Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 83/99 van 15 juli 1999 Rolnummer 1361 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, § 1, tweede lid, van de wet van 18 juli 1991 tot wijziging van de voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die betrekking hebben o Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 83/99 van 15 juli 1999 Rolnummer 1361 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, § 1, tweede lid, van de wet van 18 juli 1991 tot wijziging van de voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die betrekking hebben o Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...) Arrêt n° 83/99 du 15 juillet 1999 Numéro du rôle : 1361 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 21, § 1 er , alinéa 2, de l(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 83/99 van 15 juli 1999 Arrêt n° 83/99 du 15 juillet 1999
Rolnummer 1361 Numéro du rôle : 1361
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, § 1, tweede En cause : la question préjudicielle concernant l'article 21, § 1er,
lid, van de wet van 18 juli 1991 tot wijziging van de voorschriften alinéa 2, de la loi du 18 juillet 1991 modifiant les règles du Code
van het Gerechtelijk Wetboek die betrekking hebben op de opleiding en judiciaire relatives à la formation et au recrutement des magistrats,
de werving van magistraten, gewijzigd bij de wet van 1 december 1994, modifié par la loi du 1er décembre 1994, posée par le Conseil d'Etat.
gesteld door de Raad van State.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, E. Cerexhe en M. Bossuyt, Boel, L. François, J. Delruelle, E. Cerexhe et M. Bossuyt, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest nr. 74.160 van 8 juni 1998 in zake W. Weyts tegen de Par arrêt n° 74.160 du 8 juin 1998 en cause de W. Weyts contre l'Etat
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage
is ingekomen op 26 juni 1998, heeft de Raad van State de volgende le 26 juin 1998, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle
prejudiciële vraag gesteld : suivante :
« Schendt artikel 21, § 1, tweede lid, van de wet van 18 juli 1991 tot « L'article 21, § 1er, alinéa 2, de la loi du 18 juillet 1991
wijziging van de voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die modifiant les règles du Code judiciaire relatives à la formation et au
betrekking hebben op de opleiding en de werving van magistraten, recrutement des magistrats, modifié par la loi du 1er décembre 1994,
gewijzigd bij de wet van 1 december 1994, de artikelen 10 et 11 van de viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution coordonnée, en ce
gecoördineerde Grondwet, waar dit artikel de plaatsvervangende qu'il dispense de l'examen d'aptitude professionnelle les juges
rechters, benoemd vóór de inwerkingtreding van de wet van 18 juli 1991 suppléants nommés avant l'entrée en vigueur de la loi du 18 juillet
en aan wie wegens onverenigbaarheid ontslag om eervolle redenen is 1991 et auxquels démission honorable a été accordée pour cause
verleend, vrijstelt van het examen inzake beroepsbekwaamheid, terwijl d'incompatibilité, alors que les juges suppléants qui ont exercé un
de plaatsvervangende rechters die een tijdelijk mandaat hebben vervuld mandat temporaire et auxquels, par conséquent, il n'a pas été accordé
en aan wie bijgevolg geen ontslag om eervolle redenen is verleend, de démission honorable, n'ont pas droit à la dispense de l'examen
geen recht hebben op vrijstelling van het examen inzake
beroepsbekwaamheid ? » d'aptitude professionnelle ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
De verzoeker voor de Raad van State is advocaat sinds 1956 en werd bij Le requérant devant le Conseil d'Etat est avocat depuis 1956 et a été
koninklijk besluit van 22 september 1988 voor een termijn van zes nommé, par arrêté royal du 22 septembre 1988, pour un terme de six
maanden benoemd tot burgerlijk lid van de krijgsraad te velde B en tot mois, membre civil au conseil de guerre en campagne B et membre civil
plaatsvervangend burgerlijk lid van de krijgsraad te velde A bij de suppléant au conseil de guerre en campagne A près les forces belges en
Belgische strijdkrachten in de Bondsrepubliek Duitsland. Bij République fédérale d'Allemagne. Par arrêté royal du 31 janvier 1989,
koninklijk besluit van 31 januari 1989 werd die benoeming verlengd met cette nomination a été prolongée pour un nouveau terme de six mois. Le
zes maanden. Aan de opdracht kwam een einde op 4 december 1989. mandat a pris fin le 4 décembre 1989.
Op 22 juli 1994 stelde de verzoeker zich kandidaat voor de benoeming Le 22 juillet 1994, le requérant a fait acte de candidature pour la
tot rechter in de politierechtbank, waarbij hem op 29 september 1994 nomination à la fonction de juge au tribunal de police. Le 29
namens de Minister van Justitie werd meegedeeld dat zijn kandidatuur septembre 1994, il lui a été répondu, au nom du ministre de la
niet in aanmerking kwam omdat de verzoeker niet voldeed aan de Justice, que sa candidature n'entrait pas en ligne de compte étant
donné que le requérant ne répondait pas aux conditions fixées par
vereisten gesteld in artikel 187 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals l'article 187 du Code judiciaire, tel qu'il a été inséré par la loi du
ingevoerd bij de wet van 18 juli 1991 tot wijziging van de 18 juillet 1991 modifiant les règles du Code judiciaire relatives à la
voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die betrekking hebben op de formation et au recrutement des magistrats. L'intéressé attaque cette
opleiding en de werving van magistraten. De verzoeker betwist die
beslissing voor de Raad van State. décision devant le Conseil d'Etat.
De verzoeker meent dat artikel 21, § 1, tweede lid, van de voormelde Le requérant estime que l'article 21, § 1er, alinéa 2, de la loi
wet van 18 juli 1991 een discriminatie inhoudt, doordat die bepaling précitée du 18 juillet 1991 contient une discrimination, en ce que
de plaatsvervangende rechters benoemd vóór de inwerkingtreding van de cette disposition dispense de l'examen d'aptitude professionnelle les
wet en aan wie wegens onverenigbaarheid ontslag om eervolle redenen is juges suppléants nommés avant l'entrée en vigueur de la loi et
verleend, vrijstelt van het examen inzake beroepsbekwaamheid, terwijl auxquels démission honorable a été accordée pour cause
de plaatsvervangende rechters die, zoals de verzoeker, een tijdelijk d'incompatibilité, cependant que les juges suppléants tels que le
mandaat hebben vervuld en aan wie bijgevolg geen ontslag om eervolle requérant, qui ont exercé un mandat temporaire et auxquels il n'a donc
redenen is verleend, geen recht hebben op vrijstelling van het examen pas été accordé démission honorable, n'ont pas droit à la dispense de
inzake beroepsbekwaamheid. l'examen d'aptitude professionnelle.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 26 juni 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 26 juin 1998, le président en exercice a désigné les
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Bij beschikking van 6 augustus 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 6 août 1998, le président en exercice a prorogé
termijn voor het indienen van een memorie verlengd tot 30 september jusqu'au 30 septembre 1998 le délai pour introduire un mémoire.
1998. Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel
77 van de organieke wet bij op 6 augustus 1998 ter post aangetekende La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
brieven; bij dezelfde brieven is kennisgegeven van de beschikking van 6 augustus 1998. loi organique, par lettres recommandées à la poste le 6 août 1998; l'ordonnance du 6 août 1998 a été notifiée par les mêmes lettres.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25 augustus 1998. Moniteur belge du 25 août 1998.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 28 september - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
1998 ter post aangetekende brief; lettre recommandée à la poste le 28 septembre 1998;
- W. Weyts, Waalsestraat 34, 8000 Brugge, bij op 30 september 1998 ter - W. Weyts, Waalsestraat 34, 8000 Bruges, par lettre recommandée à la
post aangetekende brief. poste le 30 septembre 1998.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 15 oktober 1998 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 15 octobre 1998.
De Ministerraad heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 13 Le Conseil des ministres a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 13 novembre 1998.
november 1998 ter post aangetekende brief. Par ordonnances du 26 novembre 1998 et du 26 mai 1999, la Cour a
Bij beschikkingen van 26 november 1998 en 26 mei 1999 heeft het Hof de prorogé respectivement jusqu'aux 26 juin 1999 et 26 décembre 1999 le
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot
respectievelijk 26 juni 1999 en 26 december 1999. délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 31 maart 1999 heeft het Hof beslist dat rechter R. Par ordonnance du 31 mars 1999, la Cour a décidé que le juge R.
Henneuse zich in de zaak zal onthouden en dat de zetel wordt aangevuld Henneuse s'abstiendra et que le siège sera complété par le juge E.
met rechter E. Cerexhe, die tevens verslaggever wordt. Cerexhe, qui devient rapporteur.
Bij beschikking van dezelfde dag heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du même jour, la Cour a déclaré l'affaire en état et
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 5 mei 1999. fixé l'audience au 5 mai 1999.
Van die laatste beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun Cette dernière ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs
advocaten bij op 1 april 1999 ter post aangetekende brieven. avocats, par lettres recommandées à la poste le 1er avril 1999.
Op de openbare terechtzitting van 5 mei 1999 : A l'audience publique du 5 mai 1999 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. F. Liebaut loco Mr. P. Devers, advocaten bij de balie te Gent, . Me F. Liebaut loco Me P. Devers, avocats au barreau de Gand, pour W.
voor W. Weyts; Weyts;
Mr. P. Peeters, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me P. Peeters, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en E. Cerexhe verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs M. Bossuyt et E. Cerexhe ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - A
Standpunt van W. Weyts Position de W. Weyts
A.1.1. De verzoeker voor de Raad van State, W. Weyts, meent dat de A.1.1. Le requérant devant le Conseil d'Etat, W. Weyts, considère que
prejudiciële vraag moet worden geherformuleerd. Hij voert aan dat hij la question préjudicielle doit être reformulée. Il soutient avoir
in de procedure voor de Raad van State niet alleen een discriminatie invoqué, au cours de la procédure devant le Conseil d'Etat, non
heeft aangevoerd tussen de plaatsvervangende rechters die eervol seulement une discrimination entre les juges suppléants ayant obtenu
ontslag hebben gekregen vóór de inwerkingtreding van de wet van 18 démission honorable avant l'entrée en vigueur de la loi du 18 juillet
juli 1991 en de plaatsvervangende rechters die een tijdelijk mandaat 1991 et les juges suppléants qui ont exercé un mandat temporaire ayant
hebben uitgeoefend dat een einde had genomen vóór de inwerkingtreding pris fin avant l'entrée en vigueur de la loi précitée, mais également
van de voormelde wet, maar dat hij tevens een discriminatie had une discrimination entre les magistrats qui avaient obtenu démission
aangevoerd tussen de magistraten die eervol ontslag kregen en de honorable et les juges dont le mandat temporaire a pris fin.
rechters met een beëindigd tijdelijk mandaat.
A.1.2. Wat de grond van de zaak betreft, meent de verzoeker dat gezien A.1.2. Sur le fond, le requérant estime qu'eu égard aux conditions de
de gelijklopende aanwervingvoorwaarden voor de magistraten en de recrutement parallèles des magistrats et des membres civils du conseil
burgerlijke leden van de krijgsraad te velde, zoals die van toepassing de guerre en campagne, telles qu'elles étaient applicables avant
waren vóór de totstandkoming van de wet van 18 juli 1991, er geen l'adoption de la loi du 18 juillet 1991, il n'existe pas de
redelijke verantwoording bestaat voor het feit dat in die wet een justification raisonnable au fait que cette loi établisse une
onderscheid wordt gemaakt naargelang het mandaat van de betrokkenen distinction selon que le mandat des intéressés a pris fin par suite
een einde heeft genomen door eervol ontslag wegens onverenigbaarheid, d'une démission honorable pour cause d'incompatibilité, ou par suite
dan wel door het verstrijken van een tijdelijk mandaat. Beide de l'expiration d'un mandat temporaire. En effet, les deux
omstandigheden zijn immers onafhankelijk van de wil van de betrokkenen. circonstances sont indépendantes de la volonté des intéressés.
Standpunt van de Ministerraad Position du Conseil des ministres
A.2.1. De Ministerraad is het niet eens met het voorstel van de A.2.1. Le Conseil des ministres n'est pas d'accord avec la proposition
verzoeker voor de Raad van State tot herformulering van de du requérant devant le Conseil d'Etat de reformuler la question
prejudiciële vraag en meent dat de partijen de inhoud van de aan het préjudicielle et estime que les parties ne peuvent pas modifier le
Hof gestelde vragen niet vermogen te wijzigen. contenu des questions posées à la Cour.
A.2.2. Wat de grond van de zaak betreft, verwijst de Ministerraad naar A.2.2. Sur le fond, le Conseil des ministres renvoie à la
vroegere rechtspraak van het Hof waarbij geoordeeld werd dat de jurisprudence de la Cour en vertu de laquelle la dispense de l'examen
vrijstelling van het examen inzake beroepsbekwaamheid voor de d'aptitude professionnelle pour les juges suppléants auxquels
plaatsvervangende rechters aan wie vóór de inwerkingtreding van de wet démission honorable à été conférée avant l'entrée en vigueur de la loi
van 18 juli 1991 eervol ontslag werd verleend, geen schending van de du 18 juillet 1991 ne viole pas les articles 10 et 11 de la
artikelen 10 en 11 van de Grondwet inhoudt. Constitution.
Wat de door de verzoeker voor de Raad van State aangeklaagde En ce qui concerne la discrimination dénoncée par le requérant devant
discriminatie betreft, meent de Ministerraad dat er een objectief le Conseil d'Etat, le Conseil des ministres estime qu'il existe une
verschil bestaat tussen de plaatsvervangende burgerlijke leden van de différence objective entre les membres civils suppléants du conseil de
krijgsraad te velde en de andere plaatsvervangende rechters. guerre en campagne et les autres juges suppléants.
De benoemingsvoorwaarden voor de burgerlijke leden van de krijgsraad Les conditions de nomination pour les membres civils du conseil de
te velde zijn bepaald in de wet van 15 juni 1899 houdende eerste en guerre en campagne sont fixées par la loi du 15 juin 1899 comprenant
tweede titel van het Wetboek van Strafrechtspleging voor het leger. le titre Ier et le titre II du Code de procédure pénale militaire. Aux
Luidens artikel 62, § 3, van die wet wordt het burgerlijk lid benoemd termes de l'article 62, § 3, de cette loi, le membre civil est nommé
onder de beroepsmagistraten der gerechten van het moederland of van parmi les magistrats de carrière des juridictions métropolitaines ou
Afrika of onder de doctors of licentiaten in de rechten van ten volle africaines ou parmi les docteurs ou licenciés en droit âgés de
vijfentwintig jaar. De plaatsvervangers kunnen onder dezelfde vingt-cinq ans accomplis. Les suppléants peuvent être nommés aux mêmes
voorwaarden worden benoemd. conditions.
Om daarentegen tot rechter of vrederechter te worden benoemd, moesten En revanche, pour être nommé juge ou juge de paix, les candidats
de kandidaten vóór de wet van 18 juli 1991 ten volle dertig jaar oud devaient, avant la loi du 18 juillet 1991, avoir trente ans accomplis,
zijn, doctor of licentiaat in de rechten zijn en gedurende vijf jaar être docteur ou licencié en droit et avoir exercé pendant cinq ans
één van de in de toenmalige artikelen 187 en 191 van het Gerechtelijk Wetboek vermelde ambten hebben uitgeoefend. Voor de plaatsvervangende rechters waren dezelfde voorwaarden van toepassing. De benoemingsvoorwaarden voor de plaatsvervangende rechters waren derhalve strenger. Bovendien is de benoeming tot plaatsvervangend burgerlijk lid van de krijgsraad te velde een in de tijd beperkte benoeming, terwijl plaatsvervangende rechters, zoals gewone rechters, worden benoemd voor het leven. Het eervol ontslag wegens onverenigbaarheid is een uitzondering op de principiële benoeming voor het leven. De Ministerraad merkt ook nog op dat het eervol ontslag wegens onverenigbaarheid, in tegenstelling tot wat de verzoeker voor de Raad van State betoogt, niet l'une des fonctions mentionnées aux articles 187 et 191 - de l'époque - du Code judiciaire. Les mêmes conditions étaient applicables aux juges suppléants. Les conditions de nomination pour les juges suppléants étaient dès lors plus strictes. En outre, la nomination comme membre civil suppléant du conseil de guerre en campagne est une nomination limitée dans le temps, cependant que les juges suppléants, tout comme les juges ordinaires, sont nommés à vie. La démission honorable pour cause d'incompatibilité est une exception au principe de la nomination à vie. Le Conseil des ministres observe encore que la démission honorable pour cause d'incompatibilité, contrairement à ce que soutient le requérant devant le Conseil d'Etat,
noodzakelijkerwijze onafhankelijk van de wil van de betrokkene ne se fait pas nécessairement indépendamment de la volonté de
geschiedt. l'intéressé.
De Ministerraad besluit dat er bijgevolg voor het aangeklaagde Le Conseil des ministres conclut donc qu'il existe une justification
onderscheid in behandeling een redelijke verantwoording bestaat. raisonnable à la différence de traitement dénoncée.
- B - B
Over de draagwijdte van de prejudiciële vraag Quant à la portée de la question préjudicielle
B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 21, § 1, tweede lid, van B.1.1. La question préjudicielle concerne l'article 21, § 1er, alinéa
de wet van 18 juli 1991 tot wijziging van de voorschriften van het 2, de la loi du 18 juillet 1991 modifiant les règles du Code
Gerechtelijk Wetboek die betrekking hebben op de opleiding en de judiciaire relatives à la formation et au recrutement des magistrats.
werving van magistraten en luidt : Elle est libellée en ces termes :
« Schendt artikel 21, § 1, tweede lid, van de wet van 18 juli 1991 tot « L'article 21, § 1er, alinéa 2, de la loi du 18 juillet 1991
wijziging van de voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die modifiant les règles du Code judiciaire relatives à la formation et au
betrekking hebben op de opleiding en de werving van magistraten, recrutement des magistrats, modifié par la loi du 1er décembre 1994,
gewijzigd bij de wet van 1 december 1994, de artikelen 10 et 11 van de viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution coordonnée, en ce
gecoördineerde Grondwet, waar dit artikel de plaatsvervangende qu'il dispense de l'examen d'aptitude professionnelle les juges
rechters, benoemd vóór de inwerkingtreding van de wet van 18 juli 1991 suppléants nommés avant l'entrée en vigueur de la loi du 18 juillet
en aan wie wegens onverenigbaarheid ontslag om eervolle redenen is 1991 et auxquels démission honorable a été accordée pour cause
verleend, vrijstelt van het examen inzake beroepsbekwaamheid, terwijl d'incompatibilité, alors que les juges suppléants qui ont exercé un
de plaatsvervangende rechters die een tijdelijk mandaat hebben vervuld mandat temporaire et auxquels, par conséquent, il n'a pas été accordé
en aan wie bijgevolg geen ontslag om eervolle redenen is verleend, de démission honorable, n'ont pas droit à la dispense de l'examen
geen recht hebben op vrijstelling van het examen inzake
beroepsbekwaamheid ? » d'aptitude professionnelle ? »
B.1.2. De verzoeker voor de Raad van State meent dat de prejudiciële B.1.2. Le requérant devant le Conseil d'Etat estime qu'il y a lieu de
vraag moet worden geherformuleerd. Naar zijn zienswijze moet de vraag reformuler la question préjudicielle. A son estime, la question qui
worden gesteld of de artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn doit être posée est celle de savoir si les articles 10 et 11 de la
geschonden doordat de magistraten en de plaatsvervangende rechters Constitution sont violés en ce que les magistrats et les juges
benoemd vóór de inwerkingtreding van de wet van 18 juli 1991 en aan suppléants nommés avant l'entrée en vigueur de la loi du 18 juillet
wie wegens onverenigbaarheid ontslag om eervolle redenen is verleend, 1991 et auxquels démission honorable a été accordée pour cause
zijn vrijgesteld van het examen inzake beroepsbekwaamheid, terwijl de d'incompatibilité sont dispensés de l'examen d'aptitude
rechters en de plaatsvervangende rechters die een tijdelijk mandaat professionnelle, alors que les juges et les juges suppléants qui ont
hebben vervuld en aan wie bijgevolg geen ontslag om eervolle redenen exercé un mandat temporaire et auxquels, par conséquent, il n'a pas
is verleend, geen recht hebben op vrijstelling van het examen inzake été accordé de démission honorable, n'ont pas droit à la dispense de
beroepsbekwaamheid. l'examen d'aptitude professionnelle.
B.1.3. De partijen vermogen niet de draagwijdte van de prejudiciële B.1.3. Les parties ne peuvent modifier ou faire modifier la teneur de
vraag door het verwijzende rechtscollege gesteld te wijzigen of te la question préjudicielle posée par la juridiction a quo. La Cour ne
laten wijzigen. Op het verzoek tot herformulering, dat neerkomt op een peut accéder à la demande de reformulation, qui revient à étendre
uitbreiding van het onderwerp van de prejudiciële vraag, kan niet l'objet de la question préjudicielle.
worden ingegaan. B.1.4. Alhoewel de verzoeker voor de Raad van State tijdelijk was B.1.4. Bien que le requérant devant le Conseil d'Etat ait été nommé à
benoemd tot werkend burgerlijk lid van de krijgsraad te velde B en tot titre temporaire membre civil effectif du conseil de guerre en
plaatsvervangend burgerlijk lid van de krijgsraad te velde A, betreft campagne B et membre civil suppléant au conseil de guerre en campagne
de prejudiciële vraag enkel plaatsvervangende rechters die een A, la question préjudicielle concerne uniquement les juges suppléants
tijdelijk mandaat hebben vervuld, zodat het Hof zijn onderzoek tot die qui ont exercé un mandat temporaire, de sorte que la Cour limitera son
categorie van magistraten beperkt. examen à cette catégorie de magistrats.
Ten gronde Quant au fond
B.2.1. Blijkens de parlementaire voorbereiding beoogt de wet van 18 B.2.1. Il ressort des travaux préparatoires que la loi du 18 juillet
juli 1991 « de toegang tot de magistratuur objectief te laten verlopen 1991 vise à « promouvoir l'objectivité dans l'accès à la magistrature
en de opleiding van magistraten te verbeteren » (Parl. St., Senaat, et [à] améliorer la formation des magistrats » (Doc. parl., Sénat,
1989-1990, nr. 974-2, p. 5). 1989-1990, n° 974-2, p. 5).
De wet voorziet daartoe in twee toegangswegen tot de magistratuur : de La loi prévoit à cette fin deux voies d'accès à la magistrature : la
eerste staat open voor degenen die zich vanaf het begin aangetrokken première est « ouverte pour ceux qui ont une vocation immédiate et qui
voelen tot een carrière in de magistratuur; zij kunnen deelnemen aan se destinent dès le départ à faire une carrière dans la magistrature
een vergelijkend toelatingsexamen voor de gerechtelijke stage, na »; ils peuvent participer à « un concours d'admission à un stage dans
afloop waarvan zij tot magistraat kunnen worden benoemd (Parl. St., la magistrature, au terme duquel la nomination pourra intervenir »
Kamer, 1990-1991, nr. 1565/10, p. 19). (Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1565/10, p. 19).
De tweede toegangsweg staat open voor kandidaten met specifieke La seconde voie d'accès est ouverte aux candidats ayant une expérience
beroepservaring die dienen te slagen voor een niet-vergelijkend examen professionnelle spécifique, qui doivent réussir un examen d'aptitude
inzake de beroepsbekwaamheid (ibid., p. 20). professionnelle (ibid., p. 20).
B.2.2. De wet van 18 juli 1991 voorziet tevens in een B.2.2. La loi du 18 juillet 1991 prévoit aussi une mesure transitoire
overgangsregeling die oorspronkelijk luidde : qui, à l'origine, était libellée comme suit :
«

Art. 21.§ 1. De magistraten in dienst op de dag van de

«

Art. 21.§ 1er. Les magistrats en fonction au jour de l'entrée en

inwerkingtreding van de bepalingen van de onderhavige wet, zijn geacht vigueur des dispositions de la présente loi, sont réputés avoir
de gerechtelijke stage bepaald in artikel 259quater van het accompli le stage judiciaire prévu par l'article 259quater du Code
Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 20 van onderhavige wet, te judiciaire, inséré par l'article 20 de la présente loi et avoir réussi
hebben vervuld, en zijn geacht in het examen inzake
beroepsbekwaamheid, zoals bepaald in artikel 259bis van hetzelfde l'examen d'aptitude professionnelle prévu par l'article 259bis du même
Wetboek, geslaagd te zijn. » Code. »
Bij de wet van 6 augustus 1993 werd die bepaling aangevuld met het La loi du 6 août 1993 a complété cette disposition par l'alinéa
volgende lid : suivant :
« De plaatsvervangende rechters en de plaatsvervangende rechters die « Les juges suppléants et les juges suppléants auxquels démission
vóór de inwerkingtreding van deze wet om eervolle redenen ontslag honorable a été accordée, sont réputés avoir réussi l'examen
hebben gekregen, worden geacht geslaagd te zijn voor het examen inzake
beroepsbekwaamheid bedoeld in artikel 259bis van het Gerechtelijk Wetboek. » d'aptitude professionnelle prévu par l'article 259bis du même Code. »
Bij het arrest nr. 53/94 van het Hof van 29 juni 1994 (Belgisch La Cour a annulé, par son arrêt n° 53/94 du 29 juin 1994 (Moniteur
Staatsblad, 9 juli 1994) werd artikel 21, § 1, van de wet van 18 juli belge, 9 juillet 1994), l'article 21, § 1er, de la loi du 18 juillet
1991, zoals gewijzigd bij de wet van 6 augustus 1993, vernietigd in 1991, tel qu'il a été modifié par la loi du 6 août 1993, en tant que
zoverre die bepaling betrekking had op de na de inwerkingtreding van cette disposition s'appliquait aux juges suppléants nommés après
de wet van 18 juli 1991 benoemde plaatsvervangende rechters. l'entrée en vigueur de la loi du 18 juillet 1991.
Artikel 21, § 1, eerste en tweede lid, werd vervangen bij de wet van 1 december 1994 en luidt : La loi du 1er décembre 1994 a remplacé l'article 21, § 1er, alinéas 1er et 2, comme suit :
«

Art. 21.§ 1. De magistraten in dienst op de dag van de

«

Art. 21.§ 1er. Les magistrats en fonction au jour de l'entrée en

inwerkingtreding van de bepalingen van deze wet en de magistraten vigueur des dispositions de la présente loi, et les magistrats nommés
benoemd vóór de inwerkingtreding van deze wet maar aan wie wegens avant l'entrée en vigueur de la présente loi, mais auxquels démission
onverenigbaarheid ontslag om eervolle redenen is verleend, worden honorable a été accordée pour cause d'incompatibilité, sont réputés
geacht de gerechtelijke stage bepaald in artikel 259quater van het avoir accompli le stage judiciaire défini à l'article 259quater du
Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 20 van deze wet, te hebben Code judiciaire, inséré par l'article 20 de la présente loi et sont
vervuld en worden geacht geslaagd te zijn voor het examen inzake réputés avoir réussi l'examen d'aptitude professionnelle, prévu par
beroepsbekwaamheid, bedoeld in artikel 259bis van hetzelfde Wetboek. l'article 259bis du même Code.
De plaatsvervangende rechters benoemd vóór de inwerkingtreding van Les juges suppléants nommés avant l'entrée en vigueur de la présente
deze wet en de plaatsvervangende rechters benoemd vóór de loi et les juges suppléants nommés avant l'entrée en vigueur de la
inwerkingtreding van deze wet maar aan wie wegens onverenigbaarheid présente loi, auxquels démission honorable a été accordée pour cause
ontslag om eervolle redenen is verleend, worden geacht geslaagd te
zijn voor het examen inzake beroepsbekwaamheid, bedoeld in artikel d'incompatibilité, sont réputés avoir réussi l'examen d'aptitude
259bis van hetzelfde Wetboek. » professionnelle prévu par l'article 259bis du même Code. »
Uit het bovenstaande blijkt dat de wet van 1 december 1994 niet de Il résulte de ce qui précède que la loi du 1er décembre 1994 n'a pas
situatie heeft gewijzigd van de plaatsvervangende rechters benoemd modifié la situation des juges suppléants nommés avant l'entrée en
vóór de inwerkingtreding van de wet van 18 juli 1991 en aan wie wegens vigueur de la loi du 18 juillet 1991 et auxquels démission honorable a
onverenigbaarheid ontslag om eervolle redenen is verleend. été accordée pour cause d'incompatibilité.
B.2.3. Om de redenen uiteengezet in het hierboven geciteerde arrest B.2.3. Pour les raisons exposées dans l'arrêt précité (B.4 à B.7), il
(B.4 tot B.7), was het bij het tot stand komen van de wet van 18 juli n'était pas discriminatoire, lors de l'adoption de la loi du 18
1991, zoals aangevuld bij de wet van 6 augustus 1993, niet juillet 1991, telle qu'elle a été complétée par la loi du 6 août 1993,
discriminerend diegenen van het examen vrij te stellen die als
plaatsvervangend rechter in functie waren op het ogenblik van de de dispenser de l'examen ceux qui étaient en fonction comme juge
inwerkingtreding van de wet van 18 juli 1991; het was evenmin suppléant à la date de l'entrée en vigueur de la loi du 18 juillet
discriminerend de plaatsvervangende rechters aan wie vóór de 1991; il n'était pas davantage discriminatoire de dispenser de
inwerkingtreding van de wet eervol ontslag was verleend, van het l'examen les juges suppléants auxquels démission honorable avait été
examen vrij te stellen. accordée avant l'entrée en vigueur de la loi.
B.3. De verwijzende rechter vraagt het Hof of het niet discriminerend B.3. Le juge a quo demande à la Cour s'il n'est pas discriminatoire
is dat de overgangsregeling niet geldt voor een categorie van que le régime transitoire ne soit pas applicable à une catégorie de
plaatsvervangende rechters die een tijdelijk mandaat hebben juges suppléants qui ont exercé un mandat temporaire et auxquels
uitgeoefend en aan wie geen ontslag om eervolle redenen werd verleend, démission honorable n'a pas été accordée, à savoir les membres civils
namelijk de plaatsvervangende burgerlijke leden van de krijgsraad te suppléants du conseil de guerre en campagne.
velde. B.4.1. Tussen de plaatsvervangende burgerlijke leden van de krijgsraad B.4.1. Entre les membres civils suppléants du conseil de guerre en
te velde en de gewone plaatsvervangende rechters bestaat in campagne et les juges suppléants ordinaires, il existe à plusieurs
verscheidene opzichten een objectief verschil. égards une différence objective.
B.4.2. Op grond van artikel 62, § 3, van de wet van 15 juni 1899 B.4.2. En vertu de l'article 62, § 3, de la loi du 15 juin 1899
houdende eerste en tweede titel van het Wetboek van Strafrechtspleging comprenant le titre Ier et le titre II du Code de procédure pénale
voor het leger worden de plaatsvervangende burgerlijke leden van de militaire, les membres civils suppléants du conseil de guerre en
krijgsraad te velde benoemd onder de beroepsmagistraten der gerechten campagne sont nommés parmi les magistrats de carrière des juridictions
van het moederland of van Afrika of onder de doctors of licentiaten in métropolitaines ou africaines ou parmi les docteurs ou licenciés en
de rechten van ten volle vijfentwintig jaar. De benoemingsvoorwaarden droit âgés de vingt-cinq ans accomplis. Les conditions de nomination
voor deze laatsten waren aldus minder streng dan de pour ces derniers étaient donc moins strictes que celles qui étaient
applicables aux juges suppléants ordinaires avant l'entrée en vigueur
benoemingsvoorwaarden die vóór de inwerkingtreding van de wet van 18 de la loi du 18 juillet 1991. Ceux-ci devaient non seulement avoir
juli 1991 golden voor de gewone plaatsvervangende rechters. Dezen obtenu le diplôme de docteur ou licencié en droit, mais devaient en
moesten niet alleen het diploma van doctor of licentiaat in de rechten
hebben verworven, maar bovendien op grond van de artikelen 187 en 191 outre, en vertu des articles 187 et 191 du Code judiciaire, avoir
van het Gerechtelijk Wetboek ten volle dertig jaar oud zijn, en trente ans accomplis et avoir été actifs pendant au moins cinq ans en
gedurende tenminste vijf jaar in België werkzaam zijn geweest in de in Belgique dans les fonctions mentionnées dans ces dispositions.
die bepalingen vermelde ambten.
B.4.3. Een ander onderscheid tussen de plaatsvervangende burgerlijke B.4.3. Une autre distinction entre les membres civils suppléants du
leden van de krijgsraad te velde en de gewone plaatsvervangende conseil de guerre en campagne et les juges suppléants ordinaires
rechters betreft de duur van de benoeming. De eerste categorie wordt concerne la durée de la nomination. La première catégorie est nommée
benoemd voor een periode van zes maanden, die kan worden verlengd. De pour une période prorogeable de six mois. En revanche, la deuxième
tweede categorie daarentegen is, overeenkomstig artikel 152 van de catégorie est nommée à vie, conformément à l'article 152 de la
Grondwet, benoemd voor het leven. Constitution.
B.4.4. Ten slotte is er ook een verschil wat de inhoud van de B.4.4. Enfin, il existe également une différence quant au contenu de
rechtsprekende functie betreft, vanwege het specifieke contentieux la fonction juridictionnelle, eu égard au contentieux spécifique
waarvoor de krijgsraad te velde bevoegd is en wat tot gevolg heeft dat de juridische ervaring van zijn leden van een andere aard is dan die van de gewone plaatsvervangende magistraten. B.5. De gevolgen van het in het geding zijnde onderscheid zijn niet onevenredig met de door de wetgever nagestreefde doelstellingen, nu de plaatsvervangende leden van de krijgsraad te velde zoals alle andere kandidaten het examen inzake beroepsbekwaamheid kunnen afleggen en de toegang tot de magistratuur hun geenszins wordt ontzegd. B.6. De verschillen aangegeven in B.4 verantwoorden bijgevolg dat de confié au conseil de guerre en campagne et qui emporte que l'expérience juridique de ses membres est d'une nature différente de celle des magistrats suppléants ordinaires. B.5. Les effets de la distinction en cause ne sont pas disproportionnés aux objectifs poursuivis par le législateur, dès lors que les membres suppléants du conseil de guerre en campagne peuvent, comme tous les autres candidats, participer à l'examen d'aptitude professionnelle et que l'accès à la magistrature ne leur est nullement refusé. B.6. En conclusion, les différences indiquées au B.4 justifient que le législateur n'ait pas étendu le régime transitoire prévu dans la loi
wetgever de overgangsregeling waarin de wet van 18 juli 1991 voorziet, du 18 juillet 1991 aux membres civils suppléants du conseil de guerre
niet heeft uitgebreid tot de plaatsvervangende burgerlijke leden van
de krijgsraad te velde en aldus aan de uitoefening van laatstgenoemde en campagne et qu'il n'ait donc pas attaché les mêmes effets à
functie niet dezelfde gevolgen heeft verbonden wat de toegang tot de l'exercice de la fonction citée en dernier lieu pour ce qui est de
magistratuur betreft. l'accès à la magistrature.
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 21, § 1, tweede lid, van de wet van 18 juli 1991 tot wijziging L'article 21, § 1er, alinéa 2, de la loi du 18 juillet 1991 modifiant
van de voorschriften van het Gerechtelijk Wetboek die betrekking les règles du Code judiciaire relatives à la formation et au
hebben op de opleiding en de werving van magistraten, gewijzigd bij de
wet van 6 augustus 1993 en de wet van 1 december 1994, schendt niet de recrutement des magistrats, modifié par la loi du 6 août 1993 et par
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat dit artikel de la loi du 1er décembre 1994, ne viole pas les articles 10 et 11 de la
plaatsvervangende rechters benoemd vóór de inwerkingtreding van de wet Constitution, en ce qu'il dispense de l'examen d'aptitude
professionnelle les juges suppléants nommés avant l'entrée en vigueur
van 18 juli 1991 en aan wie wegens onverenigbaarheid ontslag om de la loi du 18 juillet 1991 et auxquels démission honorable a été
eervolle redenen is verleend, vrijstelt van het examen inzake accordée pour cause d'incompatibilité, alors que les membres civils
beroepsbekwaamheid, terwijl de plaatsvervangende burgerlijke leden van suppléants du conseil de guerre en campagne qui ont exercé un mandat
de krijgsraad te velde die een tijdelijk mandaat hebben vervuld en aan temporaire et auxquels, par conséquent, il n'a pas été accordé de
wie bijgevolg geen ontslag om eervolle redenen is verleend, geen recht démission honorable, n'ont pas droit à la dispense de l'examen
hebben op vrijstelling van het examen inzake beroepsbekwaamheid. d'aptitude professionnelle.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 juli 1999. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 juillet 1999.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
L. De Grève. L. De Grève.
^