Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 104/2002 van 26 juni 2002 Rolnummer : 2149 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 24, 34, 36 en 39 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Arbeidshof te Bergen. Het Arbitr samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. François, P. Martens, M. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 104/2002 van 26 juni 2002 Rolnummer : 2149 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 24, 34, 36 en 39 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Arbeidshof te Bergen. Het Arbitr samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. François, P. Martens, M. (...) Extrait de l'arrêt n° 104/2002 du 26 juin 2002 Numéro du rôle : 2149 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 24, 34, 36 et 39 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par la Cour du travail de Mons.
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 104/2002 van 26 juni 2002 Extrait de l'arrêt n° 104/2002 du 26 juin 2002
Rolnummer : 2149 Numéro du rôle : 2149
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 24, 34, 36 en En cause : la question préjudicielle relative aux articles 24, 34, 36
39 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het et 39 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée
Arbeidshof te Bergen. par la Cour du travail de Mons.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L.
L. François, P. Martens, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. François, P. Martens, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux,
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest van 23 maart 2001 in zake de n.v. Axa Royale Belge tegen G. Par arrêt du 23 mars 2001 en cause de la s.a. Axa Royale Belge contre
Renkens, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is G. Renkens, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
ingekomen op 28 maart 2001, heeft het Arbeidshof te Bergen de volgende d'arbitrage le 28 mars 2001, la Cour du travail de Mons a posé la
prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Worden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet geschonden door de
artikelen 24, 34, 36 en 39 van de arbeidsongevallenwet van 10 april « Les articles 24, 34, 36 et 39 de la loi du 10 avril 1971 sur les
1971, in die zin geïnterpreteerd dat, in het kader van de vergoeding accidents du travail, interprétés en ce sens que, dans le cadre de
die zij voorschrijven, de blijvende ongeschiktheid die het gevolg is l'indemnisation qu'ils prescrivent, l'incapacité permanente résultant
van een arbeidsongeval dat een door één of meer vorige d'un accident du travail qui aggrave une lésion fonctionnelle
arbeidsongevallen veroorzaakt functioneel letsel verergert, wegens een provoquée par un ou plusieurs accident(s) du travail antérieur(s)
onweerlegbaar vermoeden krachtens hetwelk het basisloon van de doit, en raison d'une présomption irréfragable en vertu de laquelle la
werknemer noodzakelijkerwijs de aantasting van zijn economische waarde rémunération de base du travailleur reflète nécessairement l'atteinte
door het (de) genoemde vorige ongeval (ongevallen) weerspiegelt, portée à sa valeur économique par le(s)dit(s) accident(s)
altijd in haar geheel moet worden beoordeeld, zonder rekening te antérieur(s), être toujours appréciée dans son ensemble, sans tenir
houden met de vooraf bestaande arbeidsongeschiktheid, en dit zelfs compte de l'incapacité préexistante, et cela même lorsqu'il est prouvé
wanneer bewezen is dat het loon van het slachtoffer, dat als grondslag que la rémunération de la victime, devant servir de base à
moet dienen voor de vergoeding van de gevolgen van het laatste l'indemnisation des conséquences du dernier accident, n'a pas été
ongeval, niet werd aangetast door het (de) vorige ongeval affectée par le ou les accident(s) antérieur(s), violent-ils les
(ongevallen), in zoverre met name het slachtoffer dat als gevolg van articles 10 et 11 de la Constitution, dans la mesure, notamment, où la
één enkel arbeidsongeval door een functioneel letsel is getroffen, victime atteinte d'une lésion fonctionnelle par l'effet d'un accident
niet dezelfde behandeling zal genieten als het slachtoffer dat als du travail unique ne bénéficiera pas du même traitement que la victime
gevolg van opeenvolgende arbeidsongevallen door hetzelfde functioneel atteinte de la même lésion fonctionnelle par l'effet d'accidents du
letsel is getroffen ? » travail successifs ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. Op het ogenblik van de feiten voorgelegd aan de verwijzende B.1. Au moment des faits soumis au juge a quo, les articles 24, 34, 36
rechter, bepaalden de artikelen 24, 34, 36 en 39 van de et 39 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail
arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 : disposaient :
«

Art. 24.Indien de arbeidsongeschiktheid blijvend is of wordt,

«

Art. 24.Si l'incapacité est ou devient permanente, une allocation

vervangt een jaarlijkse vergoeding van 100 pct. berekend op het annuelle de 100 p.c., calculée d'après la rémunération de base et le
basisloon en de graad van de ongeschiktheid, de dagelijkse vergoeding degré d'incapacité, remplace l'indemnité journalière à dater du jour
vanaf de dag waarop de ongeschiktheid een bestendig karakter vertoont; où l'incapacité présente le caractère de la permanence; ce point de
dit vertrekpunt wordt vastgesteld bij een overeenkomst tussen partijen départ est constaté par voie d'accord entre parties ou par une
of bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing. décision coulée en force de chose jugée.
Indien de toestand van de getroffene volstrekt de geregelde hulp van Si l'état de la victime exige absolument et normalement l'assistance
een ander persoon vergt, kan de rechter de jaarlijkse vergoeding op d'une autre personne, le juge peut porter l'allocation annuelle à un
een hoger bedrag dan 100 pct. brengen zonder 150 pct. te taux supérieur à 100 p.c., sans dépasser 150 p.c.
overschrijden. Bij opneming van de getroffene, ten laste van de verzekeraar, in een En cas d'hospitalisation de la victime, à charge de l'assureur, avant
verplegingsinstelling vóór het einde van de bij artikel 72 bepaalde l'expiration du délai visé à l'article 72, l'allocation pour l'aide
termijn, is de vergoeding voor de hulp van een ander persoon bedoeld d'une tierce personne, visée à l'alinéa précédent, n'est pas due pour
in vorig lid niet verschuldigd voor de dagen van de opneming. les jours d'hospitalisation.
Bij het verstrijken van de herzieningstermijn, bedoeld bij artikel 72 A l'expiration du délai de révision prévu à l'article 72, l'allocation
wordt de jaarlijkse vergoeding door een lijfrente vervangen. » annuelle est remplacée par une rente viagère. »
«

Art. 34.Onder basisloon wordt verstaan het loon waarop de

«

Art. 34.On entend par rémunération de base, la rémunération à

werknemer, in de funktie waarin hij is tewerkgesteld in de onderneming laquelle le travailleur a droit pour l'année qui a précédé l'accident,
op het ogenblik van het ongeval, recht heeft voor de periode van het en raison de la fonction exercée dans l'entreprise au moment de
jaar dat het ongeval voorafgaat. l'accident.
De referteperiode is maar volledig, wanneer de werknemer gedurende dat La période de référence n'est complète que si le travailleur a,
ganse jaar arbeid heeft verricht overeenkomstig de pendant l'année entière, effectué du travail conformément au régime de
arbeidstijdregeling, die krachtens wet of gebruik in de onderneming travail applicable à l'entreprise en vertu de la loi ou selon l'usage.
geldt. » »
«

Art. 36.§ 1. Wanneer de referteperiode, zoals bepaald bij artikel 34, tweede lid, onvolledig is of wanneer het loon van de werknemer wegens toevallige omstandigheden lager is dan het loon dat hij normaal verdient, wordt het loon waarop de werknemer recht heeft aangevuld met een hypothetisch loon voor de dagen, buiten de rusttijden, waarop de werknemer geen loon ontving. Het hypothetisch loon is gelijk aan het produkt van de vermenigvuldiging van het gemiddeld dag- of uurloon met het aantal ontbrekende dagen of uren. Het gemiddeld dag- of uurloon wordt berekend door het loon waarop de werknemer recht heeft te delen door het aantal dagen of uren waarop tijdens de referteperiode arbeid werd verricht.

«

Art. 36.§ 1er. Lorsque la période de référence telle qu'elle est fixée par l'article 34, deuxième alinéa, est incomplète ou lorsque la rémunération du travailleur, à cause de circonstances occasionnelles, est inférieure à la rémunération qu'il gagne normalement, la rémunération à laquelle le travailleur a droit est complétée par une rémunération hypothétique pour les journées, en dehors des temps de repos, pour lesquelles le travailleur n'a pas reçu de rémunération. La rémunération hypothétique est égale au produit de la multiplication de la rémunération journalière ou horaire moyenne par le nombre de journées ou d'heures non prestées pendant la période de référence. La rémunération journalière ou horaire moyenne est calculée en divisant la rémunération à laquelle le travailleur a droit par le nombre de jours ou d'heures prestés.

§ 2. Wanneer de werknemer sedert minder dan één jaar in de onderneming § 2. Lorsque le travailleur est occupé depuis moins d'un an dans
of in de funktie waarin hij is tewerkgesteld op het ogenblik van het l'entreprise ou dans la fonction exercée au moment de l'accident, la
ongeval arbeidt, wordt voor de periode die voorafgaat het hypothetisch rémunération hypothétique, afférente à la période antérieure, est
loon berekend op het gemiddeld dagelijks loon van de werknemers met calculée en raison de la rémunération journalière moyenne des
dezelfde beroepskwalificatie. travailleurs appartenant à la même qualification professionnelle.
§ 3. Wanneer de werknemer tewerkgesteld is in een onderneming waar § 3. Lorsque le travailleur est occupé dans une entreprise ne
slechts gedurende een beperkte periode van het jaar wordt gewerkt, comportant qu'une période limitée de travail par an, la rémunération
wordt het loon aangevuld met de verdiensten die hij verwierf gedurende est complétée par les gains acquis pendant la période nécessaire pour
de overige periode van het jaar. Wanneer er voor het geheel of een parfaire l'année. Lorsque, pour tout ou partie de cette période, il
deel van die periode geen verdiensten zijn, wordt het loon aangevuld n'y a pas de gain, la rémunération est complétée par une rémunération
met een hypothetisch loon berekend volgens de bepalingen van § 1. » hypothétique calculée conformément aux dispositions du § 1er. »
«

Art. 39.Overschrijdt het jaarloon 300.000 frank, dan komt het, voor de vaststelling van de vergoedingen en renten, slechts tot het beloop van die som in aanmerking. Voor de leerling en voor de minderjarige werknemers die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn, kan het in aanmerking te nemen loon niet lager zijn dan 60.000 frank per jaar. Deze loonbedragen worden gekoppeld aan de schommelingen van het indexcijfer van de consumptieprijzen op de wijze bepaald door de Koning. De Koning kan deze bedragen wijzigen na advies van de Nationale

«

Art. 39.Lorsque la rémunération annuelle dépasse 300 000 francs, elle n'est prise en considération, pour la fixation des indemnités et rentes, qu'à concurrence de cette somme. En ce qui concerne les apprentis et les travailleurs mineurs d'âge, atteints d'une incapacité temporaire de travail, la rémunération à prendre en considération ne peut être inférieure à 60.000 francs par an. Les montants de ces rémunérations sont liés aux fluctuations de l'indice des prix à la consommation suivant les modalités fixées par le Roi. Le Roi peut modifier ces montants, après avis du Conseil national du

Arbeidsraad. » Travail. »
B.2. In de door het Arbeidshof te Bergen gestelde prejudiciële vraag B.2. La question préjudicielle posée par la Cour du travail de Mons
wordt het Hof verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid met invite la Cour à se prononcer sur la compatibilité avec les articles
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de artikelen 24, 34, 36 en 10 et 11 de la Constitution, des articles 24, 34, 36 et 39 de la loi
39 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, « in die zin du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, « interprétés en ce
geïnterpreteerd dat, in het kader van de vergoeding die zij sens que, dans le cadre de l'indemnisation qu'ils prescrivent,
voorschrijven, de blijvende ongeschiktheid die het gevolg is van een l'incapacité permanente résultant d'un accident du travail qui aggrave
arbeidsongeval dat een door één of meer vorige arbeidsongevallen une lésion fonctionnelle provoquée par un ou plusieurs accident(s) du
veroorzaakt functioneel letsel verergert, wegens een onweerlegbaar travail antérieur(s) doit, en raison d'une présomption irréfragable en
vermoeden krachtens hetwelk het basisloon van de werknemer vertu de laquelle la rémunération de base du travailleur reflète
noodzakelijkerwijs de aantasting van zijn economische waarde door het (de) genoemde vorige ongeval (ongevallen) weerspiegelt, altijd in haar geheel moet worden beoordeeld, zonder rekening te houden met de vooraf bestaande arbeidsongeschiktheid, en dit zelfs wanneer bewezen is dat het loon van het slachtoffer, dat als grondslag moet dienen voor de vergoeding van de gevolgen van het laatste ongeval, niet werd aangetast door het (de) vorige ongeval (ongevallen) ». Het slachtoffer van opeenvolgende ongevallen wordt vergeleken met het slachtoffer van één enkel ongeval. B.3. De bewoordingen van de vraag dienen in verschillende opzichten te worden rechtgezet. nécessairement l'atteinte portée à sa valeur économique par le(s) dit(s) accident(s) antérieur(s), être toujours appréciée dans son ensemble, sans tenir compte de l'incapacité préexistante, et cela même lorsqu'il est prouvé que la rémunération de la victime, devant servir de base à l'indemnisation des conséquences du dernier accident, n'a pas été affectée par le ou les accident(s) antérieur(s) ». La victime d'accidents successifs est comparée à la victime d'un accident unique. B.3. Les termes de la question appellent plusieurs mises au point.
In de eerste plaats is het niet pertinent in aanmerking te nemen dat En premier lieu, il n'est pas pertinent de prendre en considération
zou worden « bewezen [...] dat het loon van het slachtoffer [...] niet qu'il soit « prouvé que la rémunération de la victime [...] n'a pas
werd aangetast » door een vorig ongeval. Immers, in de été affectée » par un accident antérieur. En effet, à supposer que la
veronderstelling dat het loon na dat ongeval werd behouden, is de rémunération ait été maintenue après celui-ci, l'hypothèse n'est pas
hypothese niet uitgesloten dat het loon (bijvoorbeeld na een exclue qu'elle eût pu (à la suite, par exemple, d'un effort de
opleidingsinspanning) had kunnen worden verhoogd, als de vermindering formation) être augmentée, n'eût été la diminution de capacité de
van arbeidsgeschiktheid als gevolg van dat ongeval er niet was travail entraînée par ledit accident. De plus, ce n'est pas parce que
geweest. Bovendien is het niet omdat iemand het geluk heeft ondanks quelqu'un a la chance de conserver son salaire en dépit d'un accident
een ongeval - in voorkomend geval mits een bijkomende inspanning - - éventuellement au prix d'un effort supplémentaire - que sa capacité
zijn loon te behouden dat zijn arbeidsgeschiktheid intact is gebleven est restée intacte : s'il perd son emploi, il se retrouvera avec une
: indien hij zijn werk verliest, zal hij met een verminderde capacité diminuée sur le marché du travail.
arbeidsgeschiktheid op de arbeidsmarkt terechtkomen. Le régime du risque professionnel n'indemnise pas une perte de
De regeling van het beroepsrisico vergoedt niet een loonverlies, maar rémunération mais une perte de capacité de travail, laquelle aggrave
een verlies aan arbeidsgeschiktheid, met risico's voor een ongunstige les risques qui pèsent sur la rémunération. La rémunération dite de
loonvorming. Het zogeheten basisloon wordt enkel beschouwd als een base n'est considérée qu'en tant qu'instrument approximatif de mesure
benaderende maatstaf voor de arbeidsgeschiktheid. de la capacité de travail.
Ten slotte suggereert de verwijzing naar een « onweerlegbaar vermoeden Enfin, parler d'une « présomption irréfragable en vertu de laquelle la
krachtens hetwelk het basisloon van de werknemer noodzakelijkerwijs de rémunération de base du travailleur reflète nécessairement l'atteinte
aantasting van zijn economische waarde [...] weerspiegelt » dat de portée à sa valeur économique » suggère que le système légal a pour
wettelijke regeling tot doel heeft in ieder geval alle werkelijke objectif de réparer dans chaque cas la totalité du dommage réel mais
schade te herstellen, maar dat die regeling, door onachtzaamheid, voor que ce système utilise, comme par inadvertance, des moyens
een dergelijke doelstelling ongeschikte middelen aanwendt. Uit de inappropriés à un tel objectif. Or, il ressort de l'économie de la loi
economie van de wet alsook uit de parlementaire voorbereiding (Hand., ainsi que des travaux préparatoires (Ann., Chambre, 1902-1903, séance
Kamer, 1902-1903, vergadering van 27 mei 1903, pp. 1266 en 1267) volgt du 27 mai 1903, pp. 1266 et 1267) que le législateur a, en parfaite
evenwel dat de wetgever, met volledige kennis van zaken, weloverwogen connaissance de cause, délibérément institué un régime de réparation
een forfaitaire vergoedingsregeling heeft ingevoerd en deze heeft forfaitaire et conçu celui-ci en fonction de la généralité des cas :
opgevat rekening houdend met de overgrote meerderheid van de gevallen il ne prétendait nullement épouser les particularités de chacun d'eux,
: hij maakte er geenszins aanspraak op zich op de bijzondere kenmerken la valeur économique de la victime étant, selon l'expression de la
van elk geval af te stemmen. De economische waarde van het slachtoffer
wordt in de bewoordingen van het Hof van Cassatie « wettelijk vermoed Cour de cassation, « légalement présumée trouver sa traduction dans le
[...] haar maat te vinden in het basisloon » (Cass., 6 maart 1968, salaire de base » (Cass., 6 mars 1968, Pas., 1968, I, p. 847; Cass.,
Arr. Cass., 1968, p. 897; Cass., 15 januari 1996, Arr. Cass., 1996, p. 15 janvier 1996, Pas., 1996, I, p. 32; Cass., 21 juin 1999, Pas.,
32; Cass., 21 juni 1999, Arr. Cass., 1999, p. 380). B.4. De rigiditeit die noodzakelijkerwijs volgt uit de zopas vermelde forfaitaire aard, kan door ten minste twee overwegingen worden verantwoord. De eerste is dat, aangezien de wetgever veeleer per categorie wetgevend wil optreden in plaats van rekening te houden met de bijzondere kenmerken eigen aan elk individueel geval, moet worden aanvaard dat, behoudens klaarblijkelijke vergissing, die categorieën, noodzakelijkerwijs, de verscheidenheid van toestanden slechts met een zekere graad van benadering opvangen. De tweede overweging is dat die forfaitaire aard onder meer wordt ingegeven door een van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die in tegenstelling daarmee niet uitgaat van het begrip « fout » maar van het begrip « professioneel risico » en van het verdelen van dat risico over de werkgevers en de slachtoffers via een verplichte verzekering tot dekking van de schade van de werknemer. Het doel van dat systeem bestaat erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een professioneel risico dat wordt geacht zich voor 1999, I, p. 380). B.4. La rigidité résultant nécessairement du caractère forfaitaire qui vient d'être mentionné peut se justifier par au moins deux considérations. La première est que, dès lors que le législateur entend légiférer par catégories plutôt que de tenir compte des particularités propres à chaque cas individuel, il faut admettre, sauf erreur manifeste, que, nécessairement, ces catégories n'appréhendent la diversité des situations qu'avec un certain degré d'approximation. La seconde considération est que ce caractère forfaitaire s'explique notamment par une réglementation s'écartant du régime de responsabilité du droit commun, basée non comme celui-ci sur la notion de faute, mais sur celle de risque professionnel et sur une répartition de ce risque entre les employeurs et les victimes par l'intermédiaire d'une assurance obligatoire du préjudice du travailleur. L'objectif de ce système est d'assurer une protection du revenu du travailleur contre un risque professionnel censé se réaliser même
te doen zelfs wanneer het ongeval gebeurt door de schuld van die lorsqu'un accident survient par la faute de ce travailleur ou d'un
werknemer of van een collega, alsook de sociale vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. De bescherming van de werknemer reikt zo ver dat deze van zijn eigen aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat door zijn fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding dekt bovendien diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van de werknemer die het slachtoffer van een dodelijk ongeval is. De vaste vergoeding zal, in bepaalde gevallen, groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in bepaalde gevallen, minder groot zijn. De financiering van de forfaitaire regeling wordt gewaarborgd door de werkgevers, die verplicht zijn een verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de premies te dragen. B.5.1. Om te beoordelen of de door de verwijzende rechter gemaakte vergelijking tussen « het slachtoffer dat als gevolg van één enkel arbeidsongeval door een functioneel letsel is getroffen » en « het slachtoffer dat als gevolg van opeenvolgende arbeidsongevallen door hetzelfde functioneel letsel is getroffen » ter zake dienend is, is het belangrijk eraan te herinneren dat, volgens de logica van het forfaitair systeem, er geen reden is om van de graad van ongeschiktheid als gevolg van een arbeidsongeval de graad van ongeschiktheid af te trekken die door een vorig arbeidsongeval werd veroorzaakt, want de gevolgen ervan kunnen normalerwijs het loon dat voor het volgende in aanmerking wordt genomen, aantasten. B.5.2. De wetgever heeft redelijkerwijs kunnen afzien van de compagnon de travail, ainsi que de préserver la paix sociale et les relations de travail dans les entreprises en excluant la multiplication des procès en responsabilité. La protection du travailleur va jusqu'à immuniser celui-ci contre sa propre responsabilité en cas d'accident de travail causé par sa faute. Le forfait couvre en outre ceux dont le législateur estime qu'ils dépendent normalement du revenu du travailleur victime d'un accident mortel. La réparation forfaitaire sera, dans certains cas, plus importante que ce que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui a causé l'accident et, dans certains cas, moins importante. Le financement du système forfaitaire est assuré par les employeurs, qui sont obligés de souscrire une assurance en matière d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. B.5.1. Pour apprécier la pertinence de la comparaison que fait le juge a quo entre « la victime atteinte d'une lésion fonctionnelle par l'effet d'un accident du travail unique » et « la victime atteinte de la même lésion fonctionnelle par l'effet d'accidents du travail successifs », il importe de rappeler que, dans la logique du système forfaitaire, il n'y a pas lieu de déduire du taux d'incapacité résultant d'un accident du travail celui qui avait résulté d'un accident antérieur car les effets de celui-ci sont de nature à affecter normalement la rémunération prise en considération pour le suivant. B.5.2. Quant à permettre au juge de corriger le système forfaitaire
mogelijkheid voor de rechter om het forfaitair systeem op bepaalde sur certains points par souci d'équité, le législateur a pu
punten om billijkheidsredenen bij te sturen, gelet, enerzijds, op het raisonnablement y renoncer en considération, d'une part, de ce que la
feit dat de noodzaak om de implicaties van het begrip billijkheid te nécessité de préciser les implications de la notion d'équité
verduidelijken tot uiteenlopende rechtspraak zou leiden en, conduirait à des jurisprudences divergentes, d'autre part, du risque
anderzijds, op het risico van incoherentie en willekeur doordat de d'incohérence et d'arbitraire résultant de ce que le forfait serait
vaste vergoeding nu eens zou worden prijsgegeven en dan weer behouden. tantôt abandonné, tantôt maintenu.
B.6.1. In haar memorie onderstreept de vennootschap Axa Royale Belge B.6.1. Dans son mémoire, la société Axa Royale Belge souligne encore
ook nog dat het verschil in behandeling dat zou bestaan tussen de twee que la différence de traitement invoquée entre les deux catégories de
in de prejudiciële vraag bedoelde categorieën van slachtoffers, tot victimes visées par la question préjudicielle aurait pour conséquence
gevolg zou hebben dat de wetsverzekeraar die de gevolgen van meerdere que l'assureur-loi appelé à indemniser les conséquences de plusieurs
opeenvolgende ongevallen moet vergoeden, zou worden benadeeld in accidents successifs serait défavorisé par rapport à l'assureur-loi
vergelijking met de wetsverzekeraar die de gevolgen van één enkel appelé à indemniser les conséquences d'un accident du travail unique.
arbeidsongeval moet vergoeden.
B.6.2. Het feit dat het de verzekeraars zijn die de slachtoffers van B.6.2. Le fait que ce sont les assureurs qui indemnisent les victimes
de arbeidsongevallen vergoeden, is niet van die aard dat het de uit d'accidents du travail n'est pas de nature à affecter les conclusions
voorafgaande overwegingen af te leiden besluiten zou kunnen aantasten. à tirer des considérations qui précèdent.
B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 24, 34, 36 en 39 van de arbeidsongevallenwet van 10 april Les articles 24, 34, 36 et 39 de la loi du 10 avril 1971 sur les
1971 schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, wanneer ze accidents du travail ne violent pas les articles 10 et 11 de la
in die zin worden geïnterpreteerd dat, in het kader van de vergoeding Constitution, interprétés en ce sens que, dans le cadre de
die zij voorschrijven, de blijvende ongeschiktheid die het gevolg is l'indemnisation qu'ils prescrivent, l'incapacité permanente résultant
van een arbeidsongeval dat een door één of meer vorige d'un accident du travail qui aggrave une lésion fonctionnelle
arbeidsongevallen veroorzaakt functioneel letsel verergert in haar provoquée par un ou plusieurs accidents du travail antérieurs doit
geheel moet worden beoordeeld, zonder rekening te houden met de vooraf être appréciée dans son ensemble, sans tenir compte de l'incapacité de
bestaande arbeidsongeschiktheid. travail préexistante.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 26 juni 2002. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 26 juin 2002.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux. M. Melchior. P.-Y. Dutilleux. M. Melchior.
^