← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 78/2001 van 7 juni 2001 Rolnummer 1841 In zake : de prejudiciële
vragen over artikel 137, tweede lid, van de ordonnantie van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad van 29
augustus 1991 houdende organisatie van de planning Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters
L. François, A. Arts, R. (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 78/2001 van 7 juni 2001 Rolnummer 1841 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 137, tweede lid, van de ordonnantie van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad van 29 augustus 1991 houdende organisatie van de planning Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters L. François, A. Arts, R. (...) | Extrait de l'arrêt n° 78/2001 du 7 juin 2001 Numéro du rôle : 1841 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 137, alinéa 2, de l'ordonnance du Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale du 29 août 1991 organique de la plan La Cour d'arbitrage, composée du président M. Melchior, des juges L. François, A. Arts, R. Henne(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 78/2001 van 7 juni 2001 | Extrait de l'arrêt n° 78/2001 du 7 juin 2001 |
| Rolnummer 1841 | Numéro du rôle : 1841 |
| In zake : de prejudiciële vragen over artikel 137, tweede lid, van de | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 137, |
| alinéa 2, de l'ordonnance du Conseil de la Région de | |
| ordonnantie van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad van 29 augustus 1991 | Bruxelles-Capitale du 29 août 1991 organique de la planification et de |
| houdende organisatie van de planning en de stedebouw, gesteld door de | l'urbanisme, posées par le Tribunal de première instance de Bruxelles. |
| Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. | |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters L. François, A. | composée du président M. Melchior, des juges L. François, A. Arts, R. |
| Arts, R. Henneuse en M. Bossuyt, en, overeenkomstig artikel 60bis van | Henneuse et M. Bossuyt, et, conformément à l'article 60bis de la loi |
| de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, emeritus | spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du président |
| voorzitter G. De Baets en ererechter J. Delruelle, bijgestaan door de | émérite G. De Baets et du juge honoraire J. Delruelle, assistée du |
| griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
| Melchior, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
| Bij beschikking van 1 december 1999 in zake A. Marchini-Camia en | Par ordonnance du 1er décembre 1999 en cause de A. Marchini-Camia et |
| anderen tegen C. Unikowski en I. Waaker, waarvan de expeditie ter | autres contre C. Unikowski et I. Waaker, dont l'expédition est |
| griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 10 december 1999, heeft | parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 10 décembre 1999, le |
| de voorzitter van de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de | président du Tribunal de première instance de Bruxelles a posé les |
| volgende prejudiciële vragen gesteld : | questions préjudicielles suivantes : |
| « 1. Schendt artikel 137, tweede lid, van de ordonnantie van de | « 1. L'article 137, alinéa 2, de l'ordonnance du Conseil de la Région |
| Brusselse Hoofdstedelijke Raad van 29 augustus 1991 houdende | de Bruxelles-Capitale du 29 août 1991, organique de la planification |
| organisatie van de planning en de stedebouw, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 23, derde lid, 4°, van de Grondwet, doordat het een stelsel van stilzwijgende vergunning instelt, a. waarvan de aard elk beroep tot nietigverklaring en, in voorkomend geval, tot schorsing, voor de afdeling administratie van de Raad van State zou uitsluiten; b. waarvan het toezicht door de hoven en rechtbanken van de rechterlijke orde niet gelijkwaardig zou zijn met de jurisdictionele toetsingen die worden uitgeoefend ten aanzien van een stedenbouwkundige vergunning uitgereikt door een daartoe bevoegde overheid, inzonderheid : - in zoverre dat toezicht niet zou kunnen steunen op de schending van | de l'urbanisme, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 23, alinéa 3, 4°, de la Constitution, et ce en ce qu'il instaure un régime de permis tacite, a. dont la nature exclurait tout recours en annulation et, le cas échéant, en suspension, devant la section d'administration du Conseil d'Etat, b. dont le contrôle par les cours et tribunaux de l'ordre judiciaire ne serait pas équivalent aux contrôles juridictionnels exercés à l'encontre d'un permis d'urbanisme délivré par une autorité compétente pour ce faire, en particulier : - en ce que ce contrôle ne pourrait se fonder sur la violation |
| andere bepalingen dan de bepalingen die de aanvrager krachtens artikel | d'autres dispositions que celles que le demandeur est tenu de |
| 137, tweede lid, van de ordonnantie houdende organisatie van de | respecter en vertu de l'article 137, alinéa 2, de l'ordonnance |
| planning en de stedebouw moet naleven; | organique de la planification de l'urbanisme |
| - in zoverre dat toezicht, zelfs marginaal, geen betrekking zou kunnen | - en ce que ce contrôle ne pourrait, même marginalement, porter sur le |
| hebben op de inachtneming van de beginselen van goede ruimtelijke | respect des principes du bon aménagement des lieux ou le respect des |
| ordening of de inachtneming van de voorwaarden voor een afwijking of | conditions d'une dérogation ou d'une exception à une interdiction de |
| een uitzondering op een vooraf bestaand bouwverbod ? | bâtir préexistante ? |
| 2. Bestaat die schending op zijn minst niet wanneer die stilzwijgende | 2. Cette violation n'existe-t-elle pas à tout le moins lorsque ce |
| vergunning voortvloeit uit het ontbreken van een beslissing van de | permis tacite résulte de l'absence de décision du Gouvernement |
| Gewestregering terwijl de andere bevoegde overheid of overheden die | régional alors que la ou les autres autorités compétentes qui auraient |
| zich in eerste of tweede aanleg zouden hebben uitgesproken, geweigerd | statué en premier ou en second degré auraient refusé de délivrer le |
| zouden hebben de stedenbouwkundige vergunning uit te reiken ? | permis d'urbanisme ? |
| 3. Bestaat die schending op zijn minst niet wanneer die stilzwijgende | 3. Cette violation n'existe-t-elle pas à tout le moins lorsque ce |
| vergunning geen betrekking heeft op een grond waarop in principe mag | permis tacite ne concerne pas un terrain où la construction est en |
| worden gebouwd, maar op een grond waarop bouwen, om reden van een | principe admise, mais un terrain où, en raison d'une servitude non |
| erfdienstbaarheid non aedificandi in principe is uitgesloten en | aedificandi, elle est en principe exclue et ne peut être autorisée |
| slechts uitzonderlijk kan worden toegestaan middels een daadwerkelijke | qu'exceptionnellement, moyennant une appréciation effective et motivée |
| en met redenen omklede beoordeling van de administratieve overheid die | de l'autorité administrative portant sur l'existence de conditions |
| betrekking heeft op het bestaan van specifieke plaatselijke | |
| omstandigheden ? » | locales spécifiques ? » |
| (...) | (...) |
| IV. In rechte | IV. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht zich uit te | B.1. Les questions préjudicielles invitent la Cour à se prononcer sur |
| spreken over de overeenstemming van artikel 137, tweede lid, van de | la conformité de l'article 137, alinéa 2, de l'ordonnance du Conseil |
| ordonnantie van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad van 29 augustus 1991 | de la Région de Bruxelles-capitale du 29 août 1991 organique de la |
| houdende organisatie van de planning en de stedebouw, met de artikelen | |
| 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 23, derde | planification et de l'urbanisme, aux articles 10 et 11 de la |
| lid, 4°, van de Grondwet. | Constitution, combinés avec l'article 23, alinéa 3, 4°, de la |
| Constitution. | |
| B.2. Artikel 137 van de ordonnantie stelt : | B.2. L'article 137 de l'ordonnance énonce que : |
| « Bij ontstentenis van kennisgeving van de beslissing binnen de bij | « A défaut de notification de la décision dans le délai prévu à |
| artikel 136 bepaalde termijn, kan de aanvrager bij aangetekend | l'article 136, le demandeur peut, par lettre recommandée, adresser un |
| schrijven de Regering een rappel sturen. | rappel au Gouvernement. |
| Heeft de aanvrager geen beslissing ontvangen bij het verstrijken van | Si, à l'expiration d'un nouveau délai de trente jours prenant cours à |
| een nieuwe termijn van dertig dagen met ingang op de dag waarop de | la date du dépôt à la poste de l'envoi recommandé contenant rappel, le |
| rappelbrief ter post is afgegeven, dan mag hij zonder verdere | |
| formaliteiten overgaan tot het uitvoeren van de werken of het | demandeur n'a pas reçu de décision, il peut sans autre formalité, |
| verrichten van de handelingen, in naleving van de aanwijzingen van het | passer à l'exécution des travaux ou accomplir les actes, en se |
| dossier dat hij heeft ingediend, van de wetten en reglementen, met | conformant aux indications du dossier qu'il a déposé, aux lois et |
