← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 11/2002 van 16 januari 2002 Rolnummer 2065 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 444 van het Wetboek van Koophandel Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts,
en de rechters L. Fran(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 11/2002 van 16 januari 2002 Rolnummer 2065 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 444 van het Wetboek van Koophandel Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) | Extrait de l'arrêt n° 11/2002 du 16 janvier 2002 Numéro du rôle : 2065 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 444 du Code de commerce , posée par le Tribunal d(...) La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, M(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 11/2002 van 16 januari 2002 | Extrait de l'arrêt n° 11/2002 du 16 janvier 2002 |
Rolnummer 2065 | Numéro du rôle : 2065 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 444 van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 444 du Code |
Wetboek van Koophandel (wet van 18 april 1851 op het faillissement, de | de commerce (loi du 18 avril 1851 sur les faillites, banqueroutes et |
bankbreuk en de opschorting van betaling), gesteld door de Rechtbank | sursis), posée par le Tribunal de commerce de Charleroi. |
van Koophandel te Charleroi. | |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. |
L. François, M. Bossuyt, E. De Groot, J.-P. Snappe en E. Derycke, | François, M. Bossuyt, E. De Groot, J.-P. Snappe et E. Derycke, |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
Bij vonnis van 10 oktober 2000 in zake A. Posilovic en I. Vausort | Par jugement du 10 octobre 2000 en cause de A. Posilovic et I. Vausort |
tegen de coöperatieve vennootschap P & V Verzekeringen, waarvan de | contre la société coopérative P & V Assurances, dont l'expédition est |
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 27 oktober | parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 27 octobre 2000, le |
2000, heeft de Rechtbank van Koophandel te Charleroi de volgende | Tribunal de commerce de Charleroi a posé la question préjudicielle |
prejudiciële vraag gesteld : | suivante : |
« Is artikel 444 van de wet van 18 april 1851, dat deze Rechtbank | « L'article 444 de la loi du 18 avril 1851, que le Tribunal de céans |
dient toe te passen ingevolge de bepalingen die de wetsconflicten in | est tenu d'appliquer par l'effet des dispositions régissant les |
de tijd regelen, niet strijdig met de artikelen 10 en 11 van de | conflits de lois dans le temps, en tant que cette disposition opère un |
Grondwet, doordat die bepaling een absolute en algemene | dessaisissement général et absolu du failli et qu'elle s'oppose à ce |
buitenbezitstelling van de gefailleerde instelt en zij zich ertegen | que le failli puisse percevoir personnellement les indemnités |
verzet dat de gefailleerde persoonlijk de vergoedingen kan ontvangen | destinées à réparer un préjudice présent et un préjudice postérieur à |
die bestemd zijn voor het herstel van huidige schade en schade van na | la date où aura lieu la clôture de faillite, quelle que soit la nature |
de datum van het sluiten van het faillissement, ongeacht de aard van | de ces préjudices et alors que les autres catégories de personnes, |
die schade, terwijl ten aanzien van de andere categorieën van | dont notamment les travailleurs salariés, voient ces mêmes indemnités |
personen, waaronder met name de werknemers, diezelfde vergoedingen | généralement être insaisissables, n'est-il pas contraire aux articles |
over het algemeen niet voor beslag vatbaar zijn ? » | 10 et 11 de la Constitution ? » |
(...) | (...) |
IV. In rechte | IV. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 444 van het Wetboek van Koophandel (wet van 18 april 1851 | B.1. L'article 444 du Code de commerce (loi du 18 avril 1851 sur les |
op het faillissement, de bankbreuk en de opschorting van betaling) bepaalde : | faillites, banqueroutes et sursis) disposait : |
« Te rekenen van het vonnis van faillietverklaring verliest de | « Le failli, à compter du jugement déclaratif de la faillite, est |
gefailleerde van rechtswege het beheer over al zijn goederen, alsmede | |
over de goederen die hij gedurende het faillissement mocht verkrijgen. | dessaisi de plein droit de l'administration de tous ses biens, même de |
