
van de effecten waarop het uitkoopbod slaat, over een termijn titres qui font l'objet de l'offre de reprise disposent d'un délai de
beschikken van vijftien dagen na de openbaarmaking van de kennisgeving quinze jours à dater de la publication de l'avis informant la
aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen van het uitkoopbod en Commission bancaire de l'offre de reprise et du rapport de l'expert
van het verslag van de onafhankelijke deskundige, om de Commissie voor indépendant pour faire part à la Commission bancaire des griefs qu'ils
het Bank- en Financiewezen hun bezwaren mee te delen tegen het bod en, formulent à l'encontre de l'offre et, plus particulièrement, à
inzonderheid, tegen de waardering van de effecten van de vennootschap l'encontre de l'évaluation des titres de la société visée ou du prix
of de geboden prijs, gelet op de zorg om hun belangen veilig te offert au regard de la sauvegarde de leurs intérêts. A l'issue de ce
stellen. Na afloop van die termijn kan de Commissie voor het Bank- en délai, la Commission bancaire peut, à son tour, faire part à l'offrant
Financiewezen op haar beurt aan de bieder meedelen welke opmerkingen des remarques que l'offre proposée appelle de sa part. Dans ce cas,
zij heeft over het voorgestelde bod. In dat geval beschikt de bieder l'offrant dispose d'un délai de quinze jours pour réagir et
over een termijn van vijftien dagen om daarop te reageren en eventueel éventuellement modifier son offre dans un sens plus favorable pour les
zijn bod te wijzigen in gunstigere zin voor de effectenhouders. Aldus titulaires de titres. L'intervention d'une autorité publique garantit
wordt, door het optreden van een overheidsorgaan, gewaarborgd dat de ainsi que les actionnaires minoritaires reçoivent, en échange des
minderheidsaandeelhouders voor de effecten die door de
meerderheidsaandeelhouders worden verworven, een vergoeding ontvangen titres acquis par les actionnaires majoritaires, une indemnité qui est
die in een redelijke verhouding staat tot de waarde ervan. raisonnablement en rapport avec la valeur de ces titres.
B.7.4. Ofschoon de Commissie voor het Bank- en Financiewezen de zaak B.7.4. Par ailleurs, si seule la Commission bancaire et financière
aanhangig maken bij de voorzitter van de rechtbank van koophandel via peut saisir le président du tribunal de commerce en usant de la
de procedure waarin artikel 16 van de wet van 2 maart 1989 voorziet, procédure organisée par l'article 16 de la loi du 2 mars 1989, aucune
is er overigens geen enkele bepaling die de minderheidsaandeelhouders disposition n'interdit aux actionnaires minoritaires de saisir le juge
verbiedt bij de bevoegde rechter de zaak aanhangig te maken op grond
van de gemeenrechtelijke regels - wat de eisende partijen in kort compétent en vertu des règles du droit commun - ce qu'ont fait les
geding hebben gedaan voor de rechter die het Hof een vraag stelt en parties demanderesses, en référé, devant le juge qui interroge la Cour
wat zij voor de bodemrechter kunnen doen - indien zij van mening zijn et ce qu'ils peuvent faire devant le juge du fond - s'ils estiment que
dat de in B.7.3 omschreven procedure hun rechten niet voldoende heeft la procédure décrite en B.7.3 n'a pu garantir à suffisance le respect
kunnen waarborgen. de leurs droits.
B.7.5. Uit het geheel van die waarborgen voor de B.7.5. Il résulte de l'ensemble de ces garanties prévues pour les
minderheidsaandeelhouders van de openbare vennootschappen volgt dat de actionnaires minoritaires des sociétés publiques que la mesure est
maatregel, gelet op de door de wetgever nagestreefde doelstelling, justifiée et n'est pas manifestement disproportionnée, compte tenu de
verantwoord en niet kennelijk onevenredig is. l'objectif du législateur.
B.8. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
Wat de tweede prejudiciële vraag betreft Quant à la seconde question préjudicielle
B.9. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de B.9. La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité avec
bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel les articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 513, § 1er, du
513, § 1, van het Wetboek van vennootschappen, in zoverre het een Code des sociétés, en ce qu'il établit une différence de traitement
verschil in behandeling invoert tussen, enerzijds, de aandeelhouders entre, d'une part, les actionnaires qui, agissant seuls ou de concert,
die, alleen of in onderling overleg handelend, 95 procent van de détiennent 95 pour cent des titres conférant le droit de vote d'une
stemrechtverlenende effecten van een openbare vennootschap bezitten en société publique et qui sont en droit de lancer une offre publique de
gerechtigd zijn een openbaar uitkoopbod uit te brengen, en anderzijds, reprise et, d'autre part, les autres actionnaires minoritaires d'une
de andere minderheidsaandeelhouders van eenzelfde vennootschap die een
dergelijke uitkoop niet kunnen eisen. même société qui ne peuvent exiger un tel rachat.
B.10. De maatregel waarbij dat recht wordt voorbehouden aan die groep B.10. Est conforme à l'objectif que poursuit le législateur en
van aandeelhouders die het meest betrokken is bij de doelstelling de instaurant la règle de l'offre de reprise forcée, la mesure qui
goede werking en de evolutie van de vennootschap te bevorderen, is in réserve ce droit au groupe d'actionnaires le plus concerné par
overeenstemming met de doelstelling die de wetgever heeft nagestreefd l'objectif de favoriser le bon fonctionnement et l'évolution de la
met de invoering van de regel van het gedwongen uitkoopbod. Doordat de société. Faute d'un intérêt identique de leur part, les actionnaires
minderheidsaandeelhouders die minder dan 5 procent van de effecten bezitten niet een identiek belang hebben, vormen zij een categorie die objectief is gedefinieerd en ten aanzien waarvan het verschil in behandeling redelijk verantwoord is. Rekening houdend met de bijzondere bescherming welke die minderheidsaandeelhouders in het kader van de vennootschapswetgeving reeds is geboden, blijkt de maatregel niet onevenredig met de door de wetgever nagestreefde doelstelling. B.11. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof minoritaires qui détiennent moins de 5 pour cent des titres constituent une catégorie objectivement définie qu'il est raisonnablement justifié de traiter différemment. Compte tenu de la protection particulière déjà offerte à ces actionnaires minoritaires dans le cadre de la législation sur les sociétés, la mesure n'apparaît pas disproportionnée à l'objectif que poursuit le législateur. B.11. La deuxième question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 513 van het Wetboek van vennootschappen schendt de artikelen L'article 513 du Code des sociétés ne viole pas les articles 10 et 11
10 en 11 van de Grondwet niet. de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 14 mei 2003. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 14 mai 2003.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^