← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 102/2000 van 11 oktober 2000 Rolnummer 1731 In zake : de
prejudiciële vragen betreffende artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie
van een regeling voor verplichte ziekte- en invaliditei Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De
Baets, en de rechters H. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 102/2000 van 11 oktober 2000 Rolnummer 1731 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en invaliditei Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) | Extrait de l'arrêt n° 102/2000 du 11 octobre 2000 Numéro du rôle : 1731 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 97 de la loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 102/2000 van 11 oktober 2000 | Extrait de l'arrêt n° 102/2000 du 11 octobre 2000 |
Rolnummer 1731 | Numéro du rôle : 1731 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 97 van de wet van | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 97 de la |
9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor | loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance |
verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, gesteld door de | obligatoire contre la maladie et l'invalidité, posées par le Tribunal |
Arbeidsrechtbank te Verviers. | du travail de Verviers. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de | composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. |
rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, A. Arts en M. Bossuyt, | Boel, L. François, J. Delruelle, A. Arts et M. Bossuyt, assistée du |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
Bij vonnis van 28 juni 1999 in zake het Nationaal Verbond van | Par jugement du 28 juin 1999 en cause de l'Union nationale des |
Socialistische Mutualiteiten tegen J. Bradfer, waarvan de expeditie | mutualités socialistes contre J. Bradfer, dont l'expédition est |
ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 7 juli 1999, heeft de | parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 7 juillet 1999, le |
Arbeidsrechtbank te Verviers de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Tribunal du travail de Verviers a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« 1. Schendt de wet van 9 augustus 1963, in artikel 97 ervan (thans | « 1. La loi du 9 août 1963, en son article 97 (actuellement, article |
artikel 164 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor | 164 de la loi relative à l'assurance obligatoire des soins de santé et |
geneeskundige verzorging en invaliditeit, gecoördineerd bij koninklijk | de l'invalidité, coordonnée par arrêté royal du 14 juillet 1994), |
besluit van 14 juli 1994), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec |
samenhang gelezen met het algemeen rechtsbeginsel van de evenredigheid | le principe général de droit de la proportionnalité et combinés avec |
en met artikel 6 van het internationaal Verdrag van 4 november 1950 | l'article 6 de la Convention internationale du 4 novembre 1950 de |
tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele | sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, en ce |
Vrijheden, doordat de zorgverlener hier een door de administratie of | que le dispensateur de soins se trouve ici privé d'une sanction |
door de rechter aanpasbare straf wordt ontzegd, overeenkomstig de | modulable par l'administration ou par le juge, conformément aux |
beginselen en de gebruiken inzake de personalisering van de | principes et aux coutumes de la personnalisation des peines en droit |
niet-privaatrechtelijke straffen ? | non privé ? |
2. Schendt de wet van 9 augustus 1963, in artikel 97 ervan (thans | 2. La loi du 9 août 1963, en son article 97 (actuellement, article 164 |
artikel 164 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor | de la loi relative à l'assurance obligatoire des soins de santé et de |
geneeskundige verzorging en invaliditeit, gecoördineerd bij koninklijk | l'invalidité, coordonnée par arrêté royal du 14 juillet 1994), |
besluit van 14 juli 1994), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec |
samenhang gelezen met het algemeen rechtsbeginsel van de evenredigheid | le principe général de droit de la proportionnalité et combinés avec |
en met artikel 6 van het internationaal Verdrag van 4 november 1950 | l'article 6 de la Convention internationale du 4 novembre 1950 de |
tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele | sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, en ce |
Vrijheden, doordat de verzorgingsinstellingen die een rechtstreekse | que les établissements de soins qui auraient bénéficié d'une |
tegemoetkoming van de verzekering voor geneeskundige verzorging van de | intervention directe de l'assurance soins de santé de l'AMI à raison |
ZIV op grond van de betwiste verstrekkingen hebben ontvangen, in | |
voorkomend geval een ontneming van goederen kan worden opgelegd, | des prestations litigieuses, se verraient, le cas échéant, infliger |
terwijl zij niet hebben bijgedragen tot of medegewerkt aan de | une privation de biens, alors qu'ils n'auraient ni contribué, ni |
bestrafte overtreding ? » | participé au manquement infractionnel sanctionné ? » |
IV. In rechte | IV. En droit |
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de tussenkomst van de « | Quant à la recevabilité de l'intervention de l'Association |
Association intercommunale d'oeuvres médico-sociales de la région de | intercommunale d'oeuvres médico-sociales de la région de |
Marche-en-Famenne » (A.I.O.M.S.) | Marche-en-Famenne (A.I.O.M.S.) |
B.1.1. De Ministerraad maakt voorbehoud ten aanzien van de | B.1.1. Le Conseil des ministres émet des réserves sur la recevabilité |
ontvankelijkheid van de tussenkomst van de A.I.O.M.S. omdat de | de l'intervention de l'A.I.O.M.S., la décision de l'organe compétent |
beslissing van het daartoe bevoegde orgaan en de statuten van de | relative à cette intervention et les statuts de l'association n'ayant |
vereniging niet werden voorgelegd. | pas été produits. |
B.1.2. De voormelde beslissing werd gevoegd bij de memorie van | B.1.2. La décision précitée était jointe au mémoire en intervention et |
tussenkomst en de statuten van de vereniging werden aan het Hof medegedeeld op 9 maart 2000. | les statuts de l'association ont été communiqués à la Cour le 9 mars 2000. |
B.1.3. De Ministerraad is ook van oordeel dat de vereniging niet doet | B.1.3. Le Conseil des ministres estime aussi que l'association ne |
blijken van het vereiste belang voor de tussenkomst ten aanzien van de | justifie pas de l'intérêt requis pour l'intervention en ce qui |
eerste prejudiciële vraag en dat, indien de tweede vraag haar | concerne la première question préjudicielle et que, si elle est |
werkelijk aanbelangt, die vraag niet ontvankelijk is omdat zij | effectivement concernée par la seconde question, celle-ci n'est pas |
betrekking heeft op een onbestaand geschil. | recevable car elle porte sur un litige inexistant. |
B.1.4. Het voor de verwijzende rechter hangende geschil is bij hem | B.1.4. Le litige pendant devant le juge a quo a été porté devant lui |
aanhangig gemaakt door het Nationaal Verbond van Socialistische | par l'Union nationale des mutualités socialistes (U.N.M.S.), qui |
Mutualiteiten (N.V.S.M.), dat de terugbetaling wenst te krijgen van | souhaite obtenir le remboursement de sommes qu'elle a octroyées pour |
bedragen die het heeft uitgekeerd voor medische zorg verstrekt door de | des soins dispensés par le médecin qu'elle assigne et qui, lorsqu'il a |
geneesheer die het heeft gedagvaard en die, wanneer hij die zorg heeft | dispensé ces soins, n'était pas habilité à le faire et exerçait son |
verstrekt, niet gemachtigd was om dat te doen en althans voor een deel | activité, au moins en partie, dans des établissements appartenant à |
zijn activiteit uitoefende in instellingen die aan de vereniging | |
toebehoorden en door haar werden beheerd. | l'association et gérés par elle. |
In zoverre de eerste prejudiciële vraag betrekking heeft op de | En ce qu'elle porte sur l'obligation de remboursement imposée aux |
verplichting tot terugbetaling die door de in het geding zijnde | prestataires de soins par la disposition en cause, la première |
bepaling aan de zorgverstrekkers wordt opgelegd, heeft zij niets uit | question préjudicielle est étrangère à la situation de l'association |
intercommunale. | |
te staan met de situatie van de intercommunale vereniging. | En ce qu'elle porte sur l'obligation de remboursement imposée aux |
In zoverre de tweede prejudiciële vraag betrekking heeft op de | établissements de soins par la même disposition, la seconde question |
verplichting tot terugbetaling die door dezelfde bepaling wordt | préjudicielle porte directement sur la situation de l'association |
opgelegd aan de verzorgingsinstellingen, raakt zij rechtstreeks de | gérant les établissements précités. |
situatie van de vereniging die de voormelde instellingen beheert. | La circonstance que cette association n'est pas partie au litige |
Het feit dat die vereniging geen partij is in het geschil voor de | devant le juge du fond et que le juge pose cette question « par |
feitenrechter en dat de rechter die vraag stelt « uit voorzorg [ . ], | prudence [ . ], l'U.N.M.S. se [réservant] de poursuivre ces |
aangezien het N.V.S.M. zich het recht voorbehoudt die [instellingen] | [établissements] en les appelant à la présente cause en vue de leur |
te vervolgen door ze in deze zaak op te roepen met het oog op hun | |
veroordeling voor een gedeelte van de terugvordering die hier in het | condamnation pour partie de la récupération présentement litigieuse » |
geding is » (verwijzend vonnis, p. 13), is niet voldoende om vast te | (jugement a quo, p. 13) ne suffit pas à établir que l'intervenante ne |
stellen dat de tussenkomende partij niet van het vereiste belang zou | justifierait pas de l'intérêt requis. |
doen blijken. B.1.5. De tussenkomst van de A.I.O.M.S. is ontvankelijk in zoverre zij | B.1.5. L'intervention de l'A.I.O.M.S. est recevable en ce qui concerne |
betrekking heeft op de tweede prejudiciële vraag. | la seconde question préjudicielle. |
Ten gronde | Quant au fond |
B.2.1. Artikel 97 van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, zoals het was geformuleerd ten tijde van de feiten die in aanmerking worden genomen in het geschil naar aanleiding waarvan aan het Hof een vraag wordt gesteld, bepaalde : « Onder voorbehoud van het bepaalde in het tweede lid van dit artikel, is hij die, ten gevolge van een vergissing of bedrog, ten onrechte prestaties heeft ontvangen van de verzekering voor geneeskundige verzorging, van de uitkeringsverzekering of van de moederschapsverzekering, verplicht de waarde ervan te vergoeden aan de verzekeringsinstelling die ze heeft verleend. De waarde van de aan een | B.2.1. L'article 97 de la loi du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et l'invalidité, tel qu'il était rédigé à l'époque des faits pris en compte dans le litige à l'occasion duquel la Cour est interrogée, disposait : « Sous réserve des dispositions de l'alinéa 2 du présent article, celui qui, par suite d'erreur ou de fraude, a reçu indûment des prestations de l'assurance soins de santé, de l'assurance-indemnités ou de l'assurance-maternité, est tenu d'en rembourser la valeur à |
rechthebbende ten onrechte uitgekeerde prestaties dient evenwel | l'organisme assureur qui les a octroyées. Toutefois, la valeur des |
terugbetaald te worden door diegene die de verzorging heeft verstrekt | prestations octroyées indûment à un bénéficiaire est remboursée par |
of verklaard heeft ze te hebben verstrekt indien het onverschuldigd | celui qui a dispensé ou attesté avoir dispensé les soins lorsque le |
zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat hij daarvoor de hoedanigheid niet bezat of zich, ten gevolge van een vergissing of bedrog, niet geschikt heeft naar de wets- of verordeningsbepalingen die hij moet naleven; indien evenwel de erelonen met betrekking tot de ten onrechte uitgekeerde prestaties niet werden betaald, zijn de verstrekker van de verzorging en de rechthebbende aan wie de verzorging werd verstrekt hoofdelijk aansprakelijk voor de terugbetaling van de ten onrechte uitgekeerde prestaties. De prestaties vermeld op getuigschriften, facturen of magnetische dragers, die niet werden ingediend of verbeterd overeenkomstig de in de terzake door de Koning of bij verordening vastgestelde modaliteiten, worden beschouwd als ten onrechte uitgekeerde prestaties en dienen derhalve te worden terugbetaald door de betrokken zorgverstrekker, dienst of inrichting. | caractère indu des prestations résulte de ce qu'il ne possédait pas la qualité requise pour les dispenser ou ne s'était pas conformé par suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales ou réglementaires dont le respect lui incombe; si toutefois les honoraires relatifs aux prestations octroyées indûment n'ont pas été payés, le donneur de soins et le bénéficiaire qui a reçu les soins sont solidairement responsables du remboursement des prestations octroyées indûment. Les prestations mentionnées sur les attestations, les factures ou les supports magnétiques qui ne sont pas introduites ou corrigées selon les modalités fixées en cette matière par le Roi ou par règlement, sont considérées comme des prestations octroyées indûment et doivent dès lors être remboursées par le dispensateur de soins, le service ou l'établissement concerné. |
Indien de ten onrechte uitgekeerde prestaties van de verzekering voor geneeskundige verzorging langs het stelsel van de betalende derde werden uitbetaald, dienen zij terugbetaald te worden door de verstrekker van de verzorging of door de natuurlijke persoon of rechtspersoon die ze voor eigen rekening geïnd heeft, tenzij het onverschuldigd zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat, buiten medeweten van voornoemde personen, diegene die de verzorging genoten heeft de hoedanigheid van rechthebbende niet bezat of zich niet geschikt heeft naar de wets- of verordeningsbepalingen. In deze laatste gevallen dienen de prestaties terugbetaald te worden door diegene die de verzorging genoten heeft. Alle terugvorderingen van onverschuldigde betalingen, voortvloeiend uit dit artikel, kunnen ingeleid worden volgens de procedure voorzien bij artikel 704, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek. Alle ten onrechte betaalde prestaties worden op een bijzondere rekening geboekt. Die prestaties worden teruggevorderd door de verzekeringsinstelling die ze heeft toegekend binnen de door de Koning bepaalde termijnen en met alle middelen, de gerechtelijke inbegrepen. De Koning kan echter de verzekeringsinstelling ervan vrijstellen bepaalde zeer geringe bedragen terug te vorderen, overeenkomstig de modaliteiten en binnen de perken die Hij vaststelt. Indien door de Dienst voor administratieve controle wordt vastgesteld, hetzij dat een onrechtmatige betaling werd verricht, hetzij dat een prestatie moet worden betaald of aangevuld, kan de verzekeringsinstelling binnen twee maanden na de in artikel 94 bepaalde kennisgeving, het eventuele geschil aanbrengen voor de Arbeidsrechtbank. De Koning kan, in sommige gevallen van aansluiting of inschrijving in een verkeerde hoedanigheid, de rechthebbende die ten onrechte prestaties heeft ontvangen, vrijstellen de waarde ervan terug te betalen. In dit geval, kan Hij eveneens voorzien in de niet terugbetaling van de ten onrechte ontvangen bijdragen. Deze bepaling is niet toepasselijk indien de aansluiting of de inschrijving in een verkeerde hoedanigheid het gevolg is van bedrieglijke handelingen. » | En régime de tiers payant, les prestations de l'assurance soins de santé payées indûment sont remboursées par le donneur de soins ou par la personne physique ou morale qui les a perçues pour son propre compte, sauf si le caractère indu des prestations résulte de ce que, à l'insu des personnes précitées, celui qui a reçu les soins n'avait pas la qualité de bénéficiaire ou ne s'était pas conformé aux dispositions légales ou réglementaires. Dans ces derniers cas, les prestations sont remboursées par la personne qui a reçu les soins. Toutes les récupérations de paiements indus découlant du présent article peuvent être introduites selon la procédure prévue à l'article 704, alinéa 1er, du Code judiciaire. Toutes les prestations payées indûment sont inscrites à un compte spécial. Ces prestations sont récupérées par l'organisme assureur qui les a accordées, dans les délais fixés par le Roi et par toutes voies de droit y compris la voie judiciaire. Toutefois, le Roi peut dispenser l'organisme assureur de récupérer certains montants de minime importance selon les modalités et dans les limites qu'Il détermine. S'il est constaté par le Service du contrôle administratif soit qu'un paiement indu a été effectué, soit qu'une prestation doit être payée ou complétée, l'organisme assureur peut, dans les deux mois qui suivent la notification prévue à l'article 94, porter le litige éventuel devant le tribunal du travail. Le Roi peut, dans certains cas d'affiliation ou d'inscription en une qualité erronée, dispenser le bénéficiaire des prestations indues d'en rembourser la valeur. Dans ce cas, Il peut également prévoir le non-remboursement des cotisations perçues indûment. Cette disposition n'est pas applicable si l'affiliation ou l'inscription en une qualité erronée résulte de manoeuvres frauduleuses. » |
B.2.2. Uit de eerste prejudiciële vraag en uit de motivering van het | B.2.2. Il ressort de la première question préjudicielle et de la |
verwijzend vonnis blijkt dat de vraag is of het voormelde artikel 97, | motivation du jugement a quo que le problème est de savoir si |
eerste lid, tweede zin, een discriminerende behandeling inhoudt van de | l'article 97 précité, alinéa 1er, deuxième phrase, traite de manière |
zorgverstrekkers die het beoogt, aan wie een goederenberoving zou | discriminatoire les dispensateurs de soins qu'il vise, auxquels une |
worden opgelegd ter waarde van de onterecht aan een rechthebbende | privation de biens, représentant la valeur de prestations octroyées |
toegekende prestaties, wanneer het niet verschuldigd zijn van die | indûment à un bénéficiaire, serait imposée lorsque le caractère indu |
toekenning voortvloeit uit het feit dat zij niet de kwalificatie | de cet octroi résulte de ce qu'ils n'auraient pas qualité pour |
zouden hebben om die zorg te verstrekken of wanneer zij bedrog of een | dispenser ces soins ou lorsqu'ils auraient commis une fraude ou une |
fout zouden hebben begaan, terwijl de administratie en de rechter aan | erreur, alors qu'aux autres justiciables l'administration et le juge |
de andere rechtsonderhorigen sancties kunnen opleggen die « aanpasbaar | peuvent imposer des sanctions « modulable[s] [ . ], conformément aux |
[zijn], overeenkomstig de beginselen en de gebruiken inzake de | principes et aux coutumes de la personnalisation des peines en droit |
personalisering van de niet-privaatrechtelijke straffen ». | non privé ». |
Uit het geheel van de zaak, zoals ze aan het Hof wordt voorgelegd, | Il appert de l'ensemble de l'affaire telle qu'elle est présentée à la |
blijkt dat de betaling van de tegemoetkoming door de | Cour que le paiement des prestations par l'organisme assureur n'est |
verzekeringsinstelling en de vaststelling van de onrechtmatige nomenclatuuromschrijving als zodanig niet in betwisting is. Het Hof beperkt dienvolgens zijn onderzoek tot de vermelde vergelijking. B.2.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. | pas en cause comme tel, de même que la question de savoir si l'indication, par rapport à la nomenclature, des prestations médicales effectuées était erronée. La Cour limite dès lors son examen à la comparaison indiquée. B.2.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. |
B.3.1. De wet van 9 augustus 1963 bepaalt dat de terugvordering, door | B.3.1. La loi du 9 août 1963 prévoit qu'en principe, la récupération, |
de verzekeringsinstelling, van de bedragen die ten onrechte zijn | par l'organisme assureur, des sommes qui ont été octroyées indûment, à |
uitgekeerd, als gevolg van een vergissing of bedrog, in beginsel | la suite d'une erreur ou d'une fraude, se fait à charge de la |
gebeurt ten laste van de persoon, « rechthebbende » genoemd, die de | personne, appelée « bénéficiaire », qui a perçu le remboursement des |
terugbetaling van de hem verstrekte zorg heeft gekregen en die ervoor | |
heeft betaald (artikel 97, eerste lid, eerste zin) of, in de | soins qui lui ont été prodigués et qu'elle a payés (article 97, alinéa |
zogenaamde derdebetalersregeling, ten laste van de zorgverstrekker of | 1er, première phrase) ou, dans le régime dit du tiers payant, à charge |
de natuurlijke persoon of rechtspersoon die de bedoelde bedragen voor | du donneur de soins ou de la personne physique ou morale qui a perçu |
eigen rekening heeft ontvangen (althans wanneer de persoon die de zorg | pour son propre compte les sommes précitées (du moins lorsque la |
heeft gekregen, de hoedanigheid van rechthebbende heeft, | personne qui a reçu les soins a la qualité de bénéficiaire, |
overeenkomstig de van toepassing zijnde wets- en | conformément aux dispositions légales et réglementaires applicables) |
verordeningsbepalingen) (artikel 97, tweede lid). | (article 97, alinéa 2). |
B.3.2. Wat de betrekkingen betreft tussen de verzekeringsinstelling en | B.3.2. Cette règle s'inspire, en ce qui concerne les relations de |
degene die van haar een ten onrechte betaald bedrag heeft ontvangen, | l'organisme assureur avec celui qui en a reçu une somme indûment |
is die regel geïnspireerd op het algemene beginsel dat is opgenomen in | |
artikel 1376 van het Burgerlijk Wetboek : « Hij die bij vergissing of | payée, du principe général figurant à l'article 1376 du Code civil : « |
met zijn weten iets ontvangen heeft dat hem niet verschuldigd was, is | |
verplicht het terug te geven aan degene van wie hij het ontvangen | Celui qui reçoit par erreur ou sciemment ce qui ne lui est pas dû, |
heeft zonder dat het verschuldigd was ». Zoals de Raad van State in | s'oblige à le restituer à celui de qui il l'a indûment reçu ». Comme |
zijn advies voorafgaand aan de wet van 9 augustus 1963 stelde (Parl. | l'indiquait le Conseil d'Etat dans son avis précédant la loi du 9 août |
St., Kamer, 1962-1963, nr. 527/1, p. 56), vloeit daaruit een zuiver | 1963 (Doc. parl., Chambre, 1962-1963, n° 527/1, p. 56), il en résulte |
burgerlijke rechtsvordering voort : « de terugbetaling van niet | une action purement civile : « le remboursement de prestations indues |
verschuldigde verstrekkingen is noch een administratieve sanctie, noch | n'est pas une sanction administrative ni une sanction pénale »; la |
een strafsanctie »; de aard van die vordering wordt niet gewijzigd | nature de cette action n'est pas modifiée du fait que l'organisme |
door het feit dat de verzekeringsinstelling ertoe gehouden is de | assureur est tenu de l'intenter. |
vordering in te leiden. | B.4.1. En revanche, ne participe pas du mécanisme de la répétition de |
B.4.1. De bepaling die is opgenomen in artikel 97, eerste lid, tweede | l'indu, la disposition figurant à l'article 97, alinéa 1er, deuxième |
zin, krachtens welke, buiten de derdebetalersregeling - dus wanneer de | phrase, en vertu de laquelle, en dehors du régime du tiers payant - |
verzekeringsinstelling heeft terugbetaald aan een sociaal verzekerde | |
die zelf de honoraria heeft betaald die door de zorgverstrekker zijn | donc lorsque l'organisme assureur a remboursé un assuré social qui a |
gevraagd -, de waarde van de onterecht aan een rechthebbende verleende | payé lui-même les honoraires réclamés par le dispensateur de soins -, |
« prestaties » moet worden terugbetaald door de zorgverstrekker | la valeur des « prestations » octroyées indûment à un bénéficiaire |
wanneer het niet verschuldigd zijn van de « prestaties » voortvloeit | doit être remboursée par le dispensateur de soins lorsque le caractère |
uit het feit dat hij niet de vereiste kwalificaties had om die zorg te | indu des « prestations » résulte de ce qu'il ne possédait pas les |
verstrekken of zich, als gevolg van een fout of bedrog, niet had | qualités requises pour les dispenser ou ne s'était pas conformé, par |
geschikt naar de wets- en verordeningsbepalingen, valt daarentegen | suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales et |
niet onder het mechanisme van de terugvordering van onverschuldigde | réglementaires. En effet, la récupération de sommes versées au |
bedragen. De terugvordering van aan de rechthebbende gestorte bedragen | bénéficiaire se fait à charge, non de celui-ci, mais du dispensateur |
gebeurt immers niet te zijnen laste, maar ten laste van de | |
zorgverstrekker. | de soins. |
Die bepaling, ontstaan ingevolge de wijziging van artikel 97 door de | Cette disposition, issue de la modification de l'article 97 par la loi |
wet van 7 juli 1976, vloeit voort uit het feit dat de wetgever het | du 7 juillet 1976, résulte de ce que le législateur a admis le point |
standpunt heeft aanvaard van de verzekeringsinstellingen (tot dan | |
ertoe gehouden de terugbetaling te vorderen bij de rechthebbende, | de vue des organismes assureurs (jusque-là tenus de réclamer le |
zelfs indien hij geen enkele aansprakelijkheid in die aangelegenheid | remboursement au bénéficiaire même s'il ne portait aucune |
had) die « oordeelden dat men net als in de derdebetalersregeling de | responsabilité en la matière), qui « estimaient qu'il faudrait pouvoir |
terugbetaling zou moeten kunnen vorderen van de verzorgingsverstrekker | comme en système [de] tiers payant exiger le remboursement par le |
die fout of nalatig is geweest en dat bedragen die niet | prestataire fautif ou négligent et que les sommes qui s'avèrent |
terugvorderbaar blijken te zijn, niet bij hun administratiekosten | irrécouvrables ne viennent pas alourdir leurs frais d'administration » |
zouden mogen komen » (Parl. St., Kamer, 1975-1976, nr. 877/1, p. 3). | (Doc. parl., Chambre, 1975-1976, n° 877/1, p. 3). |
B.4.2. Door te beogen « de terugbetaling ten laste te leggen van | B.4.2. En visant à « mettre le remboursement à la charge de celui qui |
degene die de vergissing begaan heeft of het bedrog gepleegd heeft » | a commis l'erreur ou la fraude » (Doc. parl., Sénat, 1975-1976, n° |
(Parl. St., Senaat, 1975-1976, nr. 901-2, p. 5), preciseert de in het | 901-2, p. 5), la disposition en cause précise la responsabilité de |
geding zijnde bepaling de aansprakelijkheid van degene wiens gedrag | celui dont le comportement (fraude ou erreur) a conduit à ce que ce |
(bedrog of vergissing) ertoe heeft geleid dat die betaling onterecht | paiement soit indu. Une telle disposition ne s'écarte pas |
is gebeurd. Een dergelijke bepaling wijkt niet fundamenteel af van het | |
gemeen recht. Ofwel is het de auteur zelf van dat gedrag - de | fondamentalement du droit commun. Ou bien c'est l'auteur même de ce |
