Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 107/2001 van 13 juli 2001 Rolnummers 1916, 2010, 2038, 2039 en 2076 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 278 tot 292 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, en 377 tot 385 van het Wetbo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, en de rechters L. Fran(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 107/2001 van 13 juli 2001 Rolnummers 1916, 2010, 2038, 2039 en 2076 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 278 tot 292 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, en 377 tot 385 van het Wetbo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, en de rechters L. Fran(...) Extrait de l'arrêt n° 107/2001 du 13 juillet 2001 Numéros du rôle : 1916, 2010, 2038, 2039 et 2076 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 278 à 292 du Code des impôts sur les revenus 1964, et 377 à 385 du Code des impô La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et H. Boel, et des juges L. François, A(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 107/2001 van 13 juli 2001 Extrait de l'arrêt n° 107/2001 du 13 juillet 2001
Rolnummers 1916, 2010, 2038, 2039 en 2076 Numéros du rôle : 1916, 2010, 2038, 2039 et 2076
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 278 tot 292 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 278 à
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, en 377 tot 385 van 292 du Code des impôts sur les revenus 1964, et 377 à 385 du Code des
het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door het Hof van Cassatie. impôts sur les revenus 1992, posées par la Cour de cassation.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, en de rechters composée des présidents M. Melchior et H. Boel, et des juges L.
L. François, A. Arts, M. Bossuyt, J.-P. Snappe en J.-P. Moerman, François, A. Arts, M. Bossuyt, J.-P. Snappe et J.-P. Moerman, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen I. Objet des questions préjudicielles
a. Bij arrest van 28 februari 2000 in zake P. Berger en J. Noiroux a. Par arrêt du 28 février 2000 en cause de P. Berger et J. Noiroux
tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
Arbitragehof is ingekomen op 22 maart 2000, heeft het Hof van Cassatie Cour d'arbitrage le 22 mars 2000, la Cour de cassation a posé la
de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 278 tot 292 van het Wetboek van de « Dès lors que le directeur régional des contributions ou le
Inkomstenbelastingen (1964), gelet op het feit dat de gewestelijk fonctionnaire délégué par lui qui statue sur une réclamation en
directeur van de belastingen of de door hem gedelegeerde ambtenaar, matière d'impôts sur les revenus par application des articles 267 à
wanneer hij over een bezwaar inzake inkomstenbelastingen uitspraak 276 du Code des impôts sur les revenus (1964) agit en tant qu'autorité
doet met toepassing van de artikelen 267 tot 276 van dat wetboek, administrative, les articles 278 à 292 de ce Code violent-ils les
handelt als een administratieve overheid, de artikelen 10 en 11 van de articles 10 et 11 de la Constitution en raison du fait que ces
Grondwet, in zoverre die bepalingen de in de personenbelasting
aangeslagen belastingplichtige het voordeel van volwaardige dispositions privent le contribuable à l'impôt des personnes physiques
rechtspraak in twee instanties ontneemt, dat toekomt zowel aan degenen du double degré de juridiction de plein exercice dont bénéficient tant
die belastingen van een analoog economisch belang verschuldigd zijn, les redevables d'impôts d'une importance économique analogue que les
als aan de rechtzoekenden die het voorwerp zijn van
bestuurshandelingen die, wat de vermogensrechtelijke gevolgen ervan justiciables faisant l'objet d'actes administratifs d'un autre type,
betreft, van een andere aard zijn ? » quant aux conséquences patrimoniales de ceux-ci ? »
Die zaak is ingeschreven onder nummer 1916 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 1916 du rôle de la Cour.
b. Bij arrest van 26 juni 2000 in zake J.-M. Maus de Rolley en R. b. Par arrêt du 26 juin 2000 en cause de J.-M. Maus de Rolley et R.
Komorowski tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie Komorowski contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au
van het Arbitragehof is ingekomen op 10 juli 2000, heeft het Hof van greffe de la Cour d'arbitrage le 10 juillet 2000, la Cour de cassation
Cassatie de volgende prejudiciële vragen gesteld : a posé les questions préjudicielles suivantes :
« 1. Dès lors que le directeur régional des contributions ou le
fonctionnaire délégué par lui qui statue sur une réclamation en
matière d'impôts sur les revenus agit en tant qu'autorité
« 1. Schenden de artikelen 278 tot 286 van het Wetboek van de administrative, les articles 278 à 286 du Code des impôts sur les
inkomstenbelastingen (1964) en 377 tot 385 van het Wetboek van de revenus (1964) et 377 à 385 du Code des impôts sur les revenus 1992
inkomstenbelastingen 1992 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en privant le
wanneer de gewestelijke directeur van de belastingen of de door hem contribuable à l'impôt des personnes physiques du double degré de
gedelegeerde ambtenaar die uitspraak doet over een bezwaar inzake juridiction de plein exercice dont bénéficient tant les redevables
inkomstenbelastingen, als een administratieve overheid optreedt, daar d'impôts d'une importance économique analogue que les justiciables
zij de belastingplichtige in de inkomstenbelastingen een onbeperkte faisant l'objet d'actes administratifs d'un autre type, quant aux
rechtspraak in twee instanties ontzeggen, terwijl zowel de conséquences patrimoniales de ceux-ci ?
belastingplichtigen die een gelijkwaardig economisch belang 2. Dès lors que le directeur régional des contributions ou le
vertegenwoordigen als de rechtzoekenden waarvan het vermogen door fonctionnaire délégué par lui qui statue sur une réclamation en
andere bestuurlijke handelingen getroffen wordt een dergelijke matière d'impôts sur les revenus agit en tant qu'autorité
rechtspraak wet genieten ?
2. Schenden de voormelde artikelen 10 en 11 van de Grondwet, wanneer administrative, ces mêmes articles violent-ils les articles 10 et 11
de gewestelijke directeur van de belastingen of de door hem
gedelegeerde ambtenaar die uitspraak doet over een bezwaar inzake
inkomstenbelastingen, als een administratieve overheid optreedt, daar
zij de persoon, aan wie een belastingverhoging wordt opgelegd, een de la Constitution en privant la personne frappée d'un accroissement
onbeperkte rechtspraak in twee instanties ontzeggen ? » d'impôt d'un double degré de juridiction de plein exercice ? »
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2010 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 2010 du rôle de la Cour.
c. Bij arresten van 11 september 2000 in zake A. Halmes en W. Rauw, c. Par arrêts du 11 septembre 2000 en cause de A. Halmes et de W.
enerzijds, en de n.v. Proresta, anderzijds, tegen de Belgische Staat, Rauw, d'une part, et de la s.a. Proresta, d'autre part, contre l'Etat
waarvan de expedities ter griffie van het Arbitragehof zijn ingekomen belge, dont les expéditions sont parvenues au greffe de la Cour
op 2 oktober 2000, heeft het Hof van Cassatie de volgende prejudiciële d'arbitrage le 2 octobre 2000, la Cour de cassation a posé la question
vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 278 tot 292 van het Wetboek van de « Dès lors que le directeur régional des contributions ou le
Inkomstenbelastingen (1964), gelet op het feit dat de gewestelijk fonctionnaire délégué par lui qui statue sur une réclamation en
directeur van de belastingen of de door hem gedelegeerde ambtenaar, matière d'impôts sur les revenus par application des articles 267 à
wanneer hij over een bezwaar inzake inkomstenbelastingen uitspraak 276 du Code des impôts sur les revenus (1964) agit en tant qu'autorité
doet met toepassing van de artikelen 267 tot 276 van dat wetboek, administrative, les articles 278 à 292 de ce Code violent-ils les
handelt als een administratieve overheid, de artikelen 10 en 11 van de articles 10 et 11 de la Constitution en raison du fait que ces
Grondwet, in zoverre die bepalingen de in de personenbelasting dispositions privent le contribuable à l'impôt des personnes physiques
aangeslagen belastingplichtige het voordeel van volwaardige du double degré de juridiction de plein exercice dont bénéficient tant
rechtspraak in twee instanties ontneemt, dat toekomt zowel aan degenen les redevables d'impôts d'une importance économique analogue que les
die belastingen van een analoog economisch belang verschuldigd zijn, justiciables faisant l'objet d'actes administratifs d'un autre type,
als aan de rechtzoekenden die het voorwerp zijn van quant aux conséquences patrimoniales de ceux-ci ? »
bestuurshandelingen die, wat de vermogensrechtelijke gevolgen ervan Ces affaires sont inscrites respectivement sous les numéros 2038 et
betreft, van een andere aard zijn ? »
Die zaken zijn ingeschreven onder de nummers 2038 en 2039 van de rol van het Hof. 2039 du rôle de la Cour.
d. Bij arrest van 6 november 2000 in zake de n.v. Hardy tegen de d. Par arrêt du 6 novembre 2000 en cause de la s.a. Hardy contre
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
is ingekomen op 16 november 2000, heeft het Hof van Cassatie de d'arbitrage le 16 novembre 2000, la Cour de cassation a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 278 tot 292 van het Wetboek van de « Dès lors que le directeur régional des contributions ou le
Inkomstenbelastingen (1964), gelet op het feit dat de gewestelijk fonctionnaire délégué par lui qui statue sur une réclamation en
directeur van de belastingen of de door hem gedelegeerde ambtenaar,
wanneer hij over een bezwaar inzake vennootschapsbelastingen uitspraak
doet met toepassing van de artikelen 267 tot 276 van dat wetboek, matière d'impôts des sociétés par application des articles 267 à 276
du Code des impôts sur les revenus (1964) agit en tant qu'autorité
administrative, les articles 278 à 292 de ce Code violent-ils les
handelt als een administratieve overheid, de artikelen 10 en 11 van de articles 10 et 11 de la Constitution en raison du fait que ces
Grondwet, in zoverre die bepalingen de in de vennootschapsbelasting dispositions privent le contribuable à l'impôt des sociétés du double
aangeslagen belastingplichtige het voordeel van volwaardige degré de juridiction de plein exercice dont bénéficient tant les
rechtspraak in twee instanties ontneemt, dat toekomt zowel aan degenen
die belastingen van een analoog economisch belang verschuldigd zijn, redevables d'impôts d'une importance économique analogue que les
als aan de rechtzoekenden die het voorwerp zijn van
bestuurshandelingen die, wat de vermogensrechtelijke gevolgen ervan justiciables faisant l'objet d'actes administratifs d'un autre type,
betreft, van een andere aard zijn ? » quant aux conséquences patrimoniales de ceux-ci ? »
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2076 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 2076 du rôle de la Cour.
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1.1. Het Hof moet te dezen de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en B.1.1. La Cour doit vérifier en l'espèce si sont compatibles avec les
11 van de Grondwet nagaan van artikel 377 van het Wetboek van de articles 10 et 11 de la Constitution l'article 377 du Code des impôts
inkomstenbelastingen 1992 (W.I.B. 1992), in de versie van vóór 1 maart sur les revenus 1992 (C.I.R. 1992), dans sa version antérieure au 1er
1999, en artikel 278 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 mars 1999, et l'article 278 du Code des impôts sur les revenus 1964
(W.I.B. 1964), waarvan de inhoud luidt : (C.I.R. 1964) dont le contenu est le suivant :
« Van de beslissingen van de directeurs der belastingen en van de « Les décisions des directeurs des contributions et des fonctionnaires
gedelegeerde ambtenaren, getroffen krachtens de artikelen 366[267], délégués prises en vertu des articles 366[267], 367[268] et 376[277],
367[268] en 376[277], kan men een voorziening indienen bij het Hof van peuvent être l'objet d'un recours devant la cour d'appel dans le
beroep van het gebied waarin het kantoor gelegen is waar de belasting ressort de laquelle est situé le bureau où la perception a été ou doit
is of moet worden geïnd. être faite.
De eiser mag aan het Hof van beroep bezwaren onderwerpen die noch in
het bezwaarschrift werden geformuleerd, noch ambtshalve door de Le requérant peut soumettre à la cour d'appel des griefs qui n'ont été
directeur of door de door hem gedelegeerde ambtenaar werden ni formulés dans la réclamation, ni examinés d'office par le directeur
onderzocht, voor zover zij een overtreding van de wet of een schending ou par le fonctionnaire délégué par lui, pour autant qu'ils invoquent
van de op straf van nietigheid voorgeschreven procedurevormen une contravention à la loi ou une violation des formes de procédure
aanvoeren. » prescrites à peine de nullité. »
B.1.2. De in het geding zijnde bepalingen werden gewijzigd bij de B.1.2. Les dispositions en cause ont été modifiées par les lois des 15
wetten van 15 en 23 maart 1999 betreffende de beslechting van fiscale et 23 mars 1999 relatives au contentieux en matière fiscale et à
geschillen en betreffende de rechterlijke inrichting in fiscale zaken. l'organisation judiciaire en matière fiscale. A l'exception de
Met uitzondering van artikel 98 van de wet van 15 maart 1999 dat, l'article 98 de la loi du 15 mars 1999 qui, selon le juge a quo, est
volgens de verwijzende rechter, een interpretatieve bepaling is die
rechtstreeks van toepassing is op geschillen die niet definitief zijn une disposition interprétative applicable immédiatement aux litiges
beslecht, moeten die wijzigingen niet in aanmerking worden genomen non définitivement tranchés, ces modifications ne doivent pas être
aangezien uit de elementen van het dossier en uit de inhoud van de prises en compte parce qu'il résulte des éléments du dossier et du
prejudiciële vragen voortvloeit dat de verwijzende rechter het Hof contenu des questions préjudicielles que le juge a quo interroge la
ondervraagt over de wetsbepalingen, in hun vroegere versie, die hij Cour sur les dispositions législatives, dans leur version antérieure,
toepast in het voor hem aanhangig zijnde geschil. qu'il applique au litige dont il est saisi.
B.1.3. De in het geding zijnde bepalingen wordt verweten de artikelen B.1.3. Il est reproché aux dispositions en cause de violer les
10 en 11 van de Grondwet te schenden om reden dat de belastingplichtige in de personenbelasting of in de vennootschapsbelasting geen beroep kan doen op een dubbele aanleg met volle rechtsmacht, hoewel zulks wel is toegekend, enerzijds, aan belastingplichtigen van andere belastingen en, anderzijds, aan rechtzoekenden die vermogensrechtelijke gevolgen van andere bestuurshandelingen betwisten. B.2. Er dient te worden opgemerkt dat de in het geding zijnde bepalingen zonder onderscheid van toepassing zijn op alle belastingplichtigen. Allen zijn immers onderworpen aan de inkomstenbelastingen. In zoverre het erom gaat verschillende categorieën van personen te vergelijken die niet over dezelfde rechtsmiddelen beschikken, is het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende procedures voor verschillende rechtscolleges en in minstens gedeeltelijk verschillende omstandigheden, op zich niet discriminerend. Van discriminatie zou slechts sprake kunnen zijn, indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die procedures gepaard zou gaan met een onevenredige beperking van de rechten van de betrokken partijen. B.3. Overeenkomstig de artikelen waarnaar de in het geding zijnde articles 10 et 11 de la Constitution au motif que le contribuable à l'impôt des personnes physiques ou à l'impôt des sociétés ne peut recourir au double degré de juridiction de plein exercice, bien que cela soit accordé, d'une part, aux redevables d'autres impôts et, d'autre part, aux justiciables qui contestent les conséquences patrimoniales d'autres actes administratifs. B.2. Il y a lieu de relever que les dispositions en cause s'appliquent indistinctement à tous les contribuables. Tous, en effet, sont soumis à l'impôt sur les revenus. En tant qu'il s'agit de comparer des catégories différentes de personnes qui ne disposent pas des mêmes voies de recours, la différence de traitement entre certaines catégories de personnes qui résulte de l'application de procédures différentes devant des juridictions différentes et dans des circonstances au moins partiellement différentes n'est pas discriminatoire en soi. Il ne pourrait y avoir de discrimination que si la différence de traitement résultant de l'application de ces procédures allait de pair avec une limitation disproportionnée des droits des parties concernées. B.3. Conformément aux articles auxquels font référence les dispositions en cause, les contribuables pouvaient introduire une
bepalingen verwijzen, konden de belastingplichtigen tegen de aanslag réclamation contre la cotisation à l'impôt sur les revenus auprès du
in de inkomstenbelasting bezwaar indienen bij de directeur der directeur des contributions. Ils pouvaient donc, en ce qui concerne
belastingen. Zij konden dus inzake de inkomstenbelastingen hun grieven les impôts sur les revenus, faire examiner leurs griefs en premier
allereerst laten onderzoeken door een ter zake gekwalificeerde lieu par une autorité qualifiée en la matière, compétente pour
overheid die bevoegd is te oordelen over de wettigheid van de aanslag. vérifier la légalité de la cotisation. Le grand nombre des
Het grote aantal betwistingen over aanslagen in de inkomstenbelasting contestations portant sur des cotisations à l'impôt sur les revenus
verantwoordt mede dat de wetgever te dezen in een bijzonder contribue aussi à justifier que le législateur ait organisé en
administratief beroep heeft voorzien. l'espèce un recours administratif spécial.
B.4. Weliswaar heeft de wetgever, tijdens de hervorming ingevoerd bij B.4. S'il est vrai que, lors de la réforme introduite par les lois des
de wetten van 15 en 23 maart 1999, ten voordele van de 15 et 23 mars 1999, le législateur a instauré au bénéfice du redevable
belastingschuldige in een dubbele aanleg voorzien maar het feit dat un double degré de juridiction, la circonstance qu'il a jugé cette
hij die regel verkieslijk achtte boven de vroegere, toont geenszins règle préférable à l'ancienne ne démontre en rien que les dispositions
aan dat de vroegere bepalingen die voor de hangende geschillen van antérieures qui continuent à s'appliquer aux litiges en cours seraient
toepassing blijven, strijdig zouden zijn met de artikelen 10 en 11 van contraires aux articles 10 et 11 de la Constitution.
de Grondwet. B.5. Dès lors que les intéressés peuvent en tout état de cause
B.5. Nu de betrokkenen in ieder geval een bijzonder administratief introduire un recours administratif spécial et un recours
beroep en een jurisdictioneel beroep kunnen instellen en er geen juridictionnel et qu'il n'existe pas de principe général de droit de
algemeen rechtsbeginsel van dubbele aanleg bestaat, heeft de betwiste double degré de juridiction, la mesure contestée n'a pas d'effets
maatregel geen onevenredige gevolgen. disproportionnés.
B.6. De tweede vraag in de zaak nr. 2010 betreft de bestaanbaarheid B.6. La seconde question posée dans l'affaire n° 2010 porte sur la
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van de in het geding zijnde conformité aux articles 10 et 11 de la Constitution des dispositions
bepalingen doordat ze de persoon aan wie een belastingverhoging wordt
opgelegd een rechtspleging met volwaardige dubbele aanleg ontnemen. en cause en ce qu'elles privent la personne frappée d'un accroissement
Bij ontstentenis van memorie van de partij in het geding voor de d'impôt d'un double degré de juridiction de plein exercice.
verwijzende rechter en van preciseringen in de formulering van de En l'absence de mémoire de la partie en cause devant le juge a quo et
vraag of in de motieven van de verwijzingsbeslissing, ziet het Hof de précisions dans le libellé de la question ou les motifs de la
niet in hoe op die tweede vraag anders dan op de eerste vraag kan décision de renvoi, la Cour n'aperçoit pas en quoi la seconde question
worden geantwoord. appelle une autre réponse que la première.
B.7. De vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. B.7. Les questions appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 278 tot 292 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen Les articles 278 à 292 du Code des impôts sur les revenus 1964, et 377
1964, en 377 tot 385 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 à 385 du Code des impôts sur les revenus 1992 ne violent pas les
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre ze in articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils ne prévoient pas un
geen dubbele aanleg voorzien. double degré de juridiction.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 13 juli 2001. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 13 juillet 2001.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Melchior M. Melchior
^