← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 88/2001 van 21 juni 2001 Rolnummer 1968 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 21, § 5, van de wet van 1 april 1969 tot instelling van een gewaarborgd
inkomen voor bejaarden, gesteld door de Arbeids Het Arbitragehof, samengesteld
uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, en de rechters L. Fran(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 88/2001 van 21 juni 2001 Rolnummer 1968 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, § 5, van de wet van 1 april 1969 tot instelling van een gewaarborgd inkomen voor bejaarden, gesteld door de Arbeids Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, en de rechters L. Fran(...) | Extrait de l'arrêt n° 88/2001 du 21 juin 2001 Numéro du rôle : 1968 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21, § 5, de la loi du 1 er avril 1969 instituant un revenu garanti aux personnes âgées, posée par le La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et H. Boel, et des juges L. François, (...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 88/2001 van 21 juni 2001 | Extrait de l'arrêt n° 88/2001 du 21 juin 2001 |
Rolnummer 1968 | Numéro du rôle : 1968 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, § 5, van de | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21, § 5, de |
wet van 1 april 1969 tot instelling van een gewaarborgd inkomen voor | la loi du 1er avril 1969 instituant un revenu garanti aux personnes |
bejaarden, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. | âgées, posée par le Tribunal du travail de Bruxelles. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en H. Boel, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et H. Boel, et des juges L. |
L. François, P. Martens, A. Arts, E. De Groot en J.-P. Snappe, | François, P. Martens, A. Arts, E. De Groot et J.-P. Snappe, assistée |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
Bij vonnis van 28 april 2000 in zake F. Kitobo M'Buya tegen de | Par jugement du 28 avril 2000 en cause de F. Kitobo M'Buya contre |
Rijksdienst voor Pensioenen, waarvan de expeditie ter griffie van het | l'Office national des pensions, dont l'expédition est parvenue au |
Arbitragehof is ingekomen op 19 mei 2000, heeft de Arbeidsrechtbank te | greffe de la Cour d'arbitrage le 19 mai 2000, le Tribunal du travail |
Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : | de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 21, § 5, van de wet van 1 april 1969 [tot instelling | « L'article 21, § 5, de la loi du 1er avril 1969 [instituant un revenu |
van een gewaarborgd inkomen voor bejaarden] de artikelen 10 en 11 van | garanti aux personnes âgées] viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
de Grondwet, doordat het een discriminatie invoert tussen mannen en | Constitution, en ce qu'il instaure une discrimination entre hommes et |
vrouwen, aangezien laatstgenoemden het gewaarborgd inkomen voor | femmes, celles-ci pouvant bénéficier du revenu garanti aux personnes |
bejaarden kunnen genieten, vanaf 61 jaar van 1 juli 1997 tot 1 | âgées, à partir de 61 ans du 1er juillet 1997 au 1er décembre 1999, à |
december 1999, vanaf 62 jaar van 1 januari 2000 tot 1 december 2002, | partir de 62 ans du 1er janvier 2000 au 1er décembre 2002, à partir de |
vanaf 63 jaar van 1 januari 2003 tot 1 december 2005, vanaf 64 jaar | 63 ans du 1er janvier 2003 au 1er décembre 2005, à partir de 64 ans du |
van 1 januari 2006 tot 1 december 2008 ? » | 1er janvier 2006 au 1er décembre 2008 ? » |
(...) | (...) |
IV. In rechte | IV. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 1, § 1, van de wet van 1 april 1969 tot instelling van | B.1. L'article 1er, § 1er, de la loi du 1er avril 1969 instituant un |
een gewaarborgd inkomen voor bejaarden, gewijzigd bij artikel 14 van | revenu garanti aux personnes âgées, modifié par l'article 14 de |