| name van de voorschriften van de goedgekeurde plannen, alsmede van de | règlements, notamment aux prescriptions des plans approuvés, ainsi |
| bepalingen van de verkavelingsvergunning. | qu'aux dispositions du permis de lotir. |
| Is het beroep door het college van burgemeester en schepenen of de | Lorsque le recours a été introduit par le collège des bourgmestre et |
| gemachtigde ambtenaar ingesteld, dan mag de aanvrager overgaan tot het | échevins ou le fonctionnaire délégué, le demandeur peut passer à |
| uitvoeren van de werken of het verrichten van de handelingen, in | l'exécution des travaux ou accomplir les actes en se conformant à la |
| naleving van de beslissing van het Stedenbouwkundig College. | décision du Collège d'urbanisme. |
| Wanneer de aanvrager met de uitvoering van de werken begint of de | Lorsque le demandeur passe à l'exécution des travaux ou accomplit les |
| handelingen verricht, is hij gehouden dit ter kennis te brengen van | actes, il est tenu de le porter à la connaissance des tiers, dans les |
| derden, onder dezelfde voorwaarden als deze voorzien in artikel 121, | mêmes conditions que celles prévues à l'article 121, par voie |
| door middel van aanplakking op het goed. | d'affiche sur le bien. |
| De Regering stelt de nadere regels voor de toepassing van dit artikel | Le Gouvernement détermine les modalités d'application du présent |
| vast. » Wat betreft de eerste prejudiciële vraag B.3.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt aan het Hof de vraag gesteld of het inzake stedenbouw niet discriminerend is dat, enerzijds, het resultaat van een administratieve procedure niet voor de Raad van State kan worden betwist door de personen die belang hebben bij die procedure en dat, anderzijds, de controle die door de gewone rechtscolleges kan worden uitgeoefend ten aanzien van de werken die krachtens de in het geding zijnde bepaling kunnen worden uitgevoerd, niet gelijkwaardig is met die welke ten aanzien van een administratieve handeling zou kunnen worden uitgeoefend. B.3.2. In tegenstelling met wat in de prejudiciële vraag lijkt te worden gesuggereerd, voorziet de in het geding zijnde bepaling niet in de toekenning van een stilzwijgende vergunning door de administratie, | article. » En ce qui concerne la première question préjudicielle B.3.1. La première question préjudicielle interroge la Cour sur le point de savoir s'il n'est pas discriminatoire, en matière d'urbanisme, d'une part, que le résultat d'une procédure administrative ne puisse être contesté devant le Conseil d'Etat par les personnes intéressées par cette procédure et, d'autre part, que le contrôle qui peut être exercé par les juridictions judiciaires quant aux travaux qui peuvent être exécutés en vertu de la disposition en cause n'équivaut pas à celui qui pourrait être exercé à l'égard d'un acte administratif. B.3.2. Contrairement à ce que paraît suggérer la question préjudicielle, la disposition en cause ne prévoit pas l'octroi d'un permis tacite par l'administration, mais bien l'autorisation, par |
| maar wel in de toelating, door het rechtstreekse effect van de | l'effet direct de l'ordonnance, de passer à l'exécution des travaux. |
| ordonnantie, om over te gaan tot de uitvoering van de werken. Naar | Le silence de l'administration ne reçoit donc pas, aux termes de |
| luid van de ordonnantie heeft het stilzitten van de administratie dus | |
| niet de betekenis van een stilzwijgende administratieve handeling tot | l'ordonnance, la signification d'un acte administratif tacite de refus |
| weigering of aanvaarding van de aanvraag van de bestuurde. | ou d'acceptation de la demande de l'administré. |
| B.4. Het ontbreken van een administratieve handeling in het betrokken | B.4. L'absence d'acte administratif dans le système législatif |
| wetgevend stelsel maakt het optreden van de Raad van State onmogelijk, | considéré, rend impossible l'intervention du Conseil d'Etat, tant sur |
| zowel op grond van artikel 14, § 1, van de gecoördineerde wetten als | la base de l'article 14, § 1er, des lois coordonnées que sur celle de |
| op grond van artikel 14, § 3, van dezelfde wetten. | l'article 14, § 3, des mêmes lois. |
| Er moet evenwel worden vastgesteld dat, krachtens de in het geding | Il y a toutefois lieu de constater que, en vertu de la disposition en |
| zijnde bepaling, de uitvoering van de werken door de aanvrager van de | cause, l'exécution des travaux par le demandeur de permis peut être |
| vergunning, door de gewone rechter kan worden gecontroleerd inzake de | contrôlée par le juge judiciaire quant à la conformité des travaux par |
| overeenstemming van de werken met de « aanwijzingen van het dossier | rapport « aux indications du dossier qu'il a déposé, aux lois et |
| dat hij heeft ingediend, [met] de wetten en reglementen, met name | |
| [met] de voorschriften van de goedgekeurde plannen, alsmede [met] de | règlements, notamment aux prescriptions des plans approuvés, ainsi |
| bepalingen van de [eventuele] verkavelingsvergunning ». | qu'aux dispositions [de l'éventuel] permis de lotir ». |
| B.5. Het verschil in behandeling tussen de rechtzoekenden naargelang | B.5. En soi, la différence de traitement entre les justiciables selon |
| beroepen voor de gewone rechtscolleges of voor de Raad van State | que des recours peuvent être introduits devant les juridictions |
| kunnen worden ingesteld, is op zich niet discriminerend. Het wordt | judiciaires ou devant le Conseil d'Etat n'est pas discriminatoire. |
| slechts discriminerend wanneer de waarborgen geboden door het ene | Elle ne le devient que lorsque les garanties offertes par l'une des |
| rechtsmiddel aanzienlijk minder zouden zijn dan die welke door het | voies de recours sont sensiblement inférieures à celles qu'offre |
| andere rechtsmiddel worden geboden. | l'autre. |
| B.6.1. Het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing | B.6.1. La différence de traitement qui résulte de l'application de |
| van artikel 137, tweede lid, van de Brusselse ordonnantie berust op | l'article 137, alinéa 2, de l'ordonnance bruxelloise repose sur un |
| een objectief criterium : de ontstentenis van een administratieve akte | critère objectif : l'absence d'acte administratif susceptible d'un |
| waartegen een beroep voor de Raad van State kan worden ingesteld. | recours au Conseil d'Etat. |
| B.6.2. Die bepaling neemt de inhoud over van artikel 55, § 2, van de | B.6.2. Cette disposition reprend le contenu de l'article 55, § 2, de |
| wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening | la loi du 29 mars 1962 organique de l'aménagement du territoire et de |
| en van de stedebouw, gewijzigd bij artikel 12 van de wet van 22 | l'urbanisme, modifié par l'article 12 de la loi du 22 décembre 1970. |
| december 1970. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 29 | Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 29 mars 1962 (Doc. |
| maart 1962 (Parl. St., Senaat, 1969-1970, nr. 275, p. 67), alsmede uit | parl., Sénat, 1959-1960, n° 275, p. 67) ainsi que des travaux |
| de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 december 1970 (Parl. | préparatoires de la loi du 22 décembre 1970 (Doc. parl., Sénat, |
| St., Senaat, 1969-1970, nr. 525, pp. 69-70) blijkt dat de wetgever met | 1969-1970, n° 525, pp. 69-70) que l'objectif poursuivi par le |
| de invoering van een dergelijke procedure tot doel had de bestuurde | législateur en instituant une telle procédure était de ne pas |
| niet te bestraffen voor de passiviteit, of zelfs de zorgeloosheid of | pénaliser l'administré pour la passivité, voire l'incurie ou la |
| slechte wil, van het bestuur. | mauvaise volonté, de l'administration. |
| B.6.3. Het in de Brusselse ordonnantie aangewende middel om dat doel | B.6.3. Le moyen employé par l'ordonnance bruxelloise pour atteindre ce |
| te bereiken is pertinent : de mogelijkheid om over te gaan tot de | but est pertinent : la possibilité de passer à l'exécution des travaux |
| uitvoering van de werken, mits bepaalde voorafgaande formaliteiten | moyennant l'accomplissement de certaines formalités préalables et |
| worden vervuld en een zekere termijn verstrijkt, stelt de aanvrager van de vergunning immers ertoe in staat voldoening te krijgen ingeval de administratie in gebreke blijft. B.6.4. Toch moet nog worden nagegaan of het door de ordonnantie aangewende middel om het door de Brusselse wetgever nagestreefde doel te bereiken geen onevenredige inbreuk maakt op de rechten van derden, niettegenstaande de mogelijkheid die voor hen bestaat om de zaak bij de gewone rechter aanhangig te maken. B.7. Inzake stedenbouw is het doorgaans van essentieel belang, zowel voor de aanvrager van de vergunning als voor de betrokken derden, dat hun niet de dienst zou worden ontzegd die een gespecialiseerde overheid kan bieden door hun situatie in concreto te beoordelen en dat door de rechter kan worden onderzocht of de administratie geen kennelijke beoordelingsfout heeft gemaakt door van mening te zijn dat de aanvraag al dan niet in overeenstemming is met de goede ruimtelijke ordening of door een afwijking van de van kracht zijnde planologische bepalingen toe te kennen. Die controle kan door de Raad van State worden uitgeoefend wanneer een administratieve beslissing is genomen of, in geval van stilzwijgen van de administratie, wordt geacht te zijn genomen. In geval van een dergelijke administratieve beslissing zou de gewone rechter, krachtens | l'écoulement d'un certain délai permet, en effet, au demandeur de permis d'obtenir satisfaction en cas de carence de l'administration. B.6.4. Il reste toutefois à vérifier si le moyen employé par l'ordonnance pour atteindre l'objectif poursuivi par le législateur bruxellois ne porte pas une atteinte disproportionnée aux droits des tiers, malgré la possibilité qui existe pour eux de saisir le juge judiciaire. B.7. En matière d'urbanisme, il est, de façon générale, essentiel, tant pour le demandeur du permis que pour les tiers intéressés, qu'ils ne soient pas privés du service qu'une administration spécialisée peut rendre en appréciant leur situation in concreto et que puisse être examinée par le juge la question de savoir si l'administration n'a pas commis une erreur manifeste d'appréciation en estimant que la demande est ou non conforme au bon aménagement des lieux ou en accordant une dérogation aux dispositions planologiques en vigueur. Ce contrôle peut être exercé par le Conseil d'Etat lorsqu'une décision administrative a été prise ou est réputée, en cas de silence de l'administration, avoir été prise. En présence d'une telle décision |
| artikel 159 van de Grondwet, een vergelijkbare controle kunnen uitoefenen. | administrative, le juge judiciaire pourrait, en vertu de l'article 159 |
| In de situatie die door de in het geding zijnde bepaling wordt | de la Constitution, exercer un contrôle comparable. |
| gecreëerd, beschikt de gewone rechter evenwel niet over een | Dans la situation créée par la disposition en cause, toutefois, le |
| administratieve beslissing waarop hij controle zou kunnen uitoefenen. | juge judiciaire n'est pas en présence d'une décision administrative |
| In dergelijke omstandigheden de gewone rechter ermee belasten zijn | dont il puisse exercer le contrôle. Par ailleurs, charger le juge |
| beoordeling in de plaats te stellen van de discretionaire beoordelingsbevoegdheid van de administratie zou er overigens op neerkomen hem een bevoegdheid toe te kennen die onverenigbaar is met de beginselen die de verhoudingen regelen tussen de administratie en de rechtscolleges. B.8. Hieruit dient te worden afgeleid dat op onevenredige wijze afbreuk wordt gedaan aan de rechten van de belanghebbende derden, waardoor die categorie van personen gediscrimineerd wordt ten opzichte van personen die de waarborgen van een jurisdictionele toetsing genieten. B.9. De eerste prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.10. Nu het onderzoek van de eerste prejudiciële vraag heeft geleid | judiciaire, dans de telles circonstances, de substituer son appréciation au pouvoir discrétionnaire d'appréciation de l'administration reviendrait à lui reconnaître une compétence incompatible avec les principes qui régissent les rapports entre l'administration et les juridictions. B.8. Il en résulte une atteinte disproportionnée aux droits des tiers intéressés, ce qui discrimine cette catégorie de personnes par rapport à celles auxquelles un contrôle juridictionnel est garanti. B.9. La première question préjudicielle appelle une réponse positive. B.10. L'examen de la première question préjudicielle ayant conduit à |
| tot een vaststelling van schending van de artikelen 10 en 11 van de | un constat de violation des articles 10 et 11 de la Constitution, il |
| Grondwet, is er geen aanleiding om over te gaan tot een onderzoek van | n'y a pas lieu de procéder à un examen des autres questions |
| de andere prejudiciële vragen, dat niet zou kunnen leiden tot een | préjudicielles, qui ne pourrait conduire à un constat |
| ruimere vaststelling van ongrondwettigheid. | d'inconstitutionnalité plus étendu. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 137, tweede lid, van de ordonnantie van de Brusselse | L'article 137, alinéa 2, de l'ordonnance du Conseil de la Région de |
| Hoofdstedelijke Raad van 29 augustus 1991 houdende organisatie van de | Bruxelles-Capitale du 29 août 1991 organique de la planification et de |
| planning en de stedebouw schendt de artikelen 10 en 11 van de | l'urbanisme viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Grondwet. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juni 2001, door de | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juin 2001, par le |
| voormelde zetel, waarin emeritus voorzitter G. De Baets voor de | siège précité, dans lequel le président émérite G. De Baets est |
| uitspraak is vervangen door voorzitter H. Boel, overeenkomstig artikel | remplacé, pour le prononcé, par le président H. Boel, conformément à |
| 110 van de voormelde wet. | l'article 110 de la même loi. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior |