Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 2/2001 van 10 januari 2001 Rolnummer 1783 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 50 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de jeugd, gesteld door de Rechtban Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 2/2001 van 10 januari 2001 Rolnummer 1783 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 50 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake hulpverlening aan de jeugd, gesteld door de Rechtban Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) Extrait de l'arrêt n° 2/2001 du 10 janvier 2001 Numéro du rôle : 1783 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 50 du décret de la Communauté française du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la jeunesse, posées par le Tribunal d La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, P(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 2/2001 van 10 januari 2001 Extrait de l'arrêt n° 2/2001 du 10 janvier 2001
Rolnummer 1783 Numéro du rôle : 1783
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 50 van het En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 50 du
decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake décret de la Communauté française du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la
hulpverlening aan de jeugd, gesteld door de Rechtbank van eerste jeunesse, posées par le Tribunal de première instance de Mons.
aanleg te Bergen.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H.
rechters H. Boel, P. Martens, J. Delruelle, R. Henneuse en M. Bossuyt, Boel, P. Martens, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen I. Objet des questions préjudicielles
Bij beschikking van 13 oktober 1999 in zake het openbaar ministerie Par ordonnance du 13 octobre 1999 en cause du ministère public contre
tegen M. Fevry, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof M. Fevry, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
is ingekomen op 14 oktober 1999, heeft de Rechtbank van eerste aanleg d'arbitrage le 14 octobre 1999, le Tribunal de première instance de
te Bergen de volgende prejudiciële vragen gesteld : Mons a posé les questions préjudicielles suivantes :
« 1. Schendt artikel 50 van het decreet van 4 maart 1991 van de Franse « 1. L'article 50 du décret du 4 mars 1991 de la Communauté française
Gemeenschap van België inzake hulpverlening aan de jeugd, in zoverre de Belgique, relatif à la Jeunesse, en ce qu'il autorise l'agrément
het de erkenning toestaat voor de enkele publiekrechtelijke pour la seule personne morale de droit public ou une personne de droit
rechtspersoon of een privaatrechtelijke rechtspersoon opgericht in de
vorm van een v.z.w., de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het privé constituée en a.s.b.l., viole-t-il les articles 10 et 11 de la
een natuurlijke persoon niet toestaat de erkenning aan te vragen ? Constitution en ne permettant pas à une personne physique de solliciter l'agrément ?
2. Schendt artikel 50, § 1, van hetzelfde decreet van 4 maart 1991 2. L'article 50, § 1er, du même décret du 4 mars 1991 relatif à la
inzake hulpverlening aan de jeugd, in zoverre het de Executieve
toestaat andere voorwaarden vast te stellen dan diegene die met naam Jeunesse en ce qu'il autorise l'Exécutif à fixer d'autres conditions
worden gedefinieerd en in zoverre het bepaalt dat de activiteit van de que celles nommément définies et en ce qu'il fixe comme activité des
erkenningscentra het medisch-sociaal-psychologisch onderzoek van de centres d'agrément, études médico-socio-psychologiques des candidats
kandidaat-adoptanten en van het kind omvat, artikel 5, § 1, II, 6°, adoptants et de l'enfant, viole-t-il l'article 5, § 1er, II, 6°, de la
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles ? »
instellingen ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vragen betreffen artikel 50, § 1, van het B.1.1. Les questions préjudicielles concernent l'article 50, § 1er, du
decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 inzake décret de la Communauté française du 4 mars 1991 relatif à l'aide à la
hulpverlening aan de jeugd, gewijzigd bij artikel 8 van het decreet jeunesse, modifié par l'article 8 du décret du 6 avril 1998. La
van 6 april 1998. De in het geding zijnde bepaling luidt : disposition en cause est ainsi rédigée :
« Alleen een publiekrechtelijke of privaatrechtelijke rechtspersoon, indien deze laatste een vereniging zonder winstoogmerk is, kan als tussenpersoon dienen voor de adoptie van een kind. Ze moet daartoe vooraf zijn erkend. De Executieve stelt de erkenningsvoorwaarden en erkenningsprocedures vast. Om de erkenning te bekomen en te behouden, moet de adoptiedienst inzonderheid aan de volgende voorwaarden voldoen : 1° het maatschappelijk doel van de instelling moet hoofdzakelijk gericht zijn naar de activiteit van tussenpersoon voor de adoptie van kinderen; 2° hij bestaat in of is begeleid door een pluridisciplinaire ploeg waarvan de Executieve de samenstelling bepaalt; « Seule une personne morale de droit public ou privé, constituée dans ce dernier cas en association sans but lucratif, peut servir d'intermédiaire pour l'adoption d'un enfant. Elle doit avoir été préalablement agréée à cette fin. L'Exécutif arrête les conditions et procédures d'agrément. Pour obtenir et conserver l'agrément, le service d'adoption doit notamment remplir les conditions suivantes : 1° l'objet social de l'organisme doit consister principalement dans l'activité d'intermédiaire pour l'adoption d'enfants; 2° il est composé ou encadré d'une équipe pluridisciplinaire dont l'Exécutif détermine la composition;
3° zijn activiteiten moeten de volgende punten omvatten : 3° ses activités doivent comprendre :
a) informatie aan de oorspronkelijke ouders, indien ze in België a) l'information des parents d'origine s'ils résident en Belgique et
verblijven, en aan de kandidaat-adoptanten, over de voorwaarden en de celle des candidats adoptants quant aux conditions et aux effets
rechtsgevolgen van adoptie, over de psychologische implicaties, en juridiques de l'adoption, à ses implications psychologiques, et quant
over de duur en de kosten van de adoptieprocedure; à la durée et au coût de la procédure d'adoption;
b) het medisch-sociaal-psychologisch onderzoek van het kind, van de b) l'étude médico-socio-psychologique de l'enfant, des parents
oorspronkelijke ouders, indien ze in België verblijven, en van de d'origine s'ils résident en Belgique, et des candidats adoptants;
kandidaat-adoptanten;
c) de voorbereiding en de begeleiding van de kandidaat-adoptanten, van c) la préparation et le suivi des candidats adoptants, de l'enfant et
het kind en van de oorspronkelijke ouders, indien ze in België des parents d'origine s'ils résident en Belgique;
verblijven; d) in geval van internationale adoptie, de verplichte medewerking met d) en cas d'adoption internationale, la collaboration obligatoire avec
de buitenlandse instellingen die daartoe door de Staat van afkomst van het kind zijn erkend, voor zover een erkenningsprocedure in dat land bestaat en vereist is, en voor zover die buitenlandse instellingen hun opdrachten vervullen met inachtneming van de grondrechten die worden gewaarborgd dor het Verdrag inzake de Rechten van het Kind; e) het periodiek uitbrengen van een omstandig verslag over deze verschillende activiteiten aan de bevoegde administratie; f) de voortgezette opleiding van de leden van de pluridisciplinaire ploeg. Nadat de Executieve het advies van de in artikel 46 bedoelde erkenningscommissie heeft ingewonnen, beslist ze bij een met redenen omklede beslissing over de erkenningsaanvragen. Wanneer vastgesteld wordt dat een adoptie-instelling niet meer voldoet aan de erkenningsvoorwaarden, kan de Regering ofwel die instelling aanmanen zich naar deze voorwaarden te schikken binnen een termijn van acht dagen tot zes maanden, naar gelang van het geval ofwel, na advies les organismes étrangers agréés à cet effet par l'Etat d'origine de l'enfant, pour autant qu'une procédure d'agrément soit prévue et requise dans ledit pays et que ces organismes étrangers effectuent leurs missions dans le respect des droits fondamentaux garantis dans la Convention relative aux Droits de l'Enfant; e) la remise périodique d'un rapport circonstancié sur ces différentes activités à l'administration compétente; f) la formation continuée des membres de l'équipe pluridisciplinaire. L'Exécutif statue sur les demandes d'agrément par décision motivée, après avis de la commission d'agrément visée à l'article 46. Lorsqu'il est constaté qu'un organisme d'adoption ne satisfait plus aux conditions d'agrément, le Gouvernement peut, soit le mettre en demeure de se conformer à ces conditions dans un délai de huit jours à six mois, selon le cas, soit, après avis de la commission prévue à
van de bij artikel 46 bedoelde commissie, de erkenning intrekken. » l'article 46, retirer l'agrément. »
B.1.2. Het onderzoek van de overeenstemming van een bepaling met de B.1.2. L'examen de la conformité d'une disposition aux règles de
bevoegdheidsregels gaat het onderzoek van de bestaanbaarheid ervan met compétence précède l'examen de sa compatibilité avec les articles 10
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet vooraf. et 11 de la Constitution.
