Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 41/2003 van 9 april 2003 Rolnummer 2285 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengest wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 41/2003 van 9 april 2003 Rolnummer 2285 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengest wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr(...) Extrait de l'arrêt n° 41/2003 du 9 avril 2003 Numéro du rôle : 2285 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par a(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 41/2003 van 9 april 2003 Extrait de l'arrêt n° 41/2003 du 9 avril 2003
Rolnummer 2285 Numéro du rôle : 2285
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 14 van de En cause : la question préjudicielle relative à l'article 14 des lois
gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L.
L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest nr. 99.417 van 3 oktober 2001 in zake V. Loseke Nembalemba Par arrêt no 99.417 du 3 octobre 2001 en cause de V. Loseke Nembalemba
en de v.z.w. « Fédération des étudiants francophones de Belgique » et de l'a.s.b.l. Fédération des étudiants francophones de Belgique
tegen de « Université libre de Bruxelles » (U.L.B.) en de Franse contre l'Université libre de Bruxelles (U.L.B.) et la Communauté
Gemeenschap, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is française, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 6 november 2001, heeft de Raad van State de volgende d'arbitrage le 6 novembre 2001, le Conseil d'Etat a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State « L'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat viole-t-il
de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet in zoverre het in die zin les articles 10, 11 et 24 de la Constitution dans la mesure où il est
wordt geïnterpreteerd dat het de beslissingen van de commissies voor interprété comme excluant de la notion d'autorité administrative et
uitreiking van getuigschriften voor de studie tandheelkunde die binnen donc de la compétence du Conseil d'Etat les décisions des commissions
de instellingen voor vrij onderwijs zijn opgericht met toepassing van de délivrance des attestations pour les études de science dentaire
constituées au sein des établissements d'enseignement libre en
artikel 11, § 7, van het decreet van 5 september 1994 tot regeling van application de l'article 11, § 7, du décret du 5 septembre 1994
de universitaire studies en de academische graden, van het begrip
administratieve overheid en dus van de bevoegdheid van de Raad van relatif au régime des études universitaires et des grades académiques
State uitsluit ? » ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. De Raad van State vraagt aan het Hof of artikel 14 van de B.1. Le Conseil d'Etat demande à la Cour si l'article 14 des lois
gecoördineerde wetten op de Raad van State de artikelen 10, 11 en 24 coordonnées sur le Conseil d'Etat viole les articles 10, 11 et 24 de
van de Grondwet schendt in zoverre het « in die zin wordt la Constitution dans la mesure où il « est interprété comme excluant
geïnterpreteerd dat het de beslissingen van de commissies voor de la notion d'autorité administrative et donc de la compétence du
Conseil d'Etat les décisions des commissions de délivrance des
uitreiking van getuigschriften voor de studie tandheelkunde die binnen attestations pour les études de science dentaire constituées au sein
de instellingen voor vrij onderwijs zijn opgericht met toepassing van des établissements d'enseignement libre en application de l'article
artikel 11, § 7, van het decreet van 5 september 1994 tot regeling van 11, § 7, du décret du 5 septembre 1994 relatif au régime des études
de universitaire studies en de academische graden, van het begrip
administratieve overheid en dus van de bevoegdheid van de Raad van State uitsluit ». universitaires et des grades académiques ».
B.2.1. Artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State B.2.1. L'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat dispose
bepaalt : :
« § 1. De afdeling doet uitspraak, bij wijze van arresten, over de « § 1er. La section statue par voie d'arrêts sur les recours en
beroepen tot nietigverklaring wegens overtreding van hetzij annulation pour violation des formes soit substantielles, soit
substantiële, hetzij op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen,
overschrijding of afwending van macht, ingesteld tegen de akten en prescrites à peine de nullité, excès ou détournement de pouvoir,
reglementen van de onderscheiden administratieve overheden, alsook formés contre les actes et règlements des diverses autorités
tegen de administratieve handelingen van wetgevende vergaderingen of administratives, ainsi que contre les actes administratifs des
van hun organen, daarbij inbegrepen de ombudsmannen ingesteld bij deze assemblées législatives ou de leurs organes, en ce compris les
assemblées, van het Rekenhof en van het Arbitragehof, evenals van médiateurs institués auprès de ces assemblées, de la Cour des Comptes
organen van de rechterlijke macht en van de Hoge Raad van de Justitie et de la Cour d'Arbitrage, ainsi que des organes du pouvoir judiciaire
met betrekking tot overheidsopdrachten en leden van hun personeel. et du Conseil supérieur de la Justice relatifs aux marchés publics et
§ 2. De afdeling doet uitspraak, bij wijze van arresten, over de aux membres de leur personnel.