Alle betalingen, verrichtingen en handelingen van de gefailleerde en | ceux qui peuvent lui échoir tant qu'il est en état de faillite. |
alle betalingen aan de gefailleerde, gedaan na het vonnis, zijn | Tous payements, opérations et actes faits par le failli, et tous |
rechtens nietig. » | payements faits au failli depuis ce jugement sont nuls de droit. » |
B.2. Die bepaling is opgeheven bij wet van 8 augustus 1997 maar de | B.2. Cette disposition a été abrogée par la loi du 8 août 1997 mais le |
verwijzende rechter is van mening dat zij van toepassing blijft op de | juge a quo estime qu'elle reste d'application à l'espèce à propos de |
zaak waarover hij aan het Hof een vraag stelt. | laquelle il interroge la Cour. |
De in het geding zijnde bepaling wordt onderzocht zonder rekening te | La disposition en cause est examinée abstraction faite de la loi du 14 |
houden met de wet van 14 januari 1993, die onder meer artikel 476 van | janvier 1993, qui, notamment, a modifié l'article 476 du même Code, et |
hetzelfde Wetboek heeft gewijzigd, noch met de wet van 30 maart 1994, | |
vervangen door de wet van 13 april 1995 tot wijziging van artikel | de la loi du 30 mars 1994 remplacée par la loi du 13 avril 1995 |
29bis en tot opheffing van artikel 29ter van de wet van 21 november | modifiant l'article 29bis et abrogeant l'article 29ter de la loi du 21 |
1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake | novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité |
motorrijtuigen. B.3. Volgens de bewoordingen van de prejudiciële vraag wordt het Hof ondervraagd over het verschil in behandeling dat voortvloeit uit het voormelde artikel 444, doordat het een algemene en absolute buitenbezitstelling van de gefailleerde tot stand brengt en zich aldus ertegen verzet dat hij persoonlijk de schadevergoeding zou kunnen ontvangen die bestemd is om een huidig nadeel en een nadeel dat zich voordoet na de datum waarop het faillissement zal zijn gesloten, te herstellen, ongeacht de aard van het nadeel, terwijl die schadevergoedingen over het algemeen niet in beslag zouden kunnen worden genomen wanneer het gaat om andere rechtsonderhorigen en met name werknemers. In de motivering van het vonnis is gesteld dat het betwiste artikel | en matière de véhicules automoteurs. B.3. Suivant les termes de la question préjudicielle, la Cour est interrogée sur la différence de traitement résultant de l'article 444 précité, en ce qu'il opère un dessaisissement général et absolu du failli et s'oppose ainsi à ce qu'il puisse percevoir personnellement les indemnités destinées à réparer un préjudice présent et un préjudice postérieur à la date où aura lieu la clôture de la faillite, quelle que soit la nature de ces préjudices, alors que ces indemnités auraient généralement un caractère insaisissable dans le chef des autres justiciables et notamment des travailleurs salariés. |
444 onbillijk is geoordeeld in de rechtsleer en in een gedeelte van de | Il est précisé dans la motivation du jugement que l'article 444 en |
cause a été jugé inéquitable par la doctrine et par une partie de la | |
rechtspraak (stelling die trouwens wordt bevestigd door artikel 16, | jurisprudence (thèse consacrée d'ailleurs par l'article 16, alinéa 4, |
vierde lid, van de wet van 8 augustus 1997) doordat het volgens de | de la loi du 8 août 1997) en ce qu'il amenait, selon les termes de ce |
bewoordingen van het vonnis tot gevolg had dat « de gefailleerde | jugement, à « dessaisir le failli des indemnités extrapatrimoniales |
buiten bezit werd gesteld van de extrapatrimoniale schadevergoedingen | |
die hem toekwamen ». | qui lui revenaient ». |
B.4. Door ernaar te verwijzen dat de schadevergoedingen die hij | B.4. En faisant référence au caractère généralement insaisissable des |
bedoelt over het algemeen niet in beslag kunnen worden genomen, | indemnités qu'il vise, le juge compare les faillis aux salariés |
vergelijkt de rechter de gefailleerden met de werknemers die worden | |
beschermd door de artikelen 1409, §§ 1 en 1bis, en 1410, § 1, 4° en | protégés par les articles 1409, §§ 1er et 1erbis, et 1410, § 1er, 4° |
5°, en § 2, 4° en 5°, van het Gerechtelijk Wetboek. Die artikelen, in | et 5°, et § 2, 4° et 5°, du Code judiciaire. Ceux-ci disposent, dans |
hun versie die volgt uit de wet van 24 maart 2000, bepalen : | la version résultant de la loi du 24 mars 2000 : |
« Art. 1409.§ 1. Bedragen uitgekeerd ter uitvoering van een |
« Art. 1409.§ 1er. Les sommes payées en exécution d'un contrat de |
louage de travail, d'un contrat d'apprentissage, d'un statut, d'un | |
arbeidsovereenkomst, een leerovereenkomst, een statuut, een | abonnement ainsi que celles qui sont payées aux personnes qui, |
abonnement, alsmede die welke worden uitgekeerd aan personen die tegen | autrement qu'en vertu d'un contrat de louage de travail, fournissent |
loon onder het gezag van een ander persoon arbeid verrichten buiten | contre rémunération des prestations de travail sous l'autorité d'une |
een arbeidsovereenkomst, kunnen onbeperkt overgedragen of in beslag | autre personne, peuvent être cédées ou saisies sans limitation pour la |
genomen worden, voor het gedeelte van hun totaal bedrag boven 35 000 | partie du montant total de ces sommes qui dépasse 35 000 F par mois |
frank per kalendermaand. | civil. |
Het gedeelte van die bedragen boven 29 000 frank en tot ten hoogste 32 | La partie de ces sommes supérieure à 29 000 francs et n'excédant pas |
000 frank per kalendermaand, kan niet worden overgedragen of in beslag | 32 000 francs par mois civil, ne peut être cédée ni saisie pour plus |
genomen voor meer dan 30 % in totaal, het gedeelte boven 32 000 frank | de 30 % au total, la partie supérieure à 32 000 francs et n'excédant |
en tot ten hoogste 35 000 frank per kalendermaand, kan niet worden | pas 35 000 francs par mois civil, ne peut être cédée ni saisie pour |
overgedragen of in beslag genomen voor meer dan 40 % in totaal; het | plus de 40 % au total; la partie supérieure à 27 000 francs et |
gedeelte boven 27 000 frank en tot ten hoogste 29 000 frank per | n'excédant pas 29 000 francs par mois civil, ne peut être cédée ni |
kalendermaand, kan niet worden overgedragen of in beslag genomen voor | |
meer dan een vijfde in totaal. | saisie pour plus d'un cinquième au total. |
Het gedeelte van genoemde bedragen dat 27 000 frank per kalendermaand | La part de ces sommes qui ne dépasse pas 27 000 F par mois civil ne |
niet te boven gaat, is niet vatbaar voor overdracht of beslag. | peut être cédée ni saisie. |
Wanneer de personen, bedoeld in het eerste lid, een kind of meerdere | Lorsque les personnes, visées à l'alinéa premier, ont un ou plusieurs |
kinderen ten laste hebben, worden de bedragen vermeld in de voorgaande | enfants à charge, les montants mentionnés aux alinéas précédents sont |
leden verhoogd met 2 000 frank per kind ten laste. De Koning bepaalt | majorés de 2 000 francs par enfant à charge. Le Roi détermine ce qu'il |
wat moet verstaan worden onder kind ten laste. | y a lieu d'entendre par enfant à charge. |
§ 1bis. Inkomsten uit andere activiteiten dan deze bedoeld in § 1, | § 1erbis. Les revenus d'autres activités que celles visées au § 1er, |
kunnen onbeperkt overgedragen of in beslag genomen worden, voor het | peuvent être cédés ou saisis sans limitation pour la partie du montant |
gedeelte van hun totaal bedrag boven 35 000 frank per kalendermaand. | total de ces sommes qui dépassent 35 000 francs par mois civil. |
Het gedeelte van die bedragen boven 29 000 frank en tot ten hoogste 35 | La partie de ces sommes supérieure à 29 000 francs et n'excédant pas |
000 frank per kalendermaand, kan niet worden overgedragen of in beslag | 35 000 francs par mois civil, ne peut être cédée ni saisie pour plus |
genomen voor meer dan twee vijfde in totaal; het gedeelte boven 27 000 | de deux cinquièmes au total; la partie supérieure à 27 000 francs et |
frank en tot ten hoogste 29 000 frank per kalendermaand, kan niet | n'excédant pas 29 000 francs par mois civil, ne peut être cédée ni |
worden overgedragen of in beslag genomen voor meer dan een vijfde in | saisie pour plus d'un cinquième au total. |
totaal. Het gedeelte van die bedragen dat 27 000 frank per kalendermaand niet | La partie de ces sommes qui ne dépasse pas 27 000 francs par mois |
te boven gaat, is niet vatbaar voor overdracht of beslag. | civil ne peut être cédée ni saisie. |
Wanneer personen die inkomsten genieten, bedoeld in het eerste lid, | Lorsque des personnes, bénéficiant de revenus visés à l'alinéa 1er, |
één of meer kinderen ten laste hebben, worden de bedragen vermeld in | ont un ou plusieurs enfants à charge, les montants mentionnés aux |
de voorgaande leden verhoogd met 2 000 frank per kind ten laste. De | alinéas précédents sont majorés de 2 000 francs par enfant à charge. |
Koning bepaalt wat moet verstaan worden onder kind ten laste. | Le Roi détermine ce qu'il y a lieu d'entendre par enfant à charge. |
[...] | [...] |
Art. 1410.§ 1. Artikel 1409, § 1bis, [...] vindt bovendien toepassing |
Art. 1410.§ 1er. L'article 1409, § 1erbis, [...] est en outre |
op : | applicable : |
[...] | [...] |
4° de uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid en de | 4° aux indemnités pour incapacité de travail et aux allocations |
invaliditeitsuitkeringen betaald krachtens de wetgeving op de ziekte- | d'invalidité payées en vertu de la législation relative à l'assurance |
en invaliditeitsverzekering of de wet van 16 juni 1960 die onder meer | maladie-invalidité ou, de la loi du 16 juin 1960 portant notamment |
de maatschappelijke prestaties waarborgt ten gunste van de gewezen | garantie des prestations sociales assurées en faveur des anciens |
werknemers van Belgisch-Congo en Ruanda-Urundi en de wetgeving | employés du Congo belge et du Ruanda Urundi et de la législation |
betreffende de overzeese sociale zekerheid; | relative à la sécurité sociale d'outre-mer; |
5° de uitkeringen, renten en toelagen betaald krachtens de wetgeving | 5° aux indemnités, rentes et allocations payés en vertu de la |
op de vergoeding van de schade uit arbeidsongevallen of | législation sur la réparation des dommages résultant des accidents du |
beroepsziekten, de genoemde wet van 16 juni 1960 of | travail ou des maladies professionnelles, de la dite loi du 16 juin |
verzekeringsovereenkomsten aangegaan bij toepassing van de wetgeving | 1960 ou de contrats d'assurance souscrits en application des |
op de overzeese sociale zekerheid, met uitzondering van het gedeelte | |
van de uitkering bedoeld in § 2, 4°, van dit artikel; | dispositions de la législation prévue au § 2, 4°, du présent article; |
[...] | [...] |
§ 2. De volgende schuldvorderingen zijn niet vatbaar voor overdracht | § 2. Ne sont ni cessibles ni saisissables à charge du bénéficiaire les |
of beslag ten laste van de rechthebbende : | créances suivantes : |
[...] | [...] |
4° het gedeelte van de vergoedingen uitgekeerd krachtens de wetgeving | 4° la partie de l'indemnité payée en vertu de la législation sur la |
réparation des dommages résultant des accidents du travail, qui | |
op de vergoeding van schade uit arbeidsongevallen die 100 pct. | dépasse 100 p.c. et qui est accordée aux grands blessés dont l'état |
overschrijdt en toegekend wordt aan zwaar verminkten wier toestand de | nécessite absolument et normalement l'assistance d'une autre personne, |
hulp van een andere persoon volstrekt en normaal vergt, evenals de | ainsi que les montants accordés au titre d'aide d'une tierce personne |
bedragen toegekend voor de behoefte aan andermans hulp krachtens de | en vertu de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé |
wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige | |
verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994; | et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994; |
5° de bedragen uit te keren : | 5° les sommes à payer : |
1. aan de rechthebbende van geneeskundige verstrekkingen als | 1. au bénéficiaire de prestations de santé, à titre d'intervention à |
tegemoetkoming ten laste van de verzekering voor geneeskundige | charge de l'assurance soins de santé et indemnités ou en vertu de la |
verzorging en uitkeringen of krachtens de wet van 16 juni 1960 of de | loi du 16 juin 1960 ou de la législation relative à la sécurité |
wetgeving betreffende de overzeese sociale zekerheid; | sociale d'outremer; |
2. als kosten voor geneeskundige, heelkundige, farmaceutische en | 2. à titre de soins médicaux, chirurgicaux, pharmaceutiques et |
verplegingszorgen of als kosten voor prothesen en orthopedische | hospitaliers ou de frais d'appareils de prothèse et d'orthopédie à une |
toestellen aan een door een arbeidsongeval of een beroepsziekte | personne victime d'un accident du travail ou d'une maladie |
getroffen persoon krachtens de wetgeving betreffende de | professionnelle, conformément à la législation sur les accidents du |
arbeidsongevallen of de beroepsziekten; | travail ou les maladies professionnelles; |
[...] ». | [...] ». |
B.5.1. Er dient te worden opgemerkt dat artikel 476, § 3, van het | B.5.1. Il y a lieu de relever que l'article 476, § 3, du Code de |
Wetboek van Koophandel (voormelde wet van 18 april 1851) van het | |
actief van het faillissement uitsloot de bedragen, sommen en | |
betalingen die de gefailleerde ontvangt na de faillietverklaring, in | commerce (loi du 18 avril 1851 précitée) excluait de l'actif de la |
zoverre daarop geen beslag kan worden gelegd krachtens de artikelen | faillite, dans la mesure où ils sont insaisissables en vertu des |
1409 tot 1412 van het Gerechtelijk Wetboek of bijzondere wetten. In | articles 1409 à 1412 du Code judiciaire ou de lois particulières, les |
montants, sommes et payements que le failli recueille à partir de la | |
die bepalingen zijn de vergoedingen en uitkeringen bedoeld die worden | déclaration de faillite. Ces dispositions visent les indemnités et |
betaald krachtens de wetgevingen op de ziekte- en | allocations payées en vertu des législations sur l'assurance |
invaliditeitsverzekering en op de arbeidsongevallen (artikel 1410, § | maladie-invalidité et sur les accidents du travail (article 1410, § 1er, |
1, 4° en 5°, en § 2, 4° en 5°). | 4° et 5°, et § 2, 4° et 5°). |
B.5.2. De buitenbezitstelling van de gefailleerde is een maatregel die | B.5.2. Le dessaisissement du failli est une mesure qui vise à protéger |
tot doel heeft de schuldeisers te beschermen door hen de waarborg te | les créanciers en leur garantissant qu'il ne sera pas porté atteinte |
bieden dat het patrimonium van de gefailleerde niet zal worden | au patrimoine du failli à compter du jour du jugement déclaratif de |
aangetast te rekenen vanaf de dag waarop het vonnis van | |
faillietverklaring wordt uitgesproken. | faillite. |
B.5.3. In zoverre een schadevergoeding verschuldigd aan de | B.5.3. En tant qu'une indemnité due à un failli a pour objet de |
gefailleerde ertoe strekt een inkomensverlies als gevolg van een | |
arbeidsongeschiktheid te vergoeden, moet zij worden vergeleken met de | réparer une perte de revenus résultant d'une incapacité de travail, |
bedragen, sommen en betalingen bedoeld in voormeld artikel 1410, § 1, | elle doit être comparée aux montants, sommes et payements visés par |
4° en 5°, en § 2, 4° en 5°, van het Gerechtelijk Wetboek. Aangezien de | l'article 1410, § 1er, 4° et 5°, et § 2, 4° et 5°, précité, du Code |
gefailleerde zich, in het licht van de doelstelling van de schadevergoedingen, in een analoge situatie bevindt als die van de personen die de bescherming genieten die is georganiseerd bij de voormelde bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek, is het discriminerend hem het voordeel van die bescherming volledig te ontnemen, ongeacht of het nadeel waarvoor de schadevergoeding wordt toegekend, zich vóór of na de sluiting van het faillissement heeft voorgedaan. B.6. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof, | judiciaire. Dès lors qu'au regard de la finalité des indemnités, le failli se trouve dans une situation analogue à celle des personnes bénéficiant de la protection organisée par les dispositions précitées du Code judiciaire, il est discriminatoire de le priver totalement du bénéfice de cette protection, que le préjudice réparé soit ou non postérieur à la clôture de la faillite. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. Par ces motifs, la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 444 van het Wetboek van Koophandel (wet van 18 april 1851 op | L'article 444 du Code de commerce (loi du 18 avril 1851 sur les |
het faillissement, de bankbreuk en de opschorting van betaling) | |
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de | faillites, banqueroutes et sursis) viole les articles 10 et 11 de la |
gefailleerde volledig het recht ontneemt om een schadevergoeding te | Constitution, en ce qu'il prive totalement le failli du droit de |
ontvangen die bedoeld is om een inkomensverlies ten gevolge van een | percevoir une indemnité réparant une perte de revenus due à une |
arbeidsongeschiktheid te herstellen. | incapacité de travail. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 16 januari 2002. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 16 janvier 2002. |
De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
L. Potoms. M. Melchior. | L. Potoms. M. Melchior. |