zorgverstrekker - die de onterechte betaling heeft ontvangen, en zijn verplichting tot terugbetaling wordt in dat geval verantwoord door het gemeenrechtelijk mechanisme van de terugvordering van onverschuldigde bedragen; ofwel is het de persoon die de verzorging heeft gekregen die bedragen heeft ontvangen waarvan de betaling onterecht is door het feit dat die zorgverstrekker heeft gehandeld zonder de vereiste kwalificatie te bezitten of zich niet heeft geschikt naar de verordeningsbepalingen die hij dient na te leven, en in dat geval beschikt de verzekeringsinstelling (die gemachtigd is de onterecht door haar « terugbetaalde » sommen terug te vorderen van de zorgverstrekker wiens prestatie tot die terugbetaling heeft geleid terwijl die zorgverstrekker niet de voorwaarden vervulde die de wet hem oplegt) over een rechtstreekse vordering die een terugvordering van onterecht betaalde bedragen met een bijzondere regeling inzake burgerlijke aansprakelijkheid combineert. De strengheid van het systeem, wanneer de tekortkoming geen ernstige fout vormt, is niet voldoende om het als repressief te kwalificeren. Het gemeen recht heeft ook ernstige gevolgen voor degene die een betaling heeft ontvangen waarvan hij niet wist dat ze niet verschuldigd was of die het ongeluk heeft gehad door een lichte fout grote schade te | comportement - le dispensateur de soins - qui a reçu le paiement indu, et son obligation de rembourser se justifie alors par le mécanisme de droit commun de la répétition de l'indu; ou bien c'est le bénéficiaire de soins qui a reçu des sommes dont le paiement est indu par le fait que le dispensateur de ces soins a agi sans avoir la qualité requise ou ne s'est pas conformé aux dispositions réglementaires dont le respect lui incombe, et dans ce cas l'organisme assureur (fondé à réclamer les sommes indûment « remboursées » par lui, au dispensateur de soins dont l'intervention a entraîné ce remboursement alors que ce dispensateur ne remplissait pas les conditions auxquelles la loi le subordonne) dispose d'une action directe combinant une répétition d'indu et un régime spécial de responsabilité civile. La rigueur du système, lorsque le manquement ne constitue pas une faute grave, ne suffit pas pour qu'il doive être qualifié de répressif. Le droit commun entraîne lui aussi des conséquences sévères pour celui qui a reçu un paiement dont il ignorait le caractère indu ou qui a eu le |
veroorzaken. De voorwaarden die de zorgverstrekker dient te vervullen | malheur de causer par sa faute légère un dommage important. Quant aux |
opdat de kosten door de verzekering zouden worden gedekt, hebben geen | conditions que le dispensateur de soins doit remplir pour que des |
repressieve grond, maar gaan uit (op voorwaarde dat zij pertinent | frais soient couverts par l'assurance, elles procèdent non pas d'un |
zijn, wat te dezen niet in het geding is) van de noodzaak de ziekte- | souci répressif, mais (à condition qu'elles soient pertinentes, ce qui |
en invaliditeitsverzekering, dat wil zeggen de openbare financiën, te | n'est pas en cause en l'espèce) de la nécessité de protéger |
beschermen tegen degenen die haar ten gronde zouden kunnen richten | l'assurance maladie-invalidité, c'est-à-dire les deniers publics, |
door hun onachtzaamheid of misbruik, door middel van een | contre ceux qui pourraient l'obérer par leur négligence ou par des |
controlesysteem dat niet doeltreffend kan zijn zonder een zekere | abus, au moyen d'un système de contrôle qui ne peut être efficace sans |
rigiditeit. Zoals de Ministerraad erop wijst, maakt de in het geding | une certaine rigidité. La disposition en cause permet de garantir, |
zijnde bepaling het mogelijk de terugvordering van onterecht verleende | comme l'indique le Conseil des ministres, la récupération des |
prestaties te waarborgen. | prestations indûment octroyées. |
B.5. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.5. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. |
B.6.1. Volgens de tweede prejudiciële vraag en volgens de motivering | B.6.1. Selon la seconde question préjudicielle et selon la motivation |
van het verwijzingsvonnis, zou de in het geding zijnde bepaling een | du jugement a quo, la disposition en cause créerait une différence de |
verschil in behandeling veroorzaken tussen « de | traitement entre « les établissements de soins qui auraient bénéficié |
verzorgingsinstellingen die een rechtstreekse tegemoetkoming van de verzekering [ . ] hebben ontvangen » en de andere rechtsonderhorigen, waarbij enkel aan de eerstvermelde een aldus door de rechter genoemde beroving van goederen kan worden opgelegd terwijl zij niets uit te staan zouden hebben met het gedrag dat geleid heeft tot de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde onverschuldigde betalingen. Uit de in de vraag gebruikte bewoordingen kan niet worden afgeleid of de rechter zich in de hypothese van de derdebetalersregeling plaatst (artikel 97, tweede lid) of erbuiten (artikel 97, eerste lid). B.6.2. Wanneer de persoon van wie de terugbetaling van de verzekeringstegemoetkoming wordt gevorderd, degene is die die | d'une intervention directe de l'assurance » et les autres justiciables, seuls les premiers pouvant se voir infliger ce que le juge dénomme une privation de biens alors même qu'ils seraient étrangers aux comportements ayant conduit aux paiements indus visés par la disposition en cause. Les termes utilisés par la question ne permettent pas de déterminer si le juge se situe dans l'hypothèse du régime du tiers payant (article 97, alinéa 2) ou en dehors de celle-ci (article 97, alinéa 1er). B.6.2. Lorsque la personne à qui est réclamé le remboursement des |
prestaties heeft ontvangen - zoals, in de derdebetalersregeling, een | interventions de l'assurance est celle qui a reçu ces prestations - |
verzorgingsinstelling -, is de in het geding zijnde maatregel, om de | tel, dans le régime de tiers payant, un établissement de soins -, la |
sub B.3.1 en B.3.2 uiteengezette redenen, een terugvordering van | mesure en cause s'analyse, pour les raisons exposées sub B.3.1 et |
onverschuldigde bedragen die de grondwettigheidstoets doorstaat. | B.3.2, en une répétition d'indu qui résiste au contrôle de constitutionnalité. |
B.6.3. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.6.3. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. |
B.7. Wat ten slotte de verwijzing in de twee prejudiciële vragen naar | B.7. En ce qui concerne enfin la référence faite, par les deux |
artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens | questions préjudicielles, à l'article 6 de la Convention européenne |
betreft, stelt het Hof vast dat de verzoekende partijen daaruit geen | des droits de l'homme, la Cour constate que les parties n'en tirent |
enkel argument afleiden dat verschilt van die welke ze uit de door hen | aucun argument distinct de ceux qu'elles tirent des dispositions |
aangevoerde grondwetsbepalingen afleiden. De evenredigheidstoetsing | constitutionnelles qu'elles invoquent. Par ailleurs, le contrôle de |
maakt overigens deel uit van het onderzoek van de bestaanbaarheid met | proportionnalité fait partie de la vérification de la compatibilité |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet (zie B.2.3). | avec les articles 10 et 11 de la Constitution (voy. B.2.3). |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 97, eerste lid, van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling | L'article 97, alinéa 1er, de la loi du 9 août 1963 instituant et |
en organisatie van een regeling voor verplichte ziekte- en | organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et |
invaliditeitsverzekering, in de redactie die eraan was gegeven door de | l'invalidité, dans la rédaction qui lui avait été donnée par la loi du |
wet van 27 juni 1969, | 27 juin 1969, |
1. schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in | 1. ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, considérés |
samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de | isolément ou combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des |
Rechten van de Mens, in zoverre het bepaalt dat de waarde van de | droits de l'homme, en ce qu'il prévoit que la valeur des prestations |
onterecht aan een rechthebbende toegekende prestaties wordt | |
terugbetaald door degene die de verzorging heeft verstrekt of | octroyées indûment à un bénéficiaire est remboursée par celui qui a |
verklaard heeft ze te hebben verstrekt indien vastgesteld is dat het | dispensé ou attesté avoir dispensé les soins lorsqu'il a été constaté |
onverschuldigd zijn van de prestaties te wijten is aan het feit dat | que le caractère indu des prestations résulte de ce qu'il ne possédait |
hij daarvoor de hoedanigheid niet bezat of zich, ten gevolge van een | pas la qualité requise pour les dispenser ou ne s'était pas conformé |
vergissing of bedrog, niet geschikt heeft naar de wets- of | par suite d'erreur ou de fraude, aux dispositions légales ou |
verordeningsbepalingen die hij moet naleven; | réglementaires dont le respect lui incombe; |
2. schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in | 2. ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, considérés |
samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de | isolément ou combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des |
Rechten van de Mens, in zoverre het, onder de voorwaarden die het | droits de l'homme, en ce qu'il permet, dans les conditions qu'il |
bepaalt, toestaat onterecht betaalde verzekeringsprestaties van de | prévoit, la récupération auprès des établissements de soins, des |
verzorgingsinstellingen terug te vorderen. | prestations de l'assurance payées indûment. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 11 oktober 2000. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 11 octobre 2000. |
De griffier, | Le greffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |