← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 116/99 van 10 november 1999 Rolnummers 1413 en 1583 In zake
: de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 370 en 371 van het Strafwetboek, gesteld door de Correctionele
Rechtbank te Eupen en door de Correctionele Het Arbitragehof, samengesteld
uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 116/99 van 10 november 1999 Rolnummers 1413 en 1583 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 370 en 371 van het Strafwetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Eupen en door de Correctionele Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de rechters H. (...) | Extrait de l'arrêt n° 116/99 du 10 novembre 1999 Numéros du rôle : 1413 et 1583 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 370 et 371 du Code pénal, posées par le Tribunal correctionnel d'Eupen et par le Tribunal correctio La Cour d'arbitrage, composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 116/99 van 10 november 1999 | Extrait de l'arrêt n° 116/99 du 10 novembre 1999 |
| Rolnummers 1413 en 1583 | Numéros du rôle : 1413 et 1583 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 370 en 371 | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 370 et |
| van het Strafwetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Eupen | 371 du Code pénal, posées par le Tribunal correctionnel d'Eupen et par |
| en door de Correctionele Rechtbank te Luik. | le Tribunal correctionnel de Liège. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters G. De Baets en M. Melchior, en de | composée des présidents G. De Baets et M. Melchior, et des juges H. |
| rechters H. Boel, L. François, A. Arts, R. Henneuse en M. Bossuyt, | Boel, L. François, A. Arts, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du |
| bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter G. De Baets, | greffier L. Potoms, présidée par le président G. De Baets, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
| a) Bij vonnis van 9 september 1998 in zake het openbaar ministerie | a) Par jugement du 9 septembre 1998 en cause du ministère public |
| tegen N. Komuth en F. Clemens, waarvan de expeditie ter griffie van | contre N. Komuth et F. Clemens, dont l'expédition est parvenue au |
| het Arbitragehof is ingekomen op 14 september 1998, heeft de | greffe de la Cour d'arbitrage le 14 septembre 1998, le Tribunal |
| Correctionele Rechtbank te Eupen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | correctionnel d'Eupen a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Worden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet geschonden door artikel | « Les articles 10 et 11 de la Constitution sont-ils violés par |
| 370 van het Strafwetboek, in zoverre | l'article 370 du Code pénal |
| - het daderschap van een persoon van het vrouwelijke geslacht | - en tant qu'il n'est pas prévu qu'un auteur puisse être du sexe |
| uitgesloten is; | féminin; |
| - de daad gepleegd op een minderjarige persoon van het mannelijke | - en tant que l'acte commis sur un mineur d'âge du sexe masculin ne |
| geslacht niet tot strafrechtelijke vervolging leidt ? » | donne pas lieu à des poursuites pénales ? » |
| Die zaak is ingeschreven onder nummer 1413 van de rol van het Hof. | Cette affaire est inscrite sous le numéro 1413 du rôle de la Cour. |
| b) Bij vonnis van 11 december 1998 in zake het openbaar ministerie, M. | b) Par jugement du 11 décembre 1998 en cause du ministère public, M. |
| Grondin en S. Wauters tegen F. Rollin, C. Rollin en A. Grandgenet, | Grondin et S. Wauters contre F. Rollin, C. Rollin et A. Grandgenet, |
| waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op | |
| 12 januari 1999, heeft de Correctionele Rechtbank te Luik de volgende | dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 12 |
| janvier 1999, le Tribunal correctionnel de Liège a posé les questions | |
| prejudiciële vragen gesteld : | préjudicielles suivantes : |
| « 1. Roept artikel 370 van het Strafwetboek, in zoverre het enkel de | « 1. L'article 370 du Code pénal en tant qu'il ne permet de poursuites |
| vervolging ten aanzien van de mannelijke daders mogelijk maakt, geen | |
| discriminatie tussen mannen en vrouwen in het leven die de artikelen | qu'à l'égard des seuls auteurs masculins ne crée-t-il pas une |
| 10 en 11 van de Grondwet schendt ? | discrimination entre hommes et femmes qui viole les articles 10 et 11 |
| 2. Roept artikel 371 van het Strafwetboek, in zoverre het het huwelijk | de la Constitution ? 2. L'article 371 du Code pénal en tant qu'il érige le mariage en cause |
| als verschoningsgrond voor het misdrijf bedoeld in artikel 370 van het | d'excuse de l'infraction visée à l'article 370 du Code pénal ne |
| Strafwetboek aanmerkt, geen discriminatie in het leven tussen | crée-t-il pas une discrimination entre couples mariés et couples non |
| echtparen en ongehuwde paren die de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt ? » | mariés qui viole les articles 10 et 11 de la Constitution ? » |
| Die zaak is ingeschreven onder nummer 1583 van de rol van het Hof. | Cette affaire est inscrite sous le numéro 1583 du rôle de la Cour. |
| IV. In rechte | IV. En droit |
| B.1.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 370 | B.1.1. La première question préjudicielle porte sur l'article 370 du |
| van het Strafwetboek, dat luidt : | Code pénal, qui est libellé comme suit : |
| « Hij die een meisje ontvoert of doet ontvoeren dat de volle leeftijd | |
| van achttien jaar niet heeft bereikt en dat in de ontvoering heeft | « Celui qui aura enlevé ou fait enlever une fille en dessous de l'âge |
| toegestemd of de ontvoerder vrijwillig heeft gevolgd, wordt, indien | de dix-huit ans accomplis, qui aura consenti à son enlèvement ou qui |
| hij meerderjarig is, gestraft met gevangenisstraf van twee jaar tot | aura suivi volontairement son ravisseur, sera puni, s'il est majeur, |
| vijf jaar en met geldboete van vijftig frank tot vijfhonderd frank en | d'un emprisonnement de deux ans à cinq ans et d'une amende de |
| hij kan bovendien worden veroordeeld tot ontzetting van rechten | cinquante francs à cinq cents francs, et pourra être de plus condamné |
| overeenkomstig artikel 33 van het Strafwetboek. | à l'interdiction conformément à l'article 33 du Code pénal. |
| Indien hij minderjarig is, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van | Il sera puni d'un emprisonnement de trois mois à un an et d'une amende |
| drie maanden tot een jaar en met geldboete van vijftig frank tot driehonderd frank. » | de cinquante francs à trois cents francs, s'il est mineur. » |
| B.1.2. Aan het Hof wordt de vraag gesteld of die bepaling de artikelen | B.1.2. Il est demandé à la Cour si cette disposition viole les |
| 10 en 11 van de Grondwet schendt doordat, enerzijds, enkel de | articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, d'une part, seuls sont |
| bestraffing van mannelijke daders mogelijk is en doordat, anderzijds, | punissables des auteurs de sexe masculin et en ce que, d'autre part, |
| enkel de ontvoering van een minderjarig meisje en niet van een | seul est punissable l'enlèvement d'une fille mineure et non celui d'un |
| minderjarige jongen strafbaar wordt gesteld. | garçon mineur. |
| B.1.3. De artikelen 368 tot 371 van het Strafwetboek hebben betrekking | B.1.3. Les articles 368 à 371 du Code pénal traitent de l'enlèvement |
| op de ontvoering van minderjarigen. | de mineurs. |
| In de artikelen 368 en 369 wordt de ontvoering van minderjarigen door | Les articles 368 et 369 punissent l'enlèvement de mineurs par |
| geweld, list of bedreiging bestraft. Daarbij wordt noch wat de dader, | violence, ruse ou menace. Il n'est fait, dans ces articles, aucune |
| noch wat de minderjarige betreft, een onderscheid gemaakt tussen | distinction, ni en ce qui concerne l'auteur, ni en ce qui concerne le |
| personen van het mannelijk of het vrouwelijk geslacht. | mineur, entre les personnes de sexe masculin et les personnes de sexe |
| In artikel 370 wordt de ontvoering gestraft van een meisje dat de | féminin. L'article 370 punit l'enlèvement d'une fille au-dessous de l'âge de |
| volle leeftijd van achttien jaar niet heeft bereikt en dat in de | dix-huit ans accomplis qui aura consenti à son enlèvement ou qui aura |
| ontvoering heeft toegestemd of de ontvoerder vrijwillig heeft gevolgd. | suivi volontairement son ravisseur. Bien que bon nombre de |
| Hoewel tal van strafbepalingen die aanvangen met de woorden « hij die | dispositions pénales commençant par les mots « celui qui . » |
| . », zowel op mannelijke als op vrouwelijke daders van toepassing | s'appliquent tant aux auteurs féminins qu'aux auteurs masculins, il |
| zijn, wordt met betrekking tot artikel 370 aangenomen dat de dader een | est admis qu'en ce qui concerne l'article 370, l'auteur doit être un |
| man moet zijn. Aldus geïnterpreteerd maakt die strafbepaling in | homme. Ainsi interprétée, cette disposition pénale établit une |
| tweevoudig opzicht een onderscheid naar geslacht. | distinction sur la base du sexe, à un double titre. |
| B.1.4. Het staat aan de wetgever om het strafrechtsbeleid te bepalen | B.1.4. Il appartient au législateur de définir la politique pénale et |
| en meer in het bijzonder om uit te maken op welke wijze minderjarigen | en particulier de décider de quelle manière les mineurs d'âge doivent |
| strafrechtelijk dienen te worden beschermd. Het Hof kan een regeling | être protégés pénalement. La Cour ne peut sanctionner une |
| slechts afkeuren voor zover een onderscheid wordt gemaakt waarvoor | réglementation que lorsque celle-ci opère une distinction dénuée de |
| geen redelijke verantwoording bestaat. | justification raisonnable. |
| B.1.5. De ontvoering bedoeld in artikel 370 van het Strafwetboek | B.1.5. L'enlèvement visé à l'article 370 du Code pénal est tout acte |
| bestaat in om het even welke handeling die tot doel heeft het | qui a pour but de soustraire la mineure d'âge à l'autorité exercée sur |
| minderjarige meisje te onttrekken aan het gezag dat wordt uitgeoefend | elle par les personnes chargées de sa garde ou par les personnes qui |
| door de personen belast met de bewaring ervan of die op regelmatige wijze het feitelijk gezag over de minderjarige uitoefenen. In tegenstelling tot artikel 368 is niet vereist dat de ontvoering gepaard gaat met geweld, list of bedreiging. Het is evenmin relevant of de minderjarige zich na de ontvoering al dan niet vrij kan bewegen. De strafbaarstelling vereist ook geenszins seksuele handelingen of intenties. De wetgever heeft de ontvoering strafbaar gesteld, ook al heeft de minderjarige toegestemd. De wetgever is ervan uitgegaan dat de toestemming verkregen werd onder de verleidende invloed van de ontvoerder. B.1.6. Het komt de wetgever toe om uit te maken of een dergelijke beschermingsmaatregel thans nog moet worden gehandhaafd. Door evenwel, | exercent sur elle de façon régulière une autorité de fait. Contrairement au cas visé à l'article 368, il n'est pas exigé que l'enlèvement soit assorti de violence, de ruse ou de menace. Le fait que la mineure d'âge puisse se mouvoir ou non librement après l'enlèvement est également sans importance. De même, l'infraction ne requiert nullement des actes sexuels ou des intentions de cette nature. Le législateur a rendu l'enlèvement punissable, même si la mineure d'âge a donné son consentement. Le législateur a considéré que celui-ci était obtenu par l'influence séductrice du ravisseur. B.1.6. Il appartient au législateur de décider si une telle mesure de protection doit encore être maintenue. Toutefois, en limitant, d'une |
| enerzijds, de strafbaarstelling te beperken tot mannelijke daders en, | part, l'incrimination aux auteurs de sexe masculin et en punissant, |
| anderzijds, enkel de ontvoering van minderjarige meisjes te | d'autre part, exclusivement l'enlèvement de jeunes filles mineures, le |
| bestraffen, hanteert de wetgever een tweevoudig onderscheid naar | législateur opère une double distinction, basée sur le sexe, qui, dans |
| geslacht dat in de huidige maatschappelijke context bezwaarlijk als | le contexte social actuel, peut difficilement être considérée comme |
| redelijk verantwoord kan worden beschouwd. | raisonnablement justifiée. |
| Er is immers geen reden waarom de door artikel 370 beoogde bescherming, indien zij noodzakelijk wordt geacht, enkel aan meisjes en niet aan jongens zou moeten worden gewaarborgd. Daar de strafbaarstelling, zoals hiervoor gezegd, het ontvoeren op zich bestraft, kan niet staande worden gehouden dat specifieke kenmerken een onderscheid tussen jongens en meisjes rechtvaardigen. Het is trouwens ook niet uitgesloten dat een vrouw iemand zoekt te onttrekken aan het ouderlijk gezag. Het is bijgevolg discriminerend het misdrijf van ontvoering van een minderjarige af te bakenen op grond van het geslacht van de dader of van het slachtoffer. | En effet, si l'on considère que la protection visée à l'article 370 est nécessaire, il n'existe aucun motif pour garantir cette protection aux filles et non aux garçons. Etant donné, comme il est dit plus haut, que c'est l'enlèvement en tant que tel qui est érigé en infraction, il ne peut être soutenu que des caractéristiques spécifiques justifient une distinction entre les filles et les garçons. Par ailleurs, il n'est pas exclu qu'une femme cherche à soustraire quelqu'un à l'autorité parentale. Il est donc discriminatoire de délimiter l'infraction d'enlèvement de mineur en fonction du sexe de l'auteur ou de la victime. B.1.7. Il résulte de ce qui précède que la loi pénale viole les |
| B.1.7. Uit wat voorafgaat volgt dat de strafwet de artikelen 10 en 11 | articles 10 et 11 de la Constitution, non en ce qu'elle punit |
| van de Grondwet schendt, niet doordat zij de ontvoering van | l'enlèvement de jeunes filles mineures par un auteur masculin, mais en |
| minderjarige meisjes door een mannelijke dader strafbaar stelt maar | ce que le législateur, s'il estime devoir maintenir cette infraction, |
| wel doordat, wanneer de wetgever de bedoelde strafbaarstelling meent | n'a pas étendu celle-ci aux auteurs féminins et aux mineurs d'âge de |
| te moeten handhaven, hij die niet heeft uitgebreid tot vrouwelijke | sexe masculin. |
| daders, enerzijds, en tot minderjarigen van het mannelijk geslacht, anderzijds. | Considérée abstraction faite de la discrimination qu'elle implique en |
| Los beschouwd van de discriminatie die zij inhoudt op grond van het | fonction du sexe de l'auteur ou de la personne enlevée, |
| geslacht van de ontvoerder of van de ontvoerde, kan de in artikel 370 | l'incrimination contenue dans l'article 370 peut encore se justifier |
| vervatte strafbaarstelling nog worden verantwoord door de zorg om het | |
| ouderlijk gezag te doen eerbiedigen, in het belang zelf van de | |
| minderjarigen. Overigens zou de ongrondwettigverklaring van artikel | par le souci de faire respecter l'autorité parentale, dans l'intérêt |
| 370 in zoverre die bepaling de bestraffing van de ontvoering niet | même des mineurs. Par ailleurs, déclarer l'article 370 |
| inconstitutionnel, en tant que cette disposition n'étend pas la | |
| uitbreidt tot de gevallen waarin deze een minderjarige van het | répression de l'enlèvement aux cas où celui-ci concerne un mineur de |
| mannelijk geslacht betreft of door een vrouw wordt begaan, tot een | sexe masculin ou est commis par une femme, conduirait à un résultat |
| resultaat leiden dat strijdig is met artikel 12, tweede lid, van de | contraire à l'article 12, alinéa 2, de la Constitution, qui dispose |
| Grondwet, dat met name bepaalt dat « niemand kan worden vervolgd dan | notamment que « nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par |
| in de gevallen die de wet bepaalt ». | la loi ». |
| B.2.1. De prejudiciële vragen hebben tevens betrekking op artikel 371 van het Strafwetboek, dat luidt : | B.2.1. Les questions préjudicielles portent également sur l'article 371 du Code pénal, qui dispose : |
| « De ontvoerder die een huwelijk sluit met het meisje dat hij heeft | « Le ravisseur qui aura épousé la fille qu'il a enlevée ou fait |
| ontvoerd of doen ontvoeren, en zij die aan de ontvoering hebben | enlever, et ceux qui auront participé à l'enlèvement, ne pourront être |
| deelgenomen, kunnen niet vervolgd worden dan nadat de nietigheid van | poursuivis qu'après que la nullité du mariage aura été définitivement |
| het huwelijk definitief is uitgesproken. » | prononcée. » |
| B.2.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of die bepaling geen | B.2.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition n'instaure |
| discriminatie in het leven roept tussen gehuwde en ongehuwde paren, in | pas une discrimination entre les couples mariés et les couples non |
| zoverre enkel het huwelijk wordt aangemerkt als een hinderpaal voor de | mariés, en ce que seul le mariage est considéré comme un obstacle aux |
| vervolging van het wanbedrijf bedoeld in artikel 370 van het | poursuites pour le délit visé à l'article 370 du Code pénal. |
| Strafwetboek. | |
| B.2.3. De afwezigheid van strafvervolging van de ontvoerder, zolang | B.2.3. L'absence de poursuites à l'encontre du ravisseur aussi |
| zijn huwelijk met het ontvoerde meisje niet definitief nietig is | longtemps que le mariage avec la jeune fille enlevée n'a pas été |
| verklaard, strekt ertoe de rust te waarborgen van de echtgenoten. | définitivement annulé tend à garantir la paix des époux. |
| Vanuit het oogpunt van de in het geding zijnde bepaling bestaat er in | |
| de huidige stand van de wetgeving tussen gehuwden en niet-gehuwden een | Sous l'angle de la disposition en cause, il existe, dans l'état actuel |
| objectief verschil. De regels van het Burgerlijk Wetboek met | de la loi, une différence objective entre les couples mariés et non |
| betrekking tot het tot stand komen van het huwelijk, gecombineerd met | mariés. Les règles du Code civil relatives à la formation du mariage |
| die welke de plichten van de echtgenoten bepalen, verantwoorden het in | combinées avec celles qui définissent les droits et devoirs des époux, |
| het geding zijnde onderscheid ten aanzien van de artikelen 10 en 11 | justifient la distinction en cause au regard des articles 10 et 11 de |
| van de Grondwet. | la Constitution. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Door ontvoering van minderjarigen van het vrouwelijk geslacht door | - En punissant l'enlèvement de mineures d'âge par des auteurs de sexe |
| mannelijke daders te bestraffen, schendt artikel 370 van het | masculin, l'article 370 du Code pénal ne viole pas les articles 10 et |
| Strafwetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | 11 de la Constitution. |
| - De ontstentenis van de mogelijkheid om, bij de ontvoering van een | - Le défaut, en cas d'enlèvement d'un enfant mineur qui aura consenti |
| minderjarige die in de ontvoering heeft toegestemd of de ontvoerder | à son enlèvement ou qui aura suivi volontairement son ravisseur, de la |
| vrijwillig heeft gevolgd, de ontvoering van minderjarigen van het | possibilité de punir l'enlèvement de mineurs d'âge de sexe masculin et |
| mannelijk geslacht en de ontvoering door een vrouwelijke dader te | l'enlèvement par un auteur féminin, alors que cette possibilité existe |
| bestraffen, terwijl die mogelijkheid bestaat ten aanzien van de | à l'égard de l'enlèvement de mineurs de sexe féminin par un auteur de |
| ontvoering van minderjarigen van het vrouwelijk geslacht door een | |
| dader van het mannelijk geslacht, is strijdig met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | sexe masculin, est contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. |
| - Artikel 371 van het Strafwetboek schendt niet de artikelen 10 en 11 | - L'article 371 du Code pénal ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
| van de Grondwet, in zoverre enkel het huwelijk als hinderpaal voor de | Constitution en tant que le mariage seul fait obstacle aux poursuites |
| vervolging van het misdrijf bedoeld in artikel 370 van het | pour le délit visé à l'article 370 du Code pénal. |
| Strafwetboek wordt aangemerkt. | |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, | Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en |
| overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op | langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 |
| het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 november 1999. | janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 novembre 1999. |
| De griffier, | Le greffier, |
| L. Potoms. | L. Potoms. |
| De voorzitter, | Le président, |
| G. De Baets. | G. De Baets. |