Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 103/2002 van 19 juni 2002 Rolnummers : 2371 en 2372 In zake : de vorderingen tot schorsing van het decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...)"
Arrest nr. 103/2002 van 19 juni 2002 Rolnummers : 2371 en 2372 In zake : de vorderingen tot schorsing van het decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) Arrêt n° 103/2002 du 19 juin 2002 Numéros du rôle : 2371 et 2372 En cause : les demandes de suspension du décret de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de compétences visées à l'article 16 du décret du La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, P(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 103/2002 van 19 juni 2002 Arrêt n° 103/2002 du 19 juin 2002
Rolnummers : 2371 en 2372 Numéros du rôle : 2371 et 2372
In zake : de vorderingen tot schorsing van het decreet van de Franse En cause : les demandes de suspension du décret de la Communauté
Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de
zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli 1997 dat de compétences visées à l'article 16 du décret du 24 juillet 1997
prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair définissant les missions prioritaires de l'enseignement fondamental et
onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit de l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à
te voeren en tot organisatie van een procedure voor beperkte afwijking les atteindre et organisant une procédure de dérogation limitée »,
», ingesteld door de v.z.w. Schola Nova, de v.z.w. Ecole Notre-Dame de introduites par l'a.s.b.l. Schola Nova, l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de
la Sainte Espérance en B. Van Houtte. la Sainte Espérance et B. Van Houtte.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L.
L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, L. Lavrysen, A. Alen,
Alen, J.-P. Moerman et E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux,
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de vorderingen I. Objet des demandes
a. Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 23 en a. Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la
22 februari 2002 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn poste les 23 et 22 février 2002 et parvenues au greffe le 25 février
ingekomen op 25 februari 2002, hebben de v.z.w. Schola Nova, waarvan
de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1315 Incourt, rue du 2002, l'a.s.b.l. Schola Nova, dont le siège social est établi à 1315
Brombais 11, en de v.z.w. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, Incourt, rue du Brombais 11, et l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de la
waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1050 Brussel, Sainte Espérance, dont le siège social est établi à 1050 Bruxelles,
Eendrachtstraat 37, en B. Van Houtte, wonende te 1160 Brussel, rue de la Concorde 37, et B. Van Houtte, demeurant à 1160 Bruxelles,
Vrijwilligerslaan 29, een vordering tot schorsing ingesteld van het avenue des Volontaires 29, ont introduit une demande de suspension du
decreet van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging décret de la Communauté française du 19 juillet 2001 « portant
van de eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 confirmation des socles de compétences visées à l'article 16 du décret
juli 1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en du 24 juillet 1997 définissant les missions prioritaires de
van het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het l'enseignement fondamental et de l'enseignement secondaire et
mogelijk maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure
voor beperkte afwijking » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad organisant les structures propres à les atteindre et organisant une
van 23 augustus 2001). procédure de dérogation limitée » (publié au Moniteur belge du 23 août 2001).
b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 maart b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
2002 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 22 mars 2002 et parvenue au greffe le 25 mars 2002, l'a.s.b.l. Ecole
maart 2002, hebben de v.z.w. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, Notre-Dame de la Sainte Espérance, dont le siège social est établi à
waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is te 1050 Brussel,
Eendrachtstraat 37, B. Van Houtte, wonende te 1160 Brussel, 1050 Bruxelles, rue de la Concorde 37, B. Van Houtte, demeurant à 1160
Vrijwilligerslaan 29, en de v.z.w. Schola Nova, waarvan de Bruxelles, avenue des volontaires 29, et l'a.s.b.l. Schola Nova, dont
maatschappelijke zetel gevestigd is te 1315 Incourt, rue du Brombais le siège social est établi à 1315 Incourt, rue du Brombais 11, ont
11, een aanvullende vordering tot schorsing ingesteld van het decreet introduit une demande de suspension complémentaire du décret de la
van de Franse Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de Communauté française du 19 juillet 2001 « portant confirmation des
eindtermen zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli socles de compétences visées à l'article 16 du décret du 24 juillet
1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van 1997 définissant les missions prioritaires de l'enseignement
het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk fondamental et de l'enseignement secondaire et organisant les
maken ze uit te voeren en tot organisatie van een procedure voor structures propres à les atteindre et organisant une procédure de
beperkte afwijking » (waarvan de bijlagen bekendgemaakt zijn in het dérogation limitée » (dont les annexes ont été publiées au Moniteur
Belgisch Staatsblad van 25 september 2001). belge du 25 septembre 2001).
Bij dezelfde verzoekschriften vorderen de verzoekende partijen Par les mêmes requêtes, les parties requérantes demandent également
eveneens de vernietiging van dezelfde decretale bepalingen. l'annulation des mêmes dispositions décrétales.
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikkingen van 25 februari 2002 heeft de voorzitter in functie Par ordonnances du 25 février 2002, le président en exercice a désigné
de rechters van de respectieve zetels aangewezen overeenkomstig de les juges des sièges respectifs conformément aux articles 58 et 59 de
artikelen 58 en 59 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
Arbitragehof. De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé qu'il n'y avait pas lieu de faire
om in die zaken artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. application dans ces affaires des articles 71 ou 72 de la loi
Bij beschikking van 13 maart 2002 heeft het Hof de zaken samengevoegd. organique. Par ordonnance du 13 mars 2002, la Cour a joint les affaires.
Bij beschikking van dezelfde dag heeft het Hof de dag van de Par ordonnance du même jour, la Cour a fixé l'audience au 17 avril
terechtzitting bepaald op 17 april 2002 na de verzoekende partijen en 2002 après avoir invité les parties requérantes et les autorités
de in artikel 76, § 4, van de organieke wet bedoelde overheden te visées à l'article 76, § 4, de la loi organique à adresser à la Cour,
hebben uitgenodigd aan het Hof tegen uiterlijk 5 april 2002 hun pour le 5 avril 2002 au plus tard, leurs observations écrites sur la
schriftelijke opmerkingen mede te delen, met betrekking tot de
volgende vraag : « Is het bestreden decreet, en inzonderheid artikel 9 question suivante : « Le décret entrepris, et en particulier son
ervan, van toepassing op de verzoekende partijen die vrije article 9, sont-ils applicables aux parties requérantes qui sont des
instellingen zijn die niet door de overheid zijn erkend noch institutions libres qui ne sont ni reconnues ni subventionnées par les
gesubsidieerd ? ». pouvoirs publics ? ».
Van die beschikkingen van 13 maart 2002 is kennisgegeven aan de in Ces ordonnances du 13 mars 2002 ont été notifiées aux autorités
artikel 76 van de organieke wet vermelde overheden en aan de mentionnées à l'article 76 de la loi organique et aux parties
verzoekende partijen en hun advocaat bij op 14 maart 2002 ter post requérantes, ainsi qu'à leur avocat, par lettres recommandées à la
aangetekende brieven. poste le 14 mars 2002.
Schriftelijke opmerkingen zijn ingediend door : Des observations écrites ont été introduites par :
- de verzoekende partijen, bij op 22 maart 2002 ter post aangetekende - les parties requérantes, par lettre recommandée à la poste le 22
brief; mars 2002;
- de Franse Gemeenschapsregering, Surlet de Chokierplein 15-17, 1000 - le Gouvernement de la Communauté française, place Surlet de Chokier
Brussel, bij op 4 april 2002 ter post aangetekende brief. 15-17, 1000 Bruxelles, par lettre recommandée à la poste le 4 avril
Bij beschikking van 16 april 2002 heeft het Hof de zaken uitgesteld 2002. Par ordonnance du 16 avril 2002, la Cour a remis les affaires à
tot de terechtzitting van 30 april 2002. l'audience du 30 avril 2002.
Cette ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à l'article
Van die beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van de 76 de la loi organique et aux parties requérantes ainsi qu'à leur
organieke wet vermelde overheden en aan de verzoekende partijen en hun avocat, par lettres recommandées à la poste le 17 avril 2002.
advocaat bij op 17 april 2002 ter post aangetekende brieven. L'avocat des parties requérantes a transmis une note d'audience par
De advocaat van de verzoekende partijen heeft met een brief die op 29 lettre reçue au greffe le 29 avril 2002.
april 2002 op de griffie is ontvangen, een zittingsnota overgezonden.
Bij beschikking van 30 april 2002 heeft voorzitter M. Melchior de Par ordonnance du 30 avril 2002, le président M. Melchior a soumis les
zaken voorgelegd aan het Hof in voltallige zitting. affaires à la Cour réunie en séance plénière.
Op de openbare terechtzitting van 30 april 2002 : A l'audience publique du 30 avril 2002 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. R. Lefebvre, advocaat bij de balie te Dinant, voor de . Me R. Lefebvre, avocat au barreau de Dinant, pour les parties
verzoekende partijen; requérantes;
. Mr. J. Sambon, advocaat bij de balie te Brussel, voor de Franse . Me J. Sambon, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Gouvernement
Gemeenschapsregering; de la Communauté française;
- hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Moerman en E. Derycke verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs J.-P. Moerman et E. Derycke ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- zijn de zaken in beraad genomen. - les affaires ont été mises en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
- A - - A -
Wat het belang betreft Quant à l'intérêt
A.1.1. De verzoekende partij in de zaak nr. 2371, de v.z.w. Schola A.1.1. La requérante dans l'affaire n° 2371, l'a.s.b.l. Schola Nova,
Nova, verantwoordt haar belang om in rechte te treden vanuit haar justifie son intérêt à agir par son objet social, la promotion des
maatschappelijk doel, namelijk de kennis van het Latijn en het Grieks langues latine et grecque et de la culture en général et par le fait
en van de cultuur in het algemeen bevorderen, en door het feit dat zij qu'elle dispense un enseignement de niveau secondaire en gérant une
secundair onderwijs verstrekt in een door haar beheerde vrije institution libre qui n'est ni reconnue ni subventionnée par les
instelling die niet is erkend, noch gesubsidieerd door de overheid. pouvoirs publics. Elle rappelle qu'elle a été partie intervenante dans
Zij herinnert eraan dat zij tussenkomende partij is geweest in het le cadre du recours en annulation qui a fait l'objet de l'arrêt n°
kader van het beroep tot vernietiging dat aanleiding heeft gegeven tot
het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 van het Hof. 49/2001 du 18 avril 2001 de la Cour.
A.1.2. De eerste verzoekende partij in de zaak nr. 2372, de v.z.w. A.1.2. La première partie requérante dans l'affaire n° 2372,
Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, verantwoordt haar belang om l'a.s.b.l. Ecole Notre-Dame de la Sainte Espérance, justifie son
in rechte te treden vanuit haar maatschappelijk doel dat erin bestaat intérêt à agir par son objet social qui est l'exercice d'un
katholiek onderwijs te verstrekken, hoofdzakelijk maar niet enseignement catholique en particulier mais non exclusivement au
uitsluitend op het niveau van het lager onderwijs. De tweede verzoeker niveau primaire. Le second requérant est, quant à lui, le père
is de vader van leerlingen van die school, die zijn ingeschreven in d'élèves de ladite école inscrits dans l'enseignement maternel et
het kleuter- en lager onderwijs. primaire.
Die verzoekers vorderen tegelijkertijd voor de Raad van State de Ces requérants poursuivent parallèlement devant le Conseil d'Etat
nietigverklaring van het besluit van de Franse Gemeenschapsregering l'annulation de l'arrêté du Gouvernement de la Communauté française du
van 21 mei 1999 « tot vaststelling van de voorwaarden om te kunnen 21 mai 1999 « fixant les conditions pour pouvoir satisfaire à
voldoen aan de leerplicht door het verstrekken van onderwijs aan huis l'obligation scolaire en dispensant un enseignement à domicile ». Cet
». Dat besluit onderwerpt het onderwijs aan huis aan een controle van arrêté soumet l'enseignement à domicile à un contrôle du niveau des
het onderwijsniveau conform de basisvaardigheden bepaald bij het études conforme au socle de compétences défini par le décret de la
decreet van de Franse Gemeenschap dat bij het voormelde arrest van het Communauté française annulé par l'arrêt de la Cour n° 49/2001 précité,
Hof nr. 49/2001 is vernietigd, en dat is vervangen door het bestreden auquel a été substitué le décret attaqué. Ceci fonde, selon les
decreet. Dit toont volgens de verzoekers hun belang aan om in rechte te treden. requérants, leur intérêt à agir.
Wat de middelen betreft Quant aux moyens
A.2.1. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 24 A.2.1. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 24 de la
van de Grondwet. De verzoekers zijn van mening dat het Constitution. Les requérants estiment que l'enseignement libre non
niet-gesubsidieerd vrij onderwijs buiten de werkingssfeer van het subventionné est en dehors de la portée du décret attaqué et que cela
bestreden decreet valt en dat dit blijkt uit de bekentenis, in de memorie van antwoord, van de Franse Gemeenschap voor het Hof in de zaak nr. 1895, die aanleiding heeft gegeven tot het voormelde arrest nr. 49/2001, alsook uit de redenering van het Hof in dat arrest. Aangezien de voorwaarden die de overheid oplegt voor het behoud van de erkenning en subsidiëring niet gelden voor de instellingen van het niet-gesubsidieerd vrij onderwijs, is het ten onrechte en met miskenning van de vrijheid van onderwijs dat de Franse Gemeenschap beweert dat ook zij, op dezelfde lijn als het officieel en gesubsidieerd vrij onderwijs, door het bestreden decreet worden beoogd. A.2.2. In het tweede middel worden het bestreden decreet de omvang van de reglementering inzake eindtermen en de daarmee samenhangende schending van de pedagogische vrijheid verweten. De verzoekers verwijzen naar het voormelde arrest nr. 49/2001. Zij onderstrepen dat het vanzelfsprekend is dat de vrijheid van het gesubsidieerd vrij onderwijs beperkter is dan die van het niet-gesubsidieerd vrij onderwijs. Voor dit laatste type van onderwijs is het grondwettelijke résulte de l'aveu contenu dans le mémoire en réponse de la Communauté française devant la Cour en l'affaire n° 1895 qui a donné lieu à l'arrêt n° 49/2001 précité et du raisonnement de la Cour dans cet arrêt. Dès lors que les établissements d'enseignement libre non subventionné ne sont pas concernés par les conditions imposées par les pouvoirs publics au maintien de la reconnaissance et au subventionnement, c'est abusivement et en méconnaissance de la liberté de l'enseignement que la Communauté française prétend les viser par le décret attaqué, sur le même pied que l'enseignement officiel et le libre subventionné. A.2.2. Le second moyen reproche au décret attaqué l'étendue de la réglementation des socles de compétences et l'atteinte à la liberté pédagogique qui en résulte. Les parties rappellent l'arrêt n° 49/2001 précité. Les requérants soulignent qu'il est normal que la liberté de l'enseignement libre subventionné soit plus restreinte que celle de l'enseignement libre non subventionné. Pour ce deuxième type d'enseignement, le principe à observer rigoureusement est
verbod van elke preventieve maatregel het beginsel dat strikt moet l'interdiction constitutionnelle de toute mesure préventive. Les
worden nageleefd. De verzoekers hebben kritiek op artikel 10, eerste requérants reprochent à l'article 10, alinéa 1er, du décret attaqué le
lid, van het bestreden decreet, meer bepaald op de vaagheid en caractère vague et extensible à l'infini de l'interdiction de toute
oneindige rekbaarheid van het verbod van elke afwijking met « als dérogation ayant « pour effet de porter atteinte à la cohérence du
gevolg dat afbreuk wordt gedaan aan de samenhang van het
onderwijssysteem ». Zij bekritiseren eveneens het volgende lid van het système éducatif ». Ils critiquent également l'alinéa suivant qui cite
artikel, dat verschillende uitsluitingscriteria bevat zoals de divers critères d'exclusion parmi lesquels il faut relever la
afwijking die « de vrijheid [zou] beknotten van de ouders om hun kind dérogation qui aurait « pour effet [...] de restreindre la liberté des
het volgende schooljaar naar een andere school te sturen ». De parents de changer leur enfant d'école l'année scolaire suivante ».
verzoekers zijn van mening dat het binnen het opgelegde regelgevende Les requérants estiment que dans le système réglementaire imposé, il
systeem bijna onmogelijk wordt het leerplan van de administratie niet devient pratiquement impossible de ne pas suivre pas à pas le
stap voor stap te volgen. Dat is overigens de niet verhulde bedoeling
van de Franse Gemeenschap, zoals blijkt uit de memorie van antwoord programme de l'administration. Tel est l'objectif non dissimulé de la
die zij bij de Raad van State heeft ingediend en waarvan de verzoekers Communauté française comme le révèle le mémoire en réponse déposé
een kopie als bijlage toevoegen. devant le Conseil d'Etat dont les requérants joignent une copie.
A.2.3. In het derde middel wordt artikel 10, derde lid, van het A.2.3. Le troisième moyen reproche à l'article 10, alinéa 3, du décret
bestreden decreet aangevochten voor zover het geen afwijking toestaat attaqué de ne pas permettre une dérogation à un pouvoir organisateur
aan een inrichtende macht wiens project de in de Grondwet vermelde dont le projet n'aurait pas pour effet de garantir les droits et
rechten en vrijheden alsook het Europees Verdrag voor de Rechten van libertés consacrés par la Constitution, la Convention européenne des
de Mens en het Verdrag inzake de rechten van het kind niet waarborgt. droits de l'homme ainsi que la Convention relative aux droits de
l'enfant. « Alors que [la] Cour a dit pour droit dans son arrêt n°
« Terwijl [het] Hof in zijn arrest nr. 10/2001 van 7 februari 2001 10/2001 du 7 février 2001 qu'il serait inconstitutionnel de refuser de
voor recht heeft gezegd dat het ongrondwettig zou zijn te weigeren een financer un parti qui émettrait des critiques sur les présupposés
partij te financieren die kritiek zou hebben geuit op de filosofische philosophiques ou idéologiques de la Convention européenne précitée ou
of ideologische vooronderstellingen van het voormelde Europees Verdrag
of op sommige van de bepalingen ervan, wil de Franse Gemeenschap, met sur certaines de ses dispositions, la Communauté française, au mépris
miskenning van een veel fundamentelere vrijheid, de ouders en de d'une liberté beaucoup plus fondamentale, prétend obliger les parents
scholen die ze hebben gekozen ertoe verplichten die ideologie aan de et les écoles choisies par eux à inculquer cette idéologie aux
kinderen bij te brengen, wat wordt bevestigd door artikel 6, 3° en 8°, enfants, ce que confirme l'article 6, 3° et 8° du décret précité (dit
van het voormelde decreet ( decreet taken ' genoemd) van 24 juli 1997,
in samenhang met artikel 4 van het besluit van de Franse décret missions ') du 24 juillet 1997 combiné avec l'article 4 de
Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 tot vaststelling van de l'arrêté du 21 mai 1999 du Gouvernement de la Communauté française
voorwaarden om te kunnen voldoen aan de leerplicht door het fixant les conditions nécessaires pour satisfaire à l'obligation
verstrekken van onderwijs aan huis. Die uitdrukkelijke wil om de jeugd scolaire en dispensant un enseignement à domicile. Cette volonté
met de officiële ideologie van het regime te indoctrineren, met délibérée d'endoctriner la jeunesse selon l'idéologie officielle du
miskenning van het natuurlijke recht van de ouders, is eigen aan een régime, au mépris du droit naturel des parents, est le propre d'un
totalitair regime. » De verzoekers geven verder nog voorbeelden, uit régime totalitaire. » Les parties requérantes donnent encore des
de bijlagen bij het decreet, van de expliciete ideologische oriëntatie exemples de manifestation de l'orientation idéologique du programme
van het officiële leerplan. officiel, exemples tirés des annexes du décret.
A.2.4. De verzoekers voeren ten slotte subsidiair een vierde middel A.2.4. Les requérants invoquent enfin, à titre subsidiaire, un
aan dat gericht is tegen artikel 11, § 2, tweede lid, van het quatrième moyen à l'encontre de l'article 11, § 2, alinéa 2, du décret
bestreden decreet, dat bepaalt dat « de afwijkingsaanvraag en haar attaqué qui dispose que sous peine d'être irrecevables, « la demande
bijlagen [...], op straffe van onontvankelijkheid, [...] [worden] de dérogation et ses annexes sont introduites [...] au plus tard 10
ingediend [...] uiterlijk tien maanden voor de start van het mois avant le début de l'année scolaire à partir de laquelle elle doit
schooljaar tijdens hetwelk deze van kracht moet zijn ». Zij entrer en vigueur ». Ils soulignent qu'aucune disposition transitoire
onderstrepen dat in geen enkele overgangsbepaling is voorzien en gaan n'est prévue et considèrent qu'il était donc impossible d'introduire
ervan uit dat het bijgevolg onmogelijk was voor het schooljaar régulièrement une demande de dérogation pour l'année scolaire
2001-2002 op regelmatige wijze een afwijkingsaanvraag in te dienen, wat een miskenning is van het gezag van gewijsde van het voormelde arrest van het Hof. Voor het schooljaar 2002-2003 moest de aanvraag vóór 1 november 2001 worden ingediend, terwijl de bijlagen bij het decreet, die onontbeerlijk zijn om de draagwijdte ervan te begrijpen, pas op 25 september 2001 in het Belgisch Staatsblad zijn bekendgemaakt. De termijn werd op die manier tot vijf weken teruggebracht, wat duidelijk een veel te korte periode is. De verzoekers oordelen dat dit des te onaanvaardbaarder is daar de decreetgever er meer dan vijf maanden over heeft gedaan om een nieuw decreet uit te werken en het in het Belgisch Staatsblad bekend te maken. Wat de vordering tot schorsing betreft A.3.1. De verzoekers verantwoorden hun vordering tot schorsing door het feit dat de scholen, om de redenen die in het vierde middel zijn toegelicht, materieel gezien geen gebruik hebben kunnen maken van de mogelijkheid tijdig een afwijking aan te vragen van het systeem dat 2001-2002, ce qui constitue une méconnaissance de l'autorité de la chose jugée de l'arrêt de la Cour déjà cité. Pour l'année scolaire 2002-2003, la demande devait être introduite avant le 1er novembre 2001, alors que les annexes du décret indispensables pour la compréhension de sa portée n'ont été publiées au Moniteur belge que le 25 septembre 2001. Le délai était donc ainsi réduit à cinq semaines, ce qui le rendait manifestement trop court. Les requérants estiment que c'est d'autant plus inadmissible que le législateur décrétal a mis plus de cinq mois pour élaborer un nouveau décret et le publier au Moniteur belge . Quant à la demande de suspension A.3.1. Les parties requérantes justifient leur demande de suspension par le fait que les écoles n'ont matériellement pas pu, pour les raisons exposées au quatrième moyen, user de la possibilité de solliciter en temps utile une dérogation au système imposé par le
bij het decreet is opgelegd. Bij de artikelen 5 en volgende, meer décret. Or, les articles 5 et suivants, notamment l'article 10 de
bepaald artikel 10 van het voormelde besluit van 21 mei 1999, worden l'arrêté précité du 21 mai 1999, imposent à l'établissement scolaire
