Uittreksel uit arrest nr. 5/2002 van 9 januari 2002 Rolnummer 2082 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 135, § 2, van het Wetboek van Strafvordering, zoals gewijzigd bij artikel 30 van de wet van 12 maart 1998, gesteld doo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...) | Extrait de l'arrêt n° 5/2002 du 9 janvier 2002 Numéro du rôle : 2082 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 135, § 2, du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été modifié par l'article 30 de la loi du 12 mars 1998 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 5/2002 van 9 januari 2002 | Extrait de l'arrêt n° 5/2002 du 9 janvier 2002 |
Rolnummer 2082 | Numéro du rôle : 2082 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 135, § 2, van het | En cause : la question préjudicielle concernant l'article 135, § 2, du |
Wetboek van Strafvordering, zoals gewijzigd bij artikel 30 van de wet | Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été modifié par l'article |
van 12 maart 1998, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. | 30 de la loi du 12 mars 1998, posée par la Cour d'appel de Gand. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. |
L. François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en E. Derycke, | François, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, | du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
Bij arrest van 23 november 2000 in zake het openbaar ministerie tegen | Par arrêt du 23 novembre 2000 en cause du ministère public contre J. |
J. Goekint en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het | Goekint et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
Arbitragehof is ingekomen op 28 november 2000, heeft het Hof van | d'arbitrage le 28 novembre 2000, la Cour d'appel de Gand a posé la |
Beroep te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 135, § 2, van het Wetboek van Strafvordering, zoals | « L'article 135, § 2, du Code d'instruction criminelle, modifié par |
gewijzigd bij artikel 30 van de wet van 12 maart 1968 (lees : 1998) | l'article 30 de la loi du 12 mars 1968 (lire : 1998) (Moniteur belge |
(Belgisch Staatsblad van 2 april 1998; erratum, Belgisch Staatsblad | du 2 avril 1998, errata Moniteur belge du 7 août 1998), viole-t-il les |
van 7 augustus 1998) de artikelen 10 en 11 van de gecoördineerde | articles 10 et 11 de la Constitution coordonnée du 17 février 1994 et |
Grondwet van 17 februari 1994 en artikel 6 van het Europees Verdrag | l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme en tant |
voor de Rechten van de Mens in zoverre het, buiten het geval van | |
artikel 539 van het Wetboek van Strafvordering, de | qu'il ne permet pas à l'inculpé, en dehors du cas de l'article 539 du |
inverdenkinggestelde niet toelaat hoger beroep in te stellen tegen een | Code d'instruction criminelle, d'interjeter appel d'une ordonnance de |
beschikking van de raadkamer waarbij hij naar de correctionele | la chambre du conseil qui l'a renvoyé au tribunal correctionnel s'il |
rechtbank wordt verwezen ingeval hij geen geschreven conclusies heeft | n'a pas déposé de conclusions écrites au sujet des irrégularités, |
neergelegd met betrekking tot de onregelmatigheden, verzuimen of | omissions ou causes de nullité visées à l'article 131, § 1er, du Code |
nietigheden als bedoeld in artikel 131, § 1, van het Wetboek van | d'instruction criminelle, alors que l'appel dirigé contre les |
Strafvordering, terwijl dit hoger beroep tegen de beschikkingen van de | ordonnances de la chambre du conseil prises en vertu des articles 128, |
raadkamer die krachtens de artikelen 128, 129 en 130 van het Wetboek | 129 et 130 du Code d'instruction criminelle est ouvert de manière |
van Strafvordering zijn genomen, wel onvoorwaardelijk openstaat voor | |
het openbaar ministerie en de burgerlijke partij ? » | inconditionnelle au ministère public et à la partie civile ? » |
(...) | (...) |
IV. In rechte | IV. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 135 van het Wetboek van Strafvordering, zoals gewijzigd | B.1. L'article 135 du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été |
bij de wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de strafrechtspleging | modifié par la loi du 12 mars 1998 relative à l'amélioration de la |
in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk | procédure pénale au stade de l'information et de l'instruction, |
onderzoek, bepaalt : | dispose : |
« § 1. Het openbaar ministerie en de burgerlijke partij kunnen hoger | « § 1er. Le ministère public et la partie civile peuvent interjeter |
beroep instellen tegen alle beschikkingen van de raadkamer. | appel de toutes les ordonnances de la chambre du conseil. |
§ 2. De inverdenkinggestelde kan in geval van onregelmatigheden, | § 2. En cas d'irrégularités, d'omissions ou de causes de nullité |
verzuimen of nietigheden als bedoeld in artikel 131, § 1, of met | visées à l'article 131, § 1er, ou relatives à l'ordonnance de renvoi, |
betrekking tot de verwijzingsbeschikking, beroep instellen tegen de | l'inculpé peut interjeter appel des ordonnances de renvoi prévues aux |
verwijzingsbeschikkingen bepaald in de artikelen 129 en 130, | articles 129 et 130, sans préjudice de l'appel visé à l'article 539 du |
onverminderd het in artikel 539 van dit Wetboek beoogde hoger beroep. | |
Hetzelfde geldt voor de gronden van niet-ontvankelijkheid of van | présent Code. Il en va de même pour les causes d'irrecevabilité ou |
verval van de strafvordering. Het hoger beroep is in geval van | d'extinction de l'action publique. En cas d'irrégularités, d'omissions |
onregelmatigheden, verzuimen of nietigheden als bedoeld in artikel | ou de causes de nullité visées à l'article 131, § 1er, l'appel n'est |
131, § 1, slechts ontvankelijk indien het middel bij schriftelijke | recevable que si le moyen a été invoqué par conclusions écrites devant |
conclusie is ingeroepen voor de raadkamer. Hetzelfde geldt voor de | la chambre du conseil. Il en va de même pour les causes |
gronden van niet-ontvankelijkheid of van verval van de strafvordering, | d'irrecevabilité ou d'extinction de l'action publique, sauf lorsque |
behalve wanneer ze zijn ontstaan na de debatten voor de raadkamer. | ces causes sont acquises postérieurement aux débats devant la chambre du conseil. |
[...] » | [...] » |
De artikelen 128 tot 131, § 1, en artikel 539 van hetzelfde Wetboek | Les articles 128 à 131, § 1er, et l'article 539 du même Code disposent |
bepalen : | : |
« Art. 128.Indien de raadkamer van oordeel is dat het feit noch een |
« Art. 128.Si la chambre du conseil est d'avis que le fait ne |
misdaad, noch een wanbedrijf, noch een overtreding oplevert, of dat | présente ni crime, ni délit, ni contravention, ou qu'il n'existe |
tegen de inverdenkinggestelde generlei bezwaar bestaat, verklaart zij | aucune charge contre l'inculpé, elle déclare qu'il n'y a pas lieu à |
dat er geen reden is tot vervolging. | poursuivre. |
Art. 129.Indien zij van oordeel is dat het feit slechts een |
Art. 129.Si elle est d'avis que le fait n'est qu'une simple |
overtreding of een van de in artikel 138 bedoelde wanbedrijven is, | contravention de police ou l'un des délits prévus à l'article 138, |
wordt de inverdenkinggestelde naar de politierechtbank verwezen. | l'inculpé sera renvoyé devant le tribunal de police. |
De bepalingen van dit artikel en van het vorige artikel kunnen geen | Les dispositions du présent article et de l'article précédent ne |
afbreuk doen aan de rechten van de burgerlijke partij of van de | pourront préjudicier aux droits de la partie civile ou de la partie |
openbare partij, zoals hierna wordt bepaald. | publique, ainsi qu'il sera expliqué ci-après. |
Art. 130.Indien het misdrijf strafbaar blijkt te zijn met |
Art. 130.Si le délit est reconnu de nature à être puni par des peines |
correctionele straffen, wordt de inverdenkinggestelde behoudens het | correctionnelles, à l'exception du cas prévu à l'article 129, alinéa 1er, |
geval bedoeld in artikel 129, eerste lid, naar de correctionele | l'inculpé sera renvoyé au tribunal correctionnel. |
rechtbank verwezen. | |
Art. 131.§ 1. De raadkamer spreekt, als daartoe grond bestaat, de |
Art. 131.§ 1er. La chambre du conseil prononce, s'il y a lieu, la |
nietigheid uit van de handeling en van een deel of het geheel van de | nullité de l'acte et de tout ou partie de la procédure subséquente |
erop volgende rechtspleging, wanneer zij een onregelmatigheid, verzuim | lorsqu'elle constate une irrégularité, une omission ou une cause de |
of nietigheid vaststelt die invloed heeft op : | nullité affectant : |
1° een handeling van het onderzoek; | 1° un acte d'instruction; |
2° de bewijsverkrijging. | 2° l'obtention de la preuve. |
[...] » | [...] » |
« Art. 539.Wanneer de verdachte, de beklaagde of de beschuldigde, de |
« Art. 539.Lorsque l'inculpé, le prévenu ou l'accusé, l'officier |
ambtenaar belast met het openbaar ministerie of de burgerlijke partij | chargé du ministère public ou la partie civile, aura excipé de |
hetzij de exceptie van onbevoegdheid van een rechtbank van eerste | l'incompétence d'un tribunal de première instance ou d'un juge |
aanleg of van een onderzoeksrechter, hetzij een declinatoire exceptie | |
heeft opgeworpen, kan niemand zich tot het Hof van Cassatie wenden om | d'instruction, ou proposé un déclinatoire, soit que l'exception ait |
regeling van rechtsgebied te verkrijgen, onverschillig of de exceptie | été admise ou rejetée, nul ne pourra recourir à la Cour de cassation |
aangenomen dan wel verworpen is; onverminderd het recht om voor het | pour être réglé de juges; sauf à se pourvoir devant la cour d'appel |
hof van beroep hoger beroep in te stellen tegen de beslissing van de | contre la décision portée par le tribunal de première instance ou le |
rechtbank van eerste aanleg of van de onderzoeksrechter, en het recht | juge d'instruction, et à se pourvoir en cassation, s'il y a lieu, |
om zich in cassatie te voorzien tegen het arrest van het hof van | |
beroep, indien daartoe grond bestaat. » | contre l'arrêt rendu par la cour d'appel. » |
B.2. Artikel 135, § 2, van het Wetboek van Strafvordering onderwerpt | B.2. L'article 135, § 2, du Code d'instruction criminelle soumet |
het hoger beroep van de inverdenkinggestelde tegen de | l'appel formé par l'inculpé contre l'ordonnance de renvoi de la |
verwijzingsbeschikking van de raadkamer aan een | chambre du conseil à une condition de recevabilité. En cas |
ontvankelijkheidsvoorwaarde. Hij kan op grond van onregelmatigheden, | d'irrégularités, d'omissions ou de causes de nullité visées à |
verzuimen of nietigheden als bedoeld in artikel 131, § 1, slechts op | l'article 131, § 1er, l'inculpé ne peut interjeter appel de manière |
ontvankelijke wijze hoger beroep instellen indien het middel bij | recevable que si le moyen a été invoqué par conclusions écrites devant |
schriftelijke conclusie werd aangevoerd voor de raadkamer. Eenzelfde | la chambre du conseil. La même condition de recevabilité ne s'applique |
ontvankelijkheidsvoorwaarde geldt niet voor het hoger beroep van het | |
openbaar ministerie en de burgerlijke partij tegen de beschikkingen | pas à l'appel formé par le ministère public et par la partie civile |
van de raadkamer. | contre les ordonnances de la chambre du conseil. |
De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of dat | La question préjudicielle interroge la Cour sur le point de savoir si |
verschil in behandeling inzake ontvankelijkheid van het hoger beroep | la différence de traitement concernant la recevabilité de l'appel |
een schending inhoudt van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en van | constitue une violation des articles 10 et 11 de la Constitution et de |
artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. | l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
B.3. Noch artikel 142 van de Grondwet, noch de bijzondere wet van 6 | B.3. Ni l'article 142 de la Constitution, ni la loi spéciale du 6 |
januari 1989 hebben het Hof de bevoegdheid verleend om wettelijke | janvier 1989 n'ont conféré à la Cour le pouvoir de contrôler |
normen rechtstreeks te toetsen aan een verdragsbepaling. | directement des dispositions législatives au regard de traités |
B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.5. Tussen het openbaar ministerie en de inverdenkinggestelde bestaat | internationaux. B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.5. Il existe, entre le ministère public et l'inculpé, une différence |
een fundamenteel verschil dat op een objectief criterium steunt : het | fondamentale qui repose sur un critère objectif : le premier |
openbaar ministerie vervult, in het belang van de gemeenschap, de | accomplit, dans l'intérêt de la société, les missions de service |
opdrachten van openbare dienst met betrekking tot de opsporing en de | public relatives à la recherche et à la poursuite des infractions |
vervolging van de misdrijven (artikelen 22 tot 47bis van het Wetboek | (articles 22 à 47bis du Code d'instruction criminelle) et il exerce |
van Strafvordering) en vordert de toepassing van de strafwet (artikel | |
138 van het Gerechtelijk Wetboek); de inverdenkinggestelde verdedigt | l'action publique (article 138 du Code judiciaire); le second défend |
zijn persoonlijk belang. Dat verschil biedt een redelijke | son intérêt personnel. Cette différence justifie raisonnablement que, |
verantwoording voor het feit dat het openbaar ministerie, totdat de | jusqu'à la saisine de la chambre du conseil, le ministère public |
zaak voor de raadkamer wordt gebracht, prerogatieven geniet waarvan de | jouisse de prérogatives dont la constitutionnalité ne peut être |
grondwettigheid niet kan worden beoordeeld door zijn situatie te | appréciée en procédant à une comparaison de sa situation avec celle de l'inculpé. |
vergelijken met die van de inverdenkinggestelde. | B.6. Toutefois, dès lors que le législateur instaure à l'issue de |
B.6. Aangezien evenwel de wetgever na afloop van het onderzoek een | l'instruction une procédure devant la chambre du conseil nettement |
procedure voor de raadkamer invoert die grondig verschilt van die voor | distincte de celle qui se déroule devant la juridiction de jugement, |
het vonnisgerecht, hij een debat op tegenspraak mogelijk maakt tussen | qu'il permet un débat contradictoire entre le ministère public et |
het openbaar ministerie en de inverdenkinggestelde, hij aan de | l'inculpé, qu'il permet à la partie civile, qui défend des intérêts |
burgerlijke partij, die particuliere belangen verdedigt, de | privés, de prendre part à ce débat et qu'enfin il organise un recours |
mogelijkheid biedt om aan dat debat deel te nemen en hij tot slot een | |
beroep organiseert tegen de beslissing van de raadkamer, kunnen de | contre la décision de la chambre du conseil, les conditions de |
ontvankelijkheidsvereisten van dat beroep alleen verschillen naar | recevabilité de ce recours ne peuvent varier selon la personne qui |
gelang van de persoon die het instelt, ingeval die verschillende | l'exerce que si cette différence de traitement est objectivement et |
behandeling objectief en redelijk is verantwoord. | raisonnablement justifiée. |
B.7. Een algemeen rechtsbeginsel van de dubbele aanleg bestaat niet. | B.7. Il n'existe pas de principe général de droit du double degré de |
Wanneer de wetgever evenwel in het rechtsmiddel van hoger beroep | juridiction. Toutefois, lorsque le législateur prévoit la voie de |
voorziet, moet hij daarbij een eerlijk verloop van de procedure waarborgen. Het recht op toegang tot de rechter, dat een onderdeel is van het recht op een eerlijk proces, kan worden onderworpen aan ontvankelijkheidsvoorwaarden, met name wat betreft het instellen van een rechtsmiddel. Die voorwaarden mogen echter niet ertoe leiden dat het recht op zodanige wijze wordt beperkt dat de kern ervan wordt aangetast. Dit zou het geval zijn wanneer de beperkingen geen wettig doel nastreven of indien er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het nagestreefde doel. Het beginsel van de wapengelijkheid, dat eveneens een onderdeel is van het recht op een eerlijk proces, houdt de verplichting in om aan elke partij de mogelijkheid te bieden om haar argumenten te doen gelden in omstandigheden die haar niet kennelijk benadelen ten aanzien van de tegenpartij. B.8. De mogelijkheid om bij de kamer van inbeschuldigingstelling hoger beroep in te stellen op grond van onregelmatigheden, verzuimen of nietigheden die invloed hebben op een handeling van het onderzoek of | recours de l'appel, il doit à cette occasion garantir un déroulement équitable de la procédure. Le droit d'accès au juge, qui constitue un aspect du droit à un procès équitable, peut être soumis à des conditions de recevabilité, notamment en ce qui concerne l'usage d'une voie de recours. Ces conditions ne peuvent toutefois restreindre le droit de manière telle que celui-ci s'en trouve atteint dans sa substance même. Tel serait le cas si les restrictions imposées ne tendaient pas vers un but légitime ou s'il n'existait pas un rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. Le principe d'égalité des armes, qui constitue également un aspect du droit à un procès équitable, implique l'obligation d'offrir à chaque partie la possibilité de faire valoir ses arguments dans des conditions qui ne la désavantagent pas d'une manière manifeste par rapport à la partie adverse. B.8. La possibilité d'interjeter appel devant la chambre des mises en accusation, sur la base d'irrégularités, d'omissions ou de causes de nullité qui auraient une influence sur un acte d'instruction ou sur |
op de bewijsverkrijging, beoogt de zuivering van de onregelmatigheden | l'obtention de la preuve, vise à purger l'instruction de ces |
uit het onderzoek te laten plaatsvinden vooraleer de zaak naar de | irrégularités avant que l'affaire soit déférée à la juridiction de |
vonnisrechter wordt verwezen. | jugement. |
Naar luid van de parlementaire voorbereiding is de voorwaarde dat het | Selon les travaux préparatoires, la condition en vertu de laquelle le |
middel moet zijn aangevoerd voor de raadkamer opdat op ontvankelijke | moyen doit avoir été invoqué devant la chambre du conseil pour qu'il |
wijze hoger beroep kan worden ingesteld tegen de | puisse être interjeté appel de manière recevable contre l'ordonnance |
verwijzingsbeschikking, ingevoerd om te vermijden dat voor de | de renvoi a été instaurée afin d'éviter que des moyens soient soulevés |
raadkamer lichtvaardige middelen worden opgeworpen. Het vereiste dat | inconsidérément devant la chambre du conseil. Le fait d'exiger que le |
het middel bij schriftelijke conclusie moet zijn aangevoerd, is | moyen soit invoqué par conclusions écrites vise à éviter les problèmes |
bedoeld om bewijsproblemen aangaande de ontvankelijkheid van het hoger | de preuve concernant la recevabilité de l'appel (Doc. parl., Chambre, |
beroep te vermijden (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 857/1, p. 64, en nr. 857/17, p. 16). | 1996-1997, n° 857/1, p. 64, et n° 857/17, p. 16). |
B.9. Gelet op die bezorgdheid is de in het geding zijnde maatregel | B.9. Vu cette préoccupation, la mesure en cause n'est pas |
niet onredelijk. Hij legt geen onevenredige verplichting op aan de | déraisonnable. Elle n'impose pas à l'inculpé une obligation |
inverdenkinggestelde omdat die vooraf weet dat hij schriftelijke | disproportionnée puisqu'il sait, à l'avance, qu'il doit déposer des |
conclusies moet neerleggen wanneer hij de mogelijkheid wil behouden om | conclusions écrites s'il veut se réserver la faculté d'interjeter |
hoger beroep in te stellen tegen de beschikking van de raadkamer. | appel de l'ordonnance de la chambre du conseil. |
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
In zoverre artikel 135, § 2, van het Wetboek van Strafvordering | L'article 135, § 2, du Code d'instruction criminelle, en tant qu'il |
bepaalt dat de inverdenkinggestelde tegen de verwijzingsbeschikking | dispose que l'appel interjeté par l'inculpé contre l'ordonnance de |
van de raadkamer, op grond van onregelmatigheden, verzuimen of | renvoi de la chambre du conseil, sur la base des irrégularités, |
nietigheden als bedoeld in artikel 131, § 1, slechts op ontvankelijke | omissions ou causes de nullité visées à l'article 131, § 1er, n'est |
wijze hoger beroep kan instellen indien hij het middel bij | |
schriftelijke conclusie heeft aangevoerd voor de raadkamer, schendt | recevable que si le moyen a été invoqué par conclusions écrites devant |
het de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | la chambre du conseil, ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Constitution. Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 9 januari 2002. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 9 janvier 2002. |
De griffier, | Le greffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
De voorzitter, | Le président, |
A. Arts. | A. Arts. |