Wat de tweede prejudiciële vraag betreft Quant à la seconde question préjudicielle
B.2. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de eventuele B.2. La seconde question préjudicielle porte sur la violation
schending van artikel 5, § 1, II, 6°, van de bijzondere wet van 8 éventuelle de l'article 5, § 1er, II, 6°, de la loi spéciale du 8 août
augustus 1980 tot hervorming der instellingen door de in het geding 1980 de réformes institutionnelles par la disposition en cause, en ce
zijnde bepaling, in zoverre laatstgenoemde bepaalt, enerzijds, dat de que celle-ci prévoit, d'une part, que les organismes d'adoption agréés
erkende adoptie-instellingen moeten overgaan tot een « doivent procéder à une étude « médico-socio-psychologique » des
medisch-sociaal-psychologisch » onderzoek van de kandidaat-adoptanten candidats adoptants et de l'enfant, et, d'autre part, que le
en van het kind, en, anderzijds, dat de Franse Gemeenschapsregering Gouvernement de la Communauté française est autorisé à fixer d'autres
gemachtigd is tot het bepalen van andere erkenningsvoorwaarden dan die
welke zijn vastgesteld. Uit de memorie neergelegd door de voor het conditions d'agrément que celles qu'elle établit. Il ressort du
verwijzende rechtscollege vervolgde persoon blijkt dat zij ervan mémoire déposé par la personne poursuivie devant la juridiction a quo
uitgaat dat de Gemeenschap aldus zou raken aan de bevoegdheden van de qu'elle considère que la Communauté porterait ainsi atteinte aux
federale wetgever door « rechtens en potentieel nieuwe regels inzake compétences du législateur fédéral en « fixant de droit et
adoptie te bepalen ». potentiellement des règles nouvelles en matière d'adoption ».
B.3.1. Op het ogenblik waarop het betwiste decreet werd aangenomen - B.3.1. Au moment où le décret litigieux a été adopté - c'est-à-dire
dat wil zeggen vóór de aanneming van het decreet van 19 juli 1993 tot avant l'adoption du décret du 19 juillet 1993 attribuant l'exercice de
toekenning van de uitoefening van sommige bevoegdheden van de Franse certaines compétences de la Communauté française à la Région wallonne
Gemeenschap aan het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie - et à la Commission communautaire française -, la Communauté française
was de Franse Gemeenschap bevoegd voor het gezinsbeleid, krachtens était compétente pour la politique familiale, en vertu de l'article 5,
artikel 5, § 1, II, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. Die § 1er, II, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980. Cette compétence
bevoegdheid omvat een reeks initiatieven en maatregelen strekkende tot comprend un ensemble d'initiatives et de mesures qui tendent à
het verlenen van bijstand en van een materiele, sociale, apporter une assistance et une aide matérielle, sociale, psychologique
psychologische en opvoedkundige hulp aan gezinnen. Krachtens artikel et éducative aux familles. Par ailleurs, la Communauté française est
5, § 1, II, 6°, van dezelfde wet is de Franse Gemeenschap overigens compétente, en vertu de l'article 5, § 1er, II, 6°, de la même loi, en
bevoegd inzake jeugdbescherming. Door de erkenning van de matière de protection de la jeunesse. En réglant l'agrément des
adoptie-instellingen te regelen, die hun taken vervullen zowel ten organismes d'adoption, qui accomplissent leurs missions tant vis-à-vis
opzichte van de gezinnen wier adoptieprocedure hangende is of die een des familles en procédure d'adoption ou ayant adopté un ou plusieurs
of meer kinderen hebben geadopteerd als ten opzichte van te adopteren enfants que des enfants adoptables et adoptés, la Communauté française
en geadopteerde kinderen, heeft de Franse Gemeenschap haar n'a pas excédé le domaine de ses compétences.
