Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 84/99 van 15 juli 1999 Rolnummer 1364 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Arbitragehof, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 2(...)"
Arrest nr. 84/99 van 15 juli 1999 Rolnummer 1364 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Arbitragehof, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest van 2(...) Arrêt n° 84/99 du 15 juillet 1999 Numéro du rôle : 1364 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour d'arbitrage, co après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par ar(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 84/99 van 15 juli 1999 Arrêt n° 84/99 du 15 juillet 1999
Rolnummer 1364 Numéro du rôle : 1364
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 12 en 124, § En cause : la question préjudicielle relative aux articles 12 et 124,
3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964, gesteld door het § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964, posée par la Cour
Hof van Beroep te Luik. d'appel de Liège.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe en R. Henneuse, Boel, L. François, G. De Baets, E. Cerexhe et R. Henneuse, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest van 24 juni 1998 in zake de n.v. Parfina tegen de Belgische Par arrêt du 24 juin 1998 en cause de la s.a. Parfina contre l'Etat
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage
ingekomen op 30 juni 1998, heeft het Hof van Beroep te Luik de le 30 juin 1998, la Cour d'appel de Liège a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Hebben de artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de « Les articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus
inkomstenbelastingen (1964) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet (1964) ont-ils violé les articles 10 et 11 de la Constitution en ce
geschonden, doordat zij toestonden dat eenzelfde bestanddeel van het eigen vermogen kon worden beschouwd als daadwerkelijk volgestort kapitaal, terugbetaalbaar met belastingvrijstelling, of als geïncorporeerde reserves, dit wil zeggen als twee zaken die op het vlak van het toepasselijke fiscale stelsel elkaars tegenpolen zijn, naargelang de verrichting van terugbetaling plaatsvond vóór of na de invereffeningstelling van de overnemende vennootschap, vermits de gedeeltelijke terugbetalingen van kapitaal ten gevolge van een splitsing vanuit fiscaal oogpunt dienden te worden beschouwd rekening houdend met een welbepaald maatschappelijk kapitaal zonder de met belastingvrijstelling uitgevoerde splitsing te veronachtzamen, qu'ils permettaient qu'un même élément constitutif de fonds propres puisse être considéré comme du capital effectivement libéré, remboursable en immunité d'impôts, ou comme des réserves incorporées, c'est-à-dire comme une chose et son contraire sur le plan du régime fiscal applicable, suivant que l'opération de remboursement se situait avant ou après la mise en liquidation de la société absorbante, puisque les remboursements partiels de capital en suite d'une scission devaient être appréhendés fiscalement compte tenu d'un capital social déterminé sans faire abstraction de ladite scission effectuée en
terwijl, in geval van verdeling van het maatschappelijk vermogen van exemption d'impôts, alors que, en cas de partage de l'avoir social des
de vennootschappen na een verrichting van hetzelfde type, het sociétés après une opération du même genre, la détermination du
maatschappelijk kapitaal werd vastgesteld zonder rekening te houden capital social était effectuée en faisant abstraction d'une telle
met een dergelijke splitsing ? » scission ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
De vennootschap Parfina werd opgericht bij akte van 24 december 1990, La société Parfina a été constituée par acte du 24 décembre 1990 dans
in het kader van de splitsing van de vroegere vennootschap Parfina, le cadre de la scission de l'ancienne société Parfina, constituée en
opgericht in 1981 en in vereffening gesteld bij een beslissing van de 1981 et mise en liquidation par une décision de l'assemblée générale
algemene vergadering van haar aandeelhouders, op 24 december 1990. Het de ses actionnaires, le 24 décembre 1990. Le capital de la nouvelle
kapitaal van de nieuwe vennootschap Parfina, die partij is in de zaak société Parfina, partie à la cause devant la Cour d'appel, a été
voor het Hof van Beroep, werd gevormd door een inbreng in natura van
een gedeelte van het maatschappelijk vermogen van de gesplitste constitué par apport en nature d'une partie de l'avoir social de la
vennootschap, begroot op ongeveer 145 miljoen frank, en door een société scindée, évaluée à environ 145 millions de francs, et par
inbreng in geld van een tweede oprichter van 20.193 frank. Die apport en espèces d'un second fondateur de 20.193 francs. Cette
splitsing werd verwezenlijkt met belastingvrijstelling, met toepassing scission a été réalisée en exemption d'impôts par application de
van artikel 124, § 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 l'article 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964 (ci-après
(hierna : W.I.B. 1964). : C.I.R. 1964).
Op 22 februari 1991 heeft de algemene vergadering van de n.v. Parfina Le 22 février 1991, l'assemblée générale de la s.a. Parfina a décidé
beslist haar maatschappelijk kapitaal te verminderen ten belope van
159.498.000 frank, door een terugbetaling aan de aandeelhouders, die de réduire son capital social à concurrence de 159.498.000 francs, par
neerkwam op 18.000 frank per aandeel. remboursement aux actionnaires, soit 18.000 francs par action.
Naar aanleiding van die kapitaalvermindering heeft de n.v. Parfina een A la suite de cette réduction de capital, la s.a. Parfina a souscrit
aangifte in de roerende voorheffing ondertekend, waarin een belastbaar
dividend van 146.280.196 frank en een roerende voorheffing van une déclaration au précompte mobilier mentionnant un dividende
36.570.049 frank waren vermeld. Bij die aangifte heeft de n.v. Parfina imposable de 146.280.196 francs et un précompte mobilier de 36.570.049
evenwel een nota gevoegd, waarin werd betoogd dat de roerende francs. A cette déclaration, la s.a. Parfina a toutefois joint une
voorheffing op die terugbetaling van kapitaal in werkelijkheid niet note faisant valoir qu'en réalité le précompte mobilier n'était pas dû
was verschuldigd, want het daadwerkelijk volgestorte kapitaal dat voor sur ce remboursement de capital, car le capital réellement libéré à
de toepassing van artikel 12 van het W.I.B. in aanmerking moet worden genomen, omvat het integrale bedrag van de bij de splitsing ontvangen inbrengen in natura. Er bestaat dan ook geen aanleiding toe zich te baseren op het daadwerkelijk volgestorte kapitaal van de gesplitste vennootschap, want men bevindt zich niet in het geval bedoeld in artikel 124, § 3, van het Wetboek, dat in enge zin moet worden opgevat. De belastingadministratie heeft zich niet bij dat standpunt aangesloten en heeft op die terugbetaling van kapitaal een roerende voorheffing van 36.570.049 frank ingekohierd. De vennootschap Parfina heeft tegen die belasting een bezwaarschrift ingediend, dat door de directeur werd verworpen. Zij heeft bijgevolg een beroep ingesteld voor het Hof van Beroep te Luik. Aldus is het onderwerp van de betwisting die voor het Hof van Beroep te Luik is gebracht, de vaststelling van het daadwerkelijk volgestorte prendre en considération pour l'application de l'article 12 du C.I.R. comprend le montant intégral des apports en nature reçu lors de la scission. Il n'y a donc pas lieu de se référer au capital réellement libéré de la société scindée, car on ne se trouve pas dans l'hypothèse visée par l'article 124, § 3, du Code, qui est de stricte interprétation. L'administration fiscale n'a pas partagé ce point de vue et a enrôlé sur ce remboursement de capital un précompte mobilier de 36.570.049 francs. La société Parfina a introduit une réclamation contre cette imposition, qui a été rejetée par le directeur. Elle a, dès lors, introduit un recours devant la Cour d'appel de Liège. Ainsi, la contestation portée devant la Cour d'appel de Liège a pour objet la détermination du capital social réellement libéré par la s.a.
kapitaal van de n.v. Parfina op het tijdstip van de Parfina au moment de la réduction de capital.
kapitaalvermindering.
De administratie oordeelt dat het daadwerkelijk volgestorte kapitaal L'administration considère que le capital réellement libéré de la s.a.
van de n.v. Parfina 13.217.807 frank bedraagt (namelijk 91 pct. van Parfina est de 13.217.807 francs (soit 91 p.c. du capital social de
het maatschappelijk kapitaal van de vroegere n.v. Parfina, dat l'ancienne s.a. Parfina, qui s'élevait à 14.525.063 francs), de sorte
14.525.063 frank bedroeg), zodat de kapitaalvermindering van que la réduction de capital de 159.498.000 francs comporte un
159.498.000 frank een (belastbaar) dividend omvat van 146.217.807 dividende (imposable) de 146.217.807 francs et un remboursement de
frank en een (niet-belastbare) terugbetaling van daadwerkelijk volgestort kapitaal van 13.217.807 frank. capital effectivement libéré (non imposable) de 13.217.807 francs.
De n.v. Parfina oordeelt dat haar daadwerkelijk volgestort La s.a. Parfina considère que son capital social réellement libéré
maatschappelijk kapitaal, afgezien van een inbreng in contanten van comprend, outre un apport en espèces de 20.193 francs, le montant
20.193 frank, het integrale bedrag omvat van de inbrengen in natura intégral des apports en nature reçus lors de la scission (c'est-à-dire
die tijdens de splitsing werden ontvangen (namelijk 195.199.807 195.199.807 francs), de sorte que la réduction de capital de
frank), zodat de kapitaalvermindering van 159.498.000 frank geen enkel belastbaar dividend omvat. In een eerste arrest van 17 december 1997 heeft het Hof van Beroep te Luik de heropening van de debatten bevolen om de partijen de mogelijkheid te bieden zich nader te verklaren over een vraag die het ambtshalve had opgeworpen, namelijk de vraag of het verschil in regeling dat door de bepalingen van het W.I.B. 1964, zoals zij toentertijd toepasselijk waren, is ingesteld tussen het geval van latere verdeling van het maatschappelijk vermogen en dat van de latere vermindering van het kapitaal, geen onderscheid onder belastingplichtigen in het leven roept dat het Arbitragehof strijdig 159.498.000 francs ne comporte aucun dividende imposable. Dans un premier arrêt du 17 décembre 1997, la Cour d'appel de Liège a ordonné la réouverture des débats pour permettre aux parties de s'expliquer sur une question qu'elle avait soulevée d'office, de savoir si la différence de régime établie par les dispositions du C.I.R. 1964, telles qu'elles étaient applicables à l'époque, entre le cas de partage ultérieur de l'avoir social et celui de la réduction ultérieure du capital, ne crée pas une distinction entre les contribuables que la Cour d'arbitrage pourrait considérer comme
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet zou kunnen bevinden. contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution.
In de motivering van het arrest is opgemerkt dat de wet van 6 augustus L'arrêt relève, dans ses motifs, que la loi du 6 août 1993 « portant
1993 « houdende fiscale bepalingen inzake fusie en splitsing van des dispositions fiscales en matière de fusion et de scission de
vennootschappen » de gegevens van het probleem heeft gewijzigd : die sociétés » a changé les données du problème : cette loi a modifié
wet heeft artikel 212 van het W.I.B. 1992 gewijzigd, een artikel dat l'article 212 du C.I.R. 1992, lequel article avait remplacé l'article
artikel 124, § 3, van het W.I.B. 1964 had vervangen; artikel 212 124, § 3, du C.I.R. 1964; l'article 212 dispose désormais, de manière
bepaalt voortaan, algemener, dat in geval van fusie of splitsing die générale, qu'en cas de fusion ou de scission réalisée en exemption de
met vrijstelling van vennootschapsbelasting is doorgevoerd, het
volgestorte kapitaal van de overnemende vennootschap of van een uit l'impôt des sociétés, le capital libéré de la société absorbante ou
splitsing voortgekomen vennootschap wordt bepaald alsof de fusie of de d'une société issue de la scission est déterminé comme si la fusion ou
splitsing niet had plaatsgevonden. la scission n'avait pas eu lieu.
Het lijdt geen enkele twijfel dat, mocht de splitsing van de
voormalige vennootschap Parfina onder de gelding van die wet zijn Si la scission de l'ancienne société Parfina avait été réalisée sous
doorgevoerd, in geval van latere vermindering van het kapitaal van de l'empire de cette loi, il n'est donc pas douteux qu'en cas de
verzoekster door de gedeeltelijke terugbetaling van de aandelen, het réduction ultérieure du capital de la requérante par remboursement
werkelijk volgestorte kapitaal had moeten worden vastgesteld alsof de partiel des actions, son capital réellement libéré aurait dû être
splitsing niet had plaatsgevonden, dit wil zeggen rekening houdend met déterminé comme si la scission n'avait pas eu lieu, c'est-à-dire eu
het volgestorte kapitaal van de gesplitste vennootschap. égard au capital libéré de la société scindée.
Bij arrest van 24 juni 1998 heeft het Hof van Beroep, van oordeel Par arrêt du 24 juin 1998, la Cour d'appel, jugeant qu'on ne pouvait
zijnde dat men de conclusies van de administratie niet in aanmerking prendre en considération les conclusions de l'administration parce
kon nemen omdat zij niet echt beantwoordden aan de vragen die de qu'elles ne répondaient pas vraiment aux questions qui avaient
heropening van de debatten hadden verantwoord, en van oordeel zijnde justifié la réouverture des débats et considérant que le problème sur
dat het probleem dat aan de orde was in werkelijkheid betrekking heeft lequel elle s'interrogeait concerne en réalité une lacune primitive de
op een oorspronkelijke leemte van artikel 124, § 3, van het W.I.B. l'article 124, § 3, du C.I.R. 1964 qui permettrait à l'article 12 du
1964, waardoor artikel 12 van hetzelfde Wetboek volledige uitwerking
kon hebben, aan het Arbitragehof de hiervoor weergegeven vraag même Code de sortir ses pleins effets, soumet à la Cour d'arbitrage la
gesteld. question énoncée ci-dessus.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 30 juni 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 30 juin 1998, le président en exercice a désigné les
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Bij beschikking van 6 augustus 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 6 août 1998, le président en exercice a prorogé
termijn voor het indienen van een memorie verlengd tot 30 september jusqu'au 30 septembre 1998 le délai pour introduire un mémoire.
1998. Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel
77 van de organieke wet bij op 6 augustus 1998 ter post aangetekende La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
brieven; bij dezelfde brieven is kennisgegeven van de beschikking van 6 augustus 1998. loi organique, par lettres recommandées à la poste le 6 août 1998; l'ordonnance du 6 août 1998 a été notifiée par les mêmes lettres.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25 augustus 1998. Moniteur belge du 25 août 1998.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de n.v. Parfina, waarvan de maatschappelijke zetel is gevestigd te - la s.a. Parfina, dont le siège social est établi à 4000 Liège, place
4000 Luik, place de la Cathédrale 16, bij op 28 september 1998 ter de la Cathédrale 16, par lettre recommandée à la poste le 28 septembre
post aangetekende brief; 1998;
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 28 september - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
1998 ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 28 septembre 1998.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 15 oktober 1998 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 15 octobre 1998.
De n.v. Parfina heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 6 november 1998 ter post aangetekende brief. La s.a. Parfina a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 6 novembre 1998.
Bij beschikkingen van 26 november 1998 en 26 mei 1999 heeft het Hof de Par ordonnances des 26 novembre 1998 et 26 mai 1999, la Cour a prorogé
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot
respectievelijk 30 juni 1999 en 30 december 1999. respectivement jusqu'aux 30 juin 1999 et 30 décembre 1999 le délai
dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 10 februari 1999 heeft het Hof de zaak in Par ordonnance du 10 février 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 17 et fixé l'audience au 17 mars 1999.
maart 1999. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats
bij op 11 februari 1999 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 11 février 1999.
Op de openbare terechtzitting van 17 maart 1999 : A l'audience publique du 17 mars 1999 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. J. Kirkpatrick, advocaat bij het Hof van Cassatie, voor de n.v. . Me J. Kirkpatrick, avocat à la Cour de cassation, pour la s.a.
Parfina; Parfina;
. Mr. G. Gauthier, advocaat bij de balie te Dinant, voor de . Me G. Gauthier, avocat au barreau de Dinant, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers E. Cerexhe en H. Boel verslag - les juges-rapporteurs E. Cerexhe et H. Boel ont fait rapport;
uitgebracht;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Standpunt van de Ministerraad en van de Belgische Staat Position du Conseil des ministres et de l'Etat belge
A.1.1. De belastingadministratie heeft de betwiste artikelen van het A.1.1. L'administration fiscale a toujours appliqué les articles
W.I.B. 1964 steeds op die manier toegepast dat het daadwerkelijk litigieux du C.I.R. 1964 de manière à ce que le capital social
volgestorte maatschappelijk kapitaal dat in aanmerking diende te effectivement libéré à prendre en compte pour la détermination des
worden genomen om de ten aanzien van de vennoten belastbare remboursements de capital imposables dans le chef des associés ensuite
terugbetalingen van kapitaal te bepalen die ten gevolge van een d'une réduction de capital, soit identique au capital social
kapitaalvermindering hebben plaatsgevonden, identiek is aan het effectivement libéré à prendre en compte dans le chef de la société en
daadwerkelijk volgestorte maatschappelijk kapitaal dat ten aanzien van
de vennootschap in aanmerking moet worden genomen in geval van cas de partage de l'avoir social. Cette interprétation trouvait un
verdeling van het maatschappelijk vermogen. Die interpretatie vond
steun, zowel in de rechtsleer als in de parlementaire voorbereiding appui tant dans la doctrine que dans les travaux préparatoires du
van het W.I.B. 1964. C.I.R. 1964.
A.1.2. Ondertussen heeft het Hof van Cassatie (Cass., 11 mei 1995, in A.1.2. Entre-temps, la Cour de cassation (Cass., 11 mai 1995, en cause
zake n.v. Finncontact) die vaste interpretatie gewijzigd en de s.a. Finncontact) a modifié cette interprétation constante et a
geoordeeld, enerzijds, dat de fictie van de fiscale wet volgens welke de fusie geacht wordt nooit te hebben plaatsgevonden, strikt beperkt is tot de in de wet aangehaalde gevallen (namelijk het bepalen van het daadwerkelijk volgestorte kapitaal in geval van latere verdeling van het maatschappelijk vermogen) en, anderzijds, dat, vermits de uit een splitsing (of overname) ontstane vennootschap een belastingplichtige is die onderscheiden is van de gesplitste (of overgenomen) vennootschap, de splitsing (of overname) voor de uit de splitsing ontstane (of overnemende) vennootschap geen incorporatie van haar eigen winsten in haar maatschappelijk kapitaal met zich meebrengt. Uit dat arrest vloeit voort dat het beginsel van de transparantie van considéré, d'une part, que la fiction de la loi fiscale en vertu de laquelle la fusion est censée n'avoir pas eu lieu est strictement limitée aux questions énoncées dans la loi (c'est-à-dire la détermination du capital réellement libéré en cas de partage ultérieur de l'avoir social) et, d'autre part, que la société issue d'une scission (ou d'une absorption) étant un redevable distinct de la société scindée (ou absorbée), la scission (ou absorption) n'entraîne pas, pour la société issue de la scission (ou absorbante), une incorporation de ses propres bénéfices en son capital social.
het kapitaal van de overgenomen of gesplitste vennootschappen enkel Il résulte de cet arrêt que le principe de la transparence du capital
toepasselijk is naar aanleiding van de latere verdeling van het des sociétés absorbées ou scindées n'est d'application qu'à l'occasion
maatschappelijk vermogen van de overnemende vennootschap of du partage ultérieur de l'avoir social de la ou des sociétés
vennootschappen, en geenszins naar aanleiding van een terugbetaling of
een vermindering van het maatschappelijk kapitaal die is doorgevoerd absorbantes et nullement à l'occasion d'un remboursement ou d'une
overeenkomstig artikel 72 van de gecoördineerde wetten op de réduction de capital social opérée conformément à l'article 72 des
handelsvennootschappen. De belastingadministratie kon dus niet langer, lois coordonnées sur les sociétés commerciales. L'administration ne
naar luid van dat arrest, een belasting heffen op een dergelijke pouvait donc plus, aux termes de cet arrêt, imposer pareille
verrichting. opération.
De Ministerraad staat er evenwel op te beklemtonen dat, volgens de Le Conseil des ministres tient à souligner cependant que suivant la
noot bij het arrest van het Hof van Cassatie, « de wet van 6 augustus note figurant sous l'arrêt de cassation : « La loi du 6 août 1993
1993 houdende fiscale bepalingen inzake fusie en splitsing van portant des dispositions fiscales en matière de fusion et de scission
vennootschappen de gegevens van het vraagstuk heeft gewijzigd. Die wet de sociétés a changé les données du problème; cette loi a modifié
heeft artikel 212 W.I.B. 1992 gewijzigd, welk artikel 124, § 3, van l'article 212 du C.I.R. 1992, lequel article avait remplacé l'article
het wetboek 1964 verving. Artikel 212 bepaalt thans, algemener, dat in 124, § 3, du C.I.R. 1964; l'article 212 dispose désormais, de manière
geval van fusie met vrijstelling van vennootschapsbelasting, générale, qu'en cas de fusion réalisée en exemption de l'impôt des
overeenkomstig artikel 211, het gestorte kapitaal van de opslorpende sociétés, conformément à l'article 211, le capital libéré de la
vennootschap wordt bepaald alsof de fusie niet heeft plaatsgevonden ». société absorbante est déterminé comme si la fusion n'avait pas eu
De betwisting die aan het Arbitragehof is voorgelegd, vertoont evenwel lieu ». La contestation soumise à la Cour d'arbitrage ne présente
geen retrospectief belang, vermits zij alle huidige vennootschappen cependant pas un intérêt rétrospectif puisqu'elle concerne toutes les
betreft die zijn ontstaan uit een splitsing (fusie, overname) met sociétés actuelles qui sont issues d'une scission (fusion, absorption)
belastingvrijstelling die vóór 1 oktober 1993 heeft plaatsgevonden. en exemption d'impôt effectuée avant le 1er octobre 1993. Il ne lui
Het komt het Hof dan ook niet toe aan de betwiste wettelijke appartient dès lors pas de donner aux dispositions légales en cause
bepalingen een interpretatie te geven die verschilt van die van het une interprétation différente de celle dégagée par la Cour de
Hof van Cassatie; de Ministerraad neemt dan ook aan dat de artikelen cassation; le Conseil des ministres admet dès lors que les articles 12
12 en 124, § 3, van het W.I.B. 1964 moeten worden toegepast in et 124, § 3, du C.I.R. 1964 sont à appliquer en conformité avec
overeenstemming met de lering van het voormelde arrest van het Hof van Cassatie van 11 mei 1995. l'enseignement de l'arrêt de cassation précité du 11 mai 1995.
A.1.3. Na de beginselen op grond waarvan het Arbitragehof de artikelen A.1.3. Après avoir rappelé les principes d'interprétation par la Cour
10 en 11 van de Grondwet interpreteert in herinnering te hebben d'arbitrage des articles 10 et 11 de la Constitution, le Conseil des
gebracht, voert de Ministerraad aan dat uit de toepassing van de
artikelen 12 en 124, § 3, van het W.I.B. 1964, in overeenstemming met ministres fait valoir qu'il résulte de l'application des articles 12
de lering van het cassatiearrest van 11 mei 1995, voortvloeit dat et 124, § 3, du C.I.R. 1964 en conformité avec l'enseignement de
wanneer het maatschappelijk kapitaal van een uit een splitsing l'arrêt de cassation du 11 mai 1995 que, si le capital social d'une
ontstane vennootschap aanleiding geeft tot een terugbetaling vóór de société issue d'une scission donne lieu à un remboursement avant la
invereffeningstelling van die vennootschap, de reserves van de gesplitste vennootschap, die vrijgesteld waren bij de splitsing, definitief aan de belasting ontsnappen. Anders gezegd, de vennoot van een vennootschap die is ontstaan uit een splitsing doorgevoerd met belastingvrijstelling met toepassing van artikel 124 van het W.I.B. 1964, en die in vereffening is gesteld, zal een belasting (roerende voorheffing) ondergaan wegens dividend, die berekend wordt op het bedrag van de reserves van de gesplitste vennootschap die niet kunnen worden beschouwd als daadwerkelijk volgestort maatschappelijk kapitaal, terwijl de vennoot van een vennootschap die onder dezelfde omstandigheden is opgericht, maar die vóór haar invereffeningstelling overgaat tot een terugbetaling van haar kapitaal als gevolg van een mise en liquidation de ladite société, les réserves de la société scindée, exonérées lors de la scission, échappent définitivement à l'impôt. En d'autres termes, l'associé d'une société issue d'une scission effectuée en exemption d'impôt en application de l'article 124, du C.I.R. 1964, et qui est mise en liquidation, subira une imposition (précompte mobilier), au titre de dividende, calculée en fonction du montant des réserves de la société scindée qui ne peuvent être considérées comme du capital social effectivement libéré, alors que l'associé d'une société constituée dans les mêmes conditions, mais qui procède, avant sa mise en liquidation, à un remboursement de son
kapitaalvermindering, geen enkele belasting zal ondergaan wegens de capital social ensuite d'une réduction de celui-ci, ne subira aucune
aldus uitgekeerde reserves van de gesplitste vennootschap, want die imposition en raison des réserves de la société scindée ainsi
reserves kunnen worden beschouwd als daadwerkelijk volgestort distribuées car celles-ci peuvent être considérées comme du capital
maatschappelijk kapitaal. social effectivement libéré.
De Ministerraad neemt bijgevolg aan : Le Conseil des ministres admet dès lors :
- dat de artikelen 12 en 124, § 3, een discriminerend onderscheid - que les articles 12 et 124, § 3, instaurent une discrimination entre
invoeren onder de vennoten van vennootschappen die zijn ontstaan uit les associés de sociétés issues de scissions effectuées en exemption
met belastingvrijstelling op grond van artikel 124 doorgevoerde
splitsingen, in zoverre de reserves van de gesplitste vennootschappen d'impôt sur la base de l'article 124, dans la mesure où les réserves
al dan niet aanleiding zullen geven tot betaling van roerende des sociétés scindées donneront lieu ou non au prélèvement d'un
voorheffing naargelang die reserves uitgekeerd zullen zijn na een précompte mobilier suivant qu'elles auront été distribuées à la suite
vermindering van het maatschappelijk kapitaal van de uit de splitsing d'une réduction du capital social de la société issue de la scission
ontstane vennootschap vóór haar invereffeningstelling, dan wel na de avant la mise en liquidation de cette dernière, ou à la suite du
verdeling van het maatschappelijk vermogen van de vennootschap die na partage de l'avoir social de la société issue de la scission après sa
haar invereffeningstelling uit de splitsing is ontstaan; mise en liquidation;
- dat onder de uit een splitsing met belastingvrijstelling ontstane - qu'une même discrimination existe entre les sociétés issues d'une
vennootschappen eenzelfde discriminerend onderscheid bestaat op het scission en exemption d'impôt en ce qui concerne le prélèvement de
stuk van de heffing van de vennootschapsbelasting op de vrijgestelde l'impôt des sociétés sur les réserves immunisées des sociétés scindées.
reserves van de gesplitste vennootschappen. Le Conseil des ministres admet également ne pas pouvoir fournir de
De Ministerraad geeft eveneens toe geen verantwoording te kunnen geven justification à cette discrimination. Il s'agit en réalité d'une
voor die discriminatie. Het betreft in werkelijkheid een
onoplettendheid van de wetgever van 1962. inadvertance du législateur de 1962.
Standpunt van de vennootschap Parfina, verzoekende partij voor het Hof van Beroep Position de la société Parfina, requérante devant la Cour d'appel
A.2.1. Zoals zij reeds had gedaan voor de verwijzende rechter, betoogt A.2.1. Comme elle l'avait déjà fait devant le juge a quo, la société
de vennootschap Parfina dat, zelfs gesteld dat er een discriminatie Parfina soutient que même à supposer une discrimination, il n'y a pas
is, er geen aanleiding toe bestaat aan het Arbitragehof een lieu de soumettre à la Cour d'arbitrage une question préjudicielle
prejudiciële vraag te stellen, omdat het het Hof niet toekomt een parce qu'il n'appartient pas à la Cour de combler une lacune de la loi
leemte in de fiscale wetgeving aan te vullen en aldus een belasting in fiscale et de créer ainsi un impôt non prévu par la loi. S'il est vrai
het leven te roepen waarin de wet niet voorziet. Weliswaar onthoudt que la Cour d'arbitrage s'abstient, en principe, d'apprécier la
het Arbitragehof zich in beginsel ervan de relevantie van de pertinence des questions préjudicielles, elle pourrait s'écarter de
prejudiciële vragen te beoordelen, maar te dezen zou het van die regel
kunnen afwijken om twee redenen : enerzijds, is in het cette règle en l'espèce pour deux raisons : d'une part, l'arrêt de
verwijzingsarrest zelf gesuggereerd dat de opportuniteit van het renvoi lui-même suggère que le point de savoir si la question doit
stellen van de vraag aan het Arbitragehof niet tot de bevoegdheid van être posée à la Cour d'arbitrage n'est pas de la compétence de la
het Hof behoort; anderzijds, houden de redenen waarom er geen Cour; d'autre part, les raisons pour lesquelles il n'y a pas lieu de
aanleiding toe bestaat de gestelde vraag te beantwoorden, verband met répondre à la question posée tiennent à la mission même de la Cour. En
de opdracht zelf van het Hof. Het komt het Hof immers toe wetten te effet, il appartient à la Cour d'annuler les lois et non de combler
vernietigen, en niet leemten in de wetten aan te vullen om een
belasting in het leven te roepen waarin de wet niet voorziet. In les lacunes de celle-ci pour créer une charge que la loi ne prévoit
fiscale aangelegenheden bepaalt artikel 170 van de Grondwet overigens pas. En matière fiscale, d'ailleurs, l'article 170 de la Constitution
dat geen belasting ten behoeve van de Staat kan worden ingevoerd dan dispose qu'un impôt au profit de l'Etat ne peut être établi que par
door een wet. Aldus zou de Staat, mocht het Hof vaststellen dat de une loi. Ainsi, en l'espèce, à supposer que la Cour constate que les
betwiste bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden, dispositions litigieuses violent les articles 10 et 11 de la
een beroep tot vernietiging kunnen instellen, niet om de vernietiging Constitution, l'Etat pourrait intenter un recours en annulation non
van die regels te verkrijgen, maar om het Hof te verzoeken de pas pour obtenir l'annulation de ces règles mais pour en requérir
werkingssfeer van de wet uit te breiden tot een geval dat de wet niet l'extension, par la Cour, du champ d'application à une hypothèse non
heeft beoogd. prévue par la loi.
De motivering die in het verwijzingsarrest is aangevoerd wekt enige Le motif invoqué par l'arrêt de renvoi est surprenant. Selon ce motif,
verwondering; ze luidt als volgt : weliswaar staat de bijzondere wet si la loi spéciale créant la Cour d'arbitrage n'autorise « le
op het Arbitragehof « het herstel van de gelijkheid tussen beide rétablissement de l'égalité entre les plateaux de la balance que par
schalen van de weegschaal enkel toe door het wegnemen van een l'enlèvement d'un excédent normatif et jamais par l'annulation (il
normatief overschot en nooit door de vernietiging (men begrijpe faut comprendre sans doute : l'amendement) d'une disposition
wellicht : de wijziging) van een ontoereikende bepaling », maar toch déficitaire », « il faudrait se demander si la loi spéciale créant la
rijst de vraag « of de bijzondere wet op het Arbitragehof zelf vrij is Cour d'arbitrage est elle-même à l'abri de toute disposition
van iedere discriminerende bepaling ». De vraag rijst hoe het Hof zou discriminatoire ». On se demande comment la Cour pourrait décider que
kunnen beslissen dat de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het la loi spéciale du 6 janvier 1989 qui crée la Cour d'arbitrage et dont
Arbitragehof, waaruit het zijn bevoegdheden haalt, inbreuk maakt op de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre die wet niet de celle-ci tient ses pouvoirs porte atteinte aux articles 10 et 11 de la
mogelijkheid biedt de leemten van de fiscale wetten aan te vullen, Constitution dans la mesure où cette loi ne permet pas de combler les
maar enkel in voorkomend geval de bepalingen van die wetten te lacunes des lois fiscales mais seulement, le cas échéant, d'annuler
vernietigen. des dispositions de ces lois.
A.2.2. Subsidiair doet de vennootschap Parfina gelden dat de A.2.2. Subsidiairement, la société Parfina fait valoir que la
kapitaalvermindering voor een naamloze vennootschap door gedeeltelijke réduction de capital d'une société anonyme par remboursement partiel
terugbetaling van de aandelen en de volledige verdeling van het des actions et le partage total de l'avoir social d'une société
maatschappelijk vermogen van een naamloze vennootschap ten gevolge van anonyme à la suite de la dissolution de celle-ci ne sont pas des
haar ontbinding, geen voldoende vergelijkbare situaties zijn, opdat situations suffisamment comparables pour que la différence de régime
het verschil van regeling op het stuk van het vaststellen van het
volgestorte kapitaal, dat voortvloeit uit de artikelen 12 en 124, § 3, qui ressort des articles 12 et 124, § 3, du C.I.R. 1964 en ce qui
van het W.I.B. 1964, strijdig kan zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. concerne la détermination du capital libéré soit contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution.
De situatie van een in vereffening gestelde vennootschap is immers En effet, la situation d'une société mise en liquidation est
fundamenteel verschillend van die van een niet-ontbonden vennootschap. fondamentalement différente de celle d'une société non dissoute.
Vanaf haar ontbinding blijft de vennootschap enkel voortbestaan ten A partir de sa dissolution, la société ne subsiste que pour sa
behoeve van haar vereffening. Haar juridische bekwaamheid is dus liquidation. Sa capacité juridique est donc réduite au point de vue
beperkt vanuit fiscaal oogpunt; vóór de wet van 22 december 1989 was fiscal; avant la loi du 22 décembre 1989, une société dissoute n'était
een ontbonden vennootschap in beginsel niet langer onderworpen aan de plus soumise, en principe, aux cotisations ordinaires de l'impôt des
gewone aanslagen in de vennootschapsbelasting op de jaarlijkse winsten sociétés sur ses bénéfices annuels (C.I.R. 1964, article 125, avant sa
(W.I.B. 1964, artikel 125, vóór de wijziging ervan door de wet van 22 modification par la loi du 22 décembre 1989) : seule une cotisation
december 1989). Enkel een bijzondere aanslag in de
vennootschapsbelasting was verschuldigd op de verdeelde sommen, in spéciale de l'impôt des sociétés était due sur les sommes réparties
zoverre zij meer bedroegen dan het volgestorte kapitaal dat nog diende dans la mesure où elles excédaient le capital libéré restant à
te worden terugbetaald (W.I.B. 1964, artikelen 118 en 131, 2°, vóór de rembourser (C.I.R. 1964, articles 118 et 131, 2°, avant leur
wijziging ervan door de wet van 22 december 1989). Weliswaar blijven, modification par la loi du 22 décembre 1989). Depuis l'entrée en
sedert de inwerkingtreding van de wet van 22 december 1989, de vigueur de la loi du 22 décembre 1989, il est vrai, les bénéfices
jaarlijkse winsten van een ontbonden vennootschap onderworpen aan de annuels d'une société dissoute restent soumis aux cotisations
gewone aanslagen in de vennootschapsbelasting, maar de onder de ordinaires de l'impôt des sociétés, mais les sommes réparties aux
aandeelhouders verdeelde sommen zijn, in zoverre zij meer bedragen dan actionnaires, dans la mesure où elles excèdent le capital libéré, ne
het volgestorte kapitaal, niet onderworpen aan de roerende voorheffing sont pas soumises au précompte mobilier (C.I.R. 1964, article 169, 2°,
(W.I.B. 1964, artikel 169, 2°, gewijzigd bij de wet van 23 oktober 1991, met terugwerkende kracht toepasselijk op de verrichtingen die hebben plaatsgevonden sedert 1 januari 1990). Zolang de vennootschap niet is ontbonden, vormen de door haar uitgekeerde winsten daarentegen, voor de aandeelhouders, inkomsten uit aandelen, wat verklaart dat de dividenden aan de roerende voorheffing worden onderworpen. Het stelsel van kapitaalvermindering door gedeeltelijke terugbetaling van de aandelen past in het kader van die context, die vreemd is aan de vereffening : de terugbetalingen worden beschouwd als dividenden, en bijgevolg wordt er roerende voorheffing op geheven, in zoverre zij modifié par la loi du 23 octobre 1991, applicable rétroactivement aux opérations réalisées à partir du 1er janvier 1990). Au contraire, tant que la société n'est pas dissoute, les bénéfices distribués par la société constituent, pour les actionnaires, des revenus d'actions, ce qui explique que les dividendes soient soumis au précompte mobilier. Le régime de la réduction de capital par remboursement partiel des actions s'inscrit dans ce contexte, étranger à la liquidation : les remboursements sont considérés comme des dividendes et, partant,
niet worden verrekend met het daadwerkelijk volgestorte kapitaal in de passibles du précompte mobilier, dans la mesure où ils ne sont pas
zin van artikel 12 van het Wetboek. imputés sur le capital réellement libéré au sens de l'article 12 du
Subsidiair moet dan ook worden geconcludeerd dat de artikelen 12 en Code. A titre subsidiaire, il faut donc conclure que les articles 12 et 124
124 van het W.I.B. 1964 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet du C.I.R. 1964 ne violent pas les articles 10 et 11 de la
schenden. Constitution.
A.2.3. In haar memorie van antwoord wijst de vennootschap Parfina erop A.2.3. Dans son mémoire en réponse, la société Parfina fait remarquer
dat de Ministerraad blijk geeft van miskenning van de fiscale wet que le Conseil des ministres fait preuve d'une méconnaissance de la
wanneer hij betoogt dat de artikelen 12 en 124, § 3, een discriminatie loi fiscale lorsqu'il soutient que les articles 12 et 124, § 3,
invoeren onder vennoten van vennootschappen die uit een op grond van instaurent une discrimination entre les associés de sociétés issues de
artikel 124 met belastingvrijstelling doorgevoerde splitsing zijn ontstaan, in zoverre de reserves van de gesplitste vennootschappen al dan niet zullen leiden (wellicht moet worden gelezen, gelet op het gevolg : « niet zullen leiden of zullen leiden ») tot inning van roerende voorheffing, naargelang zij zullen zijn uitgekeerd : - ten gevolge van een vermindering van het maatschappelijk kapitaal van de uit een splitsing ontstane vennootschap vóór haar invereffeningstelling, - of ten gevolge van een verdeling van het maatschappelijk vermogen van de uit een splitsing ontstane vennootschap na haar invereffeningstelling. De Ministerraad lijkt dus te oordelen dat, krachtens de toentertijd geldende wetgeving, de uitgekeerde sommen ter vereffening in geval van verdeling van het maatschappelijk vermogen, aanleiding konden geven tot de inning van roerende voorheffing, wat een duidelijke vergissing is. scissions effectuées en exemption d'impôt sur la base de l'article 124, dans la mesure où les réserves des sociétés scindées donneront lieu ou non (il faut lire sans doute, eu égard à la suite : « ne donneront pas lieu ou donneront lieu ») au prélèvement d'un précompte mobilier suivant qu'elles auront été distribuées : - à la suite d'une réduction du capital social de la société issue de la scission avant la mise en liquidation de cette dernière, - ou à la suite du partage de l'avoir social de la société issue de la scission après sa mise en liquidation. Le Conseil des ministres paraît donc considérer qu'en vertu de la législation en vigueur à l'époque, les répartitions de liquidation en cas de partage de l'avoir social étaient susceptibles de donner lieu à la perception du précompte mobilier, ce qui est une erreur évidente.
- B - - B -
Wat de bevoegdheid van het Hof en de draagwijdte van de prejudiciële Quant à la compétence de la Cour et à la portée de la question
vraag betreft préjudicielle
B.1. De verzoekende partij voor de verwijzende rechter voert aan dat B.1. La partie requérante devant le juge a quo fait valoir que la Cour
het Hof niet bevoegd zou zijn om kennis te nemen van de prejudiciële ne serait pas compétente pour connaître de la question préjudicielle
vraag, aangezien die vraag betrekking zou hebben op een leemte van het dès lors que celle-ci porterait sur une lacune du Code des impôts sur
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 (hierna : W.I.B. 1964) en het les revenus 1964 (ci-après : C.I.R. 1964) qu'il n'appartiendrait pas à
het Hof niet toekomt zelf die leemte aan te vullen door een belasting
in het leven te roepen waarin de wet niet voorziet, en zulks in strijd la Cour de combler elle-même en créant un impôt non prévu par la loi
met artikel 170 van de Grondwet. et ce, contrairement à l'article 170 de la Constitution.
B.2.1. Uit het onderzoek van de feiten en de rechtspleging in het B.2.1. Il résulte de l'examen des faits et de la procédure antérieure
bodemgeschil blijkt dat de zaak die aan de verwijzende rechter is que le litige soumis au juge a quo porte sur le point de savoir
voorgelegd, betrekking heeft op de manier waarop artikel 12 van het comment il faut interpréter l'article 12 du C.I.R. 1964 s'agissant de
W.I.B. 1964 moet worden geïnterpreteerd om het daadwerkelijk déterminer le capital social effectivement libéré d'une société issue
volgestorte maatschappelijk kapitaal van een uit een splitsing d'une scission, lorsque cette société procède à une réduction du
voortgekomen vennootschap vast te stellen, wanneer die vennootschap
overgaat tot een kapitaalvermindering. Terwijl de administratie van capital. Alors que l'administration considère que le calcul du capital
mening is dat dit maatschappelijk kapitaal berekend moet worden alsof social en question doit se faire comme si la scission n'avait pas eu
de splitsing niet had plaatsgevonden, stelt het verwijzende lieu, la juridiction a quo constate que la Cour de cassation a
rechtscollege vast dat het Hof van Cassatie heeft gesteld dat voormeld
artikel 12 in enge zin moest worden opgevat, dat het bovenbedoelde considéré que l'article 12 précité devait être interprété strictement,
geval buiten de werkingssfeer van dat artikel viel en dat bijgevolg que l'hypothèse susvisée n'entrait pas dans son champ d'application et
het volgestorte maatschappelijk kapitaal moest worden berekend que, par conséquent, le capital social libéré devait être calculé en
rekening houdend met de splitsing van de vennootschap. Uit die tenant compte de l'opération de scission. Il résulte de cette
interpretatie vloeit voort dat de Staat geen roerende voorheffing mag interprétation que l'Etat ne peut prélever de précompte mobilier sur
heffen op de eigenlijke kapitaalvermindering. la réduction proprement dite de capital.
B.2.2. Het verwijzende rechtscollege, dat de interpretatie van het Hof B.2.2. La juridiction a quo, qui ne conteste pas l'interprétation de
van Cassatie niet betwist, voert in zijn verwijzingsarrest een la Cour de cassation, soulève, dans son arrêt de renvoi, une objection
grondwettigheidsbezwaar aan, oordelend dat door die interpretatie van d'inconstitutionnalité, estimant que cette interprétation de l'article
artikel 12 van het W.I.B. 1964 de berekening van het volgestorte 12 du C.I.R. 1964 aboutit à calculer le capital social libéré d'une
maatschappelijk kapitaal van een uit een splitsing voortgekomen
vennootschap, wanneer die vennootschap een kapitaalvermindering
doorvoert, verschillend is van de berekeningswijze waarin artikel 124, société issue d'une scission, quand elle procède à une réduction de
§ 3, van hetzelfde W.I.B. voorziet, wanneer diezelfde vennootschap capital, différemment du mode de calcul prévu par l'article 124, § 3,
haar maatschappelijk vermogen verdeelt na haar vereffening. In het du même C.I.R., quand la même société partage son avoir social après
eerste geval wordt bij de berekening van het maatschappelijk kapitaal sa liquidation. Dans le premier cas, le capital social est calculé en
rekening gehouden met de splitsingsverrichting, in het tweede geval tenant compte de l'opération de scission, dans le second cas non.
niet. Volgens het verwijzende rechtscollege zou dat verschil in Selon la juridiction a quo, cette différence dans le mode de calcul
berekeningswijze een ongelijkheid doen ontstaan die onbestaanbaar is
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, aangezien de verrichting engendrerait une inégalité incompatible avec les articles 10 et 11 de
van kapitaalvermindering niet belastbaar is ten aanzien van de uit de la Constitution, l'opération de réduction ne pouvant pas être imposée
splitsing voortgekomen vennootschap, terwijl er wel een belasting is dans le chef de la société issue de la scission, alors qu'il y a
wanneer zij haar maatschappelijk vermogen na haar vereffening taxation dans l'hypothèse où elle partage son avoir social après sa
verdeelt. liquidation.
B.2.3. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat het Hof dus door de B.2.3. Il résulte de ce qui précède que la Cour est donc invitée par
feitenrechter wordt verzocht zich uit te spreken over het verschil dat le juge du fond à se prononcer sur la différence qui est faite dans le
wordt gemaakt in de wijze waarop het kapitaal van een gesplitste mode de détermination du capital d'une société scindée selon qu'elle
vennootschap wordt vastgesteld naargelang zij een kapitaalvermindering
doorvoert, overeenkomstig artikel 12 van het W.I.B. 1964, dan wel haar procède à une réduction de capital, conformément à l'article 12 du
maatschappelijk vermogen na haar ontbinding verdeelt, overeenkomstig C.I.R. 1964, ou selon qu'elle partage son avoir social après sa
artikel 124, § 3, van het W.I.B. 1964. dissolution, conformément à l'article 124, § 3, du C.I.R. 1964.
De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de bestaanbaarheid met Le juge a quo interroge donc la Cour sur la compatibilité avec les
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van een verschil in behandeling articles 10 et 11 de la Constitution d'une différence de traitement
dat zijn oorsprong vindt in de vergelijking van twee qui trouve son siège dans la comparaison entre deux dispositions
positiefrechtelijke wetsbepalingen die van toepassing waren op het législatives du droit positif en vigueur au moment où est né le litige
ogenblik dat het door hem te beslechten geschil ontstond. Daaruit qu'il doit trancher. Il en résulte que la question relève de la
volgt dat de vraag behoort tot de bevoegdheid van het Hof op grond van compétence de la Cour en vertu de l'article 26 de la loi spéciale du 6
artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
Arbitragehof. Quant au fond
Ten gronde B.3.1. Artikel 12 van het W.I.B. 1964 luidt : B.3.1. L'article 12 du C.I.R. 1964 est libellé en ces termes :
« § 1. De in artikel 11, 1°, bedoelde inkomsten van aandelen of van « § 1er. Les revenus des actions ou des parts y assimilées, visés à
daarmee gelijkgestelde delen omvatten : l'article 11, 1°, comprennent :
1° de dividenden, interesten, interest- of oprichtersaandelen en 1° les dividendes, intérêts, parts d'intérêts ou de fondateur et tous
andere baten, uit welken hoofde en op welke wijze ook uitgekeerd; autres profits attribués à quelque titre et sous quelque forme que ce
2° de gehele of gedeeltelijke terugbetalingen van maatschappelijk soit; 2° les remboursements totaux ou partiels du capital social opérés
kapitaal, anders uitgekeerd dan ter uitvoering van een regelmatige autrement qu'en exécution d'une décision régulière de réduction du
beslissing tot vermindering van het maatschappelijk kapitaal,
getroffen overeenkomstig de voorschriften van artikel 72 van de bij capital social, prise conformément aux dispositions de l'article 72
koninklijk besluit van 30 november 1935 gecoördineerde wetten op de des lois sur les sociétés commerciales, coordonnées par l'arrêté royal
handelsvennootschappen; du 30 novembre 1935;
3° de inkomsten uit kapitalen aangewend in enigerlei vennootschap, 3° les revenus des capitaux engagés dans les sociétés, associations,
vereniging, inrichting of instelling met rechtspersoonlijkheid, die établissements ou organismes quelconques, possédant la personnalité
anders is opgericht dan in één der vormen bepaald in het wetboek van juridique, qui sont constitués autrement que sous l'une des formes
koophandel en waarvan de maatschappelijke zetel, de voornaamste prévues au Code de commerce, et qui ont en Belgique leur siège social,
inrichting of de zetel van bestuur of beheer zich in België bevindt. leur principal établissement ou leur siège de direction ou d'administration.
§ 2. Voor de toepassing van § 1, 2°, wordt de opneming in het § 2. Pour l'application du § 1er, 2°, l'incorporation au capital
maatschappelijk kapitaal van andere winsten dan uitgekeerde winsten social de bénéfices, autres que ceux distribués ayant subi leur régime
die hun eigen fiscaal regime hebben ondergaan, niet als een werkelijke fiscal propre, n'est pas considérée comme une libération effective de
storting van dat kapitaal beschouwd. » ce capital. »
B.3.2. Artikel 124, § 3, van het W.I.B. 1964 bepaalt : B.3.2. L'article 124, § 3, du C.I.R. 1964 dispose :
« In gevallen als bedoeld in de §§ 1 en 2, worden de bij de « Dans les éventualités visées aux §§ 1er et 2, les amortissements,
opslorpende of de uit de fusie, de splitsing of de omzetting ontstane déductions pour investissement, moins-values ou plus-values à
vennootschappen in aanmerking te nemen afschrijvingen,
investeringsaftrekken, minderwaarden of meerwaarden op de bij hen envisager dans le chef des sociétés absorbantes ou nées de la fusion,
ingebrachte bestanddelen, zomede het maatschappelijk kapitaal dat in de la scission ou de la transformation, sur les éléments qui leur ont
aanmerking komt bij latere verdeling van het maatschappelijk vermogen été apportés, ainsi que le capital social à envisager lors du partage
van die vennootschappen, bepaald alsof de fusie, de splitsing of de ultérieur de l'avoir social de ces sociétés, sont déterminés comme si
omzetting niet had plaatsgevonden.
In dezelfde gevallen en volgens de modaliteiten en voorwaarden die la fusion, scission ou transformation n'avait pas eu lieu.
erin zijn bepaald, blijft het bepaalde in de artikelen 23, 25bis, Dans les mêmes éventualités, les articles 23, 25bis, 32sexies, 34, 36,
32sexies, 34, 36, 38, 105, 106 en 169, 3°, van toepassing op de waardeverminderingen, voorzieningen, onder- en overwaarderingen, subsidies, vorderingen, meerwaarden en reserves die bij de gefusioneerde, gesplitste of omgezette vennootschappen bestonden, voor zover die bestanddelen worden teruggevonden in de activa van de opslorpende of uit de fusie, de splitsing of de omzetting ontstane vennootschappen; in de gevallen als zijn bedoeld in de artikelen 32sexies en 36, mag de fusie, splitsing of omzetting niet tot gevolg hebben dat de oorspronkelijke wederbeleggingstermijn wordt verlengd. Om in geval van splitsing van een vennootschap het bij elk der opslorpende of uit de splitsing ontstane vennootschappen in aanmerking te nemen maatschappelijk kapitaal vast te stellen, worden die vennootschappen geacht het kapitaal van de gesplitste vennootschap evenredig met de nettowaarde van de door deze laatste aan elk van hen gedane inbreng te hebben overgenomen. Voor de toepassing van de voorgaande leden worden de fusies, splitsingen en omzettingen, alsmede de inbrengen van takken van 38, 105, 106 et 169, 3°, restent applicables, selon les modalités et aux conditions qui y sont prévues, aux réductions de valeur, provisions, sous-estimations, surestimations, subsides, créances, plus-values et réserves existant dans les sociétés fusionnées, scindées ou transformées, dans la mesure où ces éléments se retrouvent dans les avoirs des sociétés absorbantes ou nées de la fusion, scission ou transformation; dans les cas visés aux articles 32sexies et 36, la fusion, scission ou transformation ne peut avoir pour effet une prolongation du délai de remploi au-delà du terme initialement prévu. En cas de scission, pour déterminer le capital social à envisager dans le chef de chacune des sociétés absorbantes ou nées de la scission, celles-ci sont censées avoir repris le capital de la société scindée proportionnellement à la valeur nette des apports effectués par cette dernière à chacune d'elles. Pour l'application des alinéas qui précèdent, les fusions, scissions,
werkzaamheid of van algemeenheden van de goederen, waarin de transformations et apports de branches d'activité ou de l'universalité
opgeslorpte, gefusioneerde, gesplitste of omgezette vennootschappen des biens auxquelles les sociétés absorbées, fusionnées, scindées ou
voorheen met vrijstelling van belasting hebben deelgenomen, geacht transformées ont participé antérieurement en exemption d'impôt sont
niet te hebben plaatsgevonden. » censées n'avoir pas eu lieu. »
B.4.1. De verrichting van kapitaalvermindering door de gedeeltelijke B.4.1. L'opération de réduction de capital par remboursement partiel
terugbetaling aan de aandeelhouders, is een verrichting waarbij de des actionnaires est une opération par laquelle l'assemblée générale
algemene vergadering van aandeelhouders van een naamloze vennootschap des actionnaires d'une société anonyme opère une modification des
de statuten van de vennootschap wijzigt, door de beslissing het statuts de la société en décidant de diminuer le capital de celle-ci.
kapitaal ervan te verminderen. Die verrichting betreft een naamloze
vennootschap die niet ontbonden is : tot een dergelijke verrichting, Cette opération concerne une société anonyme qui n'est pas dissoute :
die moet worden doorgevoerd zonder afbreuk te doen aan de rechten van pareille opération, en effet, qui doit être faite dans le respect des
de schuldeisers, kan immers niet meer worden besloten na de ontbinding droits des créanciers, ne peut plus être décidée après la dissolution
van de vennootschap, wanneer deze in vereffening is gesteld. Derhalve de la société, lorsque celle-ci est entrée en liquidation. Dès lors,
worden de terugbetalingen aan de aandeelhouders beschouwd als les remboursements aux actionnaires sont considérés comme des
dividenden, waarop roerende voorheffing wordt geheven, behalve wanneer
zij worden verrekend met het daadwerkelijk volgestorte kapitaal in de dividendes, soumis au précompte mobilier sauf s'ils sont imputés sur
zin van voormeld artikel 12 van het W.I.B. 1964. Volgens de du capital réellement libéré au sens de l'article 12 précité du C.I.R.
interpretatie van het Hof van Cassatie wordt het volgestorte kapitaal 1964. Selon l'interprétation qui est faite par la Cour de cassation,
van een uit een splitsing voortgekomen naamloze vennootschap berekend rekening houdend met die splitsing, dit wil zeggen dat men ervan uitgaat dat het daadwerkelijk volgestorte kapitaal het integrale bedrag omvat van de inbrengen in natura die bij de splitsing hebben plaatsgevonden. B.4.2. De vereffening van een vennootschap is het geheel van de verrichtingen die in de eerste plaats ertoe strekken de schuldeisers te betalen en, vervolgens, het saldo van het nettoactief onder de aandeelhouders of vennoten te verdelen. Het doel van de vereffening is dus de eindregeling van het actief en het passief van de vennootschap. De eigenlijke verrichting van een volledige verdeling van het vermogen le calcul du capital libéré d'une société anonyme issue d'une scission se fait en tenant compte de cette scission, c'est-à-dire en considérant que le capital réellement libéré comprend le montant intégral des apports en nature reçus lors de la scission. B.4.2. La liquidation d'une société est l'ensemble des opérations qui tendent au paiement des créanciers, d'abord, et à la répartition du solde actif net entre les actionnaires ou associés, ensuite. La liquidation vise donc le règlement définitif de l'actif et du passif de la société. L'opération proprement dite de partage total des biens
van een naamloze vennootschap is het gevolg van de ontbinding van die d'une société anonyme a pour origine la dissolution de cette société
vennootschap, en mag slechts worden doorgevoerd nadat de schuldeisers et ne peut s'opérer qu'après que le paiement des créanciers a été
zijn betaald. Volgens artikel 178 van de gecoördineerde wetten op de effectué. Aux termes de l'article 178 des lois coordonnées sur les
handelsvennootschappen blijft de vennootschap vanaf haar ontbinding sociétés commerciales, la société ne subsiste, à partir de sa
enkel voortbestaan voor de verrichtingen van haar vereffening. Haar dissolution, que pour les opérations de sa liquidation. Sa capacité
juridische bekwaamheid is dus beperkt vanuit zowel commercieel als
fiscaal oogpunt. Daarom worden de aan de aandeelhouders verdeelde juridique est donc réduite tant au point de vue commercial qu'au point
sommen slechts aan de roerende voorheffing onderworpen in zoverre zij de vue fiscal. C'est pourquoi les sommes réparties aux actionnaires ne
meer bedragen dan het volgestorte kapitaal. Volgens voormeld artikel sont soumises au précompte mobilier que dans la mesure où elles
124, § 3, van het W.I.B., wordt het volgestorte kapitaal van een uit excèdent le capital libéré. Aux termes de l'article 124, § 3, précité
een splitsing voortgekomen naamloze vennootschap, die op het tijdstip du C.I.R., le calcul du capital libéré d'une société anonyme issue
van haar vereffening haar maatschappelijk vermogen verdeelt, berekend d'une scission, qui partage son avoir social au moment de sa
alsof die splitsing niet had plaatsgevonden. liquidation, se fait comme si cette scission n'avait pas eu lieu.
B.4.3. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat de kapitaalvermindering, B.4.3. Il résulte de ce qui précède que la réduction de capital, d'une
enerzijds, en de verdeling van het maatschappelijk vermogen van een vennootschap in vereffening, anderzijds, verrichtingen zijn die voldoende verschillend zijn zodat de wetgever, zonder de artikelen 10 en 11 van de Grondwet te schenden, heeft kunnen beslissen dat het volgestorte kapitaal van een vennootschap die uit een splitsing is voortgekomen, op verschillende wijze kon worden vastgesteld naargelang men zich bevindt in de hypothese van een kapitaalvermindering van die vennootschap of in die van de verdeling van het maatschappelijk vermogen na de vereffening van diezelfde vennootschap. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : part, et le partage de l'avoir social d'une société en liquidation, d'autre part, sont des opérations suffisamment différentes pour que le législateur ait pu décider, sans violer les articles 10 et 11 de la Constitution, que la détermination du capital libéré d'une société issue d'une scission pouvait se faire différemment, selon que l'on se trouve dans l'hypothèse d'une réduction de capital de cette société ou dans celle du partage de l'avoir social après la liquidation de la même société. Par ces motifs, la Cour dit pour droit :
De artikelen 12 en 124, § 3, van het Wetboek van de Les articles 12 et 124, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1964
inkomstenbelastingen 1964 schenden de artikelen 10 en 11 van de ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que le
Grondwet niet in zoverre bij de berekening van het volgestort kapitaal calcul du capital libéré d'une société issue d'une scission se fait en
van een uit een splitsing voortgekomen vennootschap al dan niet tenant compte ou non de cette scission, suivant qu'il y a partage de
rekening wordt gehouden met die splitsing, naargelang het
maatschappelijk vermogen na vereffening van de vennootschap wordt l'avoir social après liquidation de la société ou réduction du
verdeeld of het kapitaal wordt verminderd. capital.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 juli 1999. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 juillet 1999.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^