echter aan de onderwijsinstellingen controles opgelegd van het de se soumettre à des contrôles du niveau des études conforme aux
onderwijsniveau conform de bekritiseerde basisvaardigheden. Dit plaatst de verzoekers dan ook voor een uitzichtloos dilemma. Ofwel organiseren zij onmiddellijk onderwijs in overeenstemming met de opgelegde pedagogische methoden die zij terecht als intellectueel nadelig en onnodig duur, ja zelfs financieel onhaalbaar mogen beschouwen; ofwel lopen zij, in de lijn van het opgelegde decretale systeem, het risico dat kinderen mislukken, met als gevolg dat zij het onderwijs van hun ouders of van de leraars die zij hebben gekozen, niet meer mogen volgen. Daaruit vloeit een nadeel voort dat als zeer ernstig en tenminste als moeilijk herstelbaar moet worden beschouwd. Wat de toepasselijkheid van het bestreden decreet betreft A.4.1. Bij beschikking van 13 maart 2002 heeft het Hof de datum vastgelegd van de terechtzitting voor de debatten over de vorderingen socles de compétences critiqués. Les parties requérantes sont dès lors placées devant un dilemme sans issue. Ou bien elles organisent immédiatement l'enseignement en conformité avec les méthodes pédagogiques imposées qu'elles sont en droit de juger intellectuellement nuisibles et inutilement dispendieuses, voire supérieures à leurs moyens financiers; ou bien, dans la ligne du système décrétal imposé, elles courent le risque d'échec scolaire dont la conséquence serait de voir les enfants enlevés à leurs parents ou aux éducateurs choisis par eux. Il en résulte un préjudice qui doit être considéré comme très grave et au moins difficilement réparable. Quant à l'applicabilité du décret entrepris A.4.1. Par ordonnance du 13 mars 2002, la Cour a fixé l'audience pour
tot schorsing, en de verzoekende partijen alsook de overheden bedoeld les débats sur les demandes de suspension et a invité les parties
in artikel 76, § 4, van de organieke wet verzocht het Hof tegen requérantes et les autorités visées à l'article 76, § 4, de la loi
uiterlijk 5 april 2002 hun schriftelijke opmerkingen te bezorgen over organique à adresser à la Cour pour le 5 avril 2002 au plus tard leurs
de volgende vraag : « Is het bestreden decreet, en inzonderheid observations écrites sur la question suivante : « Le décret entrepris,
artikel 9 ervan, van toepassing op de verzoekende partijen die vrije et en particulier son article 9, sont-ils applicables aux parties
instellingen zijn die niet door de overheid zijn erkend noch requérantes qui sont des institutions libres qui ne sont ni reconnues
gesubsidieerd ? ». ni subventionnées par les pouvoirs publics ? ».
A.4.2. De verzoekende partijen voeren aan dat het bestreden decreet A.4.2. Les parties requérantes font valoir que le décret attaqué du 19
van 19 juli 2001, en meer bepaald artikel 9 ervan, net zoals het juillet 2001, et en particulier son article 9, n'est, pas plus que
decreet van 24 juli 1997, niet rechtstreeks van toepassing is op de celui du 24 juillet 1997, directement applicable aux établissements
vrije onderwijsinstellingen die niet erkend noch gesubsidieerd worden scolaires libres non reconnus ni subventionnés par la Communauté
door de Franse Gemeenschap. Het is daarentegen indirect op hen van française. Il leur est cependant indirectement applicable en vertu des
toepassing krachtens de artikelen 4 en 10 van het besluit van de articles 4 et 10 de l'arrêté du Gouvernement de la Communauté
Franse Gemeenschapsregering van 21 mei 1999, wat het belang van de française du 21 mai 1999, ce qui fonde l'intérêt à agir des parties
verzoekers verantwoordt om in rechte te treden. Artikel 9 van het bestreden decreet is wel zo geformuleerd dat het die instellingen uitsluit, maar het is een minimumvereiste dat het voordeel van de bepaling tot hen wordt uitgebreid vanaf het ogenblik dat en voor zover de eindtermen op hen van toepassing zouden zijn. Het zou onlogisch zijn dat vrije instellingen, in tegenstelling tot de gesubsidieerde instellingen, zonder enige afwijkingsmogelijkheid aan die bepalingen onderworpen zouden zijn, terwijl de grondwettelijke vrijheid van de niet-gesubsidieerde instellingen niet aan dezelfde beperkingen onderworpen is als die van de gesubsidieerde instellingen. Voor zover het Hof zou oordelen dat dit wel degelijk de interpretatie requérantes. Sans doute l'article 9 du décret entrepris exclut-il dans sa formulation ces établissements, mais le bénéfice de la disposition doit au minimum leur être étendu à partir du moment et dans la mesure où les socles de compétences leur seraient applicables. Il serait contraire à la logique que des établissements libres soient soumis à ces dispositions sans aucune possibilité de dérogation à la différence des établissements subventionnés, alors que la liberté constitutionnelle des établissements non subventionnés n'est pas soumise aux mêmes limitations que celle des établissements subventionnés. Dans la mesure où la Cour estimerait que telle est bien
is van artikel 9 van het decreet, hebben de verzoekers belang bij de l'interprétation de l'article 9 du décret, les parties requérantes ont
vernietiging omdat het bestreden decreet hun een recht ontzegt waarop intérêt à l'annulation au motif que le décret attaqué les prive d'un
zij meer aanspraak kunnen maken dan de instellingen waaraan dat droit qu'elles ont plus de raison de se voir reconnaître que les
institutions auxquelles cet article le confère. Les parties
artikel dat recht toekent. De verzoekers dienen dan ook een bijkomende requérantes introduisent dès lors une demande complémentaire en
vordering tot vernietiging en tot schorsing in. annulation et en suspension.
Het bijkomende beroep tot vernietiging en tot schorsing is door Le recours complémentaire en annulation et en suspension est introduit
dezelfde verzoekende partijen ingediend. Zij vorderen bijkomend de par les mêmes parties requérantes. Elles demandent à titre
vernietiging en voorafgaande schorsing van artikel 9 van het bestreden complémentaire l'annulation et la suspension préalable de l'article 9
decreet, wegens schending van de artikelen 10, 11 en 24 van de du décret entrepris pour violation des articles 10, 11 et 24 de la
Grondwet. Constitution.
De partijen zijn van mening dat die vordering ontvankelijk is omdat Les parties estiment que cette demande est recevable parce que le
het bestreden decreet onvolledig, zonder bijlagen, is bekendgemaakt in décret attaqué a été publié incomplètement sans ses annexes au
het Belgisch Staatsblad van 23 augustus 2001, en volledig, met Moniteur belge du 23 août 2001 et complètement avec ses annexes au
bijlagen, in het Belgisch Staatsblad van 25 september 2001, zodat de Moniteur belge du 25 septembre 2001, de sorte que le délai ultime pour
uiterste termijn om beroep in te stellen op 25 maart 2002 verstrijkt. exercer un recours expire le 25 mars 2002.
Er worden nieuwe middelen aangevoerd tegen artikel 9 van het decreet Des moyens nouveaux sont invoqués à l'encontre de l'article 9 du
voor zover het in die zin moet worden geïnterpreteerd dat het de décret en tant qu'il doit s'interpréter comme excluant les parties
verzoekers uitsluit van het recht een afwijking te verkrijgen, wat een requérantes du droit d'obtenir une dérogation, ce qui les traite de
discriminerende behandeling inhoudt ten opzichte van de façon discriminatoire par rapport aux établissements scolaires
onderwijsinstellingen die door de Franse Gemeenschap erkend en reconnus et subventionnés par la Communauté française. Dans la mesure
gesubsidieerd zijn. Voor zover de bij het decreet goedgekeurde où les socles de compétences approuvés par le décret sont
eindtermen indirect op de verzoekers van toepassing zijn krachtens de indirectement applicables aux parties requérantes par les articles 4
artikelen 4 en 10 van het voormelde besluit van 21 mei 1999, meer et 10 de l'arrêté du 21 mai 1999 déjà cité, en particulier comme
bepaald wat de leerstof betreft van de proeven die op grond van dat matière des épreuves organisées en vertu de cet arrêté, les parties
besluit worden ingericht, worden de verzoekers ongunstiger behandeld requérantes sont traitées plus défavorablement que les établissements
dan de erkende en gesubsidieerde instellingen indien zij geen reconnus et subventionnés si elles ne peuvent bénéficier de
afwijkingsmogelijkheid kunnen genieten. possibilités de dérogation.
Wat de vordering tot schorsing betreft, verwijzen de partijen naar hun Pour ce qui concerne la demande de suspension, les parties se réfèrent
oorspronkelijke verzoekschrift. à leur requête initiale.
Opmerkingen van de Franse Gemeenschapsregering Observations du Gouvernement de la Communauté française
A.5.1. De Franse Gemeenschapsregering merkt in de eerste plaats op dat het onderwerp van het beroep beperkt is omdat in het dispositief van de verzoekschriften de schorsing en vervolgens de vernietiging van het bestreden decreet wordt gevorderd, enkel ten aanzien van de niet-gesubsidieerde onderwijsinstellingen en ten aanzien van de ouders die persoonlijk onderwijs verstrekken aan hun kinderen of dat door anderen aan huis laten doen. A.5.2. De Franse Gemeenschapsregering geeft vervolgens een antwoord op de vraag van het Hof waaruit elementen kunnen worden afgeleid ter beoordeling van het belang van de verzoekende partijen om in rechte te treden. Zij herinnert eraan dat het bestreden decreet het verlengde is van het A.5.1. Le Gouvernement de la Communauté française relève tout d'abord que l'objet du recours est limité puisque le dispositif des requêtes postule la suspension puis l'annulation du décret entrepris à l'égard des seuls établissements scolaires non subventionnés de même qu'à l'égard des parents assumant personnellement ou faisant donner à domicile l'instruction de leurs enfants. A.5.2. Le Gouvernement de la Communauté française répond ensuite à la question posée par la Cour et on dégage de cette réponse des éléments d'appréciation quant à l'intérêt à agir des parties requérantes. Il rappelle que le décret entrepris est le prolongement du décret de
decreet van de Franse Gemeenschap van 24 juli 1997 dat de prioritaire la Communauté française du 24 juillet 1997 définissant les missions
taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair onderwijs en prioritaires de l'enseignement fondamental et de l'enseignement
de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit te voeren. secondaire et organisant les structures propres à les atteindre. Ces
Beide decreten zijn alleen van toepassing op de instellingen die door deux décrets ne sont applicables qu'aux établissements organisés ou
de Franse Gemeenschap worden ingericht of gesubsidieerd. Artikel 9 van subventionnés par la Communauté française. Le libellé de l'article 9
het bestreden decreet bevestigt dat indirect. De eindtermen zijn dus du décret entrepris le confirme indirectement. Les socles de
niet van toepassing op het onderwijs dat niet wordt ingericht, noch compétence ne s'appliquent donc pas à l'enseignement qui n'est ni
gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap. organisé ni subventionné par la Communauté française.
Het onderwijs aan huis is geregeld bij de wet van 29 juni 1983 L'enseignement à domicile est régi par la loi du 29 juin 1983
betreffende de leerplicht, op grond waarvan onderwijs aan huis mag concernant l'obligation scolaire, qui permet la dispensation d'un
worden verstrekt op voorwaarde dat dit onderwijs beantwoordt aan de enseignement à domicile pour autant que celui-ci réponde aux
voorwaarden die door de Koning zijn vastgelegd. Die voorwaarden zijn conditions fixées par le Roi. Ces conditions sont fixées par un arrêté
vastgelegd bij een besluit van de Franse Gemeenschapsregering van 21 du Gouvernement de la Communauté française du 21 mai 1999 qui utilise
mei 1999, waarin gebruik wordt gemaakt van de techniek van regelgeving un dispositif de réglementation par référence et étend le champ
met verwijzing en waarbij het werkingsgebied ratione materiae van d'application ratione materiae de certaines dispositions du décret du
sommige bepalingen van het decreet van 24 juli 1997 wordt uitgebreid. 24 juillet 1997. C'est cette extension qui cause grief aux requérants.
Het is die uitbreiding waartegen de verzoekers bezwaar hebben. Het Il ne revient pas à la Cour d'en connaître : la constitutionnalité de
behoort niet tot de bevoegdheid van het Hof kennis ervan te nemen : de dispositions législatives ne peut être tributaire de la légalité de
grondwettigheid van wettelijke bepalingen kan niet afhankelijk zijn
van de wettigheid van verordenende bepalingen. dispositions réglementaires.
De Franse Gemeenschapsregering doet verder nog opmerken dat de Le Gouvernement de la Communauté française relève encore que les
verzoekers zich niet kunnen beroepen op een rechtstreeks belang omdat requérants ne peuvent se prévaloir d'un intérêt direct puisque
de toepassing van de eindtermen op het onderwijs aan huis wordt l'application des socles de compétences à l'enseignement à domicile
opgelegd door een andere norm met verordenende draagwijdte. In zijn est le fait d'une autre norme à portée réglementaire. La Cour a
arrest nr. 35/96 van 6 juni 1996 heeft het Hof gepreciseerd dat in précisé dans son arrêt n° 35/96 du 6 juin 1996 que dans une telle
zulk een geval, « [indien] voor een rechtscollege zou worden betoogd hypothèse, « s'il devait être allégué devant une juridiction que
dat de onwettigheid van het koninklijk besluit veroorzaakt is door de l'illégalité de l'arrêté royal a pour cause l'inconstitutionnalité de
ongrondwettigheid van de bestreden wetsbepaling, [...] het dat la disposition législative attaquée, il appartiendrait à cette
rechtscollege toe[komt] hierover een prejudiciële vraag te stellen aan juridiction de poser à la Cour une question préjudicielle à ce sujet
het Hof ». ».
Indien het Hof ondanks dat bezwaar het verzoekschrift toch zou Si, malgré cette objection, la Cour acceptait la requête, le
aanvaarden, is de Franse Gemeenschapsregering van mening dat het Hof, Gouvernement de la Communauté française estime qu'il lui
met toepassing van het fundamentele beginsel van de hiërarchie van de appartiendrait, en application du principe fondamental de la
normen zoals geformuleerd in artikel 159 van de Grondwet, vooraf de hiérarchie des normes tel que traduit dans l'article 159 de la
Constitution, d'apprécier préalablement la constitutionnalité et la
grondwettigheid en de wettigheid van het besluit van 21 mei 1999 moet légalité de l'arrêté du 21 mai 1999. Elle devra en outre prendre en
beoordelen. Het Hof zal bovendien rekening moeten houden met het feit considération le fait que du point de vue du législateur décrétal, ce
dat het voor de decreetgever niet noodzakelijk hetzelfde is de n'est pas nécessairement la même chose de déterminer les socles de
eindtermen te bepalen voor het georganiseerd of gesubsidieerd compétences pour l'enseignement organisé ou subventionné et de
onderwijs, en normen vast te leggen voor de personen die onderwijs aan déterminer des normes pour les personnes qui recourent à
huis verstrekken of laten verstrekken. Het beroep dat is ingediend kan l'enseignement à domicile. Le recours introduit ne pourrait être
enkel voor dat tweede type van normen als ontvankelijk worden considéré comme recevable que pour ce deuxième type de normes.
beschouwd. De Franse Gemeenschapsregering merkt ten slotte op dat er vragen Le Gouvernement de la Communauté française relève enfin que l'intérêt
kunnen worden gesteld bij het belang van de verzoekende verenigingen, des associations requérantes peut être interrogé puisque l'arrêté du
omdat het besluit van 21 mei 1999 alleen betrekking heeft op de personen die het ouderlijk gezag uitoefenen over de kinderen die aan de leerplicht zijn onderworpen. A.5.3. De Franse Gemeenschapsregering betwist dat de middelen ernstig zijn. In het eerste middel wordt enkel het werkingsgebied van de decreetsbepalingen geëxpliciteerd, en wordt enkel het decreet ten opzichte van zichzelf en niet ten opzichte van een hogere norm gesitueerd. In het tweede middel lichten de verzoekers niet toe in welke mate de pedagogie die zij in praktijk brengen onverenigbaar zou zijn met de bestreden bepalingen. De Franse Gemeenschapsregering herinnert overigens aan het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 van het Hof. Door middel van het bestreden decreet trekt de Franse Gemeenschap lering uit dat arrest, door een afwijkingsprocedure voor de eindtermen vast te leggen. 21 mai 1999 ne concerne que les personnes investies de l'autorité parentale sur les enfants soumis à l'obligation scolaire. A.5.3. Le Gouvernement de la Communauté française conteste le caractère sérieux des moyens. Le premier moyen ne fait qu'expliciter le champ d'application des dispositions décrétales et ne fait que référer le décret à lui-même et non à une norme supérieure. Dans le deuxième moyen, les requérants n'expliquent pas en quoi la pédagogie qu'ils pratiquent serait incompatible avec les dispositions entreprises. Le Gouvernement de la Communauté française rappelle par ailleurs l'arrêt de la Cour n° 49/2001 du 18 avril 2001. Par le décret entrepris, la Communauté française tire les enseignements de cet arrêt en organisant une procédure de dérogation aux socles de compétences.
Op de kritiek van de verzoekers op die procedure, antwoordt de Franse Aux critiques formulées par les requérants à l'encontre de cette
Gemeenschapsregering dat de toepassing van de eindtermen op het procédure, le Gouvernement de la Communauté française répond que
niet-gesubsidieerd onderwijs niet het gevolg is van het decreet als l'application des socles de compétences à l'enseignement non
zodanig, maar van het besluit van 21 mei 1999, dat dit onderwijs subventionné ne résulte pas du décret en tant que tel mais de l'arrêté
alleen met betrekking tot het onderwijsniveau aan de eindtermen du 21 mai 1999 qui ne soumet cet enseignement aux socles de
onderwerpt, waardoor het over een volledige vrijheid beschikt wat de compétences qu'en ce qui concerne le niveau des études, ce qui donne à
pedagogische methoden en opvattingen betreft. cet enseignement une liberté totale en ce qui concerne les méthodes et
conceptions pédagogiques.
De Franse Gemeenschapsregering is overigens van mening dat de Le Gouvernement de la Communauté française estime par ailleurs que les
vastgelegde criteria adequaat zijn om de naleving van de essentiële critères définis sont adéquats pour assurer le respect des garanties
waarborgen vermeld in artikel 24 van de Grondwet te waarborgen, meer essentielles consacrées par l'article 24 de la Constitution, en
bepaald de keuzevrijheid van de ouders en de fundamentele rechten en particulier le libre choix des parents et les droits et libertés
vrijheden. fondamentaux.
Wat het derde middel betreft, wijst de Franse Gemeenschapsregering Concernant le troisième moyen, le Gouvernement de la Communauté
erop dat de bestreden bepaling niet tot doel heeft het onderwijs een française relève que la disposition entreprise ne tend pas à imposer
bepaalde ideologische of dogmatische inhoud op te leggen, maar wel te l'enseignement d'un contenu idéologique ou doctrinal particulier mais
waarborgen dat het project van een inrichtende macht geen afbreuk doet vise à garantir que le projet du pouvoir organisateur ne porte pas
aan de fundamentele rechten en vrijheden, in het verlengde van het atteinte aux droits et libertés fondamentaux, dans le prolongement de
voormelde arrest nr. 49/2001. l'arrêt n° 49/2001 déjà cité.
Volgens de Franse Gemeenschapsregering is het vierde middel niet Le Gouvernement de la Communauté française estime que le quatrième
ontvankelijk omdat de verzoekers niet aangeven welke grondwetsbepaling moyen n'est pas recevable car les requérants n'identifient pas quelle
geschonden zou zijn. Voor het overige herinnert zij eraan dat het Hof disposition constitutionnelle serait violée. Pour le surplus, il
in zijn arrest nr. 49/2001 de gevolgen van het decreet van 26 april rappelle que, dans son arrêt n° 49/2001, la Cour a maintenu les effets
1999 heeft gehandhaafd voor het schooljaar 2000-2001. Voor het du décret du 26 avril 1999 qui régissait donc encore l'année scolaire
volgende schooljaar werd aan de inrichtende machten uitstel verleend 2000-2001. Pour l'année suivante, un délai fut accordé aux pouvoirs
om hun leerplannen aan te passen; voor 2002-2003 stond het de organisateurs pour adapter leurs programmes d'études; pour 2002-2003,
inrichtende machten vrij een aanvraag tot afwijking in te dienen, wat il était loisible à l'ensemble des pouvoirs organisateurs d'introduire
de verzoekende partij overigens heeft gedaan in het kader van de zaak une demande de dérogation, ce qu'a d'ailleurs fait la requérante dans
die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 49/2001. De verzoekers
verantwoorden op geen enkele wijze in hoeverre de vastgelegde termijn le cadre de la cause ayant donné lieu à l'arrêt n° 49/2001. Les
onvoldoende zou zijn; die termijn zou moeten volstaan des te meer requérants ne justifient en aucune manière en quoi le délai prévu
omdat de inhoud van de eindtermen die zijn vastgelegd bij het decreet serait insuffisant et ce d'autant plus que le contenu des socles de
van 19 juli 2001 aansluit bij die van de eindtermen die zijn compétences définis par le décret du 19 juillet 2001 rejoint celui des
vastgelegd bij het decreet van 26 april 1999. socles de compétences définis par le décret du 26 avril 1999.
A.5.4. Volgens de Franse Gemeenschapsregering is ten slotte niet A.5.4. Le Gouvernement de la Communauté française estime enfin que la
voldaan aan de voorwaarde met betrekking tot het risico van een condition relative au risque de préjudice grave difficilement
moeilijk te herstellen ernstig nadeel. réparable n'est pas remplie.
Zij onderstreept in dat verband dat volgens de verzoekers dat risico Il souligne à cet égard que, selon les requérants, ce risque résulte
het gevolg is van de artikelen 10 en 11 van het besluit van 21 mei des articles 10 et 11 de l'arrêté du 21 mai 1999, pris en application
1999, dat genomen is met toepassing van de wet van 23 juni 1983 de la loi du 23 juin 1983 concernant l'obligation scolaire. Or, cette
betreffende de leerplicht. Die wet heeft echter alleen betrekking op loi ne concerne que les personnes investies de la puissance parentale
de personen die de ouderlijke macht uitoefenen of die in rechte of in ou qui assument la garde en droit ou en fait du mineur soumis à
feite de aan de leerplicht onderworpen minderjarige onder hun hoede l'obligation scolaire. Seules ces personnes sont tenues à soumettre
hebben. Alleen die personen zijn verplicht hun kinderen aan controles leurs enfants à des contrôles du niveau des études. Les associations
van het onderwijsniveau te onderwerpen. De verzoekende verenigingen requérantes ne subissent dès lors aucun préjudice personnel. Le
lijden bijgevolg geen enkel persoonlijk nadeel. Het nadeel dat de préjudice qui pourrait affecter les intérêts de leurs membres ou des
belangen van hun leden of van de ouders die gebruik maken van hun parents qui recourent à leurs services est un préjudice purement
diensten zou kunnen raken, is een louter moreel nadeel. moral.
Het nadeel van de tweede verzoeker in de zaak nr. 2372 kan evenmin Le préjudice du second requérant dans l'affaire n° 2372 ne peut
worden aanvaard om de volgende redenen : het vindt zijn oorsprong in davantage être retenu pour les motifs suivants : il trouve sa source
een andere norm dan het decreet; het concreet aangevoerde nadeel zou dans une norme étrangère au décret; le préjudice concrètement invoqué
enkel het gevolg zijn van administratieve beslissingen waartegen bij ne serait que la conséquence de décisions administratives susceptibles
de Raad van State beroep tot vernietiging en tot schorsing kan worden de recours en annulation et en suspension devant le Conseil d'Etat et
ingesteld, en is dus hypothetisch en niet rechtstreeks; de controle is est donc hypothétique et non direct; le contrôle est limité et le
beperkt en de verzoeker geeft niet concreet aan in hoeverre de requérant ne précise pas concrètement en quoi les socles de
eindtermen de kinderen verhinderen het vereiste niveau te bereiken; de compétences empêchent les enfants d'atteindre le niveau requis; le
verzoeker preciseert niet dat de kinderen tijdens het schooljaar requérant ne précise pas que les enfants seraient astreints à de tels
2001-2002 tot zulke controles zouden worden verplicht.
De Franse Gemeenschapsregering merkt verder nog op dat, in de contrôles lors de l'année 2001-2002.
veronderstelling dat het decreet van toepassing zou zijn op het Le Gouvernement de la Communauté française relève encore qu'à supposer
niet-gesubsidieerd onderwijs, moet worden vastgesteld dat geen enkele le décret applicable à l'enseignement non subventionné, force est de
verzoeker een afwijkingsaanvraag heeft ingediend; wat dat betreft constater qu'aucune demande de dérogation n'a été introduite par les
kunnen de verzoekers hun eigen tekortschieten niet aanvoeren. requérants, qui ne peuvent invoquer leurs propres carences.
- B - - B -
Wat de bestreden bepalingen betreft Quant aux dispositions attaquées
B.1. De artikelen 9, 10 en 11 van het decreet van de Franse B.1. Les articles 9, 10 et 11 du décret de la Communauté française du
Gemeenschap van 19 juli 2001 « tot bekrachtiging van de eindtermen 19 juillet 2001 « portant confirmation des socles de compétences
zoals bedoeld in artikel 16 van het decreet van 24 juli 1997 dat de visées à l'article 16 du décret du 24 juillet 1997 définissant les
prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van het secundair missions prioritaires de l'enseignement fondamental et de
onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk maken ze uit l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à les
te voeren en tot organisatie van een procedure voor beperkte afwijking atteindre et organisant une procédure de dérogation limitée »
» bepalen : disposent :
«

Art. 9.Iedere inrichtende macht die onderwijs inricht dat wordt

«

Art. 9.Tout pouvoir organisateur organisant un enseignement

gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap kan een aanvraag indienen om subventionné par la Communauté française peut introduire une demande
af te wijken van de leermethoden die staan omschreven in de eindtermen de dérogation aux modes d'apprentissage décrits dans les socles de
dewelke worden bekrachtigd in hoofdstuk I onder de voorwaarden en compétences confirmés au chapitre 1er aux conditions et selon la
volgens de procedure zoals bepaald in dit hoofdstuk. procédure définies au présent chapitre.

Art. 10.Geen enkele afwijking mag afbreuk doen aan de samenhang van

Art. 10.Aucune dérogation ne peut avoir pour effet de porter atteinte

het onderwijssysteem, zoals dit voortvloeit uit de uitvoering van de à la cohérence du système éducatif, tel qu'il résulte de la mise en
grondwettelijke onderwijsbeginselen. oeuvre des principes constitutionnels en matière d'enseignement.
Zij mag met name geen afbreuk doen aan de kwaliteit van het onderwijs, Elle ne peut notamment avoir pour effet de porter atteinte à la
aan de basisinhoud of de gelijkwaardigheid van de diploma's of qualité de l'enseignement, au contenu de base ou à l'équivalence des
getuigschriften of nog de vrijheid beknotten van de ouders om hun kind diplômes et certificats ou encore de restreindre la liberté des
het volgend schooljaar elders te laten school lopen. parents de changer leur enfant d'école l'année scolaire suivante.
Er mag geen afwijking worden toegestaan aan een inrichtend[e] macht Aucune dérogation ne peut être accordée à un pouvoir organisateur dont
wiens project de in de Grondwet vermelde vrijheden en rechten alsook le projet n'aurait pas pour effet de garantir les droits et libertés
het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de fundamentele consacrés dans la Constitution, la Convention européenne de sauvegarde
vrijheden alsmede het Kinderrechtenverdrag niet waarborgt. des droits de l'homme et des libertés fondamentales ainsi que la

Art. 11.§ 1. In de afwijkingsaanvraag : 1° duidt de inrichtende macht de leermethoden aan die zijn beschreven in de eindtermen en waarvan zij vindt dat deze te beperkend zijn om haar voldoende ruimte te laten haar pedagogische project uit te voeren; hierbij verduidelijkt ze in welk opzicht iedere leermethode deze uitvoering belemmert; 2° beschrijft de inrichtende macht alternatieve leermethoden die men zou moeten toepassen; 3° verantwoordt de inrichtende macht op welke wijze de vervanging die zij doorvoert, strookt met de in artikel 10 gestelde voorwaarden.

Convention relative aux droits de l'enfant.

Art. 11.§ 1er. Dans la demande de dérogation, le pouvoir organisateur : 1° indique les modes d'apprentissage décrits dans les socles de compétences dont il estime la définition trop contraignante pour lui laisser une latitude suffisante pour mettre en oeuvre son propre projet pédagogique, en motivant en quoi chaque mode d'apprentissage restreint cette mise en oeuvre; 2° décrit les modes d'apprentissage alternatifs qu'il entend mettre en oeuvre; 3° justifie comment le remplacement qu'il opère respecte les conditions énoncées à l'article 10.

§ 2. De afwijkingsaanvraag preciseert de exacte referenties van de § 2. La demande de dérogation précise les références exactes des
gevraagde opheffingen en invoegingen. Een afschrift van het suppressions et des insertions demandées. Une copie du projet
pedagogisch project wordt bij de aanvraag gevoegd. pédagogique est jointe à la demande.
De afwijkingsaanvraag en haar bijlagen worden, op straffe van Sous peine d'être irrecevable, la demande de dérogation et ses annexes
onontvankelijkheid, per aangetekend schrijven ingediend bij de sont introduites, par lettre recommandée à la poste, auprès du
Regering, uiterlijk tien maanden voor de start van het schooljaar Gouvernement, au plus tard dix mois avant le début de l'année scolaire
tijdens hetwelk deze van kracht moet zijn. » à partir de laquelle elle doit entrer en vigueur. »
Wat het belang van de verzoekers betreft Quant à l'intérêt des requérants
B.2.1. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het B.2.1. La demande de suspension étant subordonnée au recours en
beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep - met name het bestaan van het rechtens vereiste belang om het beroep in te dienen - reeds bij het onderzoek van de vordering tot schorsing worden betrokken. B.2.2. De beroepen zijn ingesteld door verenigingen zonder winstoogmerk die onderwijsinstellingen zijn die niet door de overheid worden gesubsidieerd, enerzijds, en door een ouder van leerlingen die in een dergelijke instelling zijn ingeschreven, anderzijds. B.3.1. Het Hof stelt vast dat zowel uit de tekst als uit de parlementaire voorbereiding van het bestreden decreet volgt dat dit decreet niet rechtstreeks van toepassing is op de niet-gesubsidieerde onderwijsinstellingen. B.3.2. Het Hof moet bijgevolg nagaan of de verzoekers er belang bij annulation, la recevabilité du recours - notamment l'existence de l'intérêt requis pour l'introduire - doit être abordée dès l'examen de la demande de suspension. B.2.2. Les recours sont introduits par des associations sans but lucratif qui sont des établissements d'enseignement non subventionnés par les pouvoirs publics, d'une part, et par un parent d'élèves inscrits dans un tel établissement, d'autre part. B.3.1. La Cour constate qu'il ressort tant du texte que des travaux préparatoires du décret entrepris que ce décret n'est pas directement applicable aux établissements d'enseignement non subventionnés. B.3.2. La Cour doit dès lors vérifier si les requérants ont un intérêt
hebben de vernietiging en de schorsing ervan te vorderen. à en demander l'annulation et la suspension.
In het arrest nr. 49/2001 van 18 april 2001 heeft het Hof het belang Dans l'arrêt n° 49/2001 du 18 avril 2001, la Cour a admis que les
van de partijen die in onderhavige zaken verzoekers zijn erkend om met parties qui sont les actuelles parties requérantes justifiaient alors
d'un intérêt suffisant pour se porter parties intervenantes, en
toepassing van artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari application de l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989
1989 op het Arbitragehof tussen te komen in een beroep tot sur la Cour d'arbitrage, dans un recours en annulation dirigé contre
vernietiging van het decreet van de Franse Gemeenschap over de un décret de la Communauté française relatif aux socles de compétences
eindtermen dat evenmin op hen rechtstreeks van toepassing was. Het Hof qui ne leur était pas non plus directement applicable. La Cour avait
hield rekening met artikel 4 van het besluit van de Franse pris en considération l'article 4 de l'arrêté du Gouvernement de la
Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 « tot vaststelling van de Communauté française du 21 mai 1999 « fixant les conditions pour
voorwaarden om te kunnen voldoen aan de leerplicht door het pouvoir satisfaire à l'obligation scolaire en dispensant un
verstrekken van onderwijs aan huis ». Dat artikel bepaalt dat de enseignement à domicile ». Cet article énonce que les parents sont
ouders ertoe verplicht zijn een onderwijs te verstrekken of te laten
verstrekken van een niveau dat gelijkwaardig is met het peil dat tenus d'assurer ou de faire assurer un enseignement de niveau
opgelegd is aan de onderwijsinrichtingen georganiseerd, gesubsidieerd équivalent à celui imposé aux établissements scolaires organisés,
of erkend door de Franse Gemeenschap en dat beantwoordt aan de subventionnés ou reconnus par la Communauté française et répondant aux
bepalingen van de artikelen 6, 8 en 16 van het decreet van 24 juli dispositions des articles 6, 8 et 16 du décret du 24 juillet 1997
1997 dat de prioritaire taken bepaalt van het basisonderwijs en van définissant les missions prioritaires de l'enseignement fondamental et
het secundair onderwijs en de structuren organiseert die het mogelijk de l'enseignement secondaire et organisant les structures propres à
maken ze uit te voeren. les atteindre.
Zulk een indirect belang, dat het Hof als voldoende heeft erkend om Cet intérêt indirect que la Cour a jugé suffisant pour intervenir aux
tussen te komen aan de zijde van verzoekende partijen die zelf van een côtés des parties requérantes qui justifiaient elles-mêmes d'un
rechtstreeks belang deden blijken om het decreet van 26 april 1999 te intérêt direct à attaquer le décret du 26 avril 1999, ne suffit pas
bestrijden, volstaat niet om de schorsing van het decreet van 19 juli pour demander la suspension du décret du 19 juillet 2001, dès lors
2001 te vorderen, omdat de verzoekende partijen in de huidige stand que, dans l'état actuel du dossier, les parties requérantes ne
van het dossier onvoldoende aantonen in welke mate zij rechtstreeks en démontrent pas à suffisance en quoi elles seraient atteintes de
ongunstig - in tegenstelling met wat verkeerdelijk werd geschreven in manière directe et défavorable - contrairement à ce qui avait été
B.3.2 en B.4.2 van het voormelde arrest nr. 49/2001 - zouden worden erronément écrit aux B.3.2 et B.4.2 de l'arrêt n° 49/2001 - par le
geraakt door het thans bestreden decreet. décret actuellement attaqué.
B.3.3. Overigens merkt het Hof op dat het voormelde besluit van de B.3.3. Par ailleurs, la Cour observe que l'arrêté du Gouvernement de
Franse Gemeenschapsregering van 21 mei 1999 kon worden en is bestreden la Communauté française du 21 mai 1999 pouvait être et est attaqué
bij de Raad van State en dat een eventuele weigering van een afwijking devant le Conseil d'Etat et qu'un éventuel refus de dérogation
eveneens het voorwerp kan uitmaken van een vordering tot schorsing en pourrait également faire l'objet d'une demande de suspension et d'un
een beroep tot vernietiging bij de Raad van State. recours en annulation devant le Conseil d'Etat.
B.3.4. Uit het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het B.3.4. Au terme de l'examen limité de la recevabilité du recours en
beroep tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering annulation auquel la Cour a pu procéder dans le cadre de la demande de
tot schorsing is kunnen overgaan, blijkt in dit stadium van de suspension, il n'apparaît pas, à ce stade de la procédure, que le
rechtspleging niet dat het beroep ontvankelijk zou zijn. recours soit recevable.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt de vorderingen tot schorsing. rejette les demandes de suspension.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 juni 2002. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 juin 2002.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux. M. Melchior. P.-Y. Dutilleux. M. Melchior.
^