← Terug naar "Arrest nr. 72/99 van 17 juni 1999 Rolnummer 1638 In zake : de prejudiciële vraag
over artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld
door de Arbeidsrechtbank te Antwerpen. Het Arbitragehof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis
van "
Arrest nr. 72/99 van 17 juni 1999 Rolnummer 1638 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Antwerpen. Het Arbitragehof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van | Arrêt n° 72/99 du 17 juin 1999 Numéro du rôle : 1638 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 4, alinéa 1 er , de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée par le Tribunal du travail d'Anvers. |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Arrest nr. 72/99 van 17 juni 1999 | Arrêt n° 72/99 du 17 juin 1999 |
Rolnummer 1638 | Numéro du rôle : 1638 |
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 4, eerste lid, van de wet | En cause : la question préjudicielle concernant l'article 4, alinéa 1er, |
van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de | de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée |
Arbeidsrechtbank te Antwerpen. | par le Tribunal du travail d'Anvers. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de | composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. |
rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, R. Henneuse en M. Bossuyt, | Boel, L. François, G. De Baets, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, | greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag | I. Objet de la question préjudicielle |
Bij vonnis van 2 maart 1999 in zake P. Van Riel tegen de n.v. R.V.S. | Par jugement du 2 mars 1999 en cause de P. Van Riel contre la s.a. |
Verzekeringen, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof | R.V.S. Assurances, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour |
is ingekomen op 9 maart 1999, heeft de Arbeidsrechtbank te Antwerpen | d'arbitrage le 9 mars 1999, le Tribunal du travail d'Anvers a posé la |
de volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
« Is artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | « L'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
arbeidsovereenkomsten, in overeenstemming met de in de artikelen 10 en | contrats de travail est-il conforme aux principes d'égalité et de |
11 van de gecoördineerde Grondwet verankerde beginselen van gelijkheid | non-discrimination consacrés par les articles 10 et 11 de la |
en niet-discriminatie in zoverre dat het ertoe leidt dat een | Constitution coordonnée en ce qu'il aboutit à ce qu'un employé dont le |
arbeidsovereenkomst van een bediende beantwoordend aan de definitie | contrat de travail répond à la définition du contrat de travail de |
van de arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, doch | représentant de commerce mais qui opère dans une entreprise |
werkzaam in een verzekeringsmaatschappij, verschillend wordt behandeld | d'assurances est traité de manière différente des autres représentants |
van de overige handelsvertegenwoordigers ? » | de commerce ? » |
II. De rechtspleging voor het Hof | II. La procédure devant la Cour |
Bij beschikking van 9 maart 1999 heeft de voorzitter in functie de | Par ordonnance du 9 mars 1999, le président en exercice a désigné les |
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 | juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale |
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. | du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. |
Op 31 maart 1999 hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. | Le 31 mars 1999, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi |
Henneuse, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de voormelde | spéciale précitée, les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont |
bijzondere wet, voor het Hof verslag uitgebracht en gesteld dat zij | fait rapport devant la Cour de ce qu'ils estimaient qu'il pourrait |
van oordeel zijn dat de procedure door een arrest van onmiddellijk | être mis fin à la procédure par un arrêt de réponse immédiate. |
antwoord kan worden afgedaan. | |
Overeenkomstig artikel 72, tweede lid, van de organieke wet is van de | Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties |
conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het | dans l'instance principale conformément à l'article 72, alinéa 2, de |
bodemgeschil kennisgegeven bij op 8 april 1999 ter post aangetekende | la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 8 avril 1999. |
brieven. De n.v. R.V.S. Verzekeringen, met maatschappelijke zetel te 1140 | La s.a. R.V.S. Assurances, ayant son siège social à 1140 Bruxelles, |
Brussel, Henri Matisselaan 16, heeft bij op 23 april 1999 ter post | avenue Henri Matisse 16, a introduit un mémoire justificatif par |
aangetekende brief een memorie met verantwoording ingediend. | lettre recommandée à la poste le 23 avril 1999. |
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende | La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants |
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. | de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. |
III. In rechte | III. En droit |
- A - | - A - |
Conclusies van de rechters-verslaggevers | Conclusions des juges-rapporteurs |
A.1. De rechters-verslaggevers hebben in hun conclusies geoordeeld dat | A.1. Dans leurs conclusions, les juges-rapporteurs ont estimé qu'ils |
zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof voor te stellen de | pouvaient être amenés à proposer à la Cour de mettre fin à l'examen de |
zaak af te doen met een arrest van onmiddellijk antwoord. | l'affaire par un arrêt de réponse immédiate. |
Memorie met verantwoording van de n.v. R.V.S. Verzekeringen | Mémoire justificatif de la s.a. RVS Assurances |
A.2. La partie intervenante soutient que la personne dont le | |
A.2. De tussenkomende partij betoogt dat de persoon om wiens ontslag | licenciement fait l'objet de l'instance principale devant le Tribunal |
het geschil ten gronde voor de Arbeidsrechtbank gaat, niet werkt in | du travail ne travaille pas dans un lien de subordination, mais |
ondergeschikt verband, doch een zelfstandige verzekeringstussenpersoon | qu'elle est un intermédiaire d'assurances indépendant, qui entre dans |
is, die onder de toepassing valt van de wet van 27 maart 1995 | le champ d'application de la loi du 27 mars 1995 relative à |
betreffende de verzekeringsbemiddeling en de distributie van | l'intermédiation en assurances et à la distribution d'assurances. |
verzekeringen. Ze voert bovendien ter rechtvaardiging van artikel 4 van de | Afin de justifier l'article 4 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 aan dat ook in de wet van 13 | contrats de travail, elle soutient en outre que la loi du 13 avril |
april 1995 betreffende de handelsagentuurovereenkomst de | 1995 relative au contrat d'agence commerciale exclut également le |
verzekeringssector werd uitgesloten. | secteur des assurances. |
- B - | - B - |
B.1.1. Bij vonnis van 2 maart 1999 heeft de Arbeidsrechtbank te | B.1.1. Par jugement du 2 mars 1999, le Tribunal du travail d'Anvers a |
Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | posé la question préjudicielle suivante : |
« Is artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | « L'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
arbeidsovereenkomsten, in overeenstemming met de in de artikelen 10 en | contrats de travail est-il conforme aux principes d'égalité et de |
11 van de gecoördineerde Grondwet verankerde beginselen van gelijkheid | non-discrimination consacrés par les articles 10 et 11 de la |
en niet-discriminatie in zoverre dat het ertoe leidt dat een | Constitution coordonnée en ce qu'il aboutit à ce qu'un employé dont le |
arbeidsovereenkomst van een bediende beantwoordend aan de definitie | contrat de travail répond à la définition du contrat de travail de |
van de arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, doch | représentant de commerce mais qui opère dans une entreprise |
werkzaam in een verzekeringsmaatschappij, verschillend wordt behandeld | d'assurances est traité de manière différente des autres représentants |
van de overige handelsvertegenwoordigers ? » | de commerce ? » |
B.1.2. In haar memorie met verantwoording heeft de tussenkomende | B.1.2. Dans son mémoire justificatif, la partie intervenante critique |
partij bezwaren geuit naar aanleiding van de conclusies van de | les conclusions des juges-rapporteurs, qui ont proposé à la Cour de |
rechters-verslaggevers waarbij het Hof werd voorgesteld een arrest van | |
onmiddellijk antwoord te wijzen, omdat zij van oordeel waren dat de | rendre un arrêt de réponse immédiate, estimant que le raisonnement |
redenering uiteengezet in het arrest van het Hof nr. 20/98 van 18 | exposé dans l'arrêt de la Cour n° 20/98 du 18 février 1998 vaut |
februari 1998 ook kan gelden in onderhavig geval. De geuite bezwaren | |
(A.2) komen evenwel neer op een wijziging van de prejudiciële vraag | également en l'espèce. Les critiques formulées (A.2) reviennent |
geformuleerd door de verwijzende rechter, wat de partijen niet | toutefois à modifier la question préjudicielle formulée par le juge a |
toekomt. Het Hof merkt bovendien op dat de wet van 4 mei 1999 tot | quo, ce qui n'appartient pas aux parties. La Cour observe de surcroît |
wijziging van de wet van 13 april 1995 betreffende de | que la loi du 4 mai 1999 modifiant la loi du 13 avril 1995 relative au |
handelsagentuurovereenkomst (Belgisch Staatsblad, 2 juni 1999) de | contrat d'agence commerciale (Moniteur belge, 2 juin 1999) n'exclut |
verzekeringssector niet meer uitsluit. | plus le secteur des assurances. |
B.2.1. Artikel 4, eerste en tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 | B.2.1. L'article 4, alinéas 1er et 2, de la loi du 3 juillet 1978 |
betreffende de arbeidsovereenkomsten luidt : | relative aux contrats de travail énonce : |
« De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers is een | « Le contrat de travail de représentant de commerce est le contrat par |
overeenkomst waarbij een werknemer, de handelsvertegenwoordiger, zich | lequel un travailleur, le représentant de commerce, s'engage contre |
verbindt tegen loon cliënteel op te sporen en te bezoeken met het oog | |
op het onderhandelen over en het sluiten van zaken, verzekeringen | rémunération à prospecter et visiter une clientèle en vue de la |
uitgezonderd, onder het gezag, voor rekening en in naam van een of meer opdrachtgevers. | négociation ou la conclusion d'affaires, hormis les assurances, sous |
Niettegenstaande elke uitdrukkelijke bepaling van de overeenkomst of | l'autorité, pour le compte et au nom d'un ou de plusieurs commettants. |
bij het stilzwijgen ervan wordt de overeenkomst gesloten tussen | Nonobstant toute stipulation expresse du contrat ou en son silence, le |
opdrachtgever en tussenpersoon, welke ook de benaming zij, beschouwd | contrat conclu entre commettant et intermédiaire, quelle qu'en soit la |
als een arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, tenzij het | dénomination, est réputé jusqu'à preuve du contraire un contrat de |
tegendeel wordt bewezen. » | travail de représentant de commerce. » |
B.2.2. Overeenkomstig artikel 87 van dezelfde wet wordt de | B.2.2. Conformément à l'article 87 de la même loi, le contrat de |
arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers in bovenvermelde | |
zin beheerst door, enerzijds, de bepalingen van titel III van de wet | travail de représentant de commerce au sens indiqué ci-dessus est |
van 3 juli 1978, die de arbeidsovereenkomst voor bedienden regelt | régi, d'une part, par les dispositions du titre III de la loi du 3 |
juillet 1978 qui règle le contrat de travail des employés (l'article | |
(artikel 86 uitgezonderd) en, anderzijds, de specifieke bepalingen | 86 excepté) et, d'autre part, par les dispositions spécifiques |
inzake handelsvertegenwoordiging, vervat in titel IV (de artikelen 88 tot 107) van dezelfde wet. | relatives aux représentants de commerce figurant au titre IV (les articles 88 à 107) de la même loi. |
B.2.3. Uit de combinatie van de vermelde bepalingen volgt dat voor de | B.2.3. Il résulte de la combinaison des dispositions précitées que le |
werknemer wiens arbeidsovereenkomst beantwoordt aan de in artikel 4, | travailleur dont le contrat de travail répond à la définition donnée à |
eerste lid, vervatte definitie, doch die werkzaam is in de | l'article 4, alinéa 1er, mais qui opère dans le secteur des |
verzekeringssector, enkel de algemene regels inzake de | |
arbeidsovereenkomst voor bedienden van toepassing zijn, indien hij | assurances, se voit uniquement appliquer les règles générales en |
arbeidt onder het gezag van een of meer opdrachtgevers. In | matière de contrat de travail d'employé, s'il exerce une activité |
tegenstelling tot de handelsvertegenwoordigers in de andere sectoren, | professionnelle sous l'autorité d'un ou de plusieurs commettants. |
kan hij zich niet beroepen op de beschermende maatregelen van de | Contrairement aux représentants de commerce dans les autres secteurs, |
artikelen 88 tot 107. | il ne peut invoquer les mesures de protection des articles 88 à 107. |
B.3.1. De sector van de verzekeringen wordt uitgesloten uit de | B.3.1. Le secteur des assurances a été exclu du régime des |
regeling inzake handelsvertegenwoordiging sinds de wet van 30 juli | représentants de commerce dès la loi du 30 juillet 1963 fixant le |
1963 tot instelling van het statuut der handelsvertegenwoordigers. | statut de ces représentants. |
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de initiatiefnemers van | Il ressort des travaux préparatoires que les auteurs de cette loi ont |
die wet oordeelden dat er « een grondige reden [was] om de contracten | estimé qu'il y avait « une raison substantielle pour ranger les |
van de verzekeringsagenten bij de contracten van | contrats des agents d'assurance parmi les contrats de la |
handelsvertegenwoordiging in te delen ». Dit zou echter vergen « dat | représentation commerciale ». Pour ce faire, il fallait toutefois au |
men vooraf een scherp onderscheid [zou dienen] te maken tussen de | |
zelfstandige en de niet-zelfstandige verzekeringsagent, wat een lang | préalable « tracer nettement la frontière entre les agents d'assurance |
en moeilijk werk schijnt te zijn ». | indépendants et dépendants, tâche apparemment longue et malaisée ». |
Om de aanneming van een algemene regeling inzake | Afin de ne pas retarder inutilement l'adoption d'une réglementation |
handelsvertegenwoordiging niet nodeloos te vertragen, werd daarom voor | générale de la représentation commerciale, il fut donc prévu qu'une |
de verzekeringssector een afzonderlijk wetgevend initiatief in het | initiative parlementaire distincte serait prise pour le secteur des |
vooruitzicht gesteld (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 185, Verslag, | assurances (Doc. parl., Sénat, 1962-1963, n° 185, rapport, Pasin., |
Pasin., 1963, pp. 785-786). | 1963, pp. 785-786). |
B.3.2. Het Hof stelt vast dat, meer dan dertig jaar na de | B.3.2. La Cour constate que plus de trente ans après l'adoption de la |
totstandkoming van de wet van 30 juli 1963, nog steeds geen wettelijke | loi du 30 juillet 1963, il n'existe toujours aucune réglementation |
regeling werd uitgevaardigd die de bedienden in de verzekeringssector | légale offrant aux employés du secteur des assurances dont le contrat |
beantwoordend aan de definitie van handelsvertegenwoordiger een juridische bescherming biedt, die vergelijkbaar is met die voor handelsvertegenwoordigers, zoals vervat in de arbeidsovereenkomstenwet. B.4. De wetgever vermocht redelijkerwijze te oordelen dat, wegens de eigen kenmerken van de verzekeringssector, het vermoeden waarin artikel 4, tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 voorziet en dat afwijkt van het gemeen recht, niet dient te worden uitgebreid tot die sector. De rechter bij wie een geding aanhangig wordt gemaakt moet bijgevolg nagaan of de werknemer aantoont dat hij door een arbeidsovereenkomst aan zijn werkgever is gebonden. Een dergelijk verschil in behandeling, ten opzichte van de handelsvertegenwoordigers die in de andere sectoren werkzaam zijn, is redelijkerwijze | répond à la définition de celui de représentant de commerce une protection juridique qui soit comparable à la protection inscrite au profit des représentants de commerce dans la loi relative aux contrats de travail. B.4. Le législateur a pu raisonnablement estimer qu'en raison des caractéristiques propres au secteur des assurances, il n'y a pas lieu d'étendre à ce secteur la présomption dérogatoire au droit commun prévue par l'article 4, alinéa 2, de la loi du 3 juillet 1978. Le juge saisi d'un litige doit par conséquent vérifier si le travailleur démontre qu'il est lié à son employeur par un contrat de travail. Une telle différence de traitement, par rapport aux représentants de commerce opérant dans les autres secteurs, est raisonnablement |
verantwoord door het bijzondere probleem gesteld, in de | justifiée par le problème particulier que pose, dans le secteur des |
verzekeringssector, door de afbakening van de categorie van de | assurances, la délimitation de la catégorie des indépendants et de |
zelfstandigen en die van de bedienden. | celle des employés. |
B.5. Daarentegen blijkt niet uit de parlementaire voorbereiding | B.5. Par contre, il n'apparaît pas des travaux préparatoires cités au |
aangehaald in B.3.1 - en het Hof ziet al evenmin - dat aanvaardbare | B.3.1 - et la Cour n'aperçoit pas davantage - que des motifs |
motieven zouden kunnen verantwoorden dat de wettelijke bescherming, | admissibles puissent justifier que la protection légale accordée au |
die aan de handelsvertegenwoordiger wordt toegekend, zou worden | représentant de commerce soit refusée au travailleur qui a fait la |
geweigerd aan de werknemer die het bewijs heeft geleverd dat hij onder | preuve qu'il travaille sous l'autorité d'un employeur dans le secteur |
het gezag van een werkgever in de verzekeringssector werkt en die | des assurances et qui démontre que sa situation correspond à celle du |
aantoont dat zijn situatie overeenstemt met die van de in de wet | représentant de commerce défini par la loi. |
gedefinieerde handelsvertegenwoordiger. | |
Daaruit volgt dat artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 de | Il s'ensuit que l'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in de mate zoals aangegeven | viole les articles 10 et 11 de la Constitution, dans la mesure |
in het beschikkende gedeelte. | indiquée au dispositif. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | L'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
arbeidsovereenkomsten schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | contrats de travail viole les articles 10 et 11 de la Constitution en |
in zoverre het de artikelen 88 tot 107 van die wet niet-toepasselijk | ce qu'il rend les articles 88 à 107 de cette loi inapplicables à |
maakt op de bediende die aantoont dat hij door een arbeidsovereenkomst | l'employé qui démontre qu'il est lié par un contrat de travail à un |
verbonden is met een werkgever in de sector van de verzekeringen en | employeur dans le secteur des assurances et que sa situation |
dat zijn situatie overeenstemt met de wettelijke definitie van de | correspond à la définition légale du représentant de commerce. |
handelsvertegenwoordiger. | |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 juni 1999. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 juin 1999. |
De griffier, | Le greffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
De voorzitter, | Le président, |
L. De Grève. | L. De Grève. |