Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 67/2002 van 28 maart 2002 Rolnummer 2192 Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 418 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Arbitragehof, samen wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 1(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 67/2002 van 28 maart 2002 Rolnummer 2192 Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 418 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Arbitragehof, samen wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 1(...) Extrait de l'arrêt n° 67/2002 du 28 mars 2002 Numéro du rôle : 2192 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 418 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour d'arbitrage, composée après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 67/2002 van 28 maart 2002 Extrait de l'arrêt n° 67/2002 du 28 mars 2002
Rolnummer 2192 Numéro du rôle : 2192
Inzake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 418 van het Wetboek En cause : la question préjudicielle relative à l'article 418 du Code
van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. des impôts sur les revenus 1992, posée par la Cour d'appel de Gand.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L.
L. François, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman en E. Derycke, François, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest van 17 mei 2001 in zake de n.v. Molenveld tegen de Par arrêt du 17 mai 2001 en cause de la s.a. Molenveld contre l'Etat
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage
is ingekomen op 1 juni 2001, heeft het Hof van Beroep te Gent de le 1er juin 2001, la Cour d'appel de Gand a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 418 WIB/92 het gelijkheidsbeginsel, vervat in de « L'article 418 du CIR/92 viole-t-il le principe d'égalité contenu aux
artikelen 10 en 11 van de 1. de belastingplichtige, in zijn articles 10 et 11 de la Constitution étant donné que :
hoedanigheid van schuldeiser bij de terugbetaling van het bedrag van 1. le contribuable, en sa qualité de créancier lors de la restitution
de belastingverhoging na de inwilliging van het bezwaarschrift, geen du montant de l'accroissement d'impôt après acceptation de la
réclamation, n'a pas droit à des intérêts moratoires sur la base de
recht heeft op moratoriuminteresten op grond van artikel 418 WIB/92 l'article 418 du CIR/92 étant donné que la Cour de cassation a déjà
daar het Hof van Cassatie reeds in meerdere arresten duidelijk heeft indiqué clairement dans plusieurs arrêts que l'accroissement d'impôt
gesteld dat de belastingverhoging geen ' belasting ' is als bedoeld in n'est pas un impôt ' au sens de l'article 308, alinéa 1er, du CIR/64 -
artikel 308, eerste lid, WIB/64 - artikel 418, eerste lid, WIB/92 -, article 418, alinéa 1er, du CIR/92 -, ou doit tout au moins constituer
of minstens de Belgische Staat in gebreke moet stellen (artikel 1139 l'Etat belge en demeure (article 1139 du Code civil) ou fournir la
B.W.) dan wel het bewijs van kwade trouw in hoofde van de preuve de la mauvaise foi dans le chef de l'administration (article
administratie moet leveren (artikel 1378 B.W.) wil de 1378 du Code civil) si le contribuable veut prétendre à des intérêts
belastingplichtige aanspraak maken op interesten volgens het gemeen
recht, terwijl de wanbetaling van de verschuldigde sommen, waaronder selon le droit commun, cependant que le défaut de paiement des sommes
de belastingverhoging, door de belastingplichtige binnen de in artikel dues, parmi lesquelles l'accroissement d'impôt, par le contribuable
413 WIB/92 gestelde termijn van rechtswege nalatigheidsinteresten dans le délai fixé à l'article 413 du CIR/92 entraîne de plein droit
oplevert ten bate van de Schatkist ' schuldeiser ' ten bedrage van 0,8 des intérêts de retard au profit du Trésor créancier ' à concurrence
% per kalendermaand (0,7 % vanaf 1 januari 1999) zonder dat de de 0,8 % par mois civil (0,7 % depuis le 1er janvier 1999), sans que
Belgische Staat de belastingplichtige eerst in gebreke moet stellen of l'Etat belge doive d'abord constituer le contribuable en demeure ou
het bewijs van kwade trouw in zijnen hoofde moet leveren; fournir la preuve d'une mauvaise foi dans son chef;
2. artikel 418 WIB/92, zoals toepasbaar vanaf aanslagjaar 1999, 2. l'article 418 du CIR/92, tel qu'il est applicable depuis l'exercice
automatisch moratoriuminteresten toekent op grond van het Wetboek van d'imposition 1999, alloue automatiquement au contribuable des intérêts
Inkomstenbelastingen aan de belastingplichtige ingeval van moratoires sur la base du Code des impôts sur les revenus en cas de
terugbetaling van een ontheven belastingverhoging, terwijl restitution d'un accroissement d'impôt dégrevé, alors que les
belastingplichtigen, die op hetzelfde ogenblik een terugbetaling van contribuables qui obtiennent au même moment une restitution d'un
een belastingverhoging verkrijgen voor enig vorig aanslagjaar niet accroissement d'impôt pour un quelconque exercice d'imposition
automatisch moratoriuminteresten ontvangen op grond van het Wetboek antérieur ne perçoivent pas automatiquement des intérêts moratoires
van Inkomstenbelastingen, doch slechts op grond van het gemeen recht sur la base du Code des impôts sur les revenus mais uniquement sur la
base du droit commun, ce qui implique qu'ils doivent démontrer
wat impliceert dat zij moeten aantonen dat er kwade trouw aanwezig is l'existence d'une mauvaise foi dans le chef de l'administration
in hoofde van de administratie (artikel 1378 B.W.), ofwel in het (article 1378 du Code civil), ou ne perçoivent, dans l'autre cas, des
andere geval slechts interesten krijgen vanaf het ogenblik van de intérêts qu'à partir du moment de la mise en demeure de l'Etat belge
ingebrekestelling van de Belgische Staat (artikel 1139 B.W.) ? » (article 1139 du Code civil) ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
De in het geding zijnde bepalingen Les dispositions en cause
B.1.1. Artikel 418, eerste lid, van het Wetboek van de B.1.1. L'article 418, alinéa 1er, du Code des impôts sur les revenus
inkomstenbelastingen 1992 (W.I.B. 1992), zoals van toepassing voor het 1992 (C.I.R. 1992), tel qu'il était applicable pour l'exercice
aanslagjaar waarop het geschil voor de verwijzende rechter betrekking d'imposition sur lequel porte le litige devant le juge a quo,
heeft, bepaalde : disposait :
« Bij terugbetaling van belastingen worden moratoriuminteresten « En cas de restitution d'impôts, des intérêts moratoires sont alloués
toegekend tegen een rentevoet van 0,8 pct. per kalendermaand. » au taux de 0,8 p.c. par mois civil. »
B.1.2. Volgens het Hof van Cassatie is een belastingverhoging die B.1.2. Selon la Cour de cassation, un accroissement d'impôt dû, en
krachtens artikel 444 van hetzelfde wetboek in geval van niet-aangifte vertu de l'article 444 du même code, en cas d'absence de déclaration
of onjuiste aangifte verschuldigd is, geen belasting als bedoeld in ou en cas de déclaration incomplète ou inexacte, n'est pas un impôt au
het voormelde artikel 418, eerste lid, van het W.I.B. 1992 (Cass., 8 sens de l'article 418, alinéa 1er, précité, du C.I.R. 1992 (Cass., 8
januari 1993, Arr. Cass. 1993, p. 28). janvier 1993, Pas. 1993, p. 28).
B.1.3. Na de wijzigingen door de wet van 22 december 1998 en de wet B.1.3. Depuis les modifications réalisées par la loi du 22 décembre
van 15 maart 1999 bepaalt artikel 418, eerste lid : 1998 et par la loi du 15 mars 1999, l'article 418, alinéa 1er, dispose
« Bij terugbetaling van belastingen, voorheffingen, voorafbetalingen, : « En cas de remboursement d'impôts, de précomptes, de versements
nalatigheidsinterest, belastingverhogingen of administratieve boeten, anticipés, d'intérêts de retard, d'accroissements d'impôts ou
wordt moratoriuminterest toegekend tegen de wettelijke rentevoet, d'amendes administratives, un intérêt moratoire est alloué au taux de
berekend per kalendermaand. » l'intérêt légal, calculé par mois civil. »
Op grond van artikel 97, eerste lid, eerste streepje, van de wet van En vertu de l'article 97, alinéa 1er, premier tiret, de la loi du 15
15 maart 1999 is die bepaling van toepassing vanaf het aanslagjaar mars 1999, cette disposition est applicable à partir de l'exercice
1999. d'imposition 1999.
B.2.1. Luidens artikel 1139 van het Burgerlijk Wetboek wordt de B.2.1. Aux termes de l'article 1139 du Code civil, le débiteur est
schuldenaar (wanneer dat niet volgt uit de overeenkomst zelf) in constitué en demeure par une sommation ou par autre acte équivalent
gebreke gesteld door een aanmaning of door een andere daarmee (quand il ne l'est pas par l'effet de la convention). En vertu de
gelijkstaande akte. Krachtens artikel 1153 van hetzelfde wetboek l'article 1153 du même code, les dommages et intérêts résultant du
bestaat de schadevergoeding wegens vertraging in de uitvoering van retard dans l'exécution d'obligations qui portent sur le paiement
verbintenissen die betrekking hebben op het betalen van een bepaalde d'une certaine somme, sauf les exceptions établies par la loi,
geldsom, behoudens bij de wet gestelde uitzonderingen, in de consistent dans les intérêts légaux, dus à partir du jour de la
wettelijke interest vanaf de dag van de aanmaning tot betaling.
Krachtens artikel 1378 van hetzelfde wetboek moet degene die een sommation de payer. Aux termes de l'article 1378 du même code, celui
onverschuldigde betaling heeft ontvangen, indien hij te kwader trouw qui a reçu un paiement indu, s'il y a eu mauvaise foi de sa part, est
was, niet alleen het kapitaal teruggeven maar ook de interesten vanaf tenu de restituer tant le capital que les intérêts à partir du jour du
de dag van de betaling. paiement.
B.2.2. De verwijzende rechter gaat ervan uit dat artikel 418 van het B.2.2. Le juge a quo estime que l'article 418 du C.I.R. 1992 n'est pas
W.I.B. 1992 niet van toepassing is op terugbetalingen van applicable aux remboursements d'accroissements d'impôt indus et que,
niet-verschuldigde belastingverhogingen en dat daarentegen de par contre, les dispositions précitées du Code civil leur sont
voormelde bepalingen van het Burgerlijk Wetboek van toepassing zijn. applicables. En ce qui concerne la première question préjudicielle
Wat de eerste prejudiciële vraag betreft
B.3. De voormelde bepalingen leiden ertoe dat de belastingplichtige, B.3. Les dispositions précitées ont pour effet que le contribuable,
vóór de wijziging van artikel 418, eerste lid, van het W.I.B. 1992, avant la modification de l'article 418, alinéa 1er, du C.I.R. 1992,
slechts recht heeft op moratoriuminteresten bij de terugbetaling van n'a droit à des intérêts moratoires en cas de restitution d'un
een belastingverhoging indien hij op grond van het gemeen recht de accroissement d'impôt que s'il met l'Etat en demeure sur la base du
Staat in gebreke stelt of kwade trouw van de Staat bewijst. De vraag droit commun ou s'il prouve qu'il y a eu mauvaise foi de la part de
luidt of de belastingplichtige daardoor wordt gediscrimineerd ten l'Etat. La question revient à savoir si le contribuable est donc
opzichte van de Staat die bij wanbetaling van de aan de Schatkist discriminé par rapport à l'Etat, qui, en cas de non-paiement des
verschuldigde sommen zonder ingebrekestelling of bewijs van kwade sommes dues au Trésor, a droit à des intérêts moratoires sans mise en
trouw, op grond van artikel 414 van het W.I.B. 1992, recht heeft op demeure ou preuve de mauvaise foi, et ce en vertu de l'article 414 du
moratoriuminteresten. C.I.R. 1992.
B.4.1. De prejudiciële vraag betreft uitsluitend de vergelijking van B.4.1. La question préjudicielle porte exclusivement sur la
de toestand van de Staat met de toestand van de belastingplichtige, comparaison de la situation de l'Etat avec celle du contribuable, en
als fiscale schuldeisers. Zij betreft geenszins, zoals de Ministerraad tant que créanciers fiscaux. Elle ne porte nullement, comme semble le
schijnt te beweren, een vergelijking van de belastingplichtigen en de suggérer le Conseil des ministres, sur une comparaison entre les
belastingheffende overheid in het geheel van de fiscale regelgeving. contribuables et l'autorité taxatrice dans l'ensemble de la
B.4.2. In de aan het Hof voorgelegde interpretatie van de in het réglementation fiscale.
geding zijnde bepaling is die bepaling niet van toepassing op de B.4.2. Dans l'interprétation soumise à la Cour, la disposition
belastingplichtige in zijn hoedanigheid van schuldeiser bij de litigieuse n'est pas applicable au contribuable en sa qualité de
terugbetaling van het bedrag van de belastingverhoging na de créancier dans le cadre de la restitution du montant de
inwilliging van een bezwaarschrift. Op hem wordt de gemeenrechtelijke l'accroissement d'impôt après qu'il a été fait droit à une
regeling toegepast zoals vervat in de artikelen 1139 en 1153 of in réclamation. Il se voit appliquer les règles de droit commun contenues
artikel 1378 van het Burgerlijk Wetboek. De Staat van zijn kant geniet dans les articles 1139 et 1153 ou dans l'article 1378 du Code civil.
in zijn hoedanigheid van fiscaal schuldeiser het voordeel van artikel L'Etat bénéficie quant à lui, en sa qualité de créancier fiscal, des
414, § 1, van het W.I.B. 1992. Bij wanbetaling binnen de in de artikelen 412 en 413 gestelde termijnen, brengen de verschuldigde sommen ten bate van de Schatkist, voor de duur van het verwijl, de wettelijke interest op, berekend per kalendermaand. Dat verschil in behandeling steunt op een objectief criterium, namelijk de hoedanigheid van de schuldeiser, die in het ene geval de Staat is, die het algemeen belang behartigt, en die in het andere geval een particulier is, die zich door een persoonlijk belang mag laten leiden. Het verschil in behandeling is niet zonder redelijke verantwoording. De wetgever heeft ter vrijwaring van de belangen van de Schatkist en met het oog op een efficiënte belastinginning kunnen oordelen dat het, mede gelet op het grote aantal fiscale schuldenaars, nodig was de dispositions de l'article 414, § 1er, du C.I.R. 1992. En cas de non-paiement dans les délais prévus aux articles 412 et 413, les sommes dues produisent, au profit du Trésor, pour la durée du retard, des intérêts légaux, calculés par mois civil. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif, à savoir la qualité du créancier, qui est, dans un cas, l'Etat, lequel défend l'intérêt général, et dans l'autre, un particulier, lequel peut ne défendre qu'un intérêt personnel. La différence de traitement n'est pas dénuée de justification raisonnable. En vue de sauvegarder les intérêts du Trésor et d'assurer une perception efficace des impôts, le législateur a pu estimer qu'il était nécessaire, eu égard au grand nombre de débiteurs fiscaux, de
fiscus vrij te stellen van de aanmaning bedoeld in artikel 1153 van dispenser le fisc de la sommation visée à l'article 1153 du Code civil
het Burgerlijk Wetboek of van het bewijs bedoeld in artikel 1378 van ou de la preuve visée à l'article 1378 du même code.
datzelfde wetboek.
Hoewel een andere regeling zeer wel denkbaar is - en de wetgever een Bien qu'un autre système soit tout à fait envisageable - et que le
dergelijke andere regeling ook uitdrukkelijk heeft ingevoerd vanaf het législateur en ait explicitement instauré un dès l'exercice
aanslagjaar 1999 - kan in redelijkheid niet staande worden gehouden d'imposition 1999 -, l'on ne peut raisonnablement soutenir qu'il est
dat het onverantwoord is een belastingplichtige die zijn rechten ten
aanzien van de Schatkist gevrijwaard wil zien, wel te onderwerpen aan injustifié qu'un contribuable qui veut voir préservés ses droits
de gemeenrechtelijke regeling van het Burgerlijk Wetboek, nu hij zich vis-à-vis du Trésor soit soumis au régime de droit commun du Code
ertoe kan beperken een persoonlijk belang te behartigen. civil, dès lors qu'il peut ne veiller qu'à son intérêt personnel.
B.5. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden B.5. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
beantwoord. Wat de tweede prejudiciële vraag betreft En ce qui concerne la seconde question préjudicielle
B.6. Sedert de wijziging van artikel 418 van het W.I.B. 1992 bij de B.6. Depuis la modification de l'article 418 du C.I.R. 1992 par la loi
wet van 15 maart 1999 hebben belastingplichtigen, vanaf het du 15 mars 1999, les contribuables ont droit, à partir de l'exercice
aanslagjaar 1999, recht op moratoriuminteresten in geval van terugbetaling van een niet-verschuldigde belastingverhoging. De vraag luidt of daardoor de belastingplichtigen worden gediscrimineerd die de terugbetaling van een niet-verschuldigde belastingverhoging voor een vroeger aanslagjaar verkrijgen. B.7. Met het oog op een gelijke behandeling van de belastingplichtigen is het objectief en redelijk verantwoord dat de wetgever het recht op moratoriuminteresten in geval van terugbetaling van een niet-verschuldigde belastingverhoging toekent vanaf een bepaald aanslagjaar en niet vanaf een bepaalde datum. Dit laatste criterium zou immers tot gevolg kunnen hebben dat voor eenzelfde aanslagjaar, d'imposition 1999, à des intérêts moratoires en cas de restitution d'un accroissement indu d'impôt. La question vise à savoir si sont ainsi discriminés les contribuables qui obtiennent la restitution d'un accroissement indu d'impôt pour un exercice d'imposition antérieur. B.7. En vue de traiter les contribuables de manière égale, il est objectivement et raisonnablement justifié que le législateur alloue des intérêts moratoires en cas de restitution d'un accroissement indu d'impôt à partir d'un exercice d'imposition déterminé et non à partir d'une date déterminée. En effet, ce dernier critère pourrait avoir pour effet que pour un même exercice d'imposition, en fonction du
afhankelijk van het ogenblik van de terugbetaling, bepaalde moment de la restitution, certains contribuables aient droit en vertu
belastingplichtigen krachtens artikel 418 van het W.I.B. 1992 wel doch de l'article 418 du C.I.R. 1992 à des intérêts moratoires et d'autres
andere belastingplichtigen geen recht hebben op moratoriuminteresten. non.
B.8. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 418 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, vóór de L'article 418 du Code des impôts sur les revenus 1992, avant sa
wijziging ervan bij de wet van 15 maart 1999, schendt de artikelen 10 modification par la loi du 15 mars 1999, ne viole pas les articles 10
en 11 van de Grondwet niet. et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 maart 2002. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 mars 2002.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux A. Arts P.-Y. Dutilleux A. Arts
^