← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 48/2001 van 18 april 2001 Rolnummers 1885 en 1886 In zake
: de prejudiciële vragen betreffende artikel 109 van de wet van 4 augustus 1986 houdende fiscale bepalingen,
gesteld door het Hof van Cassatie. Het Arbitra samengesteld uit voorzitter M.
Melchior, de rechters P. Martens, E. Cerexhe, R. Henneuse, E. De Gro(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 48/2001 van 18 april 2001 Rolnummers 1885 en 1886 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 109 van de wet van 4 augustus 1986 houdende fiscale bepalingen, gesteld door het Hof van Cassatie. Het Arbitra samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters P. Martens, E. Cerexhe, R. Henneuse, E. De Gro(...) | Extrait de l'arrêt n° 48/2001 du 18 avril 2001 Numéros du rôle : 1885 et 1886 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 109 de la loi du 4 août 1986 portant des dispositions fiscales, posées par la Cour de cassation. La composée du président M. Melchior, des juges P. Martens, E. Cerexhe, R. Henneuse, E. De Groot et L.(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 48/2001 van 18 april 2001 | Extrait de l'arrêt n° 48/2001 du 18 avril 2001 |
Rolnummers 1885 en 1886 | Numéros du rôle : 1885 et 1886 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 109 van de wet | En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 109 de la |
van 4 augustus 1986 houdende fiscale bepalingen, gesteld door het Hof | loi du 4 août 1986 portant des dispositions fiscales, posées par la |
van Cassatie. | Cour de cassation. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters P. Martens, E. | composée du président M. Melchior, des juges P. Martens, E. Cerexhe, |
Cerexhe, R. Henneuse, E. De Groot en L. Lavrysen, en emeritus | R. Henneuse, E. De Groot et L. Lavrysen, et du président émérite G. De |
voorzitter G. De Baets overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere | Baets conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier |
wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, bijgestaan door de | 1989 sur la Cour d'arbitrage, assistée du greffier L. Potoms, présidée |
griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
Bij twee arresten van 31 januari 2000 in zake H. Gilles en anderen en | Par deux arrêts du 31 janvier 2000 en cause de H. Gilles et autres et |
A. Gilles en anderen tegen de Belgische Staat, waarvan de expedities | de A. Gilles et autres contre l'Etat belge, dont les expéditions sont |
ter griffie van het Arbitragehof zijn ingekomen op 17 februari 2000, | parvenues au greffe de la Cour d'arbitrage le 17 février 2000, la Cour |
heeft het Hof van Cassatie de volgende prejudiciële vraag gesteld : | de cassation a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schept artikel 109 van de wet van 4 augustus 1986 houdende fiscale | « L'article 109 de la loi du 4 août 1986 portant des dispositions |
bepalingen, wanneer het aldus wordt uitgelegd dat het uitsluitend | fiscales, interprété en ce sens qu'il viserait uniquement les amendes |
slaat op de administratieve boeten, bedoeld in artikel 335 van het | administratives prévues par l'article 335 du Code des impôts sur les |
Wetboek van de Inkomstenbelastingen (1964) en in artikel 445 van het | revenus (1964) et par l'article 445 du Code des impôts sur les revenus |
Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992, met uitsluiting van de | 1992, à l'exclusion des accroissements d'impôts prévus par l'article |
belastingverhogingen, bedoeld in artikel 334 van voornoemd wetboek | |
(1964) en in artikel 444 van dat wetboek 1992, een discriminatie die | 334 dudit Code (1964) et par l'article 444 dudit Code 1992, crée-t-il |
verboden wordt bij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? » | une discrimination prohibée par les articles 10 et 11 de la |
Constitution ? » | |
(...) | (...) |
IV. In rechte | IV. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Het Hof van Cassatie vraagt het Hof of artikel 109 van de wet van | B.1. La Cour de cassation demande à la Cour si l'article 109 de la loi |
4 augustus 1986 houdende fiscale bepalingen de artikelen 10 en 11 van | du 4 août 1986 portant des dispositions fiscales viole les articles 10 |
de Grondwet schendt « wanneer het aldus wordt uitgelegd dat het | et 11 de la Constitution, « interprété en ce sens qu'il viserait |
uitsluitend slaat op de administratieve boeten, bedoeld [ . ] in | |
artikel 445 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992, met | uniquement les amendes administratives prévues par [ . ] l'article 445 |
du Code des impôts sur les revenus 1992, à l'exclusion des | |
uitsluiting van de belastingverhogingen, bedoeld [ . ] in artikel 444 | accroissements d'impôts prévus par [ . ] l'article 444 dudit code [ . |
van dat wetboek 1992 [ . ] ». | ] ». |
B.2. Het komt het Hof te dezen niet toe daarnaast te onderzoeken of de | B.2. Il n'appartient pas à la Cour, en l'espèce, d'examiner, en outre, |
verplichting om een belastingverhoging te motiveren, kan worden | si l'obligation de motiver un accroissement d'impôt peut se déduire |
afgeleid uit de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 | des articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen. | motivation formelle des actes administratifs. Cette question, qui n'a |
Die vraag, die in de memories van de tussenkomende partijen niet werd | pas été abordée dans les mémoires des parties intervenantes, fait |
aangesneden, is het onderwerp van het derde onderdeel van het enige | l'objet de la troisième branche du moyen unique du pourvoi que la Cour |
middel van de voorziening, dat het Hof van Cassatie niet heeft | de cassation n'a pas examinée. |
onderzocht. B.3. Het voormelde artikel 109 van de wet van 4 augustus 1986 bepaalt | B.3. L'article 109 de la loi du 4 août 1986 précité dispose : |
: « Telkens wanneer een belastingadministratie aan een | « Chaque fois qu'une administration fiscale adresse à un contribuable |
belastingplichtige een bericht zendt, waarbij hem een administratieve | un avis par lequel il lui est réclamé une amende administrative, cet |
boete wordt opgelegd, vermeldt dit bericht de feiten die de | |
overtreding opleveren en de verwijzing naar de toegepaste wet- of | avis mentionne les faits constitutifs de l'infraction et la référence |
verordeningsteksten, en geeft de motieven op die gediend hebben om het | aux textes légaux ou réglementaires dont il a été fait application et |
bedrag van de boete vast te stellen. » | donne les motifs qui ont servi à déterminer le montant de l'amende. » |
B.4. Artikel 444 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen (1992), | B.4. L'article 444 du Code des impôts sur les revenus (1992), qui |
dat vermeld staat in afdeling I (« Administratieve sancties »), | figure dans la section première (« Sanctions administratives »), |
onderafdeling I (« Belastingverhogingen »), bepaalt : | sous-section première (« Accroissements d'impôts »), dispose : |
« Bij niet-aangifte of in geval van onvolledige of onjuiste aangifte, | |
worden de op het niet aangegeven inkomstengedeelte verschuldigde | « En cas d'absence de déclaration ou en cas de déclaration incomplète |
belastingen vermeerderd met een belastingverhoging die wordt bepaald | ou inexacte, les impôts dus sur la portion des revenus non déclarés |
naar gelang van de aard en de ernst van de overtreding, volgens een | sont majorés d'un accroissement d'impôt fixé d'après la nature et la |
schaal waarvan de trappen door de Koning worden vastgesteld en gaande | gravité de l'infraction, selon une échelle dont les graduations sont |
van 10 pct. tot 200 pct. van de op het niet aangegeven | déterminées par le Roi et allant de 10 p.c. à 200 p.c. des impôts dus |
inkomstengedeelte verschuldigde belastingen. | sur la portion des revenus non déclarés. |
Bij ontstentenis van kwade trouw kan worden afgezien van het minimum van 10 pct. belastingverhoging. | En l'absence de mauvaise foi, il peut être renoncé au minimum de 10 |
Het totaal van de op het niet aangegeven inkomstengedeelte | p.c. d'accroissement. |
verschuldigde belastingen en de belastingverhogingen mag niet hoger | Le total des impôts dus sur la portion des revenus non déclarés et de |
zijn dan het bedrag van de niet aangegeven inkomsten. | l'accroissement d'impôt ne peut dépasser le montant des revenus non |
De verhoging wordt slechts toegepast wanneer de niet aangegeven | déclarés. L'accroissement ne s'applique que si les revenus non déclarés |
inkomsten 25.000 frank bereiken. » | atteignent 25.000 francs. » |
B.5. Artikel 445 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen (1992), | B.5. L'article 445 du Code des impôts sur les revenus (1992), qui |
dat vermeld staat in afdeling I (« Administratieve sancties »), | figure dans la section première (« Sanctions administratives »), |
onderafdeling II (« Administratieve boete »), bepaalde in de versie | sous-section II (« Amende administrative »), disposait, dans sa |
van toepassing op het aanslagjaar 1992 : | version applicable à l'exercice d'imposition 1992 : |
« De door de gewestelijke directeur gemachtigde ambtenaar kan een | « Le fonctionnaire délégué par le directeur régional peut appliquer |
geldboete van 200 tot 10.000 frank opleggen voor iedere overtreding van de bepalingen van dit Wetboek, evenals van de ter uitvoering ervan genomen besluiten. Deze geldboete wordt ingevorderd volgens de regelen die van toepassing zijn inzake personenbelasting. De Minister van Financiën of zijn gemachtigde doet uitspraak over de verzoekschriften welke de kwijtschelding van de fiscale boeten tot voorwerp hebben. » B.6. De belastingverhoging is een administratieve sanctie waarin de wetgever heeft voorzien bij niet-aangifte of in geval van onvolledige of onjuiste aangifte, voor zover de niet aangegeven inkomsten hoger liggen dan 25.000 frank. De belastingen die verschuldigd zijn op het niet aangegeven inkomstengedeelte worden vermeerderd met een belastingverhoging die, naar gelang van de aard en de ernst van de overtreding, door de Koning wordt bepaald, zonder dat het totaal hoger mag zijn dan het bedrag van de niet aangegeven inkomsten. De belastingverhoging wordt geïnd volgens dezelfde regels als die welke gelden inzake personenbelasting. B.7. De fiscale boete is een administratieve sanctie die kan worden opgelegd voor iedere overtreding van de bepalingen van het W.I.B. 1992, evenals van de ter uitvoering ervan genomen besluiten. De | pour toute infraction aux dispositions du présent Code, ainsi que des arrêtés pris pour leur exécution, une amende de 200 à 10.000 francs. Cette amende est recouvrée suivant les règles applicables en matière d'impôt des personnes physiques. Le Ministre des Finances ou son délégué statue sur les requêtes ayant pour objet la remise des amendes fiscales. » B.6. L'accroissement d'impôt est une sanction administrative que le législateur a prévue en cas de non-déclaration ou en cas de déclaration incomplète ou inexacte, pourvu que les revenus non déclarés dépassent 25.000 francs. Les impôts dus sur la portion des revenus non déclarés sont majorés d'un accroissement d'impôt fixé par le Roi, d'après la nature et la gravité de l'infraction, sans que le total puisse dépasser le montant des revenus non déclarés. L'accroissement d'impôt est recouvré selon les mêmes règles que l'impôt des personnes physiques. B.7. L'amende fiscale est une sanction administrative qui peut être appliquée à toute infraction aux dispositions du C.I.R. 1992, ainsi qu'aux arrêtés pris pour leur exécution. L'amende fiscale s'élevait, |
fiscale boete kon, op het ogenblik van het geschil, 200 tot 10.000 | au moment du litige, de 200 à 10.000 francs. L'amende fiscale est |
frank bedragen. De fiscale boete wordt ingevorderd volgens de regels | recouvrée suivant les règles applicables en matière d'impôts des |
die van toepassing zijn inzake personenbelasting. | personnes physiques. |
B.8. Artikel 109 van de voormelde wet van 4 augustus 1986 verplicht de | B.8. L'article 109 de la loi du 4 août 1986 précitée impose à |
administratie ertoe, wanneer zij een administratieve boete oplegt, de | l'administration, lorsqu'elle inflige une amende administrative, de |
belastingplichtige te informeren over de feiten die de overtreding | notifier au contribuable les faits constitutifs de l'infraction et de |
opleveren, en de motieven op te geven die gediend hebben om het bedrag | donner les motifs qui ont servi à déterminer le montant de l'amende. |
van de boete vast te stellen. | |
Tijdens de parlementaire voorbereiding heeft de Minister verklaard dat | Au cours des travaux préparatoires, le ministre a déclaré que « cette |
« deze eis voor een duidelijker strafgerecht [ . ] in de lijn [ligt] | exigence d'une justice répressive plus explicite se situe dans la |
van de aan de gang zijnde hervorming van het Strafwetboek, alsmede van | ligne de la réforme en cours du Code pénal ainsi que d'un projet de |
een wetsontwerp, dat deze hervorming op dit punt voorafgaat, | loi, anticipant celle-ci sur ce point, adopté par la Commission de la |
goedgekeurd door de Commissie voor de Justitie van de Kamer » (Parl. | Justice de la Chambre. » (Doc. parl., Sénat, 1985-1986, n° 310/2, pp. |
St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/2, pp. 2 en 3). Het voormelde artikel | 2 et 3). Le susdit article 109 a été inséré parce que le législateur |
109 werd ingevoegd omdat de wetgever het wenselijk achtte « dat de | estimait souhaitable « que les avis, par lesquels l'administration |
berichten, waarbij de administratie een geldboete aan een | réclame une amende fiscale administrative à un contribuable, indiquent |
belastingplichtige oplegt, duidelijk de criteria vermelden welke zijn | clairement quels sont les critères qui ont été appliqués pour |
toegepast om het bedrag van de geëiste geldboete te bepalen » (Parl. | déterminer le montant de l'amende dont le paiement est exigé » (Doc. |
St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, p. 29). | parl., Sénat, 1985-1986, n° 310/1, p. 29). |
B.9. Er bestaan bepaalde verschillen tussen de administratieve boete | B.9. Entre les amendes administratives et les accroissements d'impôts, |
en de belastingverhoging die op objectieve criteria gegrond zijn : het | il existe certaines différences fondées sur des critères objectifs : |
bedrag van een administratieve boete, vastgesteld door de gemachtigde | contrairement aux amendes administratives, dont le montant, fixé par |
ambtenaar, kon, op het ogenblik van het geschil, variëren tussen 200 en 10.000 frank; het bedrag van een belastingverhoging daarentegen vloeit rechtstreeks voort uit de in B.4 bedoelde wettelijke en reglementaire bepalingen. B.10. Dat neemt echter niet weg dat de ambtenaar in beide gevallen over een beoordelingsvrijheid beschikt voor de feiten die aanleiding hebben gegeven tot de sanctie en voor het bedrag dat hij oplegt. In geval van een belastingverhoging moet hij bovendien, overeenkomstig artikel 444, tweede lid, oordelen of er sprake is van « ontstentenis van kwade trouw ». Op geen enkele wijze kan worden verantwoord dat de belastingadministratie, wanneer zij een belastingverhoging oplegt, niet de redenen vermeldt die haar tot het besluit hebben gebracht dat een aangifte onvolledig of onjuist is en dat de belastingplichtige al dan niet te kwader trouw is, terwijl zij, wanneer zij een administratieve boete oplegt, verplicht is de elementen bedoeld in | le fonctionnaire délégué, pouvait varier, au moment du litige, entre 200 et 10.000 francs, le montant des accroissements découle directement des dispositions légales et réglementaires visées en B.4. B.10. Il reste cependant que, dans l'un et l'autre cas, le fonctionnaire dispose d'un pouvoir d'appréciation quant aux faits constitutifs de la sanction et au montant qu'il applique. En cas d'accroissement d'impôt, l'article 444, alinéa 2, le charge en outre d'apprécier s'il y a « absence de mauvaise foi ». Rien ne justifie que l'administration fiscale ne mentionne pas les raisons qui l'ont amenée à conclure qu'une déclaration est incomplète ou inexacte et que le contribuable est ou n'est pas de mauvaise foi, lorsqu'elle applique un accroissement d'impôt, tandis qu'elle est |
artikel 109 te vermelden. | tenue de mentionner les éléments visés à l'article 109 lorsqu'elle |
inflige une amende administrative. | |
In beide gevallen gaat het om administratieve sancties die de | Dans les deux hypothèses, il s'agit de sanctions administratives que |
administratie kan opleggen in geval van overtreding van bepalingen van | l'administration peut infliger en cas d'infraction à des dispositions |
het Wetboek, waarvan zij de aard en de ernst beoordeelt. | du Code, dont elle apprécie l'existence et la gravité. |
B.11. De vraag moet positief worden beantwoord. | B.11. La question appelle une réponse affirmative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Geïnterpreteerd in die zin dat het niet geldt voor de | Interprété en ce sens qu'il ne s'appliquerait pas aux accroissements |
belastingverhogingen bedoeld in artikel 444 van het Wetboek van de | d'impôts prévus par l'article 444 du Code des impôts sur les revenus |
inkomstenbelastingen 1992, schendt artikel 109 van de wet van 4 | 1992, l'article 109 de la loi du 4 août 1986 portant des dispositions |
augustus 1986 houdende fiscale bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | fiscales viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 18 april 2001. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 18 avril 2001. |
De griffier, | Le greffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |