Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 12/2001 van 7 februari 2001 Rolnummer 1842 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 4 en 8 van de wet van 4 mei 1999 tot wijziging van de provinciewet en van de nieuwe gemeentewet, ingesteld door de provincie Henegouw Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 12/2001 van 7 februari 2001 Rolnummer 1842 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 4 en 8 van de wet van 4 mei 1999 tot wijziging van de provinciewet en van de nieuwe gemeentewet, ingesteld door de provincie Henegouw Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) Arrêt n° 12/2001 du 7 février 2001 Numéro du rôle : 1842 En cause : le recours en annulation des articles 4 et 8 de la loi du 4 mai 1999 modifiant la loi provinciale et la nouvelle loi communale, introduit par la province de Hainaut. La Co composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, P. Martens, J. Delruelle,(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 12/2001 van 7 februari 2001 Arrêt n° 12/2001 du 7 février 2001
Rolnummer 1842 Numéro du rôle : 1842
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 4 en 8 van de En cause : le recours en annulation des articles 4 et 8 de la loi du 4
wet van 4 mei 1999 tot wijziging van de provinciewet en van de nieuwe mai 1999 modifiant la loi provinciale et la nouvelle loi communale,
gemeentewet, ingesteld door de provincie Henegouwen. introduit par la province de Hainaut.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H.
rechters H. Boel, P. Martens, J. Delruelle, R. Henneuse en M. Bossuyt, Boel, P. Martens, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep I. Objet du recours
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 10
1999 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 13 décembre 1999 et parvenue au greffe le 13 décembre 1999, la province
december 1999, heeft de provincie Henegouwen, met kantoren te 7000 de Hainaut, dont les bureaux sont établis à 7000 Mons, rue Verte 13, a
Bergen, rue Verte 13, beroep tot vernietiging ingesteld van de
artikelen 4 en 8 van de wet van 4 mei 1999 tot wijziging van de introduit un recours en annulation des articles 4 et 8 de la loi du 4
provinciewet en van de nieuwe gemeentewet (bekendgemaakt in het mai 1999 modifiant la loi provinciale et la nouvelle loi communale
Belgisch Staatsblad van 12 juni 1999). (publiée au Moniteur belge du 12 juin 1999).
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 13 december 1999 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 13 décembre 1999, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 25 januari 2000 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 25 janvier 2000.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 27 januari 2000. Moniteur belge du 27 janvier 2000.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 6 maart 2000 ter - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
post aangetekende brief; lettre recommandée à la poste le 6 mars 2000;
- de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 10 maart 2000 - le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre
ter post aangetekende brief; recommandée à la poste le 10 mars 2000;
- de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 10 - le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par
maart 2000 ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 10 mars 2000.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 22 mei 2000 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 22 mai 2000.
Memories van antwoord zijn ingediend door : Des mémoires en réponse ont été introduits par :
- de verzoekende partij, bij op 6 juni 2000 ter post aangetekende - la partie requérante, par lettre recommandée à la poste le 6 juin
brief; 2000;
- de Ministerraad, bij op 19 juni 2000 ter post aangetekende brief; - le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 19 juin 2000;
- de Waalse Regering, bij op 22 juni 2000 ter post aangetekende brief. - le Gouvernement wallon, par lettre recommandée à la poste le 22 juin
Bij beschikkingen van 31 mei 2000 en 29 november 2000 heeft het Hof de 2000. Par ordonnances du 31 mai 2000 et du 29 novembre 2000, la Cour a
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot respectievelijk 10 december 2000 en 10 juni 2001. prorogé respectivement jusqu'aux 10 décembre 2000 et 10 juin 2001 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 22 november 2000 heeft het Hof de zaak in Par ordonnance du 22 novembre 2000, la Cour a déclaré l'affaire en
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 13 état et fixé l'audience au 13 décembre 2000 après avoir constaté que
december 2000, na te hebben vastgesteld dat rechter H. Coremans, in le juge H. Coremans, admis à la retraite, était remplacé par le juge
ruste gesteld, als lid van de zetel werd vervangen door rechter M. M. Bossuyt comme membre du siège.
Bossuyt. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 23 november 2000 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 23 novembre 2000.
Op de openbare terechtzitting van 13 december 2000 : A l'audience publique du 13 décembre 2000 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. J. Bourtembourg, advocaat bij de balie te Brussel, voor de - Me J. Bourtembourg, avocat au barreau de Bruxelles, pour la partie
verzoekende partij; requérante;
. Mr. J. Goethals loco Mr. B. Staelens, advocaten bij de balie te . Me J. Goethals loco Me B. Staelens, avocats au barreau de Bruges,
Brugge, voor de Vlaamse Regering; pour le Gouvernement flamand;
. Mr. M. Mahieu, advocaat bij het Hof van Cassatie, voor de . Me M. Mahieu, avocat à la Cour de cassation, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
. Mr. M. Kestemont-Soumeryn en Mr. E. Gonthier, advocaten bij de balie . Me M. Kestemont-Soumeryn et Me E. Gonthier, avocats au barreau de
te Brussel, voor de Waalse Regering; Bruxelles, pour le Gouvernement wallon;
- hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en H. Boel verslag - les juges-rapporteurs P. Martens et H. Boel ont fait rapport;
uitgebracht;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
- A - - A -
Standpunt van de verzoekende partij Position de la requérante
Ten aanzien van het eerste middel Quant au premier moyen
A.1. De verzoekende partij leidt een eerste middel af uit de schending A.1. La requérante prend un premier moyen de la violation de l'article
van artikel 162 van de Grondwet en artikel 7 van de bijzondere wet van 162 de la Constitution et de l'article 7 de la loi spéciale du 8 août
8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, doordat de artikelen 1980 de réformes institutionnelles, en ce que les articles 4 et 8 de
4 en 8 van de aangevochten wet de provinciewet wijzigen om de externe la loi attaquée modifient la loi provinciale pour rétablir le contrôle
controle van het Rekenhof op de provinciale financiën opnieuw in te externe de la Cour des comptes sur les finances provinciales, alors
voeren, terwijl de gewesten bevoegd zijn om het gewoon administratief que les régions sont compétentes pour organiser et exercer la tutelle
toezicht op de provincies te organiseren en uit te oefenen. Zij administrative ordinaire sur les provinces. Elle soutient que le
beweert dat de financiële controle die door het Rekenhof op de contrôle financier exercé par la Cour des comptes sur les provinces
provincies wordt uitgeoefend een procédé van gewoon administratief toezicht is. est un procédé de tutelle administrative ordinaire.
Ten aanzien van het tweede middel Quant au second moyen
A.2. Het middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 A.2. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 10 et 11
van de Grondwet doordat de aangevochten bepalingen de externe controle de la Constitution en ce que les dispositions attaquées imposent le
van het Rekenhof op de provinciale financiën opleggen zonder dat de contrôle externe de la Cour des comptes sur les finances provinciales
gemeentelijke financiën daaraan zijn onderworpen. De verzoekende sans que les finances communales y soient soumises. La requérante
partij herinnert eraan dat de beginselen van gelijkheid en rappelle que les principes d'égalité et de non-discrimination
niet-discriminatie ook op de publiekrechtelijke rechtspersonen van s'appliquent également aux personnes morales de droit public. Elle
toepassing zijn. Zij voert de arresten van het Hof nrs. 13/91 en 31/91 aan en zij wijst op de voor de gemeenten en de provincies gemeenschappelijke kenmerken die bij de hervorming der instellingen zijn ingevoerd, inzonderheid met betrekking tot het toezicht en de financieringswijze. Standpunt van de Ministerraad Ten aanzien van het eerste middel A.3. De Ministerraad is van oordeel dat het optreden van het Rekenhof, dat niet onder de uitvoerende maar onder de wetgevende macht ressorteert, niet kan worden gelijkgesteld met een administratief toezicht in de zin van de in het middel aangevoerde bepalingen. A.4. Subsidiair herinnert de Ministerraad aan de aangelegenheden die invoque les arrêts de la Cour nos 13/91 et 31/91 et souligne les caractéristiques communes aux provinces et aux communes introduites lors des réformes institutionnelles, principalement en ce qui concerne le régime de tutelle et le mode de financement. Position du Conseil des ministres Quant au premier moyen A.3. Le Conseil des ministres estime que l'intervention de la Cour des comptes, qui n'appartient pas au pouvoir exécutif mais qui est placée auprès du pouvoir législatif, ne peut être assimilée à une tutelle administrative au sens des dispositions invoquées au moyen. A.4. A titre subsidiaire, le Conseil des ministres rappelle les
door artikel 162 van de Grondwet aan de wet worden voorbehouden, met matières que l'article 162 de la Constitution réserve à la loi, en ce
betrekking tot de provinciale en gemeentelijke instellingen. Hij is qui concerne les institutions provinciales et communales. Il estime
van mening dat, als er al sprake is van toezicht, het gaat om een que, si tutelle il y a, il s'agit d'une tutelle spécifique,
specifiek toezicht, dat wil zeggen een aangelegenheid die niet naar de c'est-à-dire d'une matière qui n'a pas été transférée aux régions
gewesten is overgeheveld (artikel 7, b), van de bijzondere wet) en die (article 7, b), de la loi spéciale) et qui ne pouvait d'ailleurs
trouwens niet kon worden overgeheveld zonder artikel 162, derde lid, l'être sans violer l'article 162, alinéa 3, de la Constitution. Il
van de Grondwet te schenden. Hij wijst op de aard van het optreden van souligne la nature de l'intervention de la Cour des comptes, prévue
het Rekenhof, waarin is voorzien in de organieke wet van 29 oktober 1846, en herinnert eraan dat het Rekenhof steeds bevoegd is geweest ten aanzien van de provincies. Hij wijst erop dat het specifiek toezicht betrekking heeft op handelingen die het gemeentelijk of provinciaal belang overstijgen en die onder het algemeen belang ressorteren, wat te dezen niet het geval zou zijn. A.5. De Ministerraad voegt eraan toe dat als het standpunt van de verzoekende partij wordt gevolgd, zou moeten worden vastgesteld dat het de hervorming van de provinciewet van 1997 is, met name met betrekking tot de modernisering van de boekhouding en het optreden van het Rekenhof, die door dezelfde bevoegdheidsoverschrijding is dans la loi organique du 29 octobre 1846, et rappelle qu'elle a toujours été compétente à l'égard des provinces. Il observe que la tutelle spécifique porte sur des actes qui dépassent l'intérêt communal ou provincial et qui relèvent de l'intérêt général, ce qui ne serait pas le cas en l'espèce. A.5. Le Conseil des ministres ajoute qu'à suivre la requérante, il faudrait constater que c'est la réforme de la loi provinciale de 1997, notamment en ce qui concerne la modernisation de la comptabilité et l'intervention de la Cour des comptes, qui est entachée du même excès
aangetast, alsmede alle wijzigingen van artikel 66 van de de compétence, de même que toutes les modifications de l'article 66 de
provinciewet, sedert de inwerkingtreding van de wetten tot hervorming la loi provinciale, depuis l'entrée en vigueur des lois de réformes
der instellingen van 1980 en in ieder geval die van 1988. Hij wijst institutionnelles de 1980 et en tout cas de 1988. Il souligne qu'un
erop dat een eventuele bevoegdheidsoverschrijding niet door de afdeling wetgeving van de Raad van State is aangeklaagd. Ten aanzien van het tweede middel A.6. De Ministerraad is van mening dat het tweede middel onontvankelijk is aangezien de verzoekende partij er geen belang bij heeft dat de gemeenten worden onderworpen aan een controle waaraan zij zelf onderworpen zou blijven. Subsidiair herinnert de Ministerraad eraan dat, historisch gezien, de gemeenten nooit zijn gerekend tot de overheden ten aanzien waarvan het Rekenhof zijn toezicht uitoefent, terwijl de provincies daaraan reeds onderworpen waren onder het Hollands regime, en onder het Napoleontisch regime reeds aan het centrale gezag waren onderworpen. Standpunt van de Waalse Regering éventuel excès de compétence n'a pas été dénoncé par la section de législation du Conseil d'Etat. Quant au second moyen A.6. Le Conseil des ministres estime que le second moyen est irrecevable, la requérante n'ayant pas intérêt à ce que les communes soient soumises à un contrôle auquel elle-même resterait tenue. Subsidiairement, le Conseil des ministres rappelle que, historiquement, les communes n'ont jamais été incluses parmi les autorités à l'égard desquelles la Cour des comptes exerce son contrôle, tandis que les provinces y étaient déjà soumises sous le régime hollandais et étaient déjà subordonnées au pouvoir central sous le régime napoléonien. Position du Gouvernement wallon
A.7. Na de historiek van het toezicht van het Rekenhof op de A.7. Après avoir retracé l'historique du contrôle de la Cour des
provincies te hebben geschetst, betwist de tussenkomende partij het comptes sur les provinces, l'intervenant conteste l'intérêt de la
belang van de verzoekende partij. requérante.
Enerzijds, is zij van oordeel dat de wettelijke grondslag van het Il estime, d'une part, que la base légale du contrôle de la Cour des
toezicht van het Rekenhof op de provincies in de organieke wet van 29 comptes sur les provinces se trouve dans la loi organique du 29
oktober 1846 ligt, aangezien artikel 112bis van de provinciewet geen octobre 1846, l'article 112bis de la loi provinciale ayant une portée
normatieve maar een interpretatieve draagwijdte heeft doordat het het non pas normative mais interprétative en ce qu'il confirme l'existence
bestaan van dat toezicht bevestigt maar het niet opnieuw invoert. De
verzoekende partij zou dus geen enkel belang hebben bij de de ce contrôle mais ne le réintroduit pas. La requérante n'aurait donc
vernietiging van artikel 8 van de aangevochten wet. aucun intérêt à l'annulation de l'article 8 de la loi attaquée.
Anderzijds, is zij van mening dat die bepaling tot doel heeft de Il considère, d'autre part, que cette disposition a pour but de faire
openbaarheid van de adviezen van het Rekenhof ten goede te laten komen aan de provincieraadsleden en de bestuurden en dat de verzoekende partij geen enkel belang heeft om de vernietiging ervan te vorderen. Ten aanzien van het eerste middel A.8. De tussenkomende partij voert de rechtsleer aan om te stellen dat de controle door het Rekenhof moet worden gerangschikt bij de politieke en parlementaire controles en niet bij de toezichtscontroles. Ten aanzien van het tweede middel A.9. De tussenkomende partij is van mening dat geen enkel parallellisme kan worden vastgesteld tussen de gemeenten en de provincies : het provinciaal belang wordt op negatieve wijze gedefinieerd vermits het alle aangelegenheden regelt die noch onder het algemeen belang, dat tot de bevoegdheid van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten behoort, noch onder het lokaal belang, dat tot de bevoegdheid van de gemeenten behoort, vallen. Zij voegt eraan toe dat het de geschiedenis van ons land is die de wetgever bénéficier les membres du conseil provincial et les administrés de la publicité des avis de la Cour des comptes et que la requérante n'a aucun intérêt à en postuler l'annulation. Quant au premier moyen A.8. L'intervenant fait valoir, en invoquant la doctrine, que le contrôle de la Cour des comptes doit être rangé parmi les contrôles politiques et parlementaires et non pas parmi les contrôles de tutelle. Quant au second moyen A.9. L'intervenant estime qu'aucun parallélisme ne peut être établi entre les communes et les provinces, l'intérêt provincial se définissant de manière négative puisqu'il règle toutes les matières qui ne relèvent ni de l'intérêt général ressortissant à la compétence de l'Etat, des communautés et des régions, ni de l'intérêt local ressortissant à celle des communes. Il ajoute que c'est l'histoire de
ertoe heeft aangezet aan het Rekenhof de bevoegdheid te verlenen om de notre pays qui a incité le législateur à conférer à la Cour des
provincies en niet de gemeenten te controleren, zelfs vóór de comptes le pouvoir de contrôler les provinces et non les communes,
aanneming van de Grondwet van 7 februari 1831. même avant le vote de la Constitution du 7 février 1831.
Zij besluit dat de provincies niet met de gemeenten kunnen worden Il conclut que les provinces ne peuvent être comparées aux communes et
vergeleken en herhaalt dat de aangevoerde discriminatie niet in de répète que le siège de la discrimination alléguée n'est pas à
bestreden bepalingen, maar in de wet van 29 oktober 1846 moet worden rechercher dans les dispositions entreprises mais dans la loi du 29
gezocht. octobre 1846.
Standpunt van de Vlaamse Regering Position du Gouvernement flamand
Ten aanzien van het eerste middel Quant au premier moyen
A.10. Na eraan te hebben herinnerd dat het Rekenhof geen deel uitmaakt A.10. Après avoir rappelé que la Cour des comptes ne fait pas partie
van de uitvoerende macht maar dat het de agent van de federale Kamer du pouvoir exécutif mais qu'elle est l'agent de la Chambre fédérale
is op het gebied van de begrotingen, stelt de tussenkomende partij dat dans le domaine des budgets, l'intervenant souligne que les tâches qui
de taken die aan het Rekenhof werden toegewezen wat de provincies
betreft, zijn toegewezen buiten de definitie die eraan is gegeven in lui ont été confiées à l'égard des provinces l'ont été en dehors de la
artikel 180 van de Grondwet, dus zonder grondwettelijke basis, zoals définition qui en est donnée à l'article 180 de la Constitution, donc
herhaaldelijk is opgemerkt in de rechtsleer en door de afdeling sans base constitutionnelle, ainsi que l'ont fait observer à plusieurs
wetgeving van de Raad van State. reprises la doctrine et la section de législation du Conseil d'Etat.
A.11. Vermits de federale wetgever bovendien niet meer over de A.11. Dès lors que, en outre, le législateur fédéral ne dispose plus
vereiste bevoegdheid beschikt om wetgevend op te treden inzake het toezicht op de provincie (artikel 162, derde lid, van de Grondwet), zijn de aangevochten bepalingen in strijd met artikel 7 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. De Vlaamse Regering sluit zich dus volledig aan bij het eerste middel dat door de verzoekende partij is uiteengezet. Ten aanzien van het tweede middel A.12. De tussenkomende partij is van mening dat het tweede middel het eerste middel staaft in die zin dat de federale wetgever niet zou hebben kunnen voorzien in een identiek toezicht op de jaarrekeningen en de begrotingen van de gemeenten, aangezien het Hof zelf in zijn arrest nr. 11/95 heeft gesteld dat een dergelijk toezicht onder de bevoegdheid van de gewesten inzake het gewoon administratief toezicht de la compétence requise pour légiférer en matière de tutelle sur la province (article 162, alinéa 3, de la Constitution), les dispositions attaquées se heurtent à l'article 7 de la loi spéciale du 8 août 1980. Le Gouvernement flamand se rallie donc totalement au premier moyen développé par la requérante. Quant au second moyen A.12. L'intervenant estime que le second moyen vient à l'appui du premier en ce sens que le législateur fédéral n'aurait pu prévoir une tutelle identique sur les comptes annuels et les budgets des communes, la Cour ayant elle-même souligné, dans son arrêt n° 11/95, qu'une telle tutelle relève de la compétence régionale en matière de tutelle
valt. Uit de schending van de artikelen 10 en 11 blijkt dat de administrative ordinaire. La violation des articles 10 et 11 fait
federale wetgever buiten zijn bevoegdheden heeft gehandeld, vermits er apparaître que le législateur fédéral a agi en dehors de ses
geen enkel reden is om de provincies en de gemeenten verschillend te compétences, puisqu'il n'y a aucune raison de traiter différemment les
behandelen. provinces et les communes.
A.13. De Vlaamse Regering voegt eraan toe dat de bevoegdheid die A.13. Le Gouvernement flamand ajoute que la compétence attribuée aux
inzake administratief toezicht aan de gewesten is toegewezen, niet régions en matière de tutelle administrative n'implique pas qu'elles
inhoudt dat de gewesten zouden kunnen raken aan de organieke wetgeving pourraient toucher à la législation organique relative aux provinces
op de provincies en de gemeenten maar zij stelt dat het toezicht door et aux communes mais il précise que la tutelle de la Cour des comptes
het Rekenhof geen deel uitmaakt van die wetgeving. ne fait pas partie de cette législation.
A.14. De tussenkomende partij is van mening dat, zelfs indien het niet A.14. L'intervenant estime que, même s'il ne s'agissait pas d'une
om een vorm van administratief toezicht zou gaan, de federale wetgever forme de tutelle administrative, le législateur fédéral n'en aurait
niettemin zijn bevoegdheden zou hebben overschreden doordat hij ze op pas moins excédé ses compétences en ce qu'il les aurait utilisées de
een onevenredige manier zou hebben aangewend, zodat elke organisatie manière disproportionnée, rendant impossible toute organisation d'une
van een gewoon administratief toezicht door de gewesten onmogelijk tutelle administrative normale par les régions, cette disproportion
werd; die onevenredigheid is des te duidelijker daar de aan het étant d'autant plus évidente que la compétence attribuée à la Cour des
Rekenhof toegewezen bevoegdheid elke grondwettelijke grondslag mist. comptes manque de base constitutionnelle.
A.15. Bovendien zou een andere bevoegdheidsverschuiving plaatsvinden A.15. En outre, il y aurait un autre déplacement de compétence en ce
doordat een toezicht wordt toegewezen aan een orgaan van de wetgevende qu'une tutelle est attribuée à un organe du pouvoir législatif, alors
macht, terwijl het enkel aan het orgaan van de bevoegde uitvoerende qu'elle ne peut l'être qu'à l'organe du pouvoir exécutif compétent,
macht kan worden toegewezen, en aldus is er schending zowel van de
artikelen 162 en 180 van de Grondwet als van artikel 7 van de violant ainsi à la fois les articles 162 et 180 de la Constitution
bijzondere wet van 8 augustus 1980. Zelfs mocht de federale wetgever ainsi que l'article 7 de la loi spéciale du 8 août 1980. Si même le
te dezen over enige bevoegdheid beschikken, dan nog zou die législateur fédéral disposait de la moindre compétence en l'espèce,
bevoegdheid op een onevenredige manier zijn uitgeoefend doordat zij in cette compétence aurait été exercée de manière disproportionnée en ce
strijd is met artikel 180 van de Grondwet, en de gewestwetgever niet qu'elle va à l'encontre de l'article 180 de la Constitution, le
meer kan voorzien in de organisatie en de uitoefening van het législateur régional ne pouvant plus prévoir l'organisation et
administratief toezicht. l'exercice de la tutelle administrative.
Memorie van antwoord van de provincie Henegouwen Mémoire en réponse de la province de Hainaut
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
A.16. De verzoekende partij is van mening dat de aangevochten A.16. La requérante considère que les dispositions attaquées ne sont
bepalingen niet louter interpretatief zijn. Na een analyse van de pas seulement interprétatives. Au terme d'une analyse des dispositions
bepalingen die voorafgingen aan de wet van 25 juni 1997 tot wijziging antérieures à la loi du 25 juin 1997 modifiant la loi provinciale,
van de provinciewet, met name de artikelen 66 en 112 ervan, van notamment ses articles 66 et 112, des changements apportés par cette
wijzigingen die door die laatste wet werden aangebracht, van
opmerkingen die door het Rekenhof in zijn 155e boek van opmerkingen dernière loi, d'observations formulées par la Cour des comptes dans
werden geformuleerd en van de parlementaire voorbereiding van de son 155ème cahier d'observations et des travaux préparatoires de la
aangevochten wet, besluit zij dat, zonder de artikelen 4 en 8 van die loi attaquée, elle conclut que, sans les articles 4 et 8 de celle-ci,
wet, het Rekenhof niet meer bevoegd zou zijn om op te treden in het la Cour des comptes ne serait plus compétente pour intervenir dans le
proces van overlegging van de rekeningen door de bestendige deputatie processus de reddition des comptes par la députation permanente au
aan de provincieraad, niettegenstaande de wet van 29 oktober 1846. De conseil provincial, nonobstant la loi du 29 octobre 1846. Les
bepalingen van de laatstvermelde wet die niet bestaanbaar zijn met de dispositions de celle-ci qui sont incompatibles avec les dispositions
bepalingen van de wet van 25 juni 1997, moeten worden geacht door die de la loi du 25 juin 1997 doivent être considérées comme abrogées par
wet te zijn opgeheven. Het zijn dus wel degelijk de aangevochten cette loi. Ce sont donc bien les dispositions entreprises qui
bepalingen die de nieuwe wettelijke grondslag vormen voor de externe constituent le nouveau fondement légal du contrôle externe de la Cour
controle van het Rekenhof op de provinciale financiën, zodat het des comptes sur les finances provinciales, de telle sorte que
belang van de verzoekende partij bij de vernietiging ervan niet kan l'intérêt de la requérante à leur annulation ne pourrait être
worden betwist. contesté.
A.17. Bovendien zou het Rekenhof, door zijn adviezen en opmerkingen, A.17. En outre, par ses avis et ses observations, la Cour des comptes
zich mengen in het beheer van de provinciale rekeningen, zodat de s'immiscerait dans la gestion des comptes provinciaux, ce qui permet à
provincie Henegouwen zich kan beroepen op het vereiste belang om de la province de Hainaut de se prévaloir de l'intérêt nécessaire pour
vernietiging van de bestreden bepalingen te vorderen. demander l'annulation des dispositions entreprises.
Ten aanzien van het eerste middel Quant au premier moyen
A.18. De verzoekende partij herinnert aan de aan de gewesten A.18. La requérante rappelle la compétence attribuée aux régions pour
toegewezen bevoegdheid om het « gewoon » administratief toezicht op de organiser et exercer la tutelle administrative « ordinaire » sur les
provincies te organiseren en uit te oefenen en zij wijst erop dat het
« specifiek » toezicht zich voordoet als het verlengde van materiële provinces et elle souligne que la tutelle « spécifique » apparaît
bevoegdheden of als het accessorium van andere comme le prolongement de compétences matérielles ou comme l'accessoire
bevoegdheidstoewijzingen. Zij citeert als voorbeeld het toezicht op d'autres attributions. Elle cite comme exemple la tutelle dans le
het vlak van het transport van radioactieve stoffen of van de civiele domaine du transport des substances radioactives ou de la protection
bescherming, hetgeen onder de federale Staat ressorteert. civile, qui appartient à l'Etat fédéral.
Zij analyseert in de rechtsleer wat men verstaat onder administratief Elle analyse, dans la doctrine, ce qu'on entend par tutelle
toezicht en besluit daaruit dat het financieel toezicht dat door het administrative et en conclut que la tutelle financière exercée par la
Rekenhof op de provincies wordt uitgeoefend, een administratief Cour des comptes sur les provinces est une tutelle administrative.
toezicht is. Zelfs al kan dat Hof niet als een volwaardige Même si cette Cour ne peut être considérée comme une autorité
administratieve overheid worden beschouwd, toch kan het worden administrative à part entière, elle peut être comparée aux autorités
vergeleken met de administratieve overheden die met het toezicht administratives chargées de la tutelle. Elle devrait donc être
belast zijn. Het Rekenhof zou dus moeten worden beschouwd als een
overheid die door de centrale overheid wordt « gemachtigd » om de considérée comme une autorité « déléguée » par le pouvoir central pour
wettigheid te waarborgen en het algemeen belang te beschermen, wat assurer la légalité et protéger l'intérêt général, ce qui correspond à
overeenstemt met de definitie van toezicht. la définition de la tutelle.
A.19. Doordat het door de provinciewet is ingesteld, is het in het A.19. En ce qu'elle est instituée par la loi provinciale, la tutelle
geding zijnde toezicht een gewoon en niet een specifiek toezicht. Het en cause est une tutelle ordinaire et non spécifique. Elle ne peut
kan trouwens niet worden beschouwd als het verlengde van materiële d'ailleurs être considérée comme le prolongement de compétences
bevoegdheden van de federale Staat, georganiseerd door een andere wet matérielles de l'Etat fédéral organisé par une autre loi que la loi
dan de organieke provinciewet. provinciale organique.
A.20. De verzoekende partij voegt eraan toe dat op de bevoegdheid van A.20. Sans doute, ajoute la requérante, la compétence de l'Etat
de Staat weliswaar kritiek had kunnen worden geuit ter gelegenheid van aurait-elle pu être critiquée à l'occasion des modifications apportées
de wijzigingen die bij de wet van 25 juni 1997 zijn aangebracht. Maar par la loi du 25 juin 1997. Mais le délai pour annuler cette loi est
de termijn om die wet te vernietigen is verstreken en het positieve dépassé et le droit positif antérieur à la loi attaquée ne prévoyait
recht van vóór de aangevochten wet voorzag niet meer in enige controle van de wettigheid en het algemeen belang door het Rekenhof en het behoort niet meer tot de bevoegdheid van de federale Staat om met betrekking tot die aangelegenheid daarvan terug te komen. A.21. Tot slot merkt de verzoekende partij op dat de bevoegdheidsoverschrijding die zij aanklaagt niet door de afdeling wetgeving van de Raad van State kon worden opgeworpen vermits de in het geding zijnde bepalingen voortkomen uit een wetsvoorstel dat niet aan de Raad van State is voorgelegd. Een vergetelheid van de Raad van State zou overigens geen weerslag hebben op het middel. Ten aanzien van het tweede middel plus aucun contrôle de la légalité et de l'intérêt général par la Cour des comptes et il n'est plus de la compétence de l'Etat fédéral de revenir en arrière en ce qui concerne cette matière. A.21. La requérante observe, enfin, que l'excès de compétence qu'elle dénonce n'aurait pu être soulevé par la section de législation du Conseil d'Etat puisque les dispositions en cause proviennent d'une proposition de loi qui ne lui a pas été soumise. Un oubli du Conseil d'Etat serait par ailleurs sans incidence sur le moyen. Quant au second moyen
A.22. De verzoekende partij herinnert aan de inhoud van de arresten A.22. La requérante rappelle le contenu des arrêts de la Cour nos
van het Hof nrs. 13/91 en 31/91. Zij wijst erop dat bij de hervorming 13/91 et 31/91. Elle souligne que les réformes institutionnelles ont
der instellingen een soortgelijke toezichtsregeling is ingevoerd voor
de provincies en de gemeenten en dat de financiering van de opdrachten établi un régime de tutelle similaire sur les provinces et les
die door de gemeenten en de provincies moeten worden vervuld, communes et ont prévu que le financement des missions a remplir par
hoofdzakelijk onder de bevoegdheid van de gewesten valt (artikel 6, § les communes et les provinces relève principalement de la compétence
1, VIII, 3°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980). Wat echter des régions (article 6, § 1er, VIII, 3°, de la loi spéciale du 8 août
het optreden van het Rekenhof ten aanzien van de provincies 1980). Or, ce qui justifiait l'intervention de la Cour des comptes à
verantwoordde, was het feit dat hun inkomsten grotendeels uit de l'égard des provinces était le fait que leurs ressources provenaient
begroting van de Staat kwamen. en grande partie du budget de l'Etat.
Memorie van antwoord van de Ministerraad Mémoire en réponse du Conseil des ministres
Ten aanzien van het eerste middel Quant au premier moyen
A.23. Als antwoord op de argumenten van de Vlaamse Regering stelt de A.23. En réponse à l'argumentation du Gouvernement flamand, le Conseil
Ministerraad dat het Hof niet bevoegd is om na te gaan of de bestreden des ministres répond que la Cour n'est pas compétente pour apprécier
bepalingen artikel 180 van de Grondwet, dat geen bevoegdheidverdelende regel bevat, schenden. Hij voegt eraan toe dat de verzoekende partij die bepaling in het eerste middel niet aanvoert en dat de Vlaamse Regering niet beweert dat het middel tot de schending van dat artikel 180 zou moeten worden uitgebreid. A.24. De Ministerraad brengt vervolgens de motieven uit de rechtsleer en uit het arrest van het Hof nr. 69/99 in herinnering, op grond waarvan een controle die is toegewezen aan een overheid die verbonden is met de wetgevende macht, en die neerkomt op een bijzondere opdracht van financieel toezicht, niet als een administratief toezicht kan worden gekwalificeerd. De Ministerraad verduidelijkt dat het Rekenhof een controle van de si les dispositions entreprises violent l'article 180 de la Constitution, qui n'établit pas une règle répartitrice de compétences. Il ajoute que dans le premier moyen, la requérante n'invoque pas cette disposition et que le Gouvernement flamand ne prétend pas que le moyen devrait être élargi à la violation de cet article 180. A.24. Le Conseil des ministres rappelle ensuite pour quels motifs, puisés dans la doctrine et dans l'arrêt de la Cour n° 69/99, un contrôle confié à une autorité rattachée au pouvoir législatif et qui s'analyse comme une mission particulière de surveillance financière ne peut être qualifié de tutelle administrative. Il précise que la Cour des comptes exerce un contrôle de légalité et
wettigheid en niet van opportuniteit uitoefent, terwijl artikel 162 non d'opportunité, tandis que l'article 162 de la Constitution englobe
van de Grondwet de controle van de wettigheid en de schending van het dans la notion de tutelle le contrôle de légalité et la violation de
algemeen belang in het begrip toezicht opneemt. Beweren dat aan het l'intérêt général. Soutenir que la Cour des comptes se serait vu
Rekenhof een administratief toezicht zou zijn toegekend, zou erop confier une tutelle administrative reviendrait à supposer que le
neerkomen te veronderstellen dat de wetgever de scheiding der machten législateur aurait méconnu la séparation des pouvoirs.
niet in acht zou hebben genomen. A.25. Le Conseil des ministres conteste que le législateur fédéral ait
A.25. De Ministerraad betwist dat de federale wetgever zich op een empiété de manière disproportionnée sur la compétence régionale en
onevenredige manier de gewestbevoegdheid inzake toezicht zou hebben matière de tutelle. Les dispositions entreprises visent uniquement,
toegeëigend. De bestreden bepalingen hebben enkel tot doel, enerzijds, d'une part, à assurer une meilleure transparence administrative et,
een betere openbaarheid van bestuur te waarborgen en, anderzijds, te d'autre part, à confirmer que c'est la Cour des comptes qui contrôle,
bevestigen dat het het Rekenhof is dat, niet a priori maar a non pas a priori mais a posteriori, les comptes des recettes et
posteriori, de rekeningen van de ontvangsten en uitgaven van de dépenses de la province. Rien n'empêcherait les régions de légiférer
provincie controleert. Niets zou de gewesten beletten wetgevend op te treden inzake toezicht, parallel met het optreden van het Rekenhof. A.26. Subsidiair herinnert de Ministerraad eraan dat in de rechtsleer, in de rechtspraak van het Arbitragehof en in die van de Raad van State niet een formeel maar wel een materieel criterium in aanmerking wordt genomen om het specifiek toezicht te definiëren. Een toezicht is specifiek wanneer de betrokken aangelegenheid door de wetgever in die zin wordt georganiseerd dat zij de grenzen van het lokaal belang overschrijdt, dat wil zeggen wanneer zij raakt aan de belangen van een heel gewest, een hele gemeenschap of de Staat in zijn geheel. De materiële bevoegdheid die het optreden van de federale wetgever en matière de tutelle, parallèlement à l'intervention de la Cour des comptes. A.26. A titre subsidiaire, le Conseil des ministres rappelle que la doctrine, la jurisprudence de la Cour d'arbitrage et celle du Conseil d'Etat ont retenu un critère non pas formel mais matériel pour définir la tutelle spécifique. Une tutelle est spécifique lorsque la matière concernée est organisée par le législateur comme excédant les limites de l'intérêt local, c'est-à-dire lorsqu'elle touche aux intérêts de toute une région, de toute une communauté ou de l'Etat tout entier. Quant à la compétence matérielle qui justifie l'intervention du
verantwoordt, vloeit van haar kant voort uit de wet van 29 oktober législateur fédéral, elle résulte de la loi du 29 octobre 1846
1846 op de inrichting van het Rekenhof. relative à l'organisation de la Cour des comptes.
A.27. De Ministerraad merkt ook dat op de afdeling wetgeving van de A.27. Le Conseil des ministres fait encore observer que la section de
Raad van State geen enkele opmerking heeft gemaakt, niet over het législation du Conseil d'Etat n'a fait aucune remarque, non sur la
wetvoorstel dat tot de aangevochten wet heeft geleid, maar wel over de proposition qui a abouti à la loi attaquée, mais sur la loi du 25 juin
wet van 25 juni 1997 in de ontwerpfase. 1997 en projet.
A.28. Tot slot merkt de Ministerraad op dat, mocht de aangevochten wet A.28. Il relève enfin que, si la loi attaquée était jugée
ongrondwettig worden geoordeeld, hetzelfde zou gelden voor de wet van 25 juni 1997, dat die ongrondwettigheid prejudicieel zou kunnen worden vastgesteld en dat, in dat geval, de aan die wet voorafgaande bepalingen opnieuw van kracht zouden worden, bepalingen die aan het Rekenhof bevoegdheden toekenden die vergelijkbaar zijn met die welke door de verzoekende partij worden betwist. Ten aanzien van het tweede middel A.29. Rekening houdend met arrest nr. 23/2000 van het Hof, verklaart de Ministerraad zich ten aanzien van het belang van de verzoekende partij te gedragen naar de wijsheid van het Hof. Ten gronde herhaalt hij dat de gemeenten en provincies niet vergelijkbaar zijn. Memorie van antwoord van de Waalse Regering Ten aanzien van het eerste middel A.30. De Waalse Regering zet argumenten uiteen die aansluiten bij die van de Ministerraad. inconstitutionnelle, il en serait de même de celle du 25 juin 1997, que cette inconstitutionnalité pourrait être constatée par la voie préjudicielle et que, dans ce cas, seraient de nouveau en vigueur les dispositions antérieures à cette loi, lesquelles attribuaient à la Cour des comptes des compétences comparables à celles que la requérante conteste. Quant au second moyen A.29. Compte tenu de l'arrêt de la Cour n° 23/2000, le Conseil des ministres s'en réfère à la sagesse de la Cour quant à l'intérêt de la requérante. Sur le fond, il répète que les communes et les provinces ne sont pas comparables. Mémoire en réponse du Gouvernement wallon Quant au premier moyen A.30. Le Gouvernement wallon développe des arguments qui rejoignent ceux du Conseil des ministres.
A.31. Zij voegt eraan toe dat de Grondwetgever van 1831, toen hij de rekeningen van de Staat aan de controle van het Rekenhof onderwierp, ook de bedoeling had de rekeningen van de provincies, waarvan de uitgaven ten laste van de Openbare Schatkist kwamen, daaraan te onderwerpen. A.32. Zoals ook in de rechtsleer is gesteld, herinnert zij eraan dat het administratief toezicht de noodzakelijke tegenhanger is van de autonomie van de gedecentraliseerde besturen, wat niet het geval is voor de controle die aan het Rekenhof is toegewezen, die ertoe strekt de begroting van de Staat te controleren, waarvan die van de provincies deel uitmaakte, en die dus niet kan worden gelijkgesteld met een toezichtscontrole. A.33. De Waalse Regering herinnert eraan dat niet alle bepalingen van A.31. Il ajoute que le Constituant de 1831, en soumettant les comptes de l'Etat au contrôle de la Cour des comptes, entendait également y soumettre ceux des provinces dont les dépenses se faisaient à charge du Trésor public. A.32. Il rappelle que, ainsi que l'a souligné la doctrine, la tutelle administrative est le contrepoids nécessaire à l'autonomie des administrations décentralisées, ce qui n'est pas le cas du contrôle confié à la Cour des comptes qui tend à contrôler le budget de l'Etat, dont celui des provinces faisait partie, et qui ne peut donc être assimilé à un contrôle de tutelle. A.33. Le Gouvernement wallon rappelle que toutes les dispositions de
de gemeentewet en van de provinciewet in 1988 naar de gewesten zijn la loi communale et de la loi provinciale n'ont pas été transférées
overgeheveld, dat een lijst van de overgehevelde aangelegenheden door aux régions en 1988, qu'une liste des matières transférées a été
de Raad van State werd opgesteld in een advies van 13 juli 1988 en dat établie par le Conseil d'Etat dans un avis du 13 juillet 1988 et que
de artikelen 66 en 112, die betrekking hebben op de controle door het parmi celles-ci ne figurent pas les articles 66 et 112, relatifs au
Rekenhof, niet tot die aangelegenheden behoren. contrôle de la Cour des comptes.
Ten aanzien van het tweede middel Quant au deuxième moyen
A.34. De Waalse Regering citeert de parlementaire voorbereiding van de A.34. Citant les travaux préparatoires de la loi provinciale (Moniteur
provinciewet (Belgisch Staatsblad van 18 mei 1834, p. 4, 3e kolom), om belge du 18 mai 1834, p. 4, 3ème colonne), le Gouvernement wallon
te herinneren aan de redenen waarom de controle door het Rekenhof niet rappelle pour quels motifs le contrôle de la Cour des comptes n'a pas
is uitgebreid tot de gemeenten, en leidt uit de debatten van toen af été étendu aux communes et il déduit des débats de l'époque que
dat de gemeenten niet vergelijkbaar waren met de provincies en dat zij celles-ci n'étaient pas comparables aux provinces et qu'elles ne le
het vandaag evenmin zijn. sont pas davantage aujourd'hui.
- B - B
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen Quant aux dispositions en cause
B.1. Artikel 180 van de Grondwet, beschrijft de rol van het Rekenhof B.1. L'article 180 de la Constitution décrit le rôle de la Cour des
in de volgende bewoordingen : comptes en ces termes :
« Dit Hof is belast met het nazien en het verevenen der rekeningen van « Cette Cour est chargée de l'examen et de la liquidation des comptes
het algemeen bestuur en van allen die tegenover de staatskas rekenplichtig zijn. Het waakt ervoor dat geen artikel van de uitgaven der begroting wordt overschreden en dat geen overschrijving plaatsheeft. Het Hof oefent tevens algemeen toezicht uit op de verrichtingen met betrekking tot de vaststelling en de invordering van de door de Staat verkregen rechten, met inbegrip van de fiscale ontvangsten. Het stelt de rekeningen der verschillende besturen van de Staat vast en is ermee belast te dien einde alle nodige inlichtingen en bewijsstukken te verzamelen. De algemene staatsrekening wordt aan de Kamer van volksvertegenwoordigers onderworpen met de opmerkingen van het Rekenhof. de l'administration générale et de tous comptables envers le trésor public. Elle veille à ce qu'aucun article des dépenses du budget ne soit dépassé et qu'aucun transfert n'ait lieu. La Cour exerce également un contrôle général sur les opérations relatives à l'établissement et au recouvrement des droits acquis par l'Etat, y compris les recette fiscales. Elle arrête les comptes des différentes administrations de l'Etat et est chargée de recueillir à cet effet tout renseignement et toute pièce comptable nécessaire. Le compte général de l'Etat est soumis à la Chambre des représentants avec les observations de la Cour des comptes.
Dit Hof wordt door de wet georganiseerd. » Cette Cour est organisée par la loi. »
B.2. De wet van 29 oktober 1846 op de inrichting van het Rekenhof B.2. La loi du 29 octobre 1846 relative à l'organisation de la Cour
vermeldt in artikel 5 uitvoerig de opdrachten van het Hof en stelt dat des comptes reprend et détaille, à son article 5, les missions de la
zij worden uitgeoefend op de rekeningen van de Staat en van de Cour et précise qu'elles s'exercent sur les comptes de l'Etat et des
provincies. provinces.
B.3. Het vroegere artikel 66, eerste lid, van de provinciewet, vóór de B.3. L'ancien article 66, alinéa 1er, de la loi provinciale disposait,
wijziging ervan bij de wet van 25 juni 1997, bepaalde : avant sa modification par la loi du 25 juin 1997 :
« Ieder jaar stelt de raad de rekeningen van de provincie over het « Chaque année, le Conseil arrête les comptes de la province pour
vorige dienstjaar vast. De jaarrekeningen omvatten de l'année antérieure. Les comptes annuels comprennent le compte
begrotingsrekening, de resultatenrekening en de balans. Deze budgétaire, le compte de résultats et le bilan. Ces comptes sont
rekeningen worden aan de raad voorgelegd samen met de opmerkingen van soumis au conseil avec les observations de la Cour des comptes. »
het Rekenhof. »
Het vroegere artikel 112 van dezelfde wet omvatte onder meer de L'ancien article 112 de la même loi comprenait, notamment, les
volgende bepalingen : « Over de gelden van de provincie kan alleen beschikt worden door middel van bevelschriften tot betaling, verleend door de bestendige deputatie. De bevelschriften worden ondertekend door de voorzitter en de griffier; zij worden rechtstreeks gezonden aan het Rekenhof, dat er vóór de betaling zijn visum op plaatst. Wanneer het Hof oordeelt zijn visum niet te kunnen verstrekken, worden de redenen van zijn weigering door de raad onderzocht tijdens zijn eerstvolgende vergadering. Indien de raad beslist dat de betaling zal worden verricht, is het Rekenhof gehouden zijn visum te verstrekken. De beslissing van de raad moet met redenen omkleed zijn. dispositions suivantes : « Il ne peut être disposé des fonds de la province qu'au moyen de mandats délivrés par la députation. Les mandats sont signés par le président et le greffier; ils sont adressés directement à la Cour des comptes et revêtus de son visa avant le paiement. Lorsque la Cour ne croit pas pouvoir donner son visa, les motifs de son refus sont examinés par le Conseil provincial au cours de la prochaine réunion. Si le conseil provincial décide d'effectuer le paiement, la Cour des comptes est tenue de donner son visa. La décision du Conseil doit être motivée.
[ . ] [ . ]
Het Rekenhof beslist over de regelmatigheid en het bedrag van de ter La Cour des comptes statue sur la régularité et le taux des pensions
uitvoering van provinciale reglementen verleende pensioenen, vooraleer accordées en exécution de règlements provinciaux, préalablement à
zij door de bestendige deputatie definitief worden toegekend. l'attribution définitive de ces pensions par la députation.
[ . ] » [ . ] »
Artikel 114 van dezelfde wet verplicht de bijzondere ontvangers en de L'article 114 de la même loi oblige les receveurs spéciaux et les
rekenplichtigen der geldmiddelen verantwoording af te leggen aan het Rekenhof. comptables en deniers à rendre des comptes à la Cour des comptes.
B.4. De wet van 25 juni 1997 tot wijziging van de provinciewet heeft, B.4. La loi du 25 juin 1997 modifiant la loi provinciale a supprimé, à
in artikel 66, het optreden van het Rekenhof en, in artikel 112, de l'article 66, l'intervention de la Cour des comptes et, à l'article
vermelding volgens welke de bevelschriften verleend door de bestendige 112, la mention selon laquelle les mandats délivrés par la députation
deputatie aan zijn visum moesten worden onderworpen, geschrapt. Bij permanente devaient être soumis à son visa. Elle a inséré les articles
die wet zijn de artikelen 113bis tot 113undecies ingevoegd die de 113bis à 113undecies qui créent la fonction de receveur provincial,
functie van provincieontvanger invoeren, die ieder jaar rekening en
verantwoording van zijn beheer aan het Rekenhof moet geven (artikel lequel doit rendre compte de sa gestion chaque année à la Cour des
113octies). Artikel 114 is door die wet niet gewijzigd. comptes (article 113octies). Elle n'a pas modifié l'article 114.
B.5. Bij artikel 4 van de wet van 4 mei 1999 tot wijziging van de B.5. L'article 4 de la loi du 4 mai 1999 modifiant la loi provinciale
provinciewet en van de nieuwe gemeentewet, namelijk de eerste et la nouvelle loi communale, qui est la première disposition
aangevochten bepaling, is artikel 66, § 2, van de provinciewet attaquée, a modifié l'article 66, § 2, de la loi provinciale, qui se
gewijzigd, dat voortaan luidt : lit désormais comme suit :
« Ieder jaar legt de bestendige deputatie, tijdens een vergadering die « Chaque année, lors d'une séance qui a lieu au mois d'octobre, la
wordt gehouden in de maand oktober, aan de provincieraad het ontwerp députation permanente soumet au conseil provincial le projet de budget
voor van begroting voor het volgende dienstjaar, het bijbehorende pour l'exercice suivant, l'avis de la Cour des comptes y afférent, les
advies van het Rekenhof, de rekeningen over het vorige dienstjaar comptes de l'exercice précédent accompagnés des observations de la
samen met de opmerkingen van het Rekenhof, alsook een algemene beleidsnota. De beleidsnota bevat minstens de beleidsprioriteiten en -doelstellingen, de begrotingsmiddelen en de termijn waarbinnen deze prioriteiten en doelstellingen gerealiseerd moeten worden. De documenten bedoeld bij het eerste lid worden aan ieder lid van de provincieraad bezorgd ten minste zeven vrije dagen vóór de dag van de vergadering waarop deze zullen worden besproken. Het advies van het Rekenhof en de algemene beleidsnota bedoeld bij het eerste lid worden bekendgemaakt in het ' Bestuursmemoriaal '. De bestendige deputatie legt aan de raad eveneens alle andere voorstellen Cour des comptes, ainsi qu'une note de politique générale. La note de politique générale comprend au moins les priorités des objectifs politiques, les moyens budgétaires et l'indication du délai dans lequel ces priorités objectives doivent être réalisées. Les documents visés à l'alinéa 1er sont distribués à tous les membres du conseil provincial, au moins sept jours francs avant la séance au cours de laquelle ils seront examinés. L'avis de la Cour des comptes et la note de politique générale visés à l'alinéa 1er sont publiés au Mémorial administratif. La députation permanente soumet également au conseil toutes autres propositions
voor die zij nuttig acht. » qu'elle juge utiles ».
B.6. Bij artikel 8 van de wet van 4 mei 1999, de tweede aangevochten B.6. L'article 8 de la loi du 4 mai 1999, qui est la deuxième
bepaling, is in de provinciewet een artikel 112bis ingevoerd, dat disposition attaquée, a introduit dans la loi provinciale un article
luidt : 112bis, selon lequel :
« Het Rekenhof controleert de rekeningen betreffende de ontvangsten en « La Cour des comptes contrôle les comptes des recettes et des
uitgaven van de provincie. » dépenses de la province. »
Ten aanzien van het belang Quant à l'intérêt
B.7. Krachtens artikel 2 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op B.7. En vertu de l'article 2 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
het Arbitragehof kunnen beroepen tot vernietiging worden ingesteld la Cour d'arbitrage, les recours en annulation peuvent être introduits
door de Ministerraad, door de Regering van een gemeenschap of van een par le Conseil des ministres, par le Gouvernement d'une communauté ou
gewest (1°), door de voorzitters van de wetgevende vergaderingen op d'une région (1°), par les présidents des assemblées législatives à la
verzoek van twee derde van hun leden (3°) of door iedere natuurlijke demande de deux tiers de leurs membres (3°) ou par toute personne
persoon of rechtspersoon die doet blijken van een belang (2°). physique ou morale justifiant d'un intérêt (2°).
De provincies zijn niet vermeld bij de openbare overheden die ervan zijn vrijgesteld hun belang om in rechte te treden aan te tonen. Zij moeten dus aantonen dat zij rechtstreeks en ongunstig kunnen worden geraakt door de normen die zij aanvechten. Het enige belang dat iedere persoon, zij het een publiekrechtelijk rechtspersoon, kan hebben om door de krachtens de Grondwet bevoegde overheid te worden bestuurd, verschilt niet van het belang dat iedere persoon erbij heeft dat de wet in alle aangelegenheden in acht wordt genomen. Zulk een belang aanvaarden om voor het Hof op te treden zou neerkomen op het aanvaarden van de actio popularis, wat de Grondwetgever niet heeft gewild. B.8. De andere overheden dan die welke zijn vermeld in het 1° en het Les provinces ne sont pas mentionnées parmi les autorités publiques qui sont dispensées d'établir leur intérêt à agir. Elles doivent donc démontrer qu'elles risquent d'être affectées directement et défavorablement par les normes qu'elles attaquent. Le seul intérêt que peut avoir toute personne, fût-elle une personne morale de droit public, à être administrée par l'autorité compétente en vertu de la Constitution, ne se distingue pas de l'intérêt qu'a toute personne au respect de la légalité en toute matière. Admettre un tel intérêt pour agir devant la Cour reviendrait à admettre le recours populaire, ce que le Constituant n'a pas voulu. B.8. Les autorités autres que celles qui sont mentionnées au 1° et au
3° van artikel 2 van de bijzondere wet op het Arbitragehof kunnen dus 3° de l'article 2 de la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage ne
enkel in rechte treden tot vernietiging van normen die de hun peuvent donc agir en annulation qu'à l'encontre de normes qui peuvent
toevertrouwde belangen ongunstig kunnen raken. affecter défavorablement les intérêts qui leur sont confiés.
B.9. Een provincie is een politiek lichaam bestaande uit een B.9. La province est une collectivité politique composée d'un
grondgebied, inwoners, met eigen organen en bepaalde belangen. Zij territoire, d'habitants, dotée d'organes propres et chargée d'intérêts
bezit rechtspersoonlijkheid en uit dien hoofde een eigen vermogen. déterminés. Elle dispose de la personnalité juridique et à ce titre
d'un patrimoine propre.
Artikel 41 van de Grondwet belast de provincieraden met het regelen L'article 41 de la Constitution charge les conseils provinciaux du
van de provinciale belangen. De provincie vertegenwoordigt volgens de règlement des intérêts provinciaux. Erigée par la loi en représentant
wet een bepaald type van belangen en zij is, net zoals elke d'un type déterminé d'intérêts, la province est, comme toute
overheidsinstelling, een instrument ten dienste van het belang van de burgers. Het belang van de provincie Henegouwen om in deze zaak in rechte te treden dient dus te worden onderzocht rekening houdend met dat kenmerk. B.10. De opdracht van het Rekenhof is als volgt gedefinieerd in artikel 5 van de wet van 29 oktober 1846 op de inrichting van het Rekenhof, gewijzigd bij de wet van 10 maart 1998 : « Het Hof is belast met het nazien en het verevenen van de rekeningen van het algemeen bestuur en van allen die rekenplichtig zijn tegenover de Staatskas. Het waakt ervoor dat geen enkel artikel van de uitgave der begroting wordt overschreden en dat geen overschrijving plaats heeft. De verrichtingen met betrekking tot de vaststellingen en de invordering van de rechten verschuldigd aan de Staat en de provincies, met inbegrip van de fiscale ontvangsten, zijn onderworpen aan de algemene controle van het Rekenhof. De wijze waarop deze controle wordt uitgeoefend wordt bepaald in een protocol tussen de Minister van Financiën en het Rekenhof. Het stelt de rekeningen van de verschillende besturen van de Staat vast en verzamelt te dien einde alle inlichtingen en bewijsstukken. Het Rekenhof controleert a posteriori de goede besteding van de rijksgelden; het vergewist zich ervan dat de beginselen van zuinigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid in acht worden genomen. De Kamer van volksvertegenwoordigers kan het Rekenhof gelasten onderzoeken van het beheer uit te voeren bij de diensten en instellingen die aan zijn controle zijn onderworpen. » B.11. Het Rekenhof oefent sedert de negentiende eeuw controle uit op de financiën van de provincies en dat is in de twintigste eeuw voortgezet, vóór en na de hervorming der instellingen van 1980, 1988 en 1993. B.12. Wanneer een provincie zich verzet tegen de herinvoering, in 1999, van een financiële controle die zijzelf en de andere provincies tot in 1997 hebben ondergaan, zonder dat gebleken is dat de belangen die zij moeten verdedigen daaronder lijden, moet zij ook nog, om de in B.7 vermelde redenen, aantonen dat zij ongunstig kan worden geraakt bij het behartigen van die belangen. B.13. De provincie Henegouwen heeft dat bewijs niet geleverd. Kan de controle die zij bekritiseert weliswaar een bron van ongemak zijn voor de overheid die die controle ondergaat, toch kan die de haar toevertrouwde belangen veeleer beschermen dan schaden. B.14. Aangezien de verzoekende partij niet heeft aangetoond dat zij rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt door de bepalingen die zij bekritiseert, is haar verzoekschrift tot vernietiging onontvankelijk. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 februari 2001. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, institution publique, un instrument au service de l'intérêt des citoyens. C'est en tenant compte de cette caractéristique qu'il convient d'examiner l'intérêt de la province de Hainaut à agir dans le présent recours. B.10. La mission de la Cour des comptes est ainsi définie par l'article 5 de la loi du 29 octobre 1846 relative à l'organisation de la Cour des comptes, modifié par la loi du 10 mars 1998 : « Cette Cour est chargée de l'examen et de la liquidation des comptes de l'administration générale et de tous comptables envers le Trésor. Elle veille à ce qu'aucun article des dépenses du budget ne soit dépassé, et à ce qu'aucun transfert n'ait lieu. Les opérations relatives à l'établissement et au recouvrement des droits acquis par l'Etat et les provinces, y compris les recettes fiscales, sont soumises au contrôle général de la Cour des comptes. Les modalités d'exécution de ce contrôle sont arrêtées dans un protocole conclu entre le Ministre des Finances et la Cour des comptes. Elle arrête les comptes des différentes administrations de l'Etat, et est chargée de recueillir, à cet effet, tous renseignements et toutes pièces comptables. La Cour des comptes contrôle a posteriori le bon emploi des deniers publics; elle s'assure du respect des principes d'économie, d'efficacité et d'efficience. La Chambre des représentants peut charger la Cour des comptes de procéder, au sein des services et organismes soumis à son contrôle, à des analyses de gestion. » B.11. Le contrôle de la Cour des comptes sur les finances des provinces s'est exercé dès le dix-neuvième siècle et il s'est poursuivi au vingtième siècle, avant et après les réformes institutionnelles de 1980, 1988 et 1993. B.12. Quand une province s'insurge contre le rétablissement, en 1999, d'un contrôle financier qu'elle-même et les autres provinces ont subi jusqu'en 1997, sans qu'il apparût que les intérêts dont elles ont la charge en pâtissent, encore doit-elle, pour les raisons exprimées en B.7., démontrer qu'elle risque d'être affectée défavorablement dans la poursuite de ces intérêts. B.13. La province de Hainaut n'a pas fait cette démonstration. Si le contrôle qu'elle critique peut être une source d'incommodité pour l'autorité qui la subit, il est de nature à protéger les intérêts qui lui sont confiés plutôt qu'à leur nuire. B.14. Faute d'avoir démontré qu'elle pourrait être directement et défavorablement affectée par les dispositions qu'elle critique, la requérante est irrecevable à les attaquer. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 février 2001. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^