bevoegdheden niet overschreden. B.3.2. Op de bevoegdheid van de gemeenschappen inzake de B.3.2. La compétence des communautés en matière de protection de la
jeugdbescherming bestaan echter uitzonderingen. De prejudiciële vraag jeunesse est toutefois assortie d'exceptions. La question
beoogt artikel 5, § 1, II, 6°, a), van de bijzondere wet van 8 préjudicielle vise l'article 5, § 1er, II, 6°, a), de la loi spéciale
augustus 1980 die bij die uitzonderingen vermeldt : « de du 8 août 1980 qui cite parmi ces exceptions « les règles de droit
burgerrechtelijke regels met betrekking tot het statuut van de civil relatives au statut des mineurs et de la famille, telles
minderjarigen en van de familie, zoals die vastgesteld zijn door het qu'elles sont établies par le Code civil et les lois qui le complètent
Burgerlijke Wetboek en de wetten tot aanvulling ervan ». ».
B.4.1. Artikel 50, § 1, van het decreet van 4 maart 1991 bepaalt de erkenningsvoorwaarden voor de adoptie-instellingen en verbiedt dat een natuurlijke persoon of een niet-erkende instelling als tussenpersoon zou optreden bij adopties. Het legt geen verplichtingen op aan de kandidaat-adoptanten, die vrij blijven een beroep te doen op de diensten van een tussenpersoon. Het gevolg van de in het geding zijnde bepaling is beperkt tot het feit dat, als ze ervoor kiezen een beroep te doen op een tussenpersoon, zij zich slechts kunnen richten tot een erkende dienst, aangezien enkel die ertoe zijn gemachtigd een rol te spelen in de adopties. Het is juist dat, in het geval waarin de kandidaat-adoptanten die keuze maken, zij zich moeten onderwerpen aan B.4.1. L'article 50, § 1er, du décret du 4 mars 1991 établit les conditions d'agrément des organismes d'adoption et interdit qu'une personne physique ou un organisme non agréé serve d'intermédiaire pour la réalisation d'adoptions. Il ne met pas d'obligation à charge des candidats adoptants, qui demeurent libres de faire appel aux services d'un intermédiaire. L'effet de la disposition en cause est limité au fait que, s'ils choisissent de faire appel à un intermédiaire, ils ne peuvent s'adresser qu'à un service agréé puisque seuls ceux-ci sont autorisés à jouer ce rôle pour la réalisation d'adoptions. Il est exact que, dans l'hypothèse où les candidats adoptants font ce choix,
een « medisch-sociaal-psychologisch » onderzoek, maar dat onderzoek ils doivent se soumettre à un examen « médico-socio-psychologique »,
zou geen bijkomende voorwaarde voor adoptie kunnen vormen, aangezien mais cet examen ne saurait constituer une condition supplémentaire à
het optreden van de bemiddelaar facultatief blijft. Artikel 50, § 1, l'adoption, étant donné que l'intervention de l'intermédiaire demeure
van het decreet van 4 maart 1991 voegt geen enkele voorwaarde aan de facultative. L'article 50, § 1er, du décret du 4 mars 1991 n'ajoute
adoptie van kinderen in de Franse Gemeenschap toe en heeft dan ook aucune condition à l'adoption d'enfants en Communauté française et n'a
noch tot doel, noch tot gevolg, dat burgerrechtelijke regels met dès lors ni pour objet, ni pour effet, d'établir des règles de droit
betrekking tot het statuut van de minderjarigen en van de familie civil relatives au statut des mineurs et de la famille.
worden bepaald. B.4.2. Om dezelfde redenen heeft de decreetgever geen B.4.2. Pour les mêmes motifs, le législateur décrétal n'a pas ajouté
adoptievoorwaarden toegevoegd, door te bepalen dat de Regering de de condition à l'adoption en disposant que le Gouvernement arrête les
voorwaarden en de procedures voor erkenning van instellingen die als conditions et les procédures d'agrément des organismes servant
bemiddelaar optreden in de adoptie van kinderen vaststelt. d'intermédiaires pour l'adoption d'enfants.
B.5. De vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.5. La question appelle une réponse négative.
Wat de eerste prejudiciële vraag betreft Quant à la première question préjudicielle
B.6. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de eventuele B.6. La première question préjudicielle porte sur la violation
schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door de in het éventuelle des articles 10 et 11 de la Constitution par la disposition
geding zijnde bepaling, in zoverre ze enkel toestaat en cause, en ce qu'elle ne permet d'agréer que les seules personnes
publiekrechtelijke rechtspersonen of privaatrechtelijke rechtspersonen morales de droit public ou de droit privé constituées en association
opgericht als vereniging zonder winstoogmerk te erkennen, met sans but lucratif, à l'exclusion des personnes physiques.
uitsluiting van natuurlijke personen.
B.7. Door de erkenning van de adoptiediensten te organiseren, wilde de B.7. En organisant l'agrément des services d'adoption, le législateur
decreetgever het werk van die instellingen vergemakkelijken, waarbij décrétal entendait faciliter le travail de ces organismes, tout en
zij die « vaak bij gebrek aan competentie het gehele systeem in éliminant ceux qui, « souvent par manque de compétence, discréditent
diskrediet brengen » (Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, l'ensemble du système » (Doc., Parlement de la Communauté française,
1990-1991, nr. 165/1, p. 33) worden uitgesloten, en dit in het belang 1990-1991, n° 165/1, p. 33), et ceci dans l'intérêt des enfants, des
van de kinderen, de families van herkomst en de kandidaat-adoptanten. familles d'origine et des candidats adoptants. Il a estimé qu'en
Hij heeft geoordeeld dat, vanwege het feit dat « de vele door de raison de ce que « les tâches multiples à remplir par les organismes
adoptie-instellingen te vervullen taken een competent en opgeleid
personeel noodzakelijk maken », het niet « gepast [was], in die d'adoption nécessitent un personnel compétent et formé », il n'était
omstandigheden, om de erkenning van natuurlijke personen toe te staan pas « opportun, dans ces conditions, de permettre l'agrément de
» (ibid., pp. 33 en 34). personnes physiques » (ibid., pp. 33-34).
B.8. Het bij artikel 50 van het decreet van 4 maart 1991 ingevoerde B.8. La distinction établie par l'article 50 du décret du 4 mars 1991
onderscheid tussen de publiekrechtelijke rechtspersonen en de entre les personnes morales de droit public et les associations sans
verenigingen zonder winstoogmerk, enerzijds, en de natuurlijke but lucratif, d'une part, et les personnes physiques, d'autre part,
personen, anderzijds, berust op een objectief criterium en is relevant repose sur un critère objectif et est pertinente par rapport au but
in verhouding tot het door de wetgever beoogde doel. Hij kon immers poursuivi par le législateur. Celui-ci a en effet raisonnablement pu
redelijkerwijs van mening zijn dat enkel de publiekrechtelijke estimer que seules les personnes morales de droit public et les
rechtspersonen en de verenigingen zonder winstoogmerk opgericht met associations sans but lucratif constituées à cet effet étaient
dat doel de noodzakelijke waarborgen konden bieden inzake de susceptibles de présenter les garanties indispensables quant au
belangeloze beweegredenen en de diverse vaardigheden noodzakelijk voor désintéressement de leurs mobiles et aux compétences diverses
het vervullen van de taak van tussenpersoon in de adoptie van nécessaires à l'accomplissement de la mission d'intermédiaire à
kinderen. l'adoption d'enfants.
B.9. De maatregel doet overigens niet op onevenredige wijze afbreuk B.9. Par ailleurs, la mesure ne porte pas une atteinte
aan de mogelijkheid voor natuurlijke personen om zich bezig te houden disproportionnée à la faculté, pour les personnes physiques, de se
met de activiteit van tussenpersoon voor de adoptie van kinderen, consacrer à l'activité d'intermédiaire pour l'adoption d'enfants,
aangezien niets hen verhindert te werken binnen een erkende puisque rien ne les empêche de travailler au sein d'un organisme agréé
instelling, of een vereniging zonder winstoogmerk op te richten die ou de créer une association sans but lucratif répondant aux conditions
aan de bij het decreet bepaalde voorwaarden voldoet en waarvoor zij de fixées par le décret et pour laquelle elles peuvent solliciter
erkenning kunnen aanvragen bij de Franse Gemeenschap. l'agrément de la Communauté française.
B.10. De vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 50 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 maart 1991 L'article 50 du décret de la Communauté française du 4 mars 1991
inzake hulpverlening aan de jeugd schendt noch artikel 5, § 1, II, 6°, relatif à l'aide à la jeunesse ne viole ni l'article 5, § 1er, II, 6°,
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles ni les
instellingen, noch de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 januari 2001. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 janvier 2001.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^