cassatieberoepen ingesteld tegen de door de administratieve § 2. La section statue par voie d'arrêts sur les recours en cassation
rechtscolleges in laatste aanleg gewezen beslissingen in betwiste formés contre les décisions contentieuses rendues en dernier ressort
zaken wegens overtreding van de wet of wegens schending van par les juridictions administratives pour contravention à la loi ou
substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen. Zij pour violation des formes, soit substantielles, soit prescrites à
treedt daarbij niet in de beoordeling van de zaken zelf. peine de nullité. Dans ce cas, elle ne connaît pas du fond des
§ 3. Wanneer een administratieve overheid verplicht is te beschikken affaires. § 3. Lorsqu'une autorité administrative est tenue de statuer et qu'à
en er bij het verstrijken van een termijn van vier maanden te rekenen l'expiration d'un délai de quatre mois prenant cours à la mise en
vanaf de haar daartoe door een belanghebbende betekende aanmaning geen demeure de statuer qui lui est notifiée par un intéressé, il n'est pas
beslissing is getroffen, wordt het stilzwijgen van de overheid geacht intervenu de décision, le silence de l'autorité est réputé constituer
een afwijzende beslissing te zijn waartegen beroep kan worden une décision de rejet susceptible de recours. Cette disposition ne
ingesteld. Deze bepaling doet geen afbreuk aan de bijzondere préjudicie pas aux dispositions spéciales qui établissent un délai
bepalingen die een andere termijn vaststellen of aan het stilzwijgen différent ou qui attachent des effets différents au silence de
van de administratieve overheid andere gevolgen verbinden. » l'autorité administrative. »
B.2.2. Artikel 11, § 7, van het decreet van de Franse Gemeenschap van B.2.2. L'article 11, § 7, du décret de la Communauté française du 5
5 september 1994 tot regeling van de universitaire studies en de septembre 1994 relatif au régime des études universitaires et des
academische graden, ingevoegd bij artikel 16, § 2, van het grades académiques, inséré par l'article 16, § 2, du décret-programme
programmadecreet van 24 juli 1997, bepaalt : du 24 juillet 1997, dispose :
« § 7. Hebben slechts toegang tot de studies van de tweede cyclus met « § 7. Ont seuls accès aux études de deuxième cycle en vue de
het oog op het bekomen van de academische graad van licentiaat in de l'obtention du grade académique de licencié en science dentaire, les
tandheelkunde, de houders van een academische graad van kandidaat in titulaires du grade académique de candidat en science dentaire qui ont
de tandheelkunde die op het einde van een eerste cyclus een attest obtenu à l'issue du premier cycle une attestation faisant état de
bekomen hebben, gewag makend van het gunstig advies van een commissie l'avis favorable d'une commission constituée à cette fin dans chacune
die voor dat doel werd samengesteld in elk van de universitaire des institutions universitaires organisant des études dans le domaine
instellingen die studies organiseren in het domein van de de la science dentaire.
tandheelkunde. Deze bepaling is niet van toepassing op de studenten die een Cette disposition ne s'applique pas aux étudiants ayant réussi une
studiejaar van de eerste cyclus in de tandheelkunde met vrucht année d'études de premier cycle en dentisterie avant l'année
volbracht hebben voor het academisch jaar 1997-1998. » académique 1997-1998. »
B.3.1. De commissie voor het uitreiken van getuigschriften voor de B.3.1. La commission de délivrance des attestations pour les études de
studie tandheelkunde, waarvan een beslissing voor de Raad van State science dentaire, dont une décision est entreprise devant le Conseil
wordt aangevochten, is een orgaan dat is opgericht met toepassing van d'Etat, est un organe créé en application de l'article 11, § 7,
het voormelde artikel 11, § 7, van het decreet van 5 september 1994. précité du décret du 5 septembre 1994.
Volgens die bepaling wordt in elk van de universiteiten die de studie Selon cette disposition, une telle commission est instituée dans
tandheelkunde organiseren, een dergelijke commissie ingesteld. chacune des universités organisant des études de science dentaire.
De commissie bestaat uit drie leden van het onderwijzend personeel van La commission se compose de trois membres du personnel enseignant de
de betrokken universiteit en twee leden afkomstig uit respectievelijk l'université concernée et de deux membres provenant respectivement des
de twee andere universitaire instellingen die de graad van kandidaat deux autres institutions universitaires délivrant le grade de candidat
tandheelkunde uitreiken. De aanwijzingen gebeuren elk jaar door de en science dentaire. Les désignations sont faites, chaque année, par
Regering, op eensluidend advies van elke universitaire instelling le Gouvernement, sur avis conforme de chaque institution universitaire
(artikel 14decies ). Zij reikt getuigschriften uit aan studenten van (article 14decies ). Elle décerne des attestations à des étudiants
wie de Regering het totale aantal alsmede de spreiding over de drie dont le Gouvernement fixe le nombre global ainsi que la répartition
universitaire instellingen vaststelt volgens een berekeningswijze die entre les trois institutions universitaires, selon un mode de calcul
in het decreet (artikel 14nonies ) is bepaald. Voorts bepaalt het fixé par le décret (article 14nonies ). Le décret précise encore que
decreet nog dat de commissie één zitting per jaar houdt en dat zij de la commission tient une session par an et qu'elle classe les étudiants
studenten wier kandidaturen worden ingediend volgens de voorwaarden dont les candidatures sont déposées aux conditions qu'il prévoit
waarin het voorziet (artikel 14undecies ) rangschikt door hen punten (article 14undecies ) en leur attribuant des points selon un mode de
toe te kennen volgens een berekeningswijze die het bepaalt (artikel 14duodecies ). calcul qu'il précise (article 14duodecies ).
B.3.2. De decreetgever heeft aldus alle studenten tandheelkunde op B.3.2. Le législateur décrétal a ainsi traité tous les étudiants en
dezelfde manier behandeld met betrekking tot de mogelijkheid om science dentaire de la même manière, en ce qui concerne la possibilité
toegang te krijgen tot de tweede studiecyclus, ongeacht of zij aan een d'accéder au deuxième cycle d'études, qu'ils fassent leurs études dans
vrije universiteit of aan een gemeenschapsuniversiteit studeren. une université libre ou dans une université de la Communauté.
Artikel 24, § 4, van de Grondwet, dat de gelijkheid tussen de L'article 24, § 4, de la Constitution, qui garantit l'égalité entre
studenten waarborgt, zou worden geschonden indien de commissies de étudiants, serait violé si les commissions appréciaient différemment
verdiensten van de studenten verschillend zouden beoordelen naargelang les mérites des étudiants selon la nature juridique de l'université au
de rechtstoestand van de universiteit waar zij college volgen. sein de laquelle elles fonctionnent.
B.4. Uit de prejudiciële vraag blijkt evenwel dat de studenten van een B.4. Il ressort toutefois de la question préjudicielle que les
gemeenschapsuniversiteit het bindend ongunstig advies van de commissie étudiants d'une université de la Communauté peuvent attaquer devant le
voor de Raad van State kunnen aanvechten, terwijl de studenten van een Conseil d'Etat l'avis défavorable contraignant de la commission,
vrije universiteit zich niet tot de Raad van State zouden kunnen tandis que les étudiants d'une université libre ne pourraient
wenden om reden dat de commissie waarvan zij dergelijk advies s'adresser au Conseil d'Etat au motif que la commission dont ils
betwisten, is ingesteld in de schoot van een universiteit die geen contestent un tel avis est instituée au sein d'une université qui
administratieve overheid is. n'est pas une autorité administrative.
B.5. Hoewel de gelijke behandeling van de studenten het uitgangspunt B.5. Bien que l'égalité de traitement des étudiants constitue le
is, staat artikel 24, § 4, van de Grondwet een verschil in behandeling toe op voorwaarde dat die gegrond is op de karakteristieken die eigen zijn aan de inrichtende machten. Een van die karakteristieken is de juridische aard van de inrichtende machten, die, in het vrij onderwijs privaatrechtelijke rechtspersonen of instellingen zijn en in het officieel onderwijs publiekrechtelijke rechtspersonen of instellingen zijn. B.6. Die verschillen verantwoorden dat de bevoegdheid van de Raad van State wordt uitgesloten voor de geschillen die ontstaan uit de contractuele betrekkingen van een vrije universiteit, onder meer de betrekkingen tussen haar en haar personeel. De juridische aard van de principe, l'article 24, § 4, de la Constitution permet un traitement différent, à condition que celui-ci soit fondé sur les caractéristiques propres aux pouvoirs organisateurs. Une de ces caractéristiques est la nature juridique des pouvoirs organisateurs, qui, dans l'enseignement libre, sont des personnes morales ou des établissements de droit privé et qui, dans l'enseignement officiel, sont des personnes morales ou des établissements de droit public. B.6. Ces différences justifient que soit exclue la compétence du Conseil d'Etat pour ce qui a trait aux litiges nés des relations contractuelles d'une université libre, notamment celles qui la lient à
universiteit in de schoot waarvan de bij het decreet van 5 september son personnel. La nature juridique de l'université au sein de laquelle
1994 opgerichte commissie wordt ingesteld, heeft evenwel geen enkele est instituée la commission créée par le décret du 5 septembre 1994
weerslag op de adviezen die die commissie moet geven en op de beroepen n'a toutefois aucune incidence sur les avis que doit donner cette
die het mogelijk maken de wettigheid ervan te betwisten. Daaruit volgt commission et sur les recours qui permettent d'en contester la
dat de studenten van de vrije universiteiten anders worden behandeld légalité. Il s'ensuit que les étudiants des universités libres sont
dan die van de gemeenschapsuniversiteiten, zonder dat voor dat verschil een grondslag kan worden gevonden in de eigen karakteristieken van de inrichtende machten die het betrokken onderwijs organiseren. B.7. De studenten van een vrije universiteit kunnen zich weliswaar wenden tot de gewone rechtbanken, die zich soms bevoegd hebben geacht om een wettigheidscontrole uit te oefenen op de beslissingen genomen door overheden die in instellingen van het vrij onderwijs zijn opgericht. Dergelijke vorderingen zijn evenwel niet gebaseerd op een inquisitoriaal onderzoek en zij leiden tot beslissingen die, anders dan de arresten van de Raad van State, slechts een relatief gezag van gewijsde hebben. B.8. Daaruit volgt dat de prejudiciële vraag, in de daarin voorgestelde interpretatie, bevestigend dient te worden beantwoord vermits die interpretatie ertoe leidt twee categorieën van studenten verschillend te behandelen zonder toelaatbare verantwoording. B.9. Het Hof stelt evenwel vast dat de commissie die met toepassing traités différemment de ceux des universités de la Communauté sans que cette différence puisse se fonder sur les caractéristiques propres aux pouvoirs qui les organisent. B.7. Il est vrai que les étudiants d'une université libre peuvent s'adresser aux tribunaux de l'ordre judiciaire qui se sont parfois reconnus compétents pour exercer un contrôle de légalité sur des décisions prises par des autorités instituées dans des établissements de l'enseignement libre. Toutefois, de telles actions ne bénéficient pas d'une instruction inquisitoire et elles aboutissent à des décisions qui, à la différence des arrêts du Conseil d'Etat, n'ont qu'une autorité de chose jugée relative. B.8. Il s'ensuit que, dans l'interprétation proposée par la question préjudicielle, celle-ci appelle une réponse positive puisque cette interprétation aboutit à traiter différemment deux catégories d'étudiants sans justification admissible. B.9. La Cour constate cependant que la commission instituée en
van het decreet van 5 september 1994 in de schoot van de U.L.B. is application du décret du 5 septembre 1994 au sein de l'U.L.B. peut
opgericht, als een administratieve overheid kan worden beschouwd. être considérée comme une autorité administrative.
Zij is immers opgericht op initiatief van de openbare overheden. De En effet, elle est créée à l'initiative des pouvoirs publics. Les avis
adviezen die zij geeft en de getuigschriften waarin die zijn qu'elle donne et les attestations qui les constatent sont obligatoires
opgenomen, zijn bindend voor de betrokkenen en voor derden : zij pour les intéressés et ils lient les tiers : ils seraient opposables à
zouden tegenstelbaar zijn aan de gemeenschapsuniversiteit waar de l'université de la Communauté où l'étudiant qui fait l'objet d'un avis
student, die een ongunstig advies heeft gekregen, zou beslissen zich défavorable déciderait de s'inscrire pour poursuivre le deuxième cycle
in te schrijven om de tweede cyclus van zijn studie tandheelkunde te volgen. de ses études de science dentaire.
Overigens en zonder dat zulks bepalend is, verbieden de ongunstige Par ailleurs, et sans que ce ne soit déterminant, les avis
adviezen van de commissie de toegang tot de tweede cyclus met het oog défavorables de la commission interdisent l'accès au deuxième cycle en
op het behalen van de academische graad van licentiaat tandheelkunde vue de l'obtention du grade académique de licencié en science dentaire
die toegang geeft tot een bij de wet gereglementeerd beroep. qui donne accès à une profession réglementée par la loi.
B.10. In die interpretatie, volgens welke de bij artikel 11, § 7, van B.10. Dans cette interprétation, selon laquelle la commission créée au
het decreet van 4 september 1994 in de schoot van de U.L.B. opgerichte sein de l'U.L.B. par l'article 11, § 7, du décret du 5 septembre 1994
commissie als een administratieve overheid wordt gekwalificeerd, dient est qualifiée d'autorité administrative, la question préjudicielle
de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State schendt - L'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat viole les
de artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de Grondwet indien het in die zin articles 10, 11 et 24, § 4, de la Constitution s'il est interprété
wordt geïnterpreteerd dat het de student van een vrije universiteit comme ne permettant pas à l'étudiant d'une université libre d'attaquer
niet toestaat voor de Raad van State de adviezen aan te vechten die
worden gegeven door de commissie voor uitreiking van getuigschriften devant le Conseil d'Etat les avis donnés par la commission de
voor de studie tandheelkunde, die in de schoot van die universiteit is délivrance des attestations pour les études de science dentaire,
opgericht met toepassing van artikel 11, § 7, van het decreet van de constituée au sein de cette université en application de l'article 11,
Franse Gemeenschap van 5 september 1994 tot regeling van de § 7, du décret de la Communauté française du 5 septembre 1994 relatif
universitaire studies en de academische graden. au régime des études universitaires et des grades académiques.
- Dezelfde bepaling schendt de artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de - La même disposition ne viole pas les articles 10, 11 et 24, § 4, de
Grondwet niet indien zij in die zin wordt geïnterpreteerd dat zij de la Constitution si elle est interprétée comme permettant à l'étudiant
student van een vrije universiteit toestaat voor de Raad van State de d'une université libre d'attaquer devant le Conseil d'Etat les avis
adviezen aan te vechten die door die commissie worden gegeven. donnés par cette commission.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 9 april 2003, door de la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 9 avril 2003, par le
voormelde zetel, in afwezigheid van de rechters A. Alen en J.-P. siège précité, en l'absence des juges A. Alen et J.-P. Moerman,
Moerman, wettig verhinderd. légitimement empêchés.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^