Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 115/2000 van 16 november 2000 Rolnummers 1718 en 1719 In zake : de beroepen tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 12 van het programmadecreet van het Waalse Gewest van 16 december 1998 « houdende verschillende maatregelen inza Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 115/2000 van 16 november 2000 Rolnummers 1718 en 1719 In zake : de beroepen tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 12 van het programmadecreet van het Waalse Gewest van 16 december 1998 « houdende verschillende maatregelen inza Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) Arrêt n° 115/2000 du 16 novembre 2000 Numéros du rôle : 1718 et 1719 En cause : les recours en annulation partielle de l'article 12 du décret-programme de la Région wallonne du 16 décembre 1998 portant diverses mesures en matière d'impôts, de La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, L(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 115/2000 van 16 november 2000 Arrêt n° 115/2000 du 16 novembre 2000
Rolnummers 1718 en 1719 Numéros du rôle : 1718 et 1719
In zake : de beroepen tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 12 En cause : les recours en annulation partielle de l'article 12 du
van het programmadecreet van het Waalse Gewest van 16 december 1998 « décret-programme de la Région wallonne du 16 décembre 1998 portant
houdende verschillende maatregelen inzake belastingen, taksen, diverses mesures en matière d'impôts, de taxes, d'épuration des eaux
afvalwaterzuivering, plaatselijke besturen, [ . ] », ingesteld door de usées et de pouvoirs locaux, introduits par la s.a. Tiercé
n.v. Tiercé Franco-Belge en de n.v. Derby. Franco-Belge et la s.a. Derby.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, R. Henneuse, M. Bossuyt en E. De Groot, Boel, L. François, R. Henneuse, M. Bossuyt et E. De Groot, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen I. Objet des recours
Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 29 juni Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la poste
1999 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn ingekomen op 1
juli 1999, is beroep tot gedeeltelijke vernietiging ingesteld van le 29 juin 1999 et parvenues au greffe le 1er juillet 1999, un recours
artikel 12 van het programmadecreet van het Waalse Gewest van 16 en annulation partielle de l'article 12 du décret-programme de la
december 1998 « houdende verschillende maatregelen inzake belastingen, Région wallonne du 16 décembre 1998 portant diverses mesures en
taksen, afvalwaterzuivering, plaatselijke besturen, [ . ] » matière d'impôts, de taxes, d'épuration des eaux usées et de pouvoirs
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 30 december 1998, derde locaux (publié au Moniteur belge du 30 décembre 1998, troisième
editie), door respectievelijk de n.v. Tiercé Franco-Belge, met édition) a été introduit respectivement par la s.a. Tiercé
maatschappelijke zetel te 4000 Luik, boulevard d'Avroy 87B, en door de Franco-Belge, dont le siège social est établi à 4000 Liège, boulevard
d'Avroy 87B, et par la s.a. Derby, dont le siège social est établi à
n.v. Derby, met maatschappelijke zetel te 1180 Brussel, 1180 Bruxelles, chaussée de Waterloo 715.
Waterloosesteenweg 715.
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikkingen van 1 juli 1999 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnances du 1er juillet 1999, le président en exercice a
rechters van de respectieve zetels aangewezen overeenkomstig de désigné les juges des sièges respectifs conformément aux articles 58
artikelen 58 en 59 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. et 59 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om in die zaken artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. dans ces affaires des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Bij beschikking van 14 juli 1999 heeft het Hof de zaken samengevoegd. Par ordonnance du 14 juillet 1999, la Cour a joint les affaires.
Van de beroepen is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Les recours ont été notifiés conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 17 september 1999 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 17 septembre 1999.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 29 september 1999. Moniteur belge du 29 septembre 1999.
De Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, heeft een memorie Le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, a introduit un
ingediend bij op 3 november 1999 ter post aangetekende brief. mémoire, par lettre recommandée à la poste le 3 novembre 1999.
Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 29 november 1999 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 29 novembre 1999.
Memories van antwoord zijn ingediend door : Des mémoires en réponse ont été introduits par :
- de verzoekende partij in de zaak nr. 1719, bij op 28 december 1999 - la partie requérante dans l'affaire n° 1719, par lettre recommandée
ter post aangetekende brief; à la poste le 28 décembre 1999;
- de verzoekende partij in de zaak nr. 1718, bij op 29 december 1999 - la partie requérante dans l'affaire n° 1718, par lettre recommandée
ter post aangetekende brief. à la poste le 29 décembre 1999.
Bij beschikkingen van 30 november 1999 en 31 mei 2000 heeft het Hof de Par ordonnances du 30 novembre 1999 et 31 mai 2000, la Cour a prorogé
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot
respectievelijk 29 juni 2000 en 29 december 2000. respectivement jusqu'aux 29 juin 2000 et 29 décembre 2000 le délai
dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 24 mei 2000 heeft het Hof de zaken in gereedheid Par ordonnance du 24 mai 2000, la Cour a déclaré les affaires en état
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 14 juni 2000. et fixé l'audience au 14 juin 2000.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats
bij op 24 mei 2000 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 24 mai 2000.
Op de openbare terechtzitting van 14 juni 2000 : A l'audience publique du 14 juin 2000 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. F. Tulkens, advocaat bij de balie te Brussel, loco Mr. P. . Me F. Tulkens, avocat au barreau de Bruxelles, loco Me P. Gérard,
Gérard, advocaat bij het Hof van Cassatie, en Mr. J.-E. Flagey, avocat à la Cour de cassation, et Me J.-E. Flagey, avocat au barreau
advocaat bij de balie te Brussel, voor de verzoende partij in de zaak de Bruxelles, pour la partie requérante dans l'affaire n° 1719;
nr. 1719; . Mr. P. Wouters, advocaat bij de balie te Brussel, loco Mr. T. . Me P. Wouters, avocat au barreau de Bruxelles, loco Me T. Delahaye,
Delahaye, advocaat bij het Hof van Cassatie, voor de verzoekende avocat à la Cour de cassation, pour la partie requérante dans
partij in de zaak nr. 1718; l'affaire n° 1718;
. Mr. C. Molitor loco Mr. J. Bourtembourg, advocaten bij de balie te - Me C. Molitor loco Me J. Bourtembourg, avocats au barreau de
Brussel, voor de Waalse Regering; Bruxelles, pour le Gouvernement wallon;
- hebben de rechters-verslaggevers R. Henneuse en M. Bossuyt verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs R. Henneuse et M. Bossuyt ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- zijn de zaken in beraad genomen. - les affaires ont été mises en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
A A
De verzoekschriften Les requêtes
A.1. Nadat de verzoekende partijen de evolutie van de reglementering A.1. Après avoir exposé l'évolution de la réglementation en la
terzake hebben uiteengezet, preciseren zij dat enkel de terugwerkende matière, les parties requérantes précisent que seul l'effet rétroactif
kracht van artikel 12 wordt betwist; bovendien verantwoorden zij hun de l'article 12 est contesté; par ailleurs, elles justifient leur
belang aan de hand van de fiscale overlast die de overgang, met intérêt par la surcharge fiscale que représente pour elle le passage,
terugwerkende kracht wat betreft de in 1998 aangegane weddenschappen, rétroactif en ce qui concerne les paris reçus en 1998, d'un taux de 6
van een tarief van 6 pct. naar een tarief dat schommelt van 10 tot 11 p.c. à un taux variant de 10 à 11 p.c.
pct. voor hen betekent.
De verzoekende partijen voeren een enig middel aan dat is afgeleid uit Les parties requérantes invoquent un moyen unique pris de la
de schending, door de voormelde retroactieve werking, van het « violation, du fait de la rétroactivité précitée, du « principe de
beginsel van rechtszekerheid », in voorkomend geval in samenhang met sécurité juridique », combiné le cas échéant avec l'article 1er du
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
voor de Rechten van de Mens; volgens hen berust die terugwerkende Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
kracht, « ofschoon ze niet tot doel heeft op de hangende l'homme; selon elles, cette rétroactivité, « si elle n'a pas pour
jurisdictionele procedures in te werken of burgers rechten te objectif d'interférer dans des procédures juridictionnelles en cours
ontzeggen die zijn erkend bij een in kracht van gewijsde gegane ou de priver des citoyens de droits reconnus par une décision de
gerechtelijke beslissing, echter op geen enkele aanneembare justice passée en force de chose jugée, ne repose cependant sur aucune
verantwoording ». justification admissible ».
Standpunt van de Waalse Regering Position du Gouvernement wallon
A.2.1. Na een gedetailleerde uiteenzetting van de decretale A.2.1. Après un exposé détaillé des rétroactes décrétaux en la
wordingsgeschiedenis terzake, betwist de Waalse Regering zowel de matière, le Gouvernement wallon conteste tant la rétroactivité de la
terugwerkende kracht van de bestreden bepaling als het feit dat ze disposition contestée que le fait qu'elle porte atteinte à la sécurité
afbreuk doet aan de rechtszekerheid. juridique.
A.2.2. Ter staving van de ontstentenis van retroactief karakter van A.2.2. A l'appui de l'absence de caractère rétroactif de l'article 12
artikel 12 van het decreet van 16 december 1998 vloeit, volgens de du décret du 16 décembre 1998, il résulte, selon le Gouvernement
Waalse Regering, uit de rechtspraak van het Hof van Cassatie voort dat wallon, de la jurisprudence de la Cour de cassation que le rapport
de juridische band die ontstaat tussen een belastingplichtige en de juridique qui se noue entre un contribuable et le fisc n'est
fiscus pas definitief voltooid is op het einde van het beschouwde définitivement accompli qu'au terme de l'exercice d'imposition
aanslagjaar; daaruit wordt te dezen afgeleid dat « de taks vastgesteld considéré; il en est déduit en l'espèce que « la taxe portée par
in artikel 3 van het decreet van het Waalse Gewest aangenomen op 16 l'article 3 du décret de la Région wallonne adopté le 16 décembre 1998
december 1998 en bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 30 et publié au Moniteur belge du 30 décembre 1998 s'applique donc
december 1998 dus onmiddellijk van toepassing is, en niet met
terugwerkende kracht, op de sommen afkomstig van weddenschappen op immédiatement, et non rétroactivement, aux sommes provenant des paris
wedrennen die in de loop van hetzelfde jaar hebben plaatsgevonden ». sur les courses courues au cours de la même année ».
A.2.3. Bovendien betwist de Waalse Regering elke afbreuk aan de A.2.3. Par ailleurs, le Gouvernement wallon conteste toute atteinte à
rechtszekerheid, welke veeleer te wijten zou zijn aan de « de la sécurité juridique, laquelle serait plutôt le fait de «
toevallige interpretatie die de verzoekers tot vernietiging aan het l'interprétation hasardeuse que les requérantes en annulation ont
decreet hebben willen geven [ . ] met de bedoeling een deel van de op entendu donner au décret [ . ] dans le but d'éluder une partie de la
hun verrichtingen geheven taks te ontduiken »; volgens de Waalse taxe frappant leurs opérations »; selon le Gouvernement wallon, le
Regering heeft de Waalse gewestwetgever enkel zijn wil bevestigd om op législateur régional wallon n'a fait que réaffirmer sa volonté de
de paardenrennen die in het buitenland plaatsvinden een taks te heffen frapper les courses de chevaux courues à l'étranger d'une taxe d'un
tegen een tarief dat minstens gelijk is aan datgene van de taks die taux au moins égal à celui de la taxe perçue sur les paris sur les
geïnd wordt op de weddenschappen op de wedrennen die in België plaatsvinden. courses courues en Belgique. Par ailleurs, il est souligné que l'interprétation donnée au décret du
Bovendien wordt onderstreept dat de aan het decreet van 17 december 17 décembre 1997, à laquelle a entendu réagir le législateur régional
1997 gegeven interpretatie waarop de gewestwetgever heeft willen
reageren met de aanneming van artikel 3 van het decreet van 16 par l'adoption de l'article 3 du décret du 16 décembre 1998, est en
december 1998, volledig in strijd is met de zorg om zich te gedragen parfaite contradiction avec le souci de se conformer à l'arrêt de la
naar het arrest van het Hof nr. 43/97, dat ten grondslag heeft gelegen
aan de aanneming van het voormelde decreet van 17 december 1997; Cour n° 43/97 qui avait présidé à l'adoption du décret précité du 17
volgens de Waalse Regering « ontstaat de onmogelijkheid voor de décembre 1997; selon le Gouvernement wallon, « l'impossibilité pour
verzoekende partijen om de juridische gevolgen van hun handelingen te les requérantes de prévoir les conséquences juridiques de leurs actes
voorzien enkel uit de interpretatie die zij hebben willen geven aan ne naît que de l'interprétation qu'elles ont voulu donner au décret du
het decreet van 17 december 1997 ». A.3. In ondergeschikte orde is, in de veronderstelling dat het Hof de rechtszekerheid geschonden acht, het daaruit voortvloeiende verschil in behandeling redelijkerwijze verantwoord; zoals de parlementaire voorbereiding aangeeft heeft de wetgever « elke dubbelzinnigheid [willen opheffen] in verband met het tarief dat moet worden toegepast op de weddenschappen die worden aangegaan op de wedrennen die in het buitenland plaatsvinden », en heeft hij aldus voorkomen dat er een nieuwe discriminatie ontstaat gebaseerd op de plaats waar de paardenrennen plaatsvinden. Bovendien dienen budgettaire overwegingen als rechtsgrondslag voor de bestreden bepaling, met name de noodzaak om de beoogde en toegestane budgettaire ontvangsten te verwezenlijken 17 décembre 1997 ». A.3. A titre subsidiaire, à supposer que la Cour estime violée la sécurité juridique, la différence de traitement qui en résulte est raisonnablement justifiée; comme l'indique les travaux préparatoires, le législateur a voulu « lever toute ambiguïté sur le taux à appliquer aux paris recueillis sur les courses courues à l'étranger », prévenant ainsi la naissance d'une nouvelle discrimination fondée sur le lieu où les courses hippiques se déroulent. De surcroît, des considérations budgétaires fondent en droit la disposition attaquée, notamment la nécessité de réaliser les recettes budgétaires prévues et autorisées
voor het begrotingsjaar 1998 op basis van het decreet van 17 december pour l'année budgétaire 1998 sur la base du décret du 17 décembre
1997. 1997.
Antwoord van de verzoekende partijen Réponse des parties requérantes
A.4.1. In haar memorie van antwoord betwist de eerste verzoekster (de A.4.1. Dans son mémoire en réponse, la première requérante (la s.a.
n.v. Tiercé Franco-Belge zaak nr. 1718) in de eerste plaats het door Tiercé Franco-Belge - affaire n° 1718) conteste tout d'abord l'absence
de Waalse Regering aangevoerde ontbreken van het terugwerkende de caractère rétroactif soutenue par le Gouvernement wallon, et ce sur
karakter, en dit op tweevoudig vlak. un double plan.
In de eerste plaats kan de taks op de spelen en weddenschappen niet Tout d'abord, la taxe sur les jeux et paris ne peut être assimilée aux
worden gelijkgesteld met de inkomstenbelastingen; rekening houdend met artikel 60 van het Wetboek van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen wordt die taks in werkelijkheid beschouwd als een onrechtstreekse taks, die wordt « geïnd op een geheel van precieze feiten [ . ] namelijk de weddenschappen bij notering die worden aangegaan gedurende de opeenvolgende veertiendaagse periodes van de maand en die om de veertien dagen het voorwerp uitmaken van een verklaring die wordt gevolgd door een betaling binnen dezelfde termijn ». Zelfs in de veronderstelling dat een dergelijke gelijkstelling moet worden aangenomen, betoogt de verzoekster dat de wijziging van de juridische of fiscale draagwijdte van voorbije handelingen in een impôts sur les revenus; en considération de l'article 60 du Code des taxes assimilées aux impôts sur les revenus, elle s'analyse en réalité comme une taxe indirecte « perçue sur un ensemble de faits précis [ . ] à savoir les paris à la cote pris pendant les quinzaines successives du mois et qui font à chaque quinzaine l'objet d'une déclaration suivie d'un paiement dans le même délai ». A supposer même qu'il faille admettre une telle assimilation, la requérante allègue que le fait de modifier la portée juridique ou fiscale d'actes révolus pendant un exercice, alors même que leur
aanslagjaar, terwijl hun fiscale impact moet worden beoordeeld voor impact fiscal doit être apprécié pour un exercice global, constitue
een algeheel aanslagjaar, afbreuk doet aan de rechtszekerheid. une atteinte à la sécurité juridique.
A.4.2. De tweede verzoekende partij (de n.v. Derby zaak nr. 1719) A.4.2. Pour sa part, la seconde partie requérante (la s.a. Derby
onderstreept harerzijds dat de rechtspraak van het Hof van Cassatie affaire n° 1719) souligne que la jurisprudence de la Cour de cassation
waarnaar de Waalse Regering verwijst, vatbaar is voor kritiek op het à laquelle se réfère le Gouvernement wallon est critiquable sur le
vlak van de rechtszekerheid en het voorwerp uitmaakt van kritiek plan de la sécurité juridique et fait l'objet de critiques de la part
vanwege de rechtsleer. de la doctrine.
Bovendien zet die partij, waarbij ze verwijst naar hetzelfde voormelde
artikel 60 van het Wetboek van de met de inkomstenbelastingen En outre, en s'en référant au même article 60 précité du Code des
gelijkgestelde belastingen, uiteen dat het stelsel van aangifte per taxes assimilées aux impôts sur les revenus, cette partie expose que
veertien dagen leidt tot de toepassing van het progressieve tarief le régime de déclaration par quinzaine aboutit à l'application du taux
naarmate de opeenvolgende schijven al dan niet op eenmalige wijze progressif au fur et à mesure où les tranches successives sont
bereikt zijn op het einde van het lopende aanslagjaar; er is dus geen atteintes et non, de façon unique, au terme de l'exercice en cours; il
analogie mogelijk met de situatie die van toepassing is inzake n'y a donc pas d'analogie possible avec la situation applicable en
belastingen. matière d'impôts.
De n.v. Derby merkt bovendien op dat de Raad van State, in zijn advies La s.a. Derby relève en outre que le Conseil d'Etat, dans son avis
dat is uitgebracht over het voorontwerp van decreet, het terugwerkende remis sur l'avant-projet de décret, a souligné le caractère rétroactif
karakter van de in het geding zijnde bepaling heeft onderstreept en de de la disposition en cause et la nécessité que celle-ci soit justifiée
noodzaak dat die door de Waalse wetgever wordt verantwoord. par le législateur wallon.
A.5.1. De verzoekende partijen stellen tegenover de door de Waalse A.5.1. Les parties requérantes opposent enfin aux justifications
Regering aangevoerde verantwoordingen ten slotte de traagheid van de avancées par le Gouvernement wallon l'inertie du législateur régional
gewestwetgever alsmede de uit de betwiste bepaling voortvloeiende ainsi que l'atteinte à la sécurité juridique qui résulte de la
afbreuk aan de rechtszekerheid. disposition contestée.
A.5.2. De Waalse gewestwetgever heeft bij de aanneming van het decreet A.5.2. Le législateur régional wallon, lors de l'adoption du décret du
van 17 december 1997 waarin een onderscheid wordt gemaakt tussen de onderlinge weddenschap en de weddenschap bij notering niet het cassatiearrest van 27 oktober 1997 buiten beschouwing kunnen laten, waarin, voor de wedstrijden die in het buitenland plaatsvinden, enkel de weddenschappen bij notering worden aangenomen en de onderlinge weddenschappen dus worden uitgesloten. Ofschoon die interpretatie niet overeenstemde met de wil van de gewestwetgever, kwam het hem toe, uit zorg voor de goede werking en continuïteit van de openbare dienst, onverwijld zijn wetgeving te wijzigen en niet te wachten tot het einde van het jaar 1998. A.5.3. Ten slotte voeren de verzoekende partijen aan dat de terugwerkende wijziging van het tarief van de taks afbreuk doet aan de rechtszekerheid een fundamenteel beginsel dat nochtans in de rechtspraak van het Hof is verankerd zonder dat de door de Waalse Regering aangevoerde verantwoordingen in aanmerking kunnen worden genomen; de eerste verzoekster voert in het bijzonder aan dat die substantiële wijziging van het tarief van de taks op handelingen die 17 décembre 1997 - distinguant le pari mutuel et le pari à la cote - n'a pu ignorer l'arrêt de cassation du 27 octobre 1997, lequel n'admet, pour les courses courues à l'étranger, que les paris à la cote et donc à l'exclusion des paris mutuels. Si cette interprétation ne correspondait pas à la volonté du législateur régional, il lui incombait, dans le souci du bon fonctionnement et de la continuité du service public, de modifier sans tarder sa législation, et non d'attendre la fin de l'année 1998. A.5.3. Enfin, les parties requérantes allèguent que la modification rétroactive du taux de taxation affecte la sécurité juridique - principe fondamental que consacre pourtant la jurisprudence de la Cour -, sans que les justifications avancées par le Gouvernement wallon ne puissent être retenues; la première requérante allègue en particulier que cette modification substantielle du taux de la taxe sur des actes
definitief voorbij zijn, van dien aard is dat ze de berekeningen en définitivement révolus est de nature à la perturber considérablement
redelijke economische verwachtingen van de belastingplichtige et à fausser les calculs et prévisions économiques raisonnables du
aanzienlijk verstoren en vervalsen. contribuable.
Volgens de tweede verzoekster vormt het decreet van 17 december 1997 Selon la seconde requérante, le décret du 17 décembre 1997 -
waarin een onderscheid wordt gemaakt tussen het tarief dat van
toepassing is op de onderlinge weddenschappen en datgene dat van distinguant le taux applicable aux paris mutuels de celui applicable
toepassing is op de weddenschappen bij notering een bewuste keuze van aux paris à la cote - constitue un choix délibéré du législateur
de Waalse wetgever, die zowel verantwoord is door de verwachting van wallon, justifié tant par l'espérance de rentrées fiscales majorées
verhoogde fiscale inkomsten als door het behoud van een onderscheid que par le maintien d'une distinction restant en vigueur dans les deux
dat van kracht blijft in de twee andere gewesten; die keuze beschouwen autres régions; considérer ce choix comme une erreur du législateur
als een vergissing van de gewestwetgever waarbij het in het geding
zijnde artikel 12 zich ertoe zou beperken die te herstellen, stemt régional que se bornerait à redresser l'article 12 en cause ne
niet overeen met de werkelijkheid van de aanneming van het decreet van
17 december 1997, met name in zoverre het voortvloeit uit een ontwerp correspond pas à la réalité de l'adoption du décret du 17 décembre
van decreet dat door de hele Regering mede ondertekend is. 1997, notamment en ce qu'il résulte d'un projet de décret cosigné par
Het door de Waalse Regering aangevoerde budgettaire argument, l'ensemble du Gouvernement.
enerzijds, wordt niet relevant geacht om de terugwerkende kracht te Quant à l'argument budgétaire avancé par le Gouvernement wallon, d'une
verantwoorden en, anderzijds, wordt opgemerkt dat het verschil van part, il est estimé non pertinent pour justifier la rétroactivité et,
belasting dat voortvloeit uit de terugwerkende kracht minder dan een d'autre part, il est relevé que la différence de taxation résultant de
duizendste van de Waalse begroting vertegenwoordigt. la rétroactivité représente moins d'un millième du budget wallon.
B B
B.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel 12 B.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 12 du
van het decreet van het Waalse Gewest van 16 december 1998 « houdende décret de la Région wallonne du 16 décembre 1998 portant diverses
verschillende maatregelen inzake belastingen, taksen, mesures en matière d'impôts, de taxes, d'épuration des eaux usées et
afvalwaterzuivering, plaatselijke besturen, [ . ] », in zoverre dat de pouvoirs locaux, en ce que cet article précise la date d'entrée en
artikel de datum van inwerkingtreding van artikel 3 van hetzelfde vigueur de l'article 3 du même décret.
decreet bepaalt.
Dat artikel 3 bepaalt : Cet article 3 dispose :
« Artikel 44bis van het Wetboek van de met inkomstenbelastingen « L'article 44bis du Code des taxes assimilées aux impôts sur les
gelijkgestelde belastingen, ingevoegd in het decreet van 29 juni 1985, revenus, inséré dans le décret du 29 juin 1985, remplacé par le décret
dat vervangen is door het decreet van 17 december 1997, wordt du 17 décembre 1997, est remplacé par la disposition suivante :
vervangen als volgt : '

Art. 44bis.In afwijking van de artikelen 43 en 44 wordt de

'

Art. 44bis.Par dérogation aux articles 43 et 44, la taxe est fixée

belasting op de in het Waalse Gewest aangegane weddenschappen op comme suit en ce qui concerne les paris reçus dans la Région wallonne
paardenrennen, die zowel in België als in het buitenland plaatsvinden,
als volgt vastgesteld :
- 10 % op het brutobedrag van de ingezette sommen tot een bedrag van sur les courses de chevaux courues tant en Belgique qu'à l'étranger :
500 miljoen frank per kalenderjaar; - 10% du montant brut des sommes engagées jusqu'à concurrence de 500
millions de francs par année civile;
- 10,5 % op deze sommen boven 500 miljoen frank en tot 2 miljard frank - 10,5 % de ces sommes au-delà de 500 millions et jusqu'à 2 milliards
per kalenderjaar; de francs par année civile;
- 11 % boven 2 miljard frank per kalenderjaar. ' » - 11 % au-delà de 2 milliards de francs par année civile. ' »
Artikel 12 van hetzelfde decreet bepaalt : L'article 12 du même décret dispose :
« Dit programmadecreet treedt in werking op 1 januari 1999, met « Le présent décret-programme entre en vigueur le 1er janvier 1999, à
uitzondering van artikel 3 dat uitwerking heeft met ingang van 1 januari 1998. » l'exception de l'article 3 qui sort ses effets au 1er janvier 1998. »
B.2. Het voormelde artikel 3 wijzigt artikel 44bis van het Wetboek van B.2. L'article 3 précité modifie l'article 44bis du Code des taxes
assimilées aux impôts sur les revenus, dans la formulation qu'avait
de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen, in de donnée à cette disposition, afin de tenir compte de l'arrêt de la Cour
formulering die het decreet van het Waalse Gewest van 17 december 1997 n° 43/97 du 14 juillet 1997, le décret de la Région wallonne du 17
aan die bepaling had gegeven, teneinde rekening te houden met het
arrest van het Hof nr. 43/97 van 14 juli 1997. décembre 1997.
Het voormelde arrest nr. 43/97 had immers artikel 1, 2°, a) tot c), L'arrêt n° 43/97 précité avait en effet annulé l'article 1er, 2, a) à
van het decreet van het Waalse Gewest van 6 maart 1996 vernietigd om reden dat het « de toepassing van de progressiviteit aan de enkele weddenschappen op de paardenwedrennen die in het buitenland plaatsvinden [voorbehield], terwijl de weddenschappen op de paardenwedrennen in België hunnerzijds aan een enig tarief werden onderworpen »; het Hof had echter de gevolgen van de voormelde bepaling tot 31 december 1997 gehandhaafd. Om gevolg te geven aan dat arrest, voert het voormelde decreet van 17 december 1997 « houdende verschillende maatregelen inzake belastingen, taksen en retributies, huisvesting, onderzoek, milieu, plaatselijke besturen en vervoer » in artikel 1 ervan, in verband met de in het c), du décret du 6 mars 1996 de la Région wallonne au motif qu'il réservait « l'application de la progressivité aux seuls paris sur les courses courues à l'étranger, ceux sur les courses courues en Belgique étant, quant à eux, soumis à un taux unique »; la Cour avait toutefois maintenu les effets de la disposition précitée jusqu'au 31 décembre 1997. Pour répondre à cet arrêt, le décret précité du 17 décembre 1997 « portant diverses mesures en matière d'impôts, taxes et redevances, de logement, de recherche, d'environnement, de pouvoirs locaux et de
Waalse Gewest aangegane weddenschappen, een progressieve taks (van 10, transports » établit, en son article 1er, relativement aux paris reçus
10,5 of 11 pct.) in op de sommen die worden ingezet bij onderlinge dans la Région wallonne, une taxe progressive (de 10, 10,5 ou 11 p.c.)
sur les sommes engagées dans le pari mutuel, d'une part, et une taxe
weddenschappen, enerzijds, en een taks tegen een vast tarief van 6 d'un taux fixe de 6 p.c. sur les sommes engagées dans le pari à la
pct. op de sommen die worden ingezet bij weddenschappen bij notering,
anderzijds. cote, d'autre part.
B.3. De door de decreetgever nagestreefde doelstelling is tijdens de B.3. L'objectif poursuivi par le législateur décrétal a été précisé
parlementaire voorbereiding gepreciseerd als volgt (Parl. St., Waals comme suit durant les travaux préparatoires (Doc., Parlement wallon,
Parlement, 1998-1999, 430) : 1998-1999, 430) :
« Aangezien de agentschappen voor weddenschappen van mening zijn dat « Etant donné que les agences de paris considèrent que le taux
het tarief dat van toepassing is op alle sommen die worden ingezet op applicable à toutes les sommes engagées sur les courses étrangères est
de buitenlandse wedrennen het tarief van de weddenschap bij notering celui du pari à la cote et ne versent plus, depuis cette année 1998,
is en, sinds dit jaar 1998, slechts 6 % storten op dat type van que 6 % sur ce type de pari, il est nécessaire, pour lever toute
weddenschap, is het, teneinde elke dubbelzinnigheid op te heffen in
verband met het tarief dat moet worden toegepast op de weddenschappen ambiguïté sur le taux à appliquer aux paris recueillis sur les courses
die worden aangegaan op de wedrennen die in het buitenland courues à l'étranger, de ne plus retenir que trois taux selon le
plaatsvinden, noodzakelijk dat nog slechts drie tarieven in aanmerking
worden genomen naar gelang van het bedrag van de ingezette sommen per
kalenderjaar. » (Parl. St., voormeld, nr. 1, p. 3) montant des sommes engagées par année civile » (Doc. précité, n° 1, p.
Dat standpunt van de agentschappen voor weddenschappen is gebaseerd op 3). Cette position des agences de paris se fonde sur un arrêt de la Cour
een arrest van het Hof van Cassatie van 3 oktober 1997. de cassation du 3 octobre 1997.
Er is tevens opgemerkt : Il a été également relevé que :
« De bedoeling is de tarieven in het hele land eenvormig te maken, « Le but est l'uniformisation des taux dans tout le pays, quelle que
ongeacht de aard van de wedrennen. » (Parl. St., voormeld, nr. 5, p. soit la nature des courses. » (Doc. précité, n° 5, p. 9).
9) Ten gronde Quant au fond
B.4. De verzoekende partijen voeren een enig middel aan dat is B.4. Les parties requérantes prennent un moyen unique tiré de la
afgeleid uit de schending van de artikelen 10, 11, en 172 van de violation des articles 10, 11 et 172 de la Constitution et du principe
Grondwet en uit het beginsel van rechtszekerheid, in samenhang
gelezen, in voorkomend geval, met de schending van artikel 1 van het de sécurité juridique, combinés, le cas échéant, avec la violation de
Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention
van de Mens; artikel 12 van het decreet van 16 december 1998 brengt, européenne des droits de l'homme; l'article 12 du décret du 16
in zoverre het artikel 3 op 1 januari 1998 in werking doet treden, op décembre 1998, en ce qu'il fait entrer en vigueur l'article 3 au 1er
terugwerkende wijze het belastingtarief dat van toepassing is op de
weddenschappen die in het buitenland plaatsvinden, van 6 pct. op 10 janvier 1998, porte de façon rétroactive de 6 p.c. à, selon le cas, 10
tot 11 pct., naar gelang van het geval, zonder dat die terugwerkende à 11 p.c. le taux de taxation applicable aux paris sur les courses
kracht zou kunnen worden verantwoord ten aanzien van de in het middel courues à l'étranger, sans que cette rétroactivité ne soit susceptible
bedoelde bepalingen. de justification au regard des dispositions visées au moyen.
De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene draagwijdte. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée générale. Ils
Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong ervan. Zij interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit l'origine. Ils
zijn eveneens toepasselijk in fiscale aangelegenheden, wat overigens sont également applicables en matière fiscale, ce que confirme
wordt bevestigd door artikel 172 van de Grondwet, dat een bijzondere d'ailleurs l'article 172 de la Constitution, lequel fait une
toepassing inhoudt van het in artikel 10 vervatte gelijkheidsbeginsel. application particulière du principe d'égalité formulé à l'article 10.
B.5. De belasting op de spelen en weddenschappen is een met de B.5. La taxe sur les jeux et paris constitue une taxe assimilée aux
inkomstenbelastingen gelijkgestelde taks krachtens artikel 1, 2°, van impôts sur les revenus en vertu de l'article 1er, 2, de l'arrêté royal
het koninklijk besluit van 23 november 1965 houdende codificatie van du 23 novembre 1965 portant codification des dispositions légales
de wettelijke bepalingen betreffende de met de inkomstenbelastingen relatives aux taxes assimilées aux impôts sur les revenus; elle est
gelijkgestelde belastingen; die taks wordt geregeld door de titels I régie par les titres Ier et III de l'arrêté précité et par l'arrêté
en III van het voormelde besluit en door het koninklijk besluit van 8
juli 1970 houdende de algemene verordening betreffende de met de royal du 8 juillet 1970 portant règlement général des taxes assimilées
inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen. aux impôts sur les revenus.
Artikel 2 van het voormelde Wetboek verklaart, bij ontstentenis van L'article 2 du Code précité déclare applicables aux taxes assimilées
een tegengestelde bepaling, verscheidene bepalingen van het Wetboek
van de inkomstenbelastingen 1992 van toepassing op de met de aux impôts sur les revenus, à défaut de disposition contraire, de
inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen. Daaronder komt nombreuses dispositions du Code des impôts sur les revenus 1992. Parmi
artikel 359 voor, dat bepaalt dat het aanslagjaar begint op 1 januari celles-ci figure l'article 359, lequel prévoit que l'exercice
en eindigt op 31 december. Bovendien volgt uit de artikelen 1 en 2 van d'imposition commence le 1er janvier et finit le 31 décembre. Par
het voormelde besluit van 8 juli 1970 dat geen som van de ailleurs, il résulte des articles 1er et 2 de l'arrêté précité du 8
belastingschuldigen mag worden gevorderd dan krachtens een uitvoerbaar juillet 1970 qu'aucune somme ne peut être exigée des redevables qu'en
verklaard kohier - dat de wettelijke inningstitel vormt hetwelk in vertu d'un rôle rendu exécutoire - qui constitue le titre légal de
beginsel per aanslagjaar wordt opgemaakt. perception -, lequel est dressé en principe par exercice d'imposition.
B.6. Een fiscaalrechtelijke regel kan slechts als retroactief worden B.6. Une règle de droit fiscal ne peut être qualifiée de rétroactive
gekwalificeerd wanneer hij van toepassing is op toestanden waarvan de que si elle s'applique à des situations dont les conditions de
voorwaarden voor belastingheffing definitief waren vastgelegd op het taxation étaient définitivement déterminées au moment où elle entre en
ogenblik dat hij in werking is getreden. vigueur.
B.7.1. Inzake inkomstenbelastingen ontstaat de belastingschuld B.7.1. En matière d'impôts sur les revenus, la dette d'impôt naît
definitief op de datum van afsluiting van de periode waarin de définitivement à la date de la clôture de la période dont les revenus
inkomsten verworven zijn die de belastingsbasis uitmaken. Inzake de constituent la base d'imposition. En matière de taxes sur les jeux et
belasting op de spelen en weddenschappen eindigt die periode op 31 paris, cette période se termine le 31 décembre.
december. B.7.2. Het betwiste artikel 12 is, zoals het decreet waarvan het deel B.7.2. L'article 12 contesté a été adopté, comme le décret dont il
uitmaakt, aangenomen op 16 december 1998 en het is bekendgemaakt in fait partie, le 16 décembre 1998 et a été publié au Moniteur belge du
het Belgisch Staatsblad van 30 december 1998, zijnde vóór het einde 30 décembre 1998, donc avant le terme de la période imposable 1998 :
le contribuable n'est définitivement fixé sur les conditions de la
taxation qu'à l'expiration de la période imposable.
van de belastbare periode 1998 : de belastingplichtige kent slechts Il s'ensuit que, en fixant au 1er janvier 1998 l'entrée en vigueur de
definitief de voorwaarden van de belastingheffing op het einde van de l'article 3 du décret et en appliquant dès lors cette disposition aux
belastbare periode. Daaruit volgt dat, doordat artikel 12 de inwerkingtreding van artikel 3 van het decreet vaststelt op 1 januari 1998 en doordat het bijgevolg die bepaling toepast op de weddenschappen die zijn aangegaan na die datum, het fiscale situaties regelt waarvan de voorwaarden voor belastingheffing niet kunnen worden beschouwd als zijnde definitief vastgelegd. Het middel afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, afzonderlijk beschouwd, faalt in rechte. B.8. In zoverre de verzoekende partijen, in samenhang met de andere in het middel beoogde bepalingen, de schending aanvoeren van artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, stelt het Hof, zonder dat het nodig is te onderzoeken of die bepaling op de in het geding zijnde zaak van toepassing is, vast dat de verzoekende partijen er geen enkel argument uit afleiden dat verschilt van die welke ze afleiden uit de grondwetsbepalingen waarmee zij die bepaling combineren. B.9. Het middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 16 november 2000. De griffier, De voorzitter, paris reçus après cette date, l'article 12 réglemente des situations fiscales dont les conditions de taxation ne peuvent être considérées comme définitivement déterminées. Le moyen pris de la violation des articles 10 et 11 de la Constitution, considérés isolément, manque en droit. B.8. En ce que les parties requérantes invoquent, en combinaison avec les autres dispositions visées au moyen, la violation de l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, la Cour constate, sans qu'il soit besoin d'examiner si cette disposition est applicable à l'espèce en cause, que les parties requérantes n'en tirent aucun argument distinct de ceux qu'elles tirent des dispositions constitutionnelles avec lesquelles elles la combinent. B.9. Le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette les recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 16 novembre 2000. Le greffier, Le président,
L. Potoms. M. Melchior. L. Potoms. M. Melchior.
^