het koninklijk besluit van 23 december 1996 tot uitvoering van de | l'arrêté royal du 23 décembre 1996 portant exécution des articles 15, |
artikelen 15, 16 en 17 van de wet van 26 juli 1996 tot modernisering | 16 et 17 de la loi du 26 juillet 1996 portant modernisation de la |
van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de leefbaarheid van de | sécurité sociale et assurant la viabilité des régimes légaux des |
wettelijke pensioenstelsels, bekrachtigd bij artikel 5, § 1, van de wet van 12 juni 1997, bepaalt : | pensions et confirmé par l'article 5, § 1er, de la loi du 12 juin 1997, dispose : |
« Een gewaarborgd inkomen wordt verzekerd aan de mannen en vrouwen die | « Un revenu garanti est accordé aux hommes et aux femmes qui ont |
ten minste vijfenzestig jaar oud zijn en die aan de door deze wet | atteint l'âge de 65 ans et qui satisfont aux conditions fixées par la |
gestelde voorwaarden voldoen. » | présente loi. » |
Artikel 21, § 5, van dezelfde wet, dat voortkomt uit hetzelfde besluit | L'article 21, § 5, de la même loi, qui est issu du même arrêté et qui |
en waarover de prejudiciële vraag is gesteld, bepaalt : | fait l'objet de la question préjudicielle, dispose : |
« In afwijking van artikel 1, § 1, van deze wet wordt een gewaarborgd | « Par dérogation à l'article 1er, § 1er, de la présente loi, un revenu |
inkomen verzekerd aan de vrouwen die aan de door deze wet gestelde | garanti est assuré aux femmes qui satisfont aux conditions fixées par |
voorwaarden voldoen en die : | cette loi et qui : |
1° 61 jaar oud zijn indien het gewaarborgd inkomen voor de eerste keer | 1° ont atteint l'âge de 61 ans lorsque le revenu garanti produit ses |
uitwerking heeft ten vroegste op 1 juli 1997 en uiterlijk op 1 | effets effectivement et pour la première fois au plus tôt le 1er |
december 1999; | juillet 1997 et au plus tard le 1er décembre 1999; |
2° 62 jaar oud zijn indien het gewaarborgd inkomen voor de eerste keer | 2° ont atteint l'âge de 62 ans lorsque le revenu garanti produit ses |
uitwerking heeft ten vroegste op 1 januari 2000 en uiterlijk op 1 | effets effectivement et pour la première fois au plus tôt le 1er |
december 2002; | janvier 2000 et au plus tard le 1er décembre 2002; |
3° 63 jaar oud zijn indien het gewaarborgd inkomen voor de eerste keer | 3° ont atteint l'âge de 63 ans lorsque le revenu garanti produit ses |
uitwerking heeft ten vroegste op 1 januari 2003 en uiterlijk op 1 | effets effectivement et pour la première fois au plus tôt le 1er |
december 2005; | janvier 2003 et au plus tard le 1er décembre 2005; |
4° 64 jaar oud zijn indien het gewaarborgd inkomen voor de eerste keer | 4° ont atteint l'âge de 64 ans lorsque le revenu garanti produit ses |
uitwerking heeft ten vroegste op 1 januari 2006 en uiterlijk op 1 | effets effectivement et pour la première fois au plus tôt le 1er |
december 2008. » | janvier 2006 et au plus tard le 1er décembre 2008. » |
Die bepalingen zijn in werking getreden op 1 juli 1997. | Ces dispositions sont entrées en vigueur le 1er juillet 1997. |
B.2. Artikel 21, § 5, van de wet van 1 april 1969 roept, bij wijze van | B.2. L'article 21, § 5, de la loi du 1er avril 1969 établit, à titre |
overgang, een verschil in behandeling in het leven dat op het geslacht | transitoire, une différence de traitement fondée sur le sexe. Un |
is gebaseerd. Een gewaarborgd inkomen wordt verzekerd aan mannen en | revenu garanti est accordé aux hommes comme aux femmes âgés d'au moins |
vrouwen die ten minste vijfenzestig jaar oud zijn en bovendien aan | |
vrouwen wier leeftijd tussen 61 en 64 jaar schommelt, op basis van een | soixante-cinq ans et en outre aux femmes dont l'âge varie de 61 à 64 |
datum gelegen tussen 1 juli 1997 en 1 december 2008; de gelijkheid van | ans en fonction d'une date, comprise entre le 1er juillet 1997 et le 1er |
décembre 2008; l'égalité entre hommes et femmes, telle qu'elle est | |
mannen en vrouwen zoals die is verankerd in het nieuwe artikel 1, § 1, | consacrée par le nouvel article 1er, § 1er, précité, ne deviendra |
voormeld, zal pas effectief zijn vanaf 2009. | effective qu'à partir de 2009. |
B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.4.1. De in het geding zijnde bepaling is aangenomen naar aanleiding | B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. |
van de inwerkingstelling, door de Koning, van een door de wetgever | B.4.1. La disposition en cause a été adoptée à l'occasion de la mise |
verleende machtiging die Hem, wat betreft het gewaarborgd inkomen voor | en oeuvre, par le Roi, d'une habilitation législative Lui permettant, |
bejaarden, toestaat alle nuttige maatregelen te nemen teneinde met | en ce qui concerne le revenu garanti aux personnes âgées, de prendre |
name « de gelijkberechtiging van mannen en vrouwen geleidelijk te | toutes mesures utiles afin, notamment, de « réaliser progressivement |
verwezenlijken, en dit gelijktijdig met het verwezenlijken van de | l'égalité des droits entre hommes et femmes, simultanément à la |
gelijkberechtiging in de sociale zekerheid » (artikel 17 van de | réalisation de l'égalité des droits dans la sécurité sociale » |
voormelde wet van 26 juli 1996). De Koning werd ook ertoe gemachtigd | (article 17 de la loi du 26 juillet 1996 précitée). Le Roi était aussi |
alle nuttige maatregelen te nemen ten einde « ter uitvoering van de | habilité à prendre toutes mesures utiles afin « de réaliser |
Richtlijn 79/7/EEG van 19 december 1978 betreffende de geleidelijke | progressivement, en exécution de la Directive 79/7/CEE du 19 décembre |
tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling van mannen | |
en vrouwen, de gelijkberechtiging van mannen en vrouwen geleidelijk te | 1978 concernant la mise en oeuvre progressive du principe de l'égalité |
verwezenlijken en dit gelijktijdig met de verwezenlijking van de | de traitement entre hommes et femmes dans le secteur de la sécurité |
sociale, l'égalité des droits entre hommes et femmes, simultanément à | |
gelijkberechtiging in de andere takken van de sociale zekerheid » | la réalisation de l'égalité dans les autres secteurs de la sécurité |
(artikel 15 van dezelfde wet) en het voormeld koninklijk besluit voorziet in een geleidelijke afstemming van de leeftijd waarop vrouwen aanspraak kunnen maken op een rustpensioen op die van de mannen en zulks onder dezelfde voorwaarden als diegene die in de in het geding zijnde bepaling in aanmerking zijn genomen wat betreft het gewaarborgd inkomen voor bejaarden. B.4.2. Het verslag aan de Koning dat het voormeld koninklijk besluit voorafgaat, geeft, wat betreft het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, aan dat de in het geding zijnde bepaling « een overgangsbepaling [instelt] waarbij naar analogie met de rustpensioenen de leeftijdvoorwaarde voor vrouwelijke gerechtigden stapsgewijze wordt | sociale » (article 15 de la même loi) et l'arrêté royal précité prévoit un alignement progressif de l'âge auquel les femmes peuvent prétendre à une pension de retraite sur celui des hommes et ce, dans les mêmes termes que ceux retenus par la disposition en cause en ce qui concerne le revenu garanti aux personnes âgées. B.4.2. Le rapport au Roi précédant cet arrêté royal indique, quant au revenu garanti aux personnes âgées, que la disposition en cause instaure « un régime transitoire où, par analogie avec les pensions de retraite, la condition d'âge pour les bénéficiaires féminins est |
verhoogd van 61 jaar (vanaf 1 juli 1997) tot 65 jaar (1 januari 2009) | relevé, étape par étape, de 61 ans (à partir du 1er juillet 1997) à 65 |
» (Belgisch Staatsblad, 17 januari 1997, p. 910). | ans (1er janvier 2009) » (Moniteur belge, 17 janvier 1997, p. 910). |
B.5. De voormelde maatregelen stellen voor mannen en vrouwen een | B.5. Les mesures précitées établissent, entre hommes et femmes, une |
gelijke behandeling vast waarbij, bij wijze van overgang, verschillen | |
worden gehandhaafd die worden voorgesteld als voortvloeiende uit de | égalité de traitement tout en maintenant, à titre transitoire, des |
zorg om rekening te houden met de erfenis uit het verleden. | différences présentées comme procédant du souci de prendre en compte |
B.6. Al is het zo dat de erfenis uit het verleden zou kunnen | l'héritage du passé. |
verantwoorden dat maatregelen worden genomen inzake arbeidsrecht of | B.6. S'il est vrai que l'héritage du passé pourrait justifier que des |
socialezekerheidsrecht om progressief de ongelijkheid van vrouw en man | mesures soient prises, en matière de droit du travail ou de sécurité |
te verhelpen, toch zou dat argument, in tegenstelling tot wat de | sociale, pour remédier progressivement à l'inégalité de la femme et de |
Ministerraad betoogt, niet kunnen verantwoorden dat het gewaarborgd | l'homme, cet argument ne peut, contrairement à ce que soutient le |
inkomen voor bejaarden op ongelijke wijze wordt toegekend aan mannen | Conseil des ministres, justifier que le revenu garanti aux personnes |
en aan vrouwen. Het gewaarborgd inkomen voor bejaarden wordt immers | âgées soit inégalement attribué aux hommes et aux femmes. En effet, le |
toegekend ongeacht de hoedanigheid van de gerechtigde als vroegere | revenu garanti aux personnes âgées est accordé indépendamment de la |
werknemer, het wordt niet berekend op basis van de bezoldigingen die | qualité d'ancien travailleur du bénéficiaire, il n'est pas calculé en |
hij tijdens zijn beroepsleven heeft genoten en het is niet afhankelijk | fonction des rétributions qu'il a gagnées pendant sa vie active et il |
van de door hem of voor hem gestorte bijdragen. Hoewel verscheidene | ne dépend pas des cotisations versées par lui ou pour lui. S'il est |
bepalingen van de wet van 1 april 1969 een verband vaststellen tussen | vrai que plusieurs dispositions de la loi du 1er avril 1969 |
het recht op het gewaarborgd inkomen en het recht op een rustpensioen, | établissent un lien entre le droit au revenu garanti et le droit à une |
met name artikel 1, § 2, 6°, artikel 11, § 3, en artikel 15, | pension de retraite, notamment l'article 1er, § 2, 6°, l'article 11, § |
beantwoorden de beide instellingen aan verschillende situaties en | 3, et l'article 15, les deux institutions correspondent à des |
doelstellingen. | situations et à des finalités différentes. |
B.7. Aangezien, als gevolg van de wet, een persoon recht heeft op | B.7. Dès lors que, par l'effet de la loi, une personne a droit à des |
ruimere of minder ruimere bestaansmiddelen naargelang die persoon een | moyens d'existence plus ou moins importants selon qu'elle est homme ou |
man of een vrouw is, alle andere gegevens gelijk blijvende, schendt de | femme, toutes autres choses étant égales, la disposition en cause |
in het geding zijnde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 21, § 5, van de wet van 1 april 1969 tot instelling van een | L'article 21, § 5, de la loi du 1er avril 1969 instituant un revenu |
gewaarborgd inkomen voor bejaarden schendt de artikelen 10 en 11 van | garanti aux personnes âgées viole les articles 10 et 11 de la |
de Grondwet, in zoverre het het voordeel van het gewaarborgd inkomen | Constitution en ce qu'il admet le bénéfice du revenu garanti pour les |
toekent aan vrouwen van 61 tot 64 jaar op basis van een datum gelegen | femmes âgées de 61 à 64 ans en fonction d'une date comprise entre le 1er |
tussen 1 januari 1997 en 1 december 2008 en dit niet toekent aan | juillet 1997 et le 1er décembre 2008 et n'admet pas ce même bénéfice |
mannen. | pour les hommes. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 juni 2001. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 juin 2001. |
De griffier, | Le greffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |