Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 95/2000 van 13 juli 2000 Rolnummer 1962 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 267 en volgende van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 tot coördinatie van de algemene bepalingen inzake douane en Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 95/2000 van 13 juli 2000 Rolnummer 1962 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 267 en volgende van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 tot coördinatie van de algemene bepalingen inzake douane en Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...) Extrait de l'arrêt n° 95/2000 du 13 juillet 2000 Numéro du rôle : 1962 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 267 et suivants de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant coordination des dispositions générales relatives La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, P(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 95/2000 van 13 juli 2000 Extrait de l'arrêt n° 95/2000 du 13 juillet 2000
Rolnummer 1962 Numéro du rôle : 1962
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 267 en En cause : la question préjudicielle concernant les articles 267 et
volgende van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 tot coördinatie suivants de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant coordination des
van de algemene bepalingen inzake douane en accijnzen, gesteld door de dispositions générales relatives aux douanes et accises, posée par le
Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen. Tribunal de première instance d'Anvers.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, P. Martens, J. Delruelle, H. Coremans en R. Boel, P. Martens, J. Delruelle, H. Coremans et R. Henneuse, assistée
Henneuse, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets, du greffier L. Potoms, présidée par le président G. De Baets,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 3 april 2000 in zake het Ministerie van Financiën en Par jugement du 3 avril 2000 en cause du ministère des Finances et du
het openbaar ministerie tegen M. Krumphanzl, waarvan de expeditie ter ministère public contre M. Krumphanzl, dont l'expédition est parvenue
griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 4 mei 2000, heeft de au greffe de la Cour d'arbitrage le 4 mai 2000, le Tribunal de
Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen de prejudiciële vraag gesteld première instance d'Anvers a posé la question préjudicielle visant à
: savoir
« of de artikelen 267 en volgende, zijnde Hoofdstuk XXV van de « si les articles 267 et suivants, soit le chapitre XXV, de la loi
Algemene Wet van 18 juli 1977 inzake Douane en Accijnzen, de artikelen générale du 18 juillet 1977 relative aux douanes et accises violent
10 en 11 van de Grondwet schenden omdat de strafvordering en de les articles 10 et 11 de la Constitution au motif que, contrairement à
strafrechtspleging inzake douane en accijnzen, in tegenstelling met de l'action publique et à la procédure pénale en général, l'action
strafvordering en de strafrechtspleging in het algemeen, geen publique et la procédure pénale en matière de douanes et accises ne
onafhankelijkheid waarborgen aan de verdachte-geadministreerde, gezien garantissent aucune indépendance à l'inculpé-administré, puisque
de Administratie der douane en accijnzen fungeert als : l'Administration des douanes et accises fait office :
- onderzoeker - d'enquêteur;
- tevens vervolgende partij - de partie poursuivante;
- en ten overvloede belanghebbende, begunstigde van rechten is, bij - et surabondamment d'intéressée, bénéficiaire de droits à acquitter,
veroordeling te kwijten door de vervolgde partij ». en cas de condamnation, par la partie poursuivie. »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid met B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité avec les
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van de artikelen 267 tot 285 die articles 10 et 11 de la Constitution des articles 267 à 285 qui
hoofdstuk XXV vormen van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 tot forment le chapitre XXV de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant
coördinatie van de algemene bepalingen inzake douane en accijnzen coordination des dispositions générales relatives aux douanes et
(hierna : A.W.D.A.). accises (ci-après : L.G.D.A.).
In arrest nr. 40/2000 van 6 april 2000, bekendgemaakt in het Belgisch Dans son arrêt n° 40/2000 du 6 avril 2000, publié au Moniteur belge du
Staatsblad van 11 mei 2000 (tweede editie), heeft het Hof reeds 11 mai 2000 (deuxième édition), la Cour s'est déjà prononcée sur des
uitspraak gedaan over soortgelijke prejudiciële vragen met betrekking questions préjudicielles similaires relatives aux mêmes dispositions.
tot dezelfde bepalingen.
Het Hof oordeelt dat het geen ander antwoord dient te geven op de La Cour considère qu'elle ne doit pas apporter une autre réponse à la
onderhavige vraag. question présentement posée.
B.2.1. De bepalingen van hoofdstuk XXV van de A.W.D.A. strekken ertoe, B.2.1. Les dispositions du chapitre XXV de la L.G.D.A. tendent à
enerzijds, de wijze te bepalen waarop inbreuken op de douane- en fixer, d'une part, la manière dont sont constatées les infractions à
accijnswetgeving worden vastgesteld en tot inbeslagneming wordt la législation sur les douanes et accises et la façon dont il est
overgegaan (artikelen 267 tot 278), en, anderzijds, de wijze te procédé aux saisies (articles 267 à 278) et, d'autre part, le mode de
bepalen waarop die inbreuken, zowel op burgerrechtelijk als poursuite et d'instruction de ces infractions, tant sur le plan civil
strafrechtelijk vlak, worden vervolgd en berecht (artikelen 279 tot que sur le plan pénal (articles 279 à 285).
285). B.2.2. Die bepalingen doen volgens de verwijzingsbeslissing de vraag B.2.2. Selon la décision de renvoi, ces dispositions posent un
rijzen naar de bestaanbaarheid ervan met de artikelen 10 en 11 van de problème de compatibilité avec les articles 10 et 11 de la
Grondwet, nu de strafvordering en de strafrechtspleging ter zake van Constitution, parce que l'action publique et la procédure pénale en
douane- en accijnsmisdrijven niet met dezelfde waarborgen van matière de délits relatifs aux douanes et accises ne seraient pas
onafhankelijkheid zouden zijn omgeven als in het gemeen recht, entourées des mêmes garanties d'indépendance qu'en droit commun, étant
aangezien de Administratie der douane en accijnzen optreedt als donné que l'Administration des douanes et accises agit en qualité
onderzoekende en vervolgende overheid en als belanghebbende partij. d'autorité chargée de l'enquête, d'autorité poursuivante et de partie
B.3.1. De wetgever beoogde met de in het geding zijnde bepalingen, als intéressée. B.3.1. Le législateur entendait établir au moyen des dispositions
onderdeel van de regelgeving over het invorderen van douane- en litigieuses, qui constituent une partie de la réglementation relative
accijnsrechten, een eigen systeem voor strafrechtelijke opsporing en à la perception des droits de douane et d'accise, un système
vervolging te ontwikkelen teneinde de omvang en frequentie van de fraude te bestrijden in deze bijzonder technische en grensoverschrijdende materie, die thans mede door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. B.3.2. Ook al strekken de door de wetgever genomen maatregelen ertoe misbruiken in de sector van de douane en accijnzen efficiënter te onderzoeken en te vervolgen, toch is de omstandigheid dat soortgelijke misbruiken, strafbaar gesteld in andere fiscale aangelegenheden, het voorwerp uitmaken van een andere benadering, op zich niet van die aard dat ze die maatregelen hun verantwoording kan ontnemen. B.4. Er moet evenwel worden nagegaan of de in het geding zijnde bepalingen een discriminatie teweegbrengen op het vlak van de onafhankelijkheid van de onderzoekende en vervolgende overheid, spécifique de recherche et de poursuites pénales, en vue de combattre l'ampleur et la fréquence des fraudes dans cette matière particulièrement technique et transfrontalière, qui est désormais régie en grande partie par une abondante réglementation européenne. B.3.2. S'il est vrai que les mesures prises par le législateur ont pour objet de rendre plus efficaces la recherche et la poursuite des abus dans le secteur des douanes et accises, la circonstance que des abus similaires, punissables dans d'autres matières fiscales, font l'objet d'une approche différente, n'est pas de nature à priver à elle seule ces mesures de leur justification. B.4. Il y a lieu toutefois d'examiner si les dispositions en cause n'instaurent pas une discrimination quant à l'indépendance des
tussen, enerzijds, de personen die worden verdacht van misdrijven, autorités chargées de l'enquête et des poursuites, entre les personnes
strafbaar gesteld in de douane- en accijnswetgeving, en, anderzijds, inculpées de délits sanctionnés par la législation en matière de
de personen die worden verdacht van misdrijven, strafbaar gesteld in douanes et accises, d'une part, et les personnes inculpées de délits
het gemeen strafrecht. sanctionnés par le droit pénal commun, d'autre part.
B.5. Daartoe onderzoekt het Hof elk van de drie hoedanigheden waarin B.5. A cette fin, la Cour examine chacune des trois qualités en
volgens de verwijzingsbeslissing de Administratie der douane en lesquelles l'Administration des douanes et accises intervient, selon
accijnzen optreedt, namelijk als onderzoekende en vervolgende overheid la décision de renvoi, à savoir : autorité chargée de l'enquête,
en als belanghebbende partij. autorité poursuivante et partie intéressée.
De Administratie der douane en accijnzen als onderzoekende overheid L'Administration des douanes et accises agissant en qualité d'autorité
(artikelen 267 tot 278 van de A.W.D.A) chargée de l'enquête (articles 267 à 278 de la L.G.D.A.)
B.6.1. De ambtenaren van de Administratie der douane en accijnzen B.6.1. Les agents de l'Administration des douanes et accises disposent
beschikken over ruime bevoegdheden om inbreuken op de douane- en de pouvoirs étendus pour rechercher les infractions à la législation
accijnswetgeving op te sporen en te onderzoeken. relative aux douanes et accises et enquêter à leur sujet.
B.6.2. De bevoegdheden waarover die ambtenaren beschikken zijn evenwel B.6.2. Les pouvoirs dont disposent ces agents ne sont toutefois pas
niet alle ingesteld door de bepalingen die ter toetsing aan het Hof tous institués par les dispositions qui sont soumises au contrôle de
zijn voorgelegd. Zo zijn de bepalingen van onder meer de hoofdstukken la Cour. Ainsi, ne sont pas soumises à ce contrôle les dispositions
XVIII (« Bewaking en verzegeling »), XX (« Visitatie en peiling »), des chapitres XVIII (« Garde et scellement »), XX (« Visites et
XXI (« Bijzondere bepalingen betreffende visitatie en peiling inzake recensements »), XXI (« Dispositions particulières concernant les
de accijnzen ») en XXII (« Controlemaatregelen ») niet binnen het visites et recensements en matière d'accises ») et XXII (« Mesures de
toetsingsbereik van het Hof gebracht. contrôle »).
B.6.3. Het Hof, dat zich in een prejudiciële procedure enkel kan B.6.3. La Cour, qui, dans une procédure préjudicielle, ne peut se
uitspreken over normen die door de verwijzende rechter aan zijn prononcer que sur les normes que le juge a quo soumet à son contrôle,
toetsing zijn voorgelegd, beperkt zijn onderzoek tot de artikelen 267 tot 278 van de A.W.D.A. limite son examen aux articles 267 à 278 de la L.G.D.A.
B.7. Die bepalingen bevatten voorschriften met betrekking tot, B.7. Ces dispositions contiennent des prescriptions relatives aux
enerzijds, de processen-verbaal (artikelen 267 tot 272) en, procès-verbaux (articles 267 à 272), d'une part, et aux saisies
anderzijds, de « aanhalingen » (inbeslagnemingen) (artikelen 273 tot (articles 273 à 278), d'autre part.
278). B.8.1. Ten aanzien van de processen-verbaal wordt bepaald dat zij B.8.1. En ce qui concerne les procès-verbaux, il est précisé qu'ils
minstens door twee daartoe bevoegde personen moeten zijn opgesteld doivent être dressés par au moins deux personnes qualifiées à cet
(artikel 267), de vermeldingen die erin moeten worden opgenomen effet (article 267), quelles mentions ils doivent contenir (article
(artikel 268), wanneer zij kunnen worden opgemaakt (artikel 269) en 268), quand ils peuvent être rédigés (article 269) et qui en reçoit
wie kennisgeving ervan krijgt, onder meer de overtreder (artikel 270). communication, notamment les contrevenants (article 270). Ensuite,
Voorts bepaalt artikel 271 dat de bekeurde, wanneer hij aanwezig is bij de bekeuring, zal worden uitgenodigd om ook bij het opstellen van het proces-verbaal aanwezig te zijn, en, wanneer hij het wenst, het te ondertekenen en er dadelijk afschrift van te ontvangen. In geval van afwezigheid wordt een afschrift van het proces-verbaal bij een ter post aangetekende brief aan de bekeurde gezonden. Die artikelen strekken er in hoofdzaak toe in nadere regels te voorzien volgens welke de processen-verbaal inzake inbreuken op de douane- en accijnswetgeving moeten worden opgesteld en de wijze te regelen waarop daarvan kennis wordt gegeven, inzonderheid aan de bekeurden. B.8.2. Het Hof ziet niet in hoe die handelwijze discriminerend zou kunnen zijn voor diegenen lastens wie een proces-verbaal wegens een douane- of accijnsmisdrijf wordt opgesteld. Die bepalingen verlenen hun daarentegen een aantal waarborgen : de processen-verbaal worden door ten minste twee daartoe bevoegde personen opgemaakt en de bekeurden ontvangen de nodige kennisgevingen. l'article 271 dispose que le prévenu, étant présent à la saisie, sera invité à assister aussi à la rédaction du procès-verbal et à le signer s'il le désire, et qu'il en recevra immédiatement une copie. En cas d'absence, une copie du procès-verbal est envoyée au prévenu par lettre recommandée à la poste. Ces articles tendent principalement à indiquer les modalités selon lesquelles les procès-verbaux en matière d'infraction à la législation sur les douanes et accises doivent être dressés et à régler la manière dont ils doivent être communiqués, spécialement aux prévenus. B.8.2. La Cour n'aperçoit pas en quoi cette manière de procéder pourrait être discriminatoire pour ceux à charge desquels un procès-verbal est dressé pour un délit relatif aux douanes et accises. Ces dispositions au contraire leur accordent certaines garanties : les procès-verbaux sont dressés par au moins deux personnes qualifiées à cet effet et les prévenus reçoivent les notifications nécessaires.
B.9.1. Artikel 272 van de A.W.D.A. kent aan de processen-verbaal een B.9.1. L'article 272 de la L.G.D.A. attribue aux procès-verbaux une
bijzondere wettelijke bewijswaarde toe, die een uitzondering vormt op force probante particulière, faisant exception à la règle générale
de algemene regel dat een proces-verbaal geldt als loutere inlichting. selon laquelle un procès-verbal vaut en tant que simple renseignement.
Het vormt een uitzondering op de vrije bewijslevering in strafzaken, waarbij de rechter, naar eigen overtuiging, de bewijswaarde beoordeelt van een bepaald element. Het Hof dient te onderzoeken of voor het verschil in behandeling dat eruit voortvloeit een redelijke verantwoording bestaat en de rechten van de beklaagde niet onevenredig worden beperkt. B.9.2. De vaststelling van inbreuken op de douane- en accijnswetgeving wordt vaak bemoeilijkt door de mobiliteit van de goederen waarop douane- en accijnsrechten zijn verschuldigd. De moeilijke bewijsbaarheid die daaruit voortvloeit kan in ruime mate worden verholpen door een bijzondere geloofwaardigheid te hechten aan de vaststelling van de feiten door gekwalificeerde personen die daartoe Il constitue une exception au régime de la libre administration de la preuve en matière répressive, selon lequel le juge apprécie, en fonction de sa propre conviction, la valeur probante d'un élément déterminé. La Cour doit examiner si la différence de traitement qui résulte de cette exception est raisonnablement justifiée et si les droits du prévenu ne sont pas restreints de manière disproportionnée. B.9.2. La constatation des infractions à la législation relative aux douanes et accises est souvent rendue difficile par la mobilité des marchandises sur lesquelles les droits de douane et d'accise sont dus. Il peut être remédié dans une large mesure à la difficulté qui en résulte d'administrer la preuve en attachant une foi particulière aux constatations des faits établies par des personnes qualifiées,
zijn aangeduid (artikel 267). désignées à cette fin (article 267).
B.9.3. Rekening houdend met de ratio legis van artikel 272 van de B.9.3. Compte tenu de la ratio legis de l'article 272 de la L.G.D.A.,
A.W.D.A. moet worden beklemtoond dat de bijzondere wettelijke il convient de souligner que la valeur probante légale particulière ne
bewijswaarde slechts betrekking heeft op het materiële element van het concerne que les éléments matériels de l'infraction et non les autres
misdrijf en niet op de andere constitutieve bestanddelen ervan; ze is éléments constitutifs de celle-ci; elle est attachée seulement aux
enkel verbonden aan de persoonlijk door de verbalisant gedane constatations faites personnellement par le verbalisant.
vaststellingen.
Bovendien mag met betrekking tot die processen-verbaal met bijzondere De surcroît, en ce qui concerne ces procès-verbaux ayant une valeur
wettelijke bewijswaarde, overeenkomstig de rechtspraak van het Hof van probante légale particulière, il est permis, conformément à la
Cassatie, het tegenbewijs worden geleverd door alle bewijsmiddelen, jurisprudence de la Cour de cassation, d'apporter la preuve contraire
die door de rechter zullen worden beoordeeld. par tous les moyens de preuve que le juge appréciera.
B.9.4. Bijgevolg is de in artikel 272 aan de processen-verbaal B.9.4. En conséquence, la valeur probante reconnue par l'article 272
toegekende bewijswaarde niet onevenredig met de nagestreefde aux procès-verbaux n'est pas disproportionnée par rapport aux
doelstellingen verwoord in B.3.1. objectifs mentionnés en B.3.1.
B.10.1. De artikelen 273 tot 278 van de A.W.D.A. hebben betrekking op B.10.1. Les articles 273 à 278 de la L.G.D.A. ont trait aux saisies. A
de « aanhalingen » (inbeslagnemingen). Te dien aanzien wordt bepaald cet égard, ils prévoient où les marchandises saisies doivent être
waar de in beslag genomen goederen moeten worden overgebracht (artikel
273), welke goederen in beslag kunnen worden genomen, namelijk enkel transportées (article 273), quelles marchandises peuvent être saisies,
degene « waarmede is misdreven » (artikel 274), hoe de in beslag à savoir seulement celles « avec [lesquelles] il a été prévariqué »
genomen goederen tegen voldoende borgtocht kunnen worden teruggegeven (article 274), comment il peut être donné mainlevée, sous caution
en in welke gevallen de handlichting wordt geweigerd (artikel 275). suffisante, des marchandises saisies et dans quels cas la mainlevée
Artikel 276 regelt de wijze van verkoop van in beslag genomen goederen est refusée (article 275). L'article 276 règle la manière dont s'opère
: zij zullen niet kunnen worden verkocht voordat het vonnis tot la vente des marchandises saisies : elle ne pourront être vendues
verbeurdverklaring zal gewezen zijn, tenzij de goederen aan bederf avant que la confiscation n'ait été prononcée en justice, à moins que
onderhevig zijn (§ 1) of wanneer het gaat om dieren die zijn les marchandises ne soient susceptibles de dépérir (§ 1er) ou
lorsqu'il s'agit d'animaux saisis « sur des inconnus », ou encore,
aangehaald op onbekenden, of nog, in geval van weigering van de lorsque la partie saisie refuse de fournir caution pour frais de
bekeurde borgstelling te verlenen voor de kosten van onderhoud (§ 2); nourriture et d'entretien (§ 2); le receveur qui aura procédé à la
de ontvanger die in strijd met die bepalingen tot verkoop overgaat, is vente sans se conformer aux dispositions ci-dessus mentionnées, sera
persoonlijk aansprakelijk voor de gevolgen (§ 3); de verkoop van personnellement « responsable des suites » (§ 3); toute vente d'effets
aangehaalde goederen moet in het openbaar aan de meestbiedende saisis doit se faire publiquement et au plus offrant (§ 4). L'article
geschieden (§ 4). Artikel 277 betreft twee gevallen waarbij de « 277 concerne deux cas dans lesquels « toute saisie de marchandises [ .
aanhaling van goederen [...] zal geldig zijn zonder vonnis », namelijk ] sera valable sans jugement », à savoir lorsqu'il s'agit de saisies à
wanneer het gaat om aanhalingen ten laste van onbekenden (§ 1) en
aanhalingen van goederen met geringe waarde (§ 2). Tenslotte voorziet charge d'inconnus (§ 1er) et de saisies de marchandises de faible
artikel 278 in een regeling voor de vergoeding van de schade, valeur (§ 2). Enfin, l'article 278 prévoit un règlement pour « les
veroorzaakt door « verkeerde aanhalingen ». dommages-intérêts occasionnés par des saisies illégales ».
B.10.2. De inbeslagneming van goederen is in de regel een louter B.10.2. La saisie de marchandises est en règle générale une mesure
bewarende maatregel. purement conservatoire.
In zoverre voormelde bepalingen regels vaststellen volgens welke En tant qu'elles fixent des règles selon lesquelles les agents de
inbeslagneming door ambtenaren van de Administratie der douane en l'Administration des douanes et accises peuvent opérer les saisies,
accijnzen kan plaatsvinden, wijken zij niet af, wat de essentie les dispositions précitées ne dérogent pas, pour l'essentiel, aux
betreft, van de beginselen die in het Strafwetboek en in het Wetboek principes contenus dans le Code pénal et dans le Code d'instruction
van Strafvordering zijn opgenomen, zodat niet valt in te zien hoe zij criminelle, de sorte que rien ne permet d'apercevoir en quoi elles
discriminerend zouden zijn. seraient discriminatoires.
Overigens houden die regels tevens een aantal waarborgen in voor de Ces règles contiennent du reste un certain nombre de garanties pour le
beslagene : zij beperken de goederen die in beslag kunnen worden saisi : elles limitent les marchandises qui peuvent être saisies,
genomen, zij voorzien in de mogelijkheid om in voorkomend geval elles prévoient la possibilité d'obtenir, le cas échéant, la mainlevée
handlichting onder borgtocht te verkrijgen, zij maken de verkoop van sous caution, elles subordonnent en principe à une décision judiciaire
de in beslag genomen goederen in beginsel afhankelijk van een de confiscation la vente des marchandises saisies et entourent cette
rechterlijke beslissing tot verbeurdverklaring en omringen die verkoop
met een aantal waarborgen. vente de certaines garanties.
B.10.3. Artikel 277 van de A.W.D.A. voorziet evenwel in de B.10.3. L'article 277 de la L.G.D.A. prévoit cependant la possibilité
mogelijkheid van « aanhaling van goederen [...] zonder vonnis ». de « saisie de marchandises [ . ] sans jugement ».
In zoverre die maatregel een verbeurdverklaring zonder rechterlijke En tant qu'elle entraîne une confiscation sans décision judiciaire,
beslissing met zich meebrengt, is hij in beginsel onverantwoord. cette mesure est en principe injustifiée.
Het toepassingsgebied van die maatregel is evenwel beperkt tot, Toutefois, le champ d'application de cette mesure est limité à la
enerzijds, de aanhaling ten laste van onbekenden en, anderzijds, de saisie à charge d'inconnus, d'une part, et à la saisie faite à charge
aanhaling ten laste van bekende personen, voor zover de waarde van de de personnes connues, pourvu que la valeur des marchandises n'atteigne
goederen niet belangrijk is, dit wil zeggen thans niet meer bedraagt qu'un montant peu important, actuellement fixé à dix mille francs
dan tienduizend frank. Gelet op die beperkingen van het maximum, d'autre part. Compte tenu des limites du champ d'application
toepassingsgebied van de maatregel, kan worden aangenomen dat de in de la mesure, il peut être admis que les saisies visées à l'article
artikel 277 van de A.W.D.A. bedoelde aanhalingen niet onevenredig zijn 277 de la L.G.D.A. ne sont pas disproportionnées à l'objectif
met het nagestreefde doel, verwoord in B.3.1. poursuivi, mentionné au B.3.1.
B.11. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat de taken waarmee de ambtenaren B.11. Il ressort de ce qui précède que les missions dont sont chargés
van de Administratie der douane en accijnzen in het kader van de les agents de l'Administration des douanes et accises dans le cadre de
opsporing van douane- en accijnsmisdrijven krachtens de artikelen 267 la recherche des délits en matière de douanes et accises, en vertu des
tot 278 van de A.W.D.A. zijn belast, veeleer aanleunen bij de taken articles 267 à 278 de la L.G.D.A., s'apparentent davantage aux tâches
die in een gemeenrechtelijk opsporingsonderzoek (gevoerd onder leiding accomplies dans le cadre d'une information de droit commun (menée sous
van de procureur des Konings) worden verricht, dan wel bij de taken la direction du procureur du Roi) qu'aux tâches accomplies au cours
die in een gerechtelijk onderzoek (gevoerd onder leiding van de d'une instruction judiciaire (menée sous la conduite d'un juge
onderzoeksrechter) worden behartigd. d'instruction).
Hieruit volgt dat de bepalingen van de wet die afwijken van het gemeen Il s'ensuit que les dispositions de la loi qui dérogent au droit
recht niet onevenredig zijn met de in B.3.1 omschreven doelstelling. commun ne sont pas disproportionnées par rapport au but mentionné au B.3.1.
B.12. Wat de artikelen 267 tot 278 van de A.W.D.A. betreft, moet de B.12. En ce qu'elle concerne les articles 267 à 278 de la L.G.D.A., la
prejudiciële vraag ontkennend worden beantwoord. question préjudicielle appelle une réponse négative.
De Administratie der douane en accijnzen als vervolgende overheid L'Administration des douanes et accises en tant qu'autorité
(artikelen 279 tot 285 van de A.W.D.A.) poursuivante (articles 279 à 285 de la L.G.D.A.)
B.13.1. De vervolging en berechting van alle zaken betreffende douane B.13.1. La poursuite et l'instruction des affaires relatives aux
en accijnzen worden geregeld door de artikelen 280 tot 285 van de douanes et accises sont réglées par les articles 280 à 285 de la
A.W.D.A. (artikel 279). L.G.D.A. (article 279).
B.13.2. De louter burgerlijke vorderingen worden berecht volgens de B.13.2. Les causes purement civiles sont jugées suivant les règles
regels van het Gerechtelijk Wetboek inzake bevoegdheid en prévues par le Code judiciaire en matière de compétence et de
rechtspleging (artikel 280). procédure (article 280).
B.13.3. De misdrijven en de terzelfder tijd ingestelde burgerlijke B.13.3. Les délits et les actions civiles intentées simultanément sont
vorderingen worden vervolgd voor de naar de gewone regels bevoegde poursuivis devant les juridictions pénales compétentes selon les
strafgerechten en behandeld overeenkomstig het Wetboek van règles ordinaires et traités conformément au Code d'instruction
Strafvordering (artikelen 282 en 283). criminelle (articles 282 et 283).
De strafrechter bij wie een strafvordering is aanhangig gemaakt, moet Le juge pénal saisi de l'action publique doit connaître aussi de
tevens oordelen over de burgerlijke vordering (artikel 283). l'action civile (article 283).
B.13.4. Wat de uitoefening van de strafvordering betreft, komt het B.13.4. Concernant l'exercice de l'action publique, le droit
initiatiefrecht om douane- en accijnsmisdrijven te vervolgen, niet toe d'initiative pour poursuivre les délits en matière de douanes et
aan het openbaar ministerie, maar wel aan de Administratie der douane accises n'appartient pas au ministère public mais à l'Administration
en accijnzen (artikel 281). des douanes et accises (article 281).
Daarbij moet volgend onderscheid worden gemaakt : A cet égard, la distinction suivante doit être faite :
- de Administratie oefent de strafvordering alleen uit wat betreft de - l'Administration exerce seule toute action publique du chef
douanemisdrijven die slechts worden bestraft met vermogensstraffen d'infractions douanières qui ne tend qu'à l'application de peines
(boeten, verbeurdverklaringen, sluiten van fabrieken of werkplaatsen); patrimoniales (amendes, confiscations, fermetures de fabriques ou
het openbaar ministerie moet echter wel worden gehoord (artikel 281, § usines); le ministère public doit toutefois être entendu (article 281,
2); § 2);
- ten aanzien van douanemisdrijven die naast vermogensstraffen ook - en ce qui concerne les infractions douanières qui, à côté des peines
strafbaar zijn met een hoofdgevangenisstraf, wordt de strafvordering patrimoniales, sont punissables d'emprisonnement principal, l'action
gelijktijdig uitgeoefend door de Administratie en het openbaar publique est exercée simultanément par l'Administration et par le
ministerie, met dien verstande dat alleen het openbaar ministerie een ministère public, le ministère public seul pouvant requérir la peine
hoofdgevangenisstraf kan vorderen; het openbaar ministerie kan evenwel d'emprisonnement principal; le ministère public ne peut toutefois agir
enkel vorderen als de Administratie het initiatief tot vervolging que lorsque l'Administration a pris l'initiative d'intenter l'action
heeft genomen (artikel 281, § 3). (article 281, § 3).
B.14. Uit die bepalingen blijkt dat de Administratie der douane en B.14. Il ressort de ces dispositions que l'Administration des douanes
accijnzen ruime bevoegdheden heeft onder meer op het vlak van de et accises a des pouvoirs étendus concernant, notamment, l'exercice de
uitoefening van de strafvordering. Zij heeft het initiatiefrecht ter zake, met dien verstande dat in voorkomend geval het openbaar ministerie bij de uitoefening van de strafvordering moet worden betrokken, hetzij middels het uitbrengen van een advies, hetzij om een hoofdgevangenisstraf te vorderen. B.15. Om uit te maken of een zodanige regeling discriminerend is ten aanzien van verdachten van een douanemisdrijf, vergeleken met de regeling die in het gemeen strafprocesrecht geldt, moet worden nagegaan hoe waarborgen van onafhankelijkheid worden verzekerd wat de parketmagistraten betreft, enerzijds, en wat de ambtenaren van de administratie betreft, anderzijds. l'action publique. Elle a le droit d'initiative en la matière, étant entendu que, le cas échéant, le ministère public doit être associé à l'exercice de l'action publique, soit par la remise d'un avis, soit pour requérir l'emprisonnement principal. B.15. Pour apprécier si un tel régime est discriminatoire pour les inculpés d'un délit de douanes par rapport au régime applicable dans le droit pénal commun, il convient d'examiner comment des garanties d'indépendance sont assurées en ce qui concerne les magistrats des parquets, d'une part, et les agents de l'Administration, d'autre part.
B.16. In tegenstelling tot de magistraten van de zetel hebben die van B.16. A la différence des magistrats du siège, ceux du ministère
het openbaar ministerie geen rechtsprekende bevoegdheid : zij public ne sont pas titulaires d'un pouvoir juridictionnel : ils
vervullen de plichten van hun ambt bij de hoven en rechtbanken om een remplissent les devoirs de leur office auprès des cours et tribunaux
juiste toepassing van de wet te vorderen, alsook om de vereisten van pour requérir une exacte application de la loi ainsi que pour défendre
de openbare orde en van een goede rechtsbedeling te verdedigen. In les exigences de l'ordre public et d'une bonne administration de la
haar artikelen 40 en 153 heeft de Grondwet zelf de basis gelegd voor justice. La Constitution elle-même, en ses articles 40 et 153,
het statuut en de organisatie van het openbaar ministerie. Dat statuut contient les bases d'un statut et d'une organisation du ministère
en die organisatie worden met name gekenmerkt door de relaties van public. Ce statut et cette organisation sont notamment caractérisés
hiërarchische aard tussen de parketmagistraten. par des relations de nature hiérarchique entre les magistrats du
B.17.1. Ten aanzien van de federale ambtenaren, waartoe de ambtenaren parquet. B.17.1. En ce qui concerne les agents fédéraux, dont font partie les
van de Administratie der douane en accijnzen behoren, bepaalt artikel agents de l'Administration des douanes et accises, l'article 107,
107, tweede lid, van de Grondwet : alinéa 2, de la Constitution dispose :
« [De Koning] benoemt de ambtenaren bij het algemeen bestuur en bij de « [Le Roi] nomme aux emplois d'administration générale et de relation
buitenlandse betrekkingen, behoudens de door de wetten gestelde uitzonderingen. » extérieure, sauf les exceptions établies par les lois. »
B.17.2. Het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuut B.17.2. L'arrêté royal du 2 octobre 1937 portant le statut des agents
van het Rijkspersoneel bevat in deel II een opsomming van « rechten en de l'Etat traite dans sa partie II « des droits et des devoirs ».
plichten ». Elke inbreuk op een aantal van die bepalingen wordt Toute contravention à certaines de ces dispositions est punie d'une
bestraft met tuchtstraffen, onverminderd de toepassing van de strafwetten. peine disciplinaire, sans préjudice de l'application des lois pénales.
B.18.1. Artikel 151, § 1, tweede zin, van de Grondwet bepaalt : B.18.1. L'article 151, § 1er, deuxième phrase, de la Constitution
« Het openbaar ministerie is onafhankelijk in de individuele opsporing dispose : « Le ministère public est indépendant dans l'exercice des recherches
en vervolging onverminderd het recht van de bevoegde minister om de et poursuites individuelles, sans préjudice du droit du ministre
vervolging te bevelen en om de bindende richtlijnen van het compétent d'ordonner des poursuites et d'arrêter des directives
strafrechtelijk beleid, inclusief die van het opsporings- en contraignantes de politique criminelle, y compris en matière de
vervolgingsbeleid, vast te leggen. » politique de recherche et de poursuite. »
Krachtens die bepaling geniet het openbaar ministerie, op het gebied En vertu de cette disposition, le ministère public bénéficie, en
van de individuele vervolging, een onafhankelijkheid die geen enkele matière de poursuites individuelles, d'une indépendance qu'aucune
vergelijkbare bepaling aan de ambtenaren van de administratie disposition comparable ne garantit aux agents de l'administration. Il
waarborgt. Er is dus een verschil tussen de twee categorieën van existe donc une différence entre les deux catégories d'agents chargés
ambtenaren belast met de strafrechtelijke vervolging. de poursuites pénales.
B.18.2. Die verschillende rechtspositie van de vervolgende partijen B.18.2. Cette différence de statut entre les parties poursuivantes
stelt evenwel geen onverantwoord verschil in behandeling in tussen de n'établit cependant pas, entre les personnes poursuivies, une
vervolgde personen. Rekening houdend met het feit dat de geschillen différence de traitement injustifiée. Compte tenu de ce que les
worden beslecht door de strafrechter die alle waarborgen van litiges sont tranchés par le juge pénal, qui offre toutes les
onafhankelijkheid en onpartijdigheid biedt, is het, vanwege het garanties d'indépendance et d'impartialité, il n'est pas manifestement
specifieke karakter van de aangelegenheid vermeld in B.3.1, niet disproportionné aux objectifs poursuivis, en raison de la spécificité
kennelijk onevenredig met de nagestreefde doelstellingen de vervolging de la matière, mentionnée en B.3.1, de confier les poursuites à une
toe te vertrouwen aan een gespecialiseerde administratie, zelfs indien administration spécialisée, même si celle-ci n'a pas la même indépendance que le ministère public.
die niet dezelfde onafhankelijkheid heeft als het openbaar ministerie. B.19. De ce qui précède, il résulte que la question préjudicielle
B.19. Uit wat voorgaat volgt dat, wat de artikelen 279 tot 285 van de appelle une réponse négative en ce qui concerne les articles 279 à 285
A.W.D.A. betreft, de prejudiciële vraag ontkennend moet worden
beantwoord. de la L.G.D.A.
De Administratie der douane en accijnzen als « belanghebbende partij » L'Administration des douanes et accises en tant que « partie intéressée »
B.20. In de verwijzingsbeslissing wordt de vraag gesteld of de B.20. La décision de renvoi pose la question de savoir si les
bepalingen van hoofdstuk XXV van de A.W.D.A. wel voldoende waarborgen dispositions du chapitre XXV de la L.G.D.A. offrent suffisamment de
van onafhankelijkheid bieden, nu de Administratie der douane en garanties d'indépendance, dès lors que l'Administration des douanes et
accijnzen tevens de hoedanigheid heeft van « belanghebbende, accises a également la qualité « d'intéressée, bénéficiaire des droits
begunstigde van de rechten te kwijten door de vervolgde partij ». à acquitter par la partie poursuivie ».
B.21. Geen enkele van de bepalingen van hoofdstuk XXV van de A.W.D.A B.21. Aucune des dispositions du chapitre XXV de la L.G.D.A. soumises
die ter toetsing zijn voorgelegd, heeft betrekking op de hoedanigheid van de Administratie der douane en accijnzen als overheid waaraan de verschuldigde rechten moeten worden gestort. Uit die bepalingen blijkt evenmin waarin het eigen, financieel belang zou bestaan dat die Administratie bij haar optreden zou hebben. De enkele omstandigheid dat de Administratie zorg draagt voor de inning van verschuldigde accijns- en douanerechten en, in voorkomend geval, van daarmee samenhangende boeten - niet voor eigen rekening, maar ten bate van de Schatkist, en in voorkomend geval, van de Europese Unie -, volstaat niet om haar als « belanghebbende en begunstigde partij » aan te merken. B.22. De prejudiciële vraag over de bepalingen van hoofdstuk XXV van au contrôle de la Cour ne concerne l'Administration des douanes et accises en sa qualité d'autorité à laquelle les droits exigibles doivent être versés. Ces dispositions ne font pas apparaître non plus en quoi consisterait l'intérêt financier propre que cette Administration retirerait de son intervention. La seule circonstance que l'Administration poursuit la perception des droits et accises et, le cas échéant, des amendes qui les accompagnent, - non pour son propre compte, mais au profit du Trésor et, le cas échéant, au profit de l'Union européenne - ne suffit pas pour la qualifier de « partie intéressée et bénéficiaire ». B.22. La question préjudicielle concernant les dispositions du
de A.W.D.A. moet ontkennend worden beantwoord. chapitre XXV de la L.G.D.A. appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 267 tot 285 van het koninklijk besluit van 18 juli 1977 Les articles 267 à 285 de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant
tot coördinatie van de algemene bepalingen inzake douane en accijnzen coordination des dispositions générales relatives aux douanes et
schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij, accises ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution en
inzake douane en accijnzen, in een regeling van de strafvordering en tant qu'ils prévoient, en matière de douanes et accises, un régime de
van de strafrechtspleging voorzien die verschilt van die van de l'action publique et de la procédure pénale qui diffère de celui de
strafvordering en de strafrechtspleging in het algemeen, doordat de l'action publique et de la procédure pénale en général, en ce que
Administratie der douane en accijnzen tegelijkertijd optreedt in de l'Administration des douanes et accises agit à la fois en qualité
hoedanigheid van overheid belast met het onderzoek en in de hoedanigheid van vervolgende overheid. d'autorité chargée de l'enquête et en qualité d'autorité poursuivante.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 13 juli 2000. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 13 juillet 2000.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
G. De Baets. G. De